Nederlanders hebben al jaren 5G, maar in al die tijd was het niet veel meer dan een 'verbeterde 4G'. In 2024 heeft dat Nederlandse netwerk een flinke upgrade gekregen, met de uiteindelijke veiling van de 3,5GHz-frequentieband. Dit heeft gezorgd voor meer capaciteit, aanzienlijk hogere snelheden en een nieuw alternatief voor vaste netwerken. In België heeft het 5G-netwerk eveneens niet stilgezeten; hier is een nieuwe aanbieder opgestaan die een landelijk dekkend netwerk wil uitrollen. In dit artikel worden de stappen die in 2024 zijn gezet onder de loep genomen en wordt vooruitgeblikt op wat ze voor het huidige jaar betekenen.
3,5GHz in Nederland
We hebben het bij Tweakers de afgelopen jaren al vaak over de 3,5GHz-band gehad, maar in 2024 kon de band eindelijk door consumenten worden gebruikt. In juli zetten Odido en KPN de knop om; Vodafone volgde iets later. Voor 'de gewone gebruiker' maakt het niet zoveel uit of je op 3,5GHz zit of een andere frequentieband gebruikt, maar dat betekent uiteraard niet dat de band geen toegevoegde waarde biedt. 3,5GHz biedt providers vooral extra capaciteit, waardoor je met meer gebruikers tegelijk van een zendmast gebruik kunt maken zonder significante snelheidsverliezen.
De voordelen van 3,5GHz zie je vooral op drukke locaties. Neem een stampvol voetbalstadion of een druk festival. Voorheen kon je op station Amsterdam Zuid ook nog amper internetten op 5G; met de 3,5GHz-band gaat dat veel beter.
:strip_exif()/i/2006846168.jpeg?f=imagenormal)
Die 3,5GHz-band betekent dat je significant hogere downloadsnelheden kunt halen, mits je niet op een drukke locatie aan het internetten bent. Voor de 3,5GHz-band actief was, kon je niet meer dan 0,9Gbit/s tot 1Gbit/s halen op Nederlandse netwerken. Met de inschakeling van de 3,5GHz-band is meer dan 1,4Gbit/s mogelijk, blijkt uit speedtests op Gathering of Tweakers.
Voor de gemiddelde gebruiker is dat onnodig snel, maar het is wel gaaf om een grote smartphonegame in no time op je telefoon te hebben. Het kan ook van pas komen als je bijvoorbeeld in het vliegtuig bedenkt dat je nog geen serie of film van je streamingdienst hebt gedownload. Er is echter nog geen dienst die dergelijke hoge snelheden vereist, iets wat je ook van de multigigglasvezelsnelheden kunt zeggen.
Laten we het zo zeggen: Odido en KPN bieden nu mobiele abonnementen aan met verschillende snelheden. Het traagste abonnement kost bij beide providers 27,50 euro per maand. Bij Odido krijg je hier 20Mbit/s voor, KPN biedt 50Mbit/s. Zeker Odido's abonnement lijkt net wat te traag om zorgeloos alles te kunnen doen, zoals in hoge kwaliteit streamen. Maar als je bij beide providers voor het op een na goedkoopste abonnement gaat, merk je in de praktijk weinig verschil met de duurdere abonnementen. Bij Vodafone hoef je hier überhaupt niet over na te denken; zij doen niet aan verschillende snelheden bij de mobiele abonnementen.
Niet elke zendmast gebruikt de nieuwe frequentieband
Toen Tweakers in juli de 3,5GHz-netwerken van Nederland met elkaar vergeleek, was te zien dat Odido de meeste masten klaar had, gevolgd door KPN. Vodafone had er amper aangezet. Odido was al bezig met een netwerkupgrade, waarbij de zendmasten al werden klaargemaakt voor de 3,5GHz-frequenties. Daardoor kon de provider al direct op een groot deel van het netwerk de extra frequentieruimte inzetten.
Odido had medio juli nog 3262 3,5GHz-masten, inmiddels zijn dat er 4073. KPN steeg van 893 naar 1243, Vodafone heeft er nu 196. In juli had laatstgenoemde nog op 141 plekken 3,5GHz-apparatuur staan. De rolverdeling tussen de providers blijft dan ook gelijk. Wie 3,5GHz wil, moet bij Vodafone vooral geluk hebben. In Amsterdam en Utrecht staan relatief veel Vodafone-3,5GHz-zendmasten. In Den Haag staan drie van zulke masten in het centrum, in Rotterdam zijn ze alleen op Zuid te vinden. Deze provider zei eerder tegen Tweakers de frequentieband 'daar waar het nodig is' in te zetten voor voldoende capaciteit. Met andere woorden: de 3,5GHz-band is lang niet overal nodig, stelt Vodafone.
De 3,5GHz-netwerken van Odido, KPN en Vodafone, van links naar rechts. Boven: december 2024, onder: juli 2024. Via Antennekaart.nl. Antennekaart.nl baseert zich op gegevens die providers zelf doorgeven aan het Antenneregister en de RDI, en op fysieke waarnemingen bij zendmasten. Bron: Antennekaart.nl, Antenneregister.nl, OpenStreetMap en Carto. De OSM-data is beschikbaar onder Open Database-licentie.
KPN denkt hier anders over en kiest er duidelijk voor de 3,5GHz-masten op pieklocaties te plaatsen. Op Antennekaart zijn in vrijwel elke stad meerdere KPN-3,5GHz-bolletjes te zien, waarbij de Randstad, Noord-Brabant en Limburg een aanzienlijk hogere dichtheid aan KPN-bolletjes hebben dan de rest van het land. De tactiek is logisch; in drukke gebieden wordt meer gevraagd van het mobiele netwerk, dus is hier ook extra capaciteit nodig. In bijvoorbeeld het buitengebied wordt er veel minder gevraagd van het 5G-netwerk, dus is de 3,5GHz-band daar ook minder nodig.
Klik&Klaar
Terwijl KPN's tactiek helder en uitlegbaar is, is het ook helder en uitlegbaar waarom Odido vier keer zoveel 3,5GHz-zendmasten heeft. Deze provider plaatst overal meer 3,5GHz-zendmasten, in grote steden en in het buitengebied. Odido begon dit jaar met Klik&Klaar Internet, een thuisinternetdienst die gebruikmaakt van Odido's 5G-netwerk. Thuisinternet-5G-diensten bestonden al, maar waren vooral bedoeld als back-up of als er echt geen ander alternatief is. Odido zegt dat Klik&Klaar ook te gebruiken is als er vaste alternatieven zijn, zoals kabel en glasvezel, en het hiermee kan concurreren. Dat is vooral mogelijk door het uitgebreide 3,5GHz-netwerk, omdat Odido's 5G-netwerk nu voldoende capaciteit heeft om ook thuisinternet mogelijk te maken.
Of Klik&Klaar kan concurreren met glasvezel en coax? Ja en nee. Nee, Klik&Klaar haalt niet de multigigsnelheden die nu mogelijk zijn met glasvezel en straks ook mogelijk worden met kabelinternet. Je internetsnelheid is sterk afhankelijk van de afstand van je huis tot de (3,5GHz-)zendmast, hoe druk die zendmast is en hoe geïsoleerd je huis is. Odido noemt een downloadsnelheid van 'tot wel' 300Mbit/s, maar zowel hoger als lager is mogelijk, afhankelijk van je woonsituatie.
/i/2007158440.png?f=imagenormal)
Die 300Mbit/s is voor veel consumenten echter ruim voldoende. Ja, je zal wat langer moeten wachten voordat je game of groot bestand is gedownload, maar meerdere 4k-streams zijn gewoon mogelijk. Daar komt bij dat Klik&Klaar nu goedkoop is. Dit 5G-thuisinternetabonnement kost 25 euro per maand. Een KPN-glasvezelabonnement met 200Mbit/s symmetrisch kost 50 euro per maand, bij Ziggo kost 200Mbit/s 48 euro per maand en bij Odido hangt het af van je netwerkleverancier. 100Mbit/s kost tussen de 35 en 45 euro, 400Mbit/s kost 5 euro extra. Bij glasvezel en kabel is je verbinding echter stabieler, zowel qua snelheid als wat de latency betreft. De vraag is of dat je het dubbele van het abonnementsbedrag waard is. De vraag is ook hoelang Odido dit lage maandtarief kan en wil vasthouden.
Het Nederlandse 5G-netwerk is in 2024 dus een stuk sneller geworden en biedt meer capaciteit dan voorheen. In hoeverre je daar iets aan hebt, hangt echter af van je provider en je locatie. Zijn de Nederlandse 5G-netwerken daarmee uitontwikkeld? Nee. Een belangrijke stap die in Nederland nog niet is gezet, draait om standalone 5G. De drie Nederlandse netwerken gebruiken nu namelijk non-standalone 5G, waarbij er altijd een 4G-ankerband gebruikt wordt. Dit heeft met name gevolgen voor de latency. Bij standalone 5G kan die een stuk lager liggen, waardoor bijvoorbeeld gamestreaming via het 5G-netwerk een stuk beter moet werken. Providers werken hier achter de schermen al jaren aan, maar hebben die knop nog steeds niet omgezet. Mogelijk gebeurt dat dit jaar eindelijk wél.
België krijgt er een extra provider bij
In België hebben ze al langer de 3,5GHz-band; het belangrijkste nieuws kwam hier dan ook van een andere hoek. Op de valreep maakte de nieuwe, vierde provider van België, DIGI Belgium, de prijzen bekend voor de vaste en mobiele abonnementen. Deze provider, een samenwerkingsverband tussen de Roemeense groep DIGI Communications en het Belgische bedrijf Citymesh, verkreeg in 2022 5G-spectrum bij de Belgische frequentieveiling. Het leek er toen op alsof de provider onder de Citymesh-merknaam diensten ging aanbieden aan consumenten. Dit bedrijf maakte ook in 2023 afspraken met Proximus om mobiele diensten te kunnen aanbieden over het netwerk van Proximus, terwijl Citymesh aan een eigen netwerk werkte. Een landelijk dekkend 5G-netwerk heb je immers niet zomaar uit de grond gestampt; met deze overeenkomst kon de provider toch alvast diensten aanbieden.
Eerder dit jaar werd echter duidelijk dat de nieuwe provider DIGI Belgium zou heten. De provider zou 'voor het einde van het jaar' van start gaan. Die deadline werd net gehaald, waarbij hij op mobiel vlak met opvallende abonnementen kwam. Of beter gezegd: abonnement. Het is er namelijk maar eentje: DIGI Mobile 15GB. Dat abonnement geeft klanten een databundel van 15GB en onbeperkt bellen en sms'en, voor de opvallend lage prijs van 5 euro per maand. Veel keuze hebben Belgen dus niet voor abonnementen, maar dit abonnement is volgens de provider voldoende voor 'bijna driekwart van alle Belgen'.
Verder opvallend: DIGI heeft nog geen eigen netwerk, dus moest het terugvallen op die overeenkomst met Proximus. Daarmee gaat DIGI geen 5G-diensten aanbieden, maar het 4G-netwerk gebruiken van de provider. Wat we dus hierboven schreven over significant hogere snelheden en extra capaciteit, ga je bij DIGI voorlopig niet merken. DIGI meldt niet hoelang het duurt voordat dat eigen 5G-netwerk klaar is, maar dat zal nog wel enkele jaren duren. Odido had bijvoorbeeld een paar jaar nodig om het bestaande netwerk te upgraden; een heel nieuw netwerk uit de grond stampen kost nog meer tijd.
DIGI mag weliswaar niet het snelste abonnement hebben, maar die lage prijs zorgde direct voor een kleine prijzenoorlog bij concurrenten. Orange-merk Hey en Proximus-merk Mobile Vikings kondigden direct abonnementswijzigingen aan, waarbij de prijzen werden verlaagd of klanten meer data kregen. Telenet-dochter BASE gaat eveneens de databundels verhogen, al is dit nog niet concreet gemaakt.
Ook stunten op vast, met minder effect
De nieuwe, vierde provider van België wil niet alleen een landelijk dekkend mobiel netwerk aanleggen, het bedrijf biedt ook vaste abonnementen aan. Ook hierbij kwam het bedrijf met stuntprijzen, onbeperkt 10Gbit/s voor 20 euro per maand, maar dit zorgde niet direct voor een reactie bij concurrenten. De reden is logisch: DIGI is alleen actief in één wijk in Brussel. Binnen vijf jaar wil DIGI glasvezel kunnen aanbieden bij twee miljoen klanten, dus uiteindelijk zullen concurrenten de hete adem van DIGI wat beter voelen. Maar voorlopig is deze provider alleen op papier nog een concurrent op de vaste markt.
/i/2006225224.png?f=thumblarge)
Over concurrentie gesproken: DIGI Belgium concurreert niet alleen met partijen als Telenet, Orange en Proximus, maar ook met ... zichzelf. Citymesh, een van de bedrijven achter DIGI Belgium, nam eind 2023 namelijk edpnet over, een virtuele provider die gebruikmaakt van Oranges netwerk. Edpnet werd eerst door Proximus gekocht, maar dit werd geblokkeerd door een Belgische toezichthouder. Daarop verkocht Proximus de virtuele provider weer door aan Citymesh.
Het is niet heel gek dat netwerkaanbieders zoals Proximus onder meerdere merken diensten aanbieden. Zoals gezegd heeft Orange Hey en heeft Proximus Mobile Vikings. Meestal zie je echter een duidelijk verschil tussen het moederbedrijf en de virtuele provider. Vaak zijn die virtuele providers goedkoper dan het moederbedrijf, maar bieden ze beperktere diensten aan. Op dit moment biedt edpnet echter duurdere diensten aan dan DIGI Belgium, terwijl edpnet wél over 5G beschikt. Op termijn moet DIGI ook 5G krijgen, waardoor de vraag dan ontstaat wat Citymesh aan edpnet heeft, als het al voor de helft eigenaar is van DIGI Belgium.
Mogelijk komen we dit jaar achter wat Citymesh nu nog met edpnet wil. Sowieso ligt het voor de hand dat als het bedrijf door wil gaan met de virtuele provider, de provider op termijn overstapt van Oranges netwerk naar DIGI. Dat kan echter pas als het 5G-netwerk van DIGI er eenmaal is. Citymesh en DIGI hebben dus nog wel even tijd om uit te vogelen wat nu het beste is voor edpnet. Die tijd zal ook laten zien of DIGI's belofte voor lagere prijzen standhoudt en de provider niet, zoals in Nederland, uiteindelijk door een van de andere drie wordt opgeslokt.
Bannerafbeelding: Qi Yang / Getty Images
:strip_icc():strip_exif()/i/2007004562.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2006846168.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2006806566.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2006673868.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2006451040.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2006312624.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_exif()/i/2006249818.jpeg?f=fpa)
/i/2007132434.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2004838198.jpeg?f=fpa)
/i/2004782276.png?f=fpa)
/i/2004654266.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2006077698.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2004850544.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2005376746.jpeg?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/9023/crop586ff6dbba130_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/3157/sail4L_S70.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/204061/crop591d528256d44.jpeg?f=community){kind=small}
/u/149324/crop633ea54bc44d3_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/1521/Avatar2.gif?f=community){kind=avatar}
/u/283313/Windows8_Tweakers_transparant.png?f=community){kind=spacer}
/u/62384/crop61891f444d6e9.png?f=community){kind=small}
. Odido en VF hebben Ericsson kasten.
/u/142011/crop65b383c6c6c2f_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/131116/crop583a94b7c4c15_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/479384/crop58e4c54c15b23_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/94596/crop643fb12fd4e6d.png?f=community){kind=small}
/u/2173836/crop670edc9ca7631.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/467778/crop5d7a5dd1f296a.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/78725/train-icon3.jpg?f=community){kind=small}
/u/296198/West-Friesland_vlag3.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/233291/Avatar%2520-%2520Junyo.jpg?f=community){kind=avatar}
