EU overweegt staatssteun voor chipsector goed te keuren onder voorwaarden

De Europese Unie kan mogelijk de staatssteunbeperkingen versoepelen om nieuwe chipfabrieken in de regio te financieren. Dat meldt Eurocommissaris Margrethe Vestager op donderdag. Daar zouden dan wel 'strenge concurrentiewaarborgen' aan verbonden zijn.

De Europese Commissie meldde op donderdag dat het de stap overweegt vanwege 'de uitzonderlijke situatie' op het gebied van chips. De commissie benoemt ook de 'afhankelijkheid van een beperkt aantal bedrijven in een moeilijke geopolitieke context'. Momenteel worden de meeste chips geproduceerd in Azië en de EU zet zich al langer in om haar eigen chipsector te versterken. Tweakers schreef daar eerder een achtergrondverhaal over.

Staatssteun zou gebruikt kunnen worden om 'potentiële financieringstekorten aan te vullen', specifiek voor de bouw van 'first-of-a-kind' Europese chipfabrieken. Vestager meldt wel dat er 'strenge concurrentievoorwaarden' verbonden zouden zijn aan eventuele staatssteun. De voordelen van de staatssteun zouden verder 'ruim en zonder discriminatie' verspreid moeten worden over de hele Europese economie. Momenteel is staatssteun al onderhevig aan strenge Europese regels, omdat overheidsfinanciering concurrentie op de Europese markt zou kunnen verstoren.

Grote Europese lidstaten zoals Frankrijk en Duitsland riepen de EU eerder op om onvoorwaardelijke staatssteun voor de chipsector toe te staan, schrijft Bloomberg. Volgens hen is staatssteun nodig om Europese bedrijven te helpen concurreren met de VS en China. De Europese Commissie gaf op donderdag geen gehoor aan dat verzoek.

Andere lidstaten, waaronder Nederland, hebben vorige week een brief aan de Europese Commissie gestuurd, waarin zij zich verzetten tegen het gebruik van staatssteun voor massaproductie of andere commerciële activiteiten. Volgens hen zou het buitensporig gebruik van staatssteun leiden tot oneerlijke concurrentie binnen Europa. Tegenstanders van het initiatief stellen bijvoorbeeld dat het goedkeuren van onvoorwaardelijke staatssteun een oneerlijk voordeel zou geven aan grotere lidstaten, die meer geld hebben om nationale bedrijven een boost te geven.

Reacties (58)

[Jan Onderwater]

Ah dan kunnen Miljarden aan belastinggeld aan Intel worden gegeven (alsof die geen winst maken) om een productie fab te bouwen waar relatief weinig mensen werken. De technologie en ontwikkeling komen natuurlijk niet. Maar men kan fijn weer een lintje knippen.
Eigenlijk net als met de Datacenters in Nederland

[cold_as_ijs]

Wil je chipproductie in Europa om voorraden veilig te stellen voor Europa, dan zul je gewoon de portemonnee moeten trekken. De multinationals profiteren gewoon van het feit dat de wereld nu realiseert dat logistieke lijnen die de hele wereld spannen niet zo handig zijn in een wereld waar de spanningen en tekorten toenemen. Niet voor niks dat TSMC in Japan een fabriek bouwt om maar een voorbeeld te noemen.

Nu zullen de winsten van Intel hier niet onder lijden, maar het is niet zo dat het geld helemaal uit Europa verdwijnt en als nettowinst wordt bijgeschreven bij Intel. Intel koopt machines bij ASML om maar een voorbeeld te noemen, ze moeten lokale bouwbedrijven aan het werk zetten voor de bouw. Faciliteiten worden aangelegd, vaak lokaal personeel. En daarnaast ga je mensen in je land aan het werk zetten.

[Maurits van Baerle]

Ik heb er ook niet zo'n probleem mee als Intel geholpen wordt om meer productie in Europa neer te zetten. Ja, een deel van de winst vloeit inderdaad naar het Intel hoofdkantoor in de VS.

Aan de andere kant:

• Je hebt wel gewoon chips die in Europa van de band rollen in plaats van vast komen te zitten in het Suez kanaal.
• Je voorkomt een beetje dat Europees talent in de chip sector naar de andere kant van de wereld moet verhuizen voor een baan.
• Het Europees personeel betaalt wel gewoon in Europa belasting.
• Je stimuleert de ontwikkeling van Europese 'Centres of Excellence'. Veel succesvolle bedrijven zijn gestart door personeel dat voor een groot bedrijf werkte en besloot om met een paar collega's voor zichzelf te beginnen. Dan is het mooi als die mensen elkaar ontmoeten in de Europese fabrieken van AMD of Intel en niet de Amerikaanse of Aziatische.

Je moet ergens beginnen en dan is het beter om te beginnen met een Intel of TSMC naar Europa te halen dan om te wachten tot een paar Europeanen het zelf vanuit het niets hebben opgezet.

[Reactie gewijzigd door Maurits van Baerle op 25 juli 2024 23:27]

[Jan Onderwater]

In een Fab werkt weinig talent, is gewoon productiewerk. Weinig Centre of Excellence, talent zit bij de ontwerpers van chips en de ontwikkelaars van de productiemethodes. Hiermee krijg je een Nedcar, geen VAG of BMW.

[D.Pendavingh]

Dat is niet perse waar. In een fab werken ook een hoop proces- en quality-engineers, das net zo goed gespecialiseerd werk. Dit soort fabs hebben bijna geen mensen aan lopende banden etc.

[Rav]

Bij de Intel fabriek in Ierland wordt anders heel veel aan ontwikkeling gedaan. Daar zijn veel hooggeschoolden aan het werk.

[janbaarda]

En van alles wat daar ontwikkeld wordt komen de IP rechten onder Amerikaanse controle. Het effect daarvan is dat een ieder die daar gebruik van maakt van de ene op de andere dag met een sanctie geconfronteerd kan worden.

Dit is niet alleen theoretisch. Momenteel verliest ASML miljoenen omdat ze geen lithografie machines voor <10 nm naar China kan verkopen. Dit omdat slechts 1 cruciaal onderdeel een patent onder VS controle heeft.

[Terracotta]

Vraag eens aan Musk hoe hij zijn idee over mass production engineers heeft moeten bijstellen. Er is een reden waarom Tsmc zo voorop loopt: de Taiwanese overheid heeft de fysieke en virtuele link tussen tsmc en zijn universiteiten verstevigd

Als talentloze mensen het konden, dan zou het allemaal niet zo vastzitten bij 1 supplier... Intel loopt gigantisch achter.

[Groningerkoek]

Je moet een Chipfabriek niet vergelijken met een koekjesfabriek waar inderdaad veel laaggeschoold personeel prima de machines kan bedienen.

[laptopleon]

Zoiets ontstaat niet spontaan, zonder hulp van overheden en investeringsfondsen met hele diepe zakken. Een chipfabriek kost al gauw iets in de orde van 60 - 120 miljard, als ik de media mag geloven. Dat zie ik een paar collega's zomaar nog niet gefinancierd krijgen bij de Rabobank (bij wijze van spreken). Sowieso komt er natuurlijk wel wat meer bij kijken dan een pand, een wafermachine en wat personeel. Hoe zit het met de afzet? Zo'n fabriek moet 24/7 draaien om rendabel te zijn. Zijn er toeleveranciers van de juiste diensten en gespecialiseerde materialen?

[Maurits van Baerle]

Ik heb het dan ook niet over mensen die met wat collega's even een concurrerende chipfabriek uit de grond stampen. Maar, vrijwel alle grote bedrijven zijn ooit klein begonnen en ik zie een innoverend bedrijf in de semiconductor sector eerder ontstaan in Dresden dan in Rotterdam (een stad met ongeveer vergelijkbare grootte) omdat Dresden Silicon Saxony heeft waar tienduizenden mensen bij honderden bedrijven in die sector werken, een deel bij grote niet-Europese bedrijven. Het levert clustereffecten op.

[laptopleon]

Precies. Rotterdam is ook niet echt een computer- of industriestad. Als je al iets binnen Nederland zou moeten noemen, zou je eerder denken aan Eindhoven omdat daar Philips en ASML al zitten.

[Groningerkoek]

Er zit wel een verschil in klein beginnen terwijl de markt aan het ontstaan is en de techniek nog dusdanig ruw is dat een productielijn betaalbaar is met wat investeringsgeld of klein beginnen in de huidige markt waar een productielijn toch al rap miljarden kost. De huidige stand van zaken van techniek en de prijzen bieden geen ruimte voor een nieuwe kleine speler op de chip markt.

[field33P]

En bovendien biedt het ook mogelijkheden om andere delen van de productieketen deze kant op te verhuizen. Een test&assembly-centrum (bijvoorbeeld Intel Costa Rica/Vietnam/Maleisië) is namelijk veel makkelijker en sneller gebouwd en opgericht dan een fab. (zoiets kan je bijvoorbeeld in Polen vestigen) Datzelfde geldt ook voor een printplatenfabriek.

[harrytasker]

Ben helemaal voor om meer te produceren in Europa. Als je ziet hoe moeilijk het is om goed personeel te vinden dat kan werken met de handjes deze dagen, dan mag daar gerust weer wat meer aandacht aan geschonken worden op scholen/opleidingen. Al het tekort van personeel moeten we nu uit het buitenland halen, terwijl we dat ook best zelf kunnen doen.

[Nature]

Krijgen Europese bedrijven dan echt voorrang op de chips die in Europa worden geproduceerd? Ik acht het waarschijnlijk dat zij aan de hoogste bieder verkopen waar ze ook ter wereld zitten, landen met sancties daargelaten.

[janbaarda]

Nee, Amerikaanse bedrijven hebben voorrang op spullen waar ook maar een klein patentje inzit dat onder een Amerikaans bedrijf valt.

Maak je maar geen illusies, dat is nu ook al het geval. Denk b.v. aan de Philips zuurstof inhalators die in eerste instantie vastgelegd werden door de VS en pas toen het niet meer nodig was voor de VS kan Philips ook elders leveren.

[Cerberus_tm]

Werden die opgeëste dingen dingen niet in Amerika geproduceerd? Door een dochter van Philips of zo?

[janbaarda]

Ja zeker. Alleen als je alles volledig onder controle hebt is het aan jouw wat je er mee wil doen.

[Cerberus_tm]

Precies. Ik ben vóór.

Onder door Amerika opgedrongen, na-oorlogs neoliberalisme was industriepolitiek in Europa lang verboden (terwijl Amerika het zelf wel altijd bleef doen), behalve in sommige landen zoals Frankrijk een beetje.

Nu gaan we daar toch weer naar terug. Hopelijk wel met mate: een combinatie van vrijhandel en bescherming/bevordering van eigen industrieën werkt volgens mij het beste, niet 100% het één of het ander.

[Reactie gewijzigd door Cerberus_tm op 25 juli 2024 23:27]

[obimk1]

Om een FAB te bemannen heb je hoog gekwalificeerd personeel nodig, niet elk EU land kan dat leveren, dat is ook een realiteit.

[Pe Nis]

Rutte en Von der Leyen zijn op bezoek geweest in Veldhoven maandag.

[dehardstyler]

Ergens heb je natuurlijk gelijk. Maar als nu de derde Wereldoorlog begint, dan kunnen we niet eens meer nieuwe tanks / vliegtuigen bouwen. Dan moeten we roeien met de chips die we hebben.
Alleen daarom al is het in mijn ogen toch wel handig om hier in Europa ook fabs te hebben.

[Jan Onderwater]

Wat ik bedoel is dat het weer eens paniekvoetbal is, geld pompen.
Wat we eigenlijk nodig hebben is een eigen zelfstandige chip industrie, of liever, een eigen strategische goederen industrie. De technologie in handen hebben. Nu een Fab van intel is mooi, maar een handelsconflict kan net zo goed met de VS plaatsvinden en dan hebben we ook geen chips, want die Fab gaat echt niet kunnen produceren als Intel het uit zet.

[dehardstyler]

Uiteraard kan dit ook met de VS gebeuren. Maar dat zie ik niet zo snel gebeuren. China die Taiwan overneemt / aanvalt is een stuk logischer denk ik, ze hebben de belofte al gedaan. Mocht dat gebeuren dan is het fijn dat Apple zijn producten 5 jaar ondersteund, want dan koop je de aankomende tijd geen nieuwe iPhone meer.

[Jan Onderwater]

Heb jij meegekregen wat er de afgelopen jaren onder Trump aan handelsmaatregelen was tegen Europa?

[dehardstyler]

Zeker. Wat nu? Geen labs bouwen in de EU, omdat Intel misschien de fabriek uitzet? Het mag van mij ook een Samsung of TSMC lab zijn hoor.
Andere opties hebben we niet echt denk ik. ASML gaat zelf geen heel lab opzetten en andere opties hebben we niet echt om een mooi EUV lab neer te zetten.

edit, nog een toevoeging: Zodra we dan zelf een lab hebben, kunnen we mooi hier de kennis opbouwen en eventueel een Europese speler opbouwen.

[Reactie gewijzigd door dehardstyler op 25 juli 2024 23:27]

[Jan Onderwater]

Mijn punt is dat het geen oplossing is voor het echte probleem, slechts een stop gap maatregel voor een (tijdelijk) tekort.

[Pe Nis]

Het Westen heeft de kennis naar het Oosten gebracht en zichzelf uitgehold. Nu huiliehuilie doen.

[janbaarda]

Nog meer kennis uit de EU is opgekocht door de Big Tech in de VS. Elke veelbelovende start-up met kennis opgedaan op kosten van EU onderwijsbudgets is een prooi voor de groten die zelf niks nieuws ontwikkelen. Alles op kosten van de EU belastingbetaler ...

[dehardstyler]

Ik snap natuurlijk dat er regels nodig zijn, maar als we ooit nog willen meekomen met Azië, dan zou het toch wat makkelijker zijn als we wat dit betreft even een oogje toeknijpen en gewoon gaan bouwen. Want dit schiet niet op.

Wij zijn voor een project opzoek naar FPGA's van Xillinx en wat denk je? 2025! Dit zijn chips van €20 a €30 euro die nu via een broker beschikbaar zijn voor €950.
Helaas hebben de PS5 scalpers er een nieuwe markt bij lijkt het.

[Maurits van Baerle]

Het is best een lastige spagaat om dit goed te reguleren. Je wil namelijk zowel je gezonde markt en interne concurrentie behouden als ook partijen hebben die de concurrentie met partijen van buiten de EU aan kunnen gaan.

Als je staatssteun helemaal vrij zou geven dan zouden er een handjevol grote landen (What Europe can learn from France when it comes to quantum computing) met staatssteun een enorme industrie kunnen stimuleren terwijl kleinere landen nooit zulke diepe zakken zullen hebben. Uiteindelijk verziekt dat de concurrentie binnen Europa.

Aan de andere kant, de Chinezen doen totaal niet moeilijk over staatssteun dus als je als Europese partij wil kunnen opboksen tegen een Chinese concurrent is het lastig dat jouw bedrijf geen belastinggeld aan de achterkant naar binnen geschoven krijgt.

Een aardig voorbeeld van dit spanningsveld zie je met de fabrikanten van hogesnelheidstreinen. Daarvan zijn er maar een paar ter wereld en twee grote Europese spelers (Alstom en Siemens) wilden fuseren om de concurrentie met het Chinese CSR beter aan te kunnen. Daar heeft de Europese Commissie na lang wikken en wegen toch een stokje voor gestoken omdat het de concurrentie binnen Europa teveel zou verstoren als er één partij zou zijn die net zo groot zou zijn als alle andere samen. Dat is een lastig besluit en iets waar we over tien jaar misschien wel anders over denken.

[Reactie gewijzigd door Maurits van Baerle op 25 juli 2024 23:27]

[dehardstyler]

Dank voor dat artikel over QC. Ik wist helemaal niet dat Frankrijk zo'n koploper was op dit gebied. Interessant om te lezen.

Het is inderdaad niet slim om je eigen markt te verzieken. Maar dat is de markt op dit moment ook. (zie bijvoorbeeld mijn voorbeeld, of de automarkt in Duitsland)
Dat is natuurlijk ook schade.

Ik zou erg benieuwd zijn naar een onderzoek hoeveel geld de EU op dit moment misloopt door het niet beschikbaar hebben van de juist materialen en dus ook chips.

Mooi voorbeeld met de treinen, dat is dan weer de keerzijde die we inderdaad niet uit het oog moeten verliezen. Lastig allemaal.

[janbaarda]

Mooi voorbeeld is dat ASML de nieuwste chipbranders niet aan China mag leveren. Dat kost ASML en dus ook Nederland miljoenen. Bovendien is China nu in hoog tempo bezich om een concurenet voor ASML te ontwikkelen.
Dit heeft twee grote gevolgen:

• doordat de Chinese fabrieken niet de vereiste spullen hebben is er een groter tekort aan high tech chips
• ASML verliest zijn voorsprong en een potentiële grote markt

En dat alles door grote broer VS. Wat mij betreft geen EU geld naar VS bedrijven.

[andru123]

Uiteindelijk verziekt dat de concurrentie binnen Europa. Iemand heb dat phrase ooit verzonnen, en iedereen blijft dat herhalen, alsof het een feit is.
Niet waar. Staatssteun is een andere vorm van financieren. Staat krijgt terug de aandelen, belasting, etc etc. Niet groot verschil tussen hedendagse hedgefondsen. Alleen staat is meer verantwoordelijk dan fondsen.

[Terracotta]

Nederland toont nochtans aan dat kleine landjes ook de nodige bedrijven kunnen lokken met subsidies (sorry: compleet gebrek aan belastingen laten betalen...)

[kodak]

Het is te makkelijk om geen zin in regels te hebben als het je niet uit komt en ondertussen geen blijk geeft mee te wegen waarom de regels bestaan.
Dus kom op zijn minst dan met een redelijke afweging waarom je de wet selectief wil toepassen.

[Groningerkoek]

Hoeveel chips worden er in Europa verwerkt? We kunnen ze hier wel produceren maar worden de eindproducten en de overige materialen die daarvoor nodig zijn dan ook hier gemaakt?

[wildhagen]

Wat dacht je van autofabrikanten bijvoorbeeld? De meeste Europese merken produceren (o.a.) in Europa zelf, en een moderne auto is net een rijdende computer met de hoeveelheid chips erin.

Verder zullen er nog wel meer PC-gerelateerde produkten hier in Europa worden geproduceerd. Ongetwijfeld geen hele computers, maar componenten, halffabrikaten etc.

[The Zep Man]

Wat dacht je van autofabrikanten bijvoorbeeld? De meeste Europese merken produceren (o.a.) in Europa zelf, en een moderne auto is net een rijdende computer met de hoeveelheid chips erin.

Worden de borden waar de chips op worden geplaatst lokaal geproduceerd, of worden die alsnog met chips erop geïmporteerd (bijvoorbeeld vanuit China)?

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 25 juli 2024 23:27]

[Groningerkoek]

Wat ik bedoel is:

Stel we maken hier de chip, als we echter onafhankelijk van China/Azië auto's willen kunnen produceren dan moeten we hier echter ook de motoren, alle stekkertjes, de frequentieregelaars, de camera's, de sensoren, de schakelaars, de stoelverwarmingen, Airbags etc.. etc. en alle componenten die daarvoor nodig zijn hier maken en dat gebeurt nog niet zoveel. Ik zie nu een soort paniekvoetbal omtrent chips fabriceren, maar mis een totaalplan voor de gehele keten.

[janbaarda]

Volkomen gelijk. Een zekere vorm van globalisering is onontkoombaar. Bovendien moeten we ons eindelijk een realiseren dat een zeer groot deel van de wereldbevolking in China leeft. Een land dat een razendsnelle ontwikkeling doormaakt.

Let wel! China ontwikkeld met zijn Belt & Road initiatief een markt die het hele Euraziatische continent beslaat. Dat is nagenoeg de helft van de wereldbevolking. Geografisch en strategisch gezien is dat iets waar wij als handels en doorvoer land ons beter bij aan kunnen sluiten. Door sancties opgelegd aan Rusland, Iran en China sluiten we ons momenteel af van deze gigantische markt.

[IIIIIIIIIIII]

Waarom is Nederland tegen? Meer producenten in Europa betekent een groter afzetmarkt voor ASML.

[Groningerkoek]

Het zet de deur open naar verdere staatsteun voor meer sectoren. Als landen binnen de EU onderling mogen concurreren met staatssteun omdat een sector van strategisch belang is voor de EU, waarom zou dat dan niet voor andere sectoren kunnen gaan gelden?

Daarnaast is 10 Miljard staatssteun voor een land als Duitsland veel gemakkelijker op te brengen dan bijvoorbeeld Nederland of België.

[MSalters]

Niet elke strategische industrie heeft een zelfde kapitaalbehoefte. België zou best kunnen kiezen om te investeren in een sector die met 1 miljard toekan. Dat levert misschien niet zoveel banen op, maar er zijn ook minder Belgen dan Duitsers.

[Groningerkoek]

En als Nederland die sector ook wil dan legt Nederland 1,2 Miljard op tafel, moeten we wel hopen dat Italië niet 1,5Miljard op tafel legt, wat ze kunnen betalen als de EU ze er 500 Miljoen bijlegt als een renteloze lening om de werkgelegenheid te bevorderen, en met dat geld kan de fabriek nog groter zodat een concurrent in Polen de nek wordt omgedraaid...

Zie je het probleem?

[Daoka]

Volgens hen zou het buitensporig gebruik van staatssteun leiden tot oneerlijke concurrentie binnen Europa

Als voorbeeld: Je heb 2 kleine supermarkten in de stad die ongeveer evenveel verdienen. Nu krijgt 1 van die 2 financiële steun. Die kan zou dan bijvoorbeeld hun winkel kunnen vergroten zodat meer verschillende dingen kunnen verkopen, vrachtwagen kopen voor thuis bezorgen, een 2e winkel openen aan de andere kant van de stad, vaker kortingen kunnen geven of speciale promoties kunnen doen om klanten aan te trekken. Om even wat voorbeelden te noemen. Is dit nou eerlijk tegenover de andere winkel?

Voor concurrentie buiten Europa zou het misschien wel beter zijn maar of het binnen Europa ook ten goede komt is dus maar de vraag.

[Groningerkoek]

Voor concurrentie van buiten de EER zijn er andere methoden, als de winkelier die subsidie krijgt buiten het dorp zit, dan kan het dorp besluiten dat als zijn goederen in het dorp ingevoerd worden er een toeslag over te heffen om het speelveld weer recht te trekken.

[firest0rm]

Waarom niet staatsteun toestaan waarbij er een algemeen europees belang is?
Een klein land zal dan niet evenveel steun kunnen geven maar zou wel gebaad zijn bij een leverancier om de hoek. ik snap de logica niet dat Nederland hierop tegen is.

China dreigt letterlijk taiwan aan te vallen en als die foundrys plat liggen zijn wij de sjaak.
Vind dit een gevalletje Nee zeggen om Nee te zeggen en niet doordacht wat dat voor implicaties met zich mee neemt op geopolitieke schaal.

[Quasar70]

Vanuit economisch strategisch oogpunt is het heel verstandig als Europa (gaat ook op voor VS) de lokale chip productie omhoog brengt. Bijna de gehele wereldproductie is nu gecentraliseerd rond de regio van de zuid Chinese zee. Europa kan nu voor zoeen 10% van de vraag voorzien met de eigen productie.

Nederland beschikt over de kennis als het gaat om chip machines. UAV van ASML maar ook Besi, Asmi. Op papier lijkt dat een een tweetje om hier in de regio even wat fabs uit de grond te stampen.

De realiteit is toch wat complexer. China heeft hun standaard investerings model hier op uitgeprobeerd. steeds meer geleend geld er in blijven pompen tot het uiteindelijk werkt. Een model waar deze bedrijfstak zich niet echt voor leent.

Geld is nodig, en veel ook maar daarmee alleen tuig je niet zomaar 1,2,3 een chip industrie op.

[T!mothy]

Waarom kan zoiets niet met een subsidie die door bijvoorbeeld ook door AMD of ARM aangevraagd kan worden? Op die manier kan iedereen met een goed plan extra subsidie krijgen. Misschien zelfs gewoon: voor elke chip gemaakt op Europese grond een X aantal subsidie? Dan moet een bedrijf zelf investeren, maar hebben ze gegarandeerd geld voor hun werk. Natuurlijk zitten hier tal van haken en ogen aan, maar één bedrijf geld geven even goed.

[Littlemarc]

Het is wel te verwachten dat als tegenreactie op deze staatssteun andere landen invoerheffingen zullen verhogen. Het is namelijk volledig eerlijk als Europa met staartsteun een chip sector opzet en dus minder afneemt uit Azië dat die landen dan invoerheffingen gaan zetten op Auto's uit Europa. Het is ook eerlijk.

Lange termijn maken dit soort maatregelen meer stuk dan ze goedmaken.

[Mayonaise]

Gaan ze dit dan ook blijven waarborgen dat de chip fabrikanten in de EU moeten blijven? Of kunnen ze alsnog overgenomen worden door de Amerikanen of Chinezen wanneer de pandemie voorbij is en de supplychain hersteld is?

Zou me niet verbazen als er over 20 jaar weer geen chip fabrikanten overblijven in de EU.

[Mushroomician]

Ik vraag me af wat dit voor invloed heeft op de veiligheid.
Immers, met de productie op eigen grond is het weer eenvoudiger om backdoors te dwingen.
Nu het gaat om producten volgens Amerikaanse ontwerpen, in China geproduceert en gebruikt worden in Rusland, heb ik redelijk vertrouwen in een product als zodanig.
Ik durf redelijk aan te nemen dat deze producten nogal onder het vergrootglas liggen vanwege de sterke rivaliteit. En dat valt weg.