KPN test 'lokaal' 5G-netwerk voor zakelijke klanten met 4 milliseconden latency

KPN is begonnen met het testen van een lokaal 5G-netwerk voor zijn zakelijke klanten. Hierbij wordt een 5G-gateway in het pand van de klant geplaatst, waarmee een deel van het 5G-netwerk van KPN lokaal kan draaien. Dit moet zorgen voor een latency van slechts 4 milliseconden.

KPN laat weten dat de eerste test van deze zogenoemde '5G Edge'-technologie succesvol verlopen is. Hierbij werd de 5G-gateway in de serverruimte van een magazijn van een logistieke dienstverlener geplaatst. De simkaarten van de automatisch geleide voertuigen die de pakketjes in dit magazijn ophalen en distribueren, waren verbonden met het eigen 5G-radio- en antennenetwerk, dat op zijn beurt weer verbonden was met de lokale gateway van KPN.

Doordat de mobiele data niet eerst naar een centrale datacenter gerouteerd hoeft te worden, maar direct verbinding kan maken met de lokale server, werd er een latency van soms slechts 4 milliseconden gemeten. Volgens KPN gaat het bij een 5G-netwerk normaliter nog om een reactietijd van ongeveer 21 milliseconden. Ook verlaat de verwerkte data het pand niet, wat dit ook een veiligere optie maakt, aldus de provider. Voor deze technologie wordt gebruikgemaakt van 5G-standalone, die werkt op de 3,5GHz-frequentie en waarmee hogere snelheden bereikt moeten worden dan met de huidige 5G-netwerken. Medio vorig jaar werd deze standaard voor het eerst getest. KPN wil de lokale 5G-gateway later dit jaar commercieel aan zakelijke klanten aanbieden.

De lokale 5G-gateway van KPN

Reacties (106)

[jk-5]

Klein stukje duiding voor het artikel. Wat hier dus heel tof is is dat dit bedrijf een doos in zijn rack heeft hangen waarlangs het internetverkeer het 5G netwerk van KPN verlaat. Bij dit bedrijf hangt een indoor 5G netwerk met kleine 3500MHz antennes (Huawei LampSite pRRU). Deze kleine antennes zie je ook in de video, en deze zijn amper groter dan een wifi accesspoint. Normaal gaat het verkeer vanaf de indoor antennes, via de baseband (een controller die in de witte kast met KPN bordje erop hangt, die de zenders aanstuurt) naar het corenetwerk van KPN, waar het wordt omgezet naar IP verkeer en via het internet terugkomt naar je bedrijf. Nu met deze demo gaat het verkeer van de indoor 5G antennes en de baseband rechtstreeks naar deze lokale PGW toe, waar een 1Gbps of 10Gbps interface op zit die je in je eigen router kunt drukken. Het verkeer hoeft dan dus niet meer helemaal terug langs een van KPN's core locaties. Daar komt hier dus de grote winst vandaan.

Deze karretjes zijn gewoon met het 5G netwerk van KPN verbonden. Ze hebben speciale simkaarten met een eigen APN die het internetverkeer via deze speciale PGW laat lopen. Je zou in theorie zelfs zo'n simkaart mee kunnen nemen naar Ameland (willekeurig voorbeeld), en dan op je telefoon nog steeds een 'intern' IP-adres in het bedrijfsnetwerk kunnen krijgen, waarbij je internetverkeer nog steeds via deze PGW in het eigen rack het KPN netwerk verlaat en bij je bedrijfsnetwerk kan. De latency is dan natuurlijk niet lager omdat je nog steeds het halve land door moet, maar je verkeer blijft wel weg van het grote boze internet.

Doordat het verkeer vanaf de indoor 5G antennes nu dus niet meer helemaal door KPN's landelijke core moet om vervolgens weer terug in het pand te komen kan de latency veel lager worden. En die laatste 4ms zijn met nieuwere 5G technieken waarbij scheduling sneller wordt gedaan ook nog wel worden weggeoptimaliseerd.

[familyman]

Is dit ook nuttig voor bv netwerkbeveiliging?

[uiltje]

Oef. Da's een ingewikkelde vraag. GSM versleutel algoritmes zijn niet altijd even sterk. En wil je KPN en Huawei vertrouwen met je gegevens? Net als met Wifi heb je ook rogue access points voor mobiel verkeer.

Ik heb zelf niet al te veel kennis van 5G beveiliging omdat ik er gewoon te weinig mee te maken heb gehad, maar je hebt een zeer gedegen onderzoek nodig om dit met enige zekerheid te kunnen zeggen. En uit dat onderzoek komen dan vast veel plussen en minnen. Uiteindelijk is dan bijna altijd de use-case die dan bepaald of het veilig(er) is of niet.

[Frame164]

GSM versleuteling is inderdaad achterhaald, maar die wordt dan ook niet meer gebruikt voor 5G. Bij 5G is de radio interface veel en veel beter beveiligd dan bij eerdere G's.

[Aldy]

Ben je op Ameland (or whereever) niet buiten bereik van dat privé-netwerk? Ik dacht juist dat het ook niet het pand verlaat, waardoor het veiliger werd.

[jk-5]

Ja daar heb je gelijk in. Het was meer een theoretisch voorbeeld wat het nut kan zijn van zo'n privé 5G gateway. Want als je dus bijvoorbeeld werkt met privaat IP space binnen je private APN is dat nuttig. Maar de use-case is hier juist dat het verkeer het pand helemaal niet hoeft te verlaten, dan zal dat waarschijnlijk ook niet werken. Maar stel je voor dat het indoor 5G 3500MHz netwerk bij dat bedrijf storing heeft. Dan kan de naastgelegen KPN zendmast die buiten staat het verkeer gewoon opvangen, en het verkeer ook nog via die private gateway naar het bedrijfsnetwerk sturen.

[Olaf van der Spek]

Ja daar heb je gelijk in. Het was meer een theoretisch voorbeeld wat het nut kan zijn van zo'n privé 5G gateway.

Hoe is de private gateway verbonden met het KPN core netwerk?

[jk-5]

Ik kan het uit de video niet goed opmaken. Maar de baseband (waar de antennes dus op aangesloten zijn) moet sowieso een verbinding met de core hebben. Want het verkeer mag dan wel lokaal blijven, de signalling en aansturing blijft dat niet. Op locatie hangt dus een switch (die altijd bij elke mast en indoorlocatie hangt), en daar heeft de PGW ook een poortje in. Zo kan de baseband via het interne netwerk bij dat ding, en ook bij de core. De PGW heeft dan twee interfaces, eentje in het KPN netwerk, eentje in het bedrijfsnetwerk.

Dit is een standaard indoorlocatie, en die hebben allemaal ook gewoon een glasvezelverbinding naar het KPN netwerk. Als jij met je KPN abonnement binnen komt verbind je ook gewoon op 4G met het indoornetwerk, en zal je verkeer gewoon over die lijn naar KPN's core lopen. Pas als je een speciale sim met de speciale APN hebt zal je de private gateway gebruiken.

[Reactie gewijzigd door jk-5 op 22 juli 2024 20:24]

[PatrickDeelen]

Domme vraag mischien, maar wat is de meerwaarde ten opzichte van wifi?

[sprankel]

Potentiele klant van dit soort technologie

Fabriek heeft warmte over, pijpleiding aanleggen met vertakkingen naar bedrijven uit de buurt. In die leidingen zitten noodkleppen en sensoren zodat lekken of opstroppingen gedecteerd kunnen worden (niet de eerste keer dat een vrachtwagen knal tegen een leiding zou rijden). Bij de buur wil ik uiteraard flow metingen zodat ik weet wat bedrijf A en B afneemt. Bedrijf A en B willen ook een signaal met name als de verbranding bij ons stopt zodat zij hun productie daarop kunnen afstemmen. (tussen stop verbranding en temperatuur neemt beduidend af bij bedrijf A tot B kan 30 minuten verschil zitten)

Reactietijd van de PLC is 50ms, in 50ms moet die alles ingelezen hebben, verwerkt en terug uitgestuurd. Een latency van 21ms naar de IO is simpelweg niet mogelijk, wifi met zijn kort bereik en enorme storingsgevoeligheid in een industriele omgeving al helemaal niet.

Tot op heden worden dit soort projecten dus gedaan door glasvezel te trekken echter de prijs daarvan is hoog terwijl de hoeveel bits die erover gaat verwaarloosbaar is. Die glasvezel loopt dan meestal ook parallel met de leiding en dus het risico dat die samen met de leiding beschadigd word. Vanuit veiligheid los je dat op dat je noodkleppen dicht gaan als het signaal wegvalt maar om snel storingen op te lossen is het niet echt handig dat je plots blind bent.
Tevens wil je niet echt over internet gaan vanwege security maar ook storingsgevoeligheid al was het maar om te verhinderen dat je last hebt van overbelasting van (lokale) mobiele netwerken (denk aan nieuwjaar, pokemon jagers die plots massaal in de middle of knowhere staan of in geval van calamiteiten en iedereen in paniek het mobiel netwerk overbelast)

Een andere usecase is een containerterminal waarbij je veel rondrijdend materiaal hebt, een volledig dekkend wifi bereik daar krijgen op de vrij hoge frequenties waarbij je muren van containers hebt die als faraday kooien functioneren die ook continu verplaatst worden is op zijn zacht gezegd een uitdaging te noemen.

Op het einde van de rit is wifi bedoeld voor thuis en kantoor waarbij iedere leek een verbinding mag opzetten (en dus enorme beperkingen heeft om het dummy proof te krijgen), industrieel is wifi heel snel heel waardeloos.

[Kevinp]

waarbij de aanname is dat dit veel beter is dan een wifi punt. En ik vraag me dat oprecht af met een zakelijke wifi verbinding.

[Houtenklaas]

WiFi zit in een "rommel" frequentie samen met andere gebruikers. "Zakelijk WiFi" klinkt wel gaaf, maar je hebt dezelfde garanties als elk WiFi, namelijk "geen". Gaat de buurman op "jouw" frequentie zitten, dan is het pech voor je en mag je een ander kanaal pakken totdat weer iemand je dwars zit. 5G heeft een frequentie die is toegekend aan een provider waar niemand anders zit, je hebt dus een veel betere controle op het gebruik van die band. Daarnaast is de techniek gebouwd voor lage latency, in ieder geval (veel) beter dan wat WiFi te bieden heeft.

[Reactie gewijzigd door Houtenklaas op 22 juli 2024 20:24]

[Terrestrial]

En wat nu als de aangrenzende bedrijfspand ook zo'n 5G box neerzet, dat heb je weer precies hetzelfde probleem. Trouwens de latency in wifi kan ook laag zijn.

[analog_]

Dat maakt het nog steeds geen shared spectrum zoals de wifi banden en het RAN netwerk is gesynchroniseerd met ptp via fiber. Er bestaat ook 5g wifi convergence om ze aan elkaar te lijmen.

[Reactie gewijzigd door analog_ op 22 juli 2024 20:24]

[Terrestrial]

Dan heb je juist wel shared spectrum, normaal is het bereik op 3.5 Ghz een kilometer als je die in een mast hangt. Inhouse zal het bereik misschien 50-100 mtr zijn maar genoeg om aangrenzende panden te storen. Zeker als de frequentie ruimte dan ook nog beperkt is, immers die is provider gebonden.

Draadloos zie ik een beetje als gouden bergen beloven, terwijl het eigenlijk nooit waar wordt gemaakt en het altijd aflegt tegen bekabeld.

En 25 Jaar geleden had ik via wifi mijn eerste "vaste" internet verbinding, dat vond ik geweldig in die tijd maar die leverende maximaal 2 Mbit. Daar heb ik toch 2-3 jaar van kunnen genieten voor dat we ADSL kregen, die minder snelheid bood met maar 1 Mbit maar wel voor veel lagere kosten.

[Reactie gewijzigd door Terrestrial op 22 juli 2024 20:24]

[analog_]

Dat is niet wat shared spectrum betekent. Succes verder.

[Terrestrial]

Dat is exact wat shared spectrum inhoudt, als jij 2 lokale 5G netwerken hebt die dezelfde toegewezen frequentie ruimte moeten benutten en binnen elkaars bereik zitten, dan is dat gedeeld spectrum.

[sprankel]

Je wilt een veel lagere frequentie met een hoger vermogen, 2 zaken die niet toegelaten zijn met Wifi gelet iedereen Wifi mag opzetten maar jij mag niet morgen een dergelijke 5G mast in je living zetten.

Je kan Wifi wel in mesh zetten maar dat houd in de praktijk in dat je alsnog met een glasvezel aan het trekken bent zeker als je een pijpleiding wilt volgen. Vergeet ook niet dat je wifi ook nog wat industriele protocollen moet ondersteunen alsook weerbestendig moet zijn.

Het kan echter wel, dan heb je bijvoorbeeld een Cisco industrial Wireless 3700 AP nodig
link

Echter dat is 4K per AP zonder controller, als je er dan nog een heel mesh netwerk van nodig hebt + volgen met glasvezel, laat ons zeggen dat je al naar een specifieke usecase moet voor dit intressant gaat worden.

[Bl@ckbird]

Een andere oplossing is Industriële Wifi (Ultra Reliable Wireless Backhaul, Cisco URWB)
Bovenop wireless wordt dan MPLS gedraaid. Een URWB (op bijvoorbeeld een bulldozer) is via 2 verschillende wireless paden bereikbaar. (active/active) IP packets worden gedupliceerd en via 2 verschillende paden verstuurd. Wordt een IP packet op één pad gedropt, dan heb je hetzelfde IP pakket via het andere pad nog. Voordeel is dat je niet aan een 5G carrier vast zit. Wil je bijvoorbeeld een container terminal van enkele vierkante kilometers dekken, dan is private 5G wel een betere optie vanwege het bereik.

Zie:
https://youtu.be/gZ608CuMYi0?si=k6h_I0onwA1GxF_3&t=521

Tabel 2 geeft een vergelijking tussen Wi-Fi, 5G en Cisco URWB:
https://www.cisco.com/c/e...tions-ind-network-wp.html

[Reactie gewijzigd door Bl@ckbird op 22 juli 2024 20:24]

[PolarBear]

Voordeel is dat je niet aan een 5G carrier vast zit.

Nadeel is dat je aan Cisco vast zit?

[Bl@ckbird]

Eenmalige investering vs. maandelijkse terugkerende kosten.

[kerwin]

Uitgebreide toelichting, erg handig om te weten.
Wat ik hier vooral uit meeneem is dat het een oplossing kan zijn voor situaties waar je lage ping nodig hebt zonder veel data te verplaatsen en ook nog eens uit de buurt kunt blijven van storende wifi.
Perfect voor draadloze interfacing met sensoren!

[kuurtjes]

5g heeft meer bandbreedte dan glasvezel? Dat wist ik niet

[sprankel]

Het is omgekeerd, wat ik bedoelde is dat we vandaag glasvezels leggen om er verolgens een connectie van 1,5mbit of 100mbit op te zetten. De industriele protocollen gaan niet hoger maar dat is ook totaal niet nodig.

Een glasvezel trekken van 3 km in lengte terwijl je maar dat soort van bandbreedte nodig hebt is een vrij dure grap.

[kuurtjes]

En wat met een koperen UTP kabel?

[igrp]

Ik vind dit heel interessant om te lezen, maar lastig om te begrijpen. Moet ik het in jip-en-janneketaal zo zien:
Een device (mijn telefoon bijvoorbeeld) maakt te allen tijde verbinding met het indoor netwerk/5G-controller van dit testbedrijf als ik de APN op die manier instel (en mijn sim-kaart/KPN het toelaat)? Dus in plaats van kpn.internet stel ik in mijn telefoon in: testbedrijf.5G.nogiets. Loopt al mijn verkeer dan via de controller van het testbedrijf, waar ik ook ben, dus ook op Ameland? Of werkt het anders?

edit: deze vraag was voor @jk-5 bedoeld, maar alle antwoorden zijn welkom natuurlijk.

[Reactie gewijzigd door igrp op 22 juli 2024 20:24]

[jk-5]

Ja, daar komt het op neer. Ik had het Ameland voorbeeld misschien weg moeten laten want dat maakt het geheel verwarrend. Maar bekijk het bijvoorbeeld zo: Als het indoor netwerk binnen het bedrijf storing heeft kan de 5G mast die op het industrieterrein staat nog een deel van het verkeer overnemen, en daarmee het verkeer dus ook rechtstreeks naar het bedrijf sturen (via het glasvezelnetwerk achter de masten).

In het filmpje zeggen ze dat het indoor 5G netwerk van het bedrijf is. Maar dat komt me een beetje raar voor, zo'n grote metalen witte kast als daar staat zet KPN bij al zijn masten en indoorlocaties neer. KPN zendt hier dus zelf in ieder geval 5G uit. Een APN is in feite een verwijzing voor binnen het netwerk waarlangs je verkeer gestuurd moet worden. Je voorbeeld klopt dan dus inderdaad.

Deze prive-gateway heeft sowieso ook een verbinding naar het corenetwerk van KPN. Want hoewel het internetverkeer vanaf de indoor antennes rechtstreeks hierheen gaat loopt de signalling en aansturing wel gewoon via het corenetwerk.

Je moet het dus zo zien: Je meldt je aan op het netwerk, dit gaat via de indoor antennes en de baseband (controller) naar het corenetwerk van KPN. Die laat je toe op het netwerk. Vervolgens vertelt je telefoon aan de baseband/core welke APN hij wil gebruiken. De core vertelt de controller vervolgens wat het interne IP adres is van de PGW waarlangs het verkeer naar buiten mag. In dit geval is dat dus het IP van die Dell doos die je in het filmpje in het rack ziet hangen, de prive gateway. De baseband verstuurt al het internetverkeer wat je telefoon op het indoornetwerk genereert daardoor dus rechtstreeks naar die prive-gateway toe. Het verlaat het bedrijfsnetwerk niet.

Mijn Ameland voorbeeld liet zien dat dit breder ingezet kan worden dan alleen in zo'n bedrijfspand. Aan die baseband die nu indoor bij dit bedrijf hangt is niks speciaals. Dat is net zo'n ding als bij alle andere masten ook hangt. Dus als je in Ameland met zo'n sim aanmeldt zou dat in theorie ook kunnen werken. Een use-case zou bijvoorbeeld een camerasysteem zijn wat in de haven van Rotterdam wordt opgehangen. Die verbinden allemaal met een 5G netwerk, en verlaten via zo'n gateway het KPN (of wie dan ook) netwerk naar een afgesloten netwerk.

Als je vragen hebt over de techniek, stel gerust. PB is ook altijd welkom.

[Kenhas]

Dit dient in dit geval voor automatisch rijdende voertuigen. Je hebt toch al wat range nodig. Als dat voertuig 10km ver moet rijden, ga je er niet geraken met je wifi antenne

[Olaf van der Spek]

Als dat voertuig 10km ver moet rijden, ga je er niet geraken met je wifi antenne

10 km in een magazijn? Flink magazijn dan..

[Kenhas]

automatisch geleide voertuigen die de pakketjes in dit magazijn ophalen en distribueren

Die 10km was maar een random getal maar het lijkt me niet binnen één magazijn te zijn. Maar kan het verkeerd begrepen hebben.

Het is natuurlijk een test en dat zal dus wel in beperkte omgeving zijn om dat dan later uit te breiden

[Olaf van der Spek]

Die 10km was maar een random getal maar het lijkt me niet binnen één magazijn te zijn.

Uit het artikel:

De simkaarten van de automatisch geleide voertuigen die de pakketjes in dit magazijn ophalen en distribueren, waren verbonden met het eigen 5G-radio- en antennenetwerk, dat op zijn beurt weer verbonden was met de lokale gateway van KPN.

[Reactie gewijzigd door Olaf van der Spek op 22 juli 2024 20:24]

[Kenhas]

Geen idee wat je bedoelt met je post. Je quote eigenlijk hetzelfde stuk als ik maar volledig zonder uitleg.
Het artikel zegt dat er pakjes worden opgehaald uit het magazijn en dat die dan rondgebracht worden. Waar ik uit afleid dat het niet binnen dat magazijn blijft. Het zal geen 10km zijn maar het lijkt me toch dat de pakjes het magazijn verlaten. Uit het stukje dat je quote staat eigenlijk gewoon hetzelfde

[Olaf van der Spek]

Geen idee wat je bedoelt met je post. Je quote eigenlijk hetzelfde stuk als ik

Zoek anders even op "automatisch geleide voertuigen".

https://www.vms.nl/oplossing/agv/

[Reactie gewijzigd door Olaf van der Spek op 22 juli 2024 20:24]

[Microwilly]

De simkaarten van de automatisch geleide voertuigen die de pakketjes in dit magazijn ophalen en distribueren.

1. In dit magazijn ( ophalen en distribueren). OF 2. ( In dit magazijn ophalen ) en distribueren.

Bij 1 gebeurt alles in het magazijn
Bij 2 alleen het ophalen in het magazijn.

Bij voorbeeld 1 waar ik vanuit ga. Lijkt mij 10km ook wel heel ver.

[Reactie gewijzigd door Microwilly op 22 juli 2024 20:24]

[Frame164]

Je kunt de containerterminals bij grote havens (bijvoorbeeld Maasvlakte) zien als een "magazijn" waar flink afstanden worden gereden.

[glennoo]

Dat ga je met 5G ook niet redden hoor. Dan zul je gewoon meerdere zenders moeten plaatsen, en we zijn weer terug bij meerdere AP's plaatsen.

[MrSnowflake]

ALs je zo ver wil raken, ga je wsl ook een licentie moeten hebben, het 5G frequentie bereik is onderhevig er aan.

[kodak]

Dat is juist een zeer terechte vraag.

De meerwaarde voor een provider is waarschijnlijk dat het dataverbruik dat via het mobiele netwerk gaat ze meer geld zal opleveren. Dit is klantenbinding.

Voor de zakelijke klanten kan het op korte termijn mogelijk een besparing op kosten geven, want waarom zou je ook nog wifi gaan onderhouden en veel geld aan uitgeven als je een exclusieve deal kan krijgen voor hippe 5G in je bedrijf. Tot het moment dat het telecombedrijf hogere kosten voor deze exclusieve diensten gaat eisen. Wat waarschijnlijk gaat gebeuren wegens gebrek aan concurrentie en de kosten die het geeft om toch maar weer als bedrijf wifi te willen gebruiken. Ondertussen heeft het telecombedrijf vermoedelijk al flink meer winst gedraaid dan als ze alleen glasvezel of gebruikelijke zakelijke mobiele abonnementen waren blijven aanbieden.

[Reactie gewijzigd door kodak op 22 juli 2024 20:24]

[Hann1BaL]

Zoals hierboven al eerder aangegeven is het vooral een kwestie van dekking voor automatisch rijdende voertuigen. Ik gok niet dat ze losse abonnementjes voor dataverbruik hebben, zeker niet als het lokaal blijft. Uiteraard is een commercieel belang van KPN.

Wi-Fi is super voor stilstaande objecten (en dan kun je best met je laptop naar een andere kamer lopen) maar is niet goed geschikt voor rijdende voertuigen en disconnects die veel meer gevaar op kunnen leveren. Dat zou je dan af moeten vangen met veel te veel access points. 5G is daar veel beter voor geschikt.

Ja KPN heeft er wat aan, maar het bedrijf zou het niet doen als een goed werkend Wi-Fi netwerk hetzelfde zou kunnen met dezelfde betrouwbaarheid. Win win.

[Olaf van der Spek]

Dat zou je dan af moeten vangen met veel te veel access points. 5G is daar veel beter voor geschikt.

Hoeveel APs zou je nodig hebben voor een groot magazijn?

[Hann1BaL]

Deze vraag is niet te beantwoorden om tal van redenen:
1 Hoe groot is een groot magazijn?
2. Wat staat er in het magazijn?
3. Hoe hoog is het magazijn?
4. Waar kunnen ze worden gemonteerd?
5. Hoeveel clients zijn er?
6. Wat is het wifibereik van de clients?
…
Zijn vast nog meer zaken te verzinnen.

WiFi is gewoon niet zo goed gemaakt voor roaming als 5G dat is. Dus zelfs met de fantastische Wi-Fi dekking zijn apparaten die continue in beweging zijn en continue een nieuwe verbinding met een ander AP moeten maken, meer geschikt om te verbinden met een mobiel netwerk die veel meer ontworpen zijn voor handovers van clients.

[dingo35]

Inmiddels heeft wifi prima faciliteiten voor roaming, via 80211r,v,k .

Zie bijv. https://support.apple.com/en-us/103274

[PatrickDeelen]

Duidelijk, bedankt

[optimist1965]

Afhankelijk van de toepassing(en) kan private 5G goedkoper zijn dan WiFi. Door gebruik te maken van toegewezen frequentiebanden kan een (vrijwel) storingsvrij spectrum zorgen voor razendsnelle, low-latency gegevensoverdracht. Een beperkt aantal baseband units kan meerdere remote radio's + antennes bedienen, en daarbij kan het uitgezonden vermogen vele malen hoger zijn dan bij WiFi. Bovendien is de handover tussen verschillende access points sneller dan met WiFi -- zeer belangrijk voor mobiele toepassingen.

Een relatief groter gebied kan betrouwbare connectiviteit krijgen met relatief lagere investeringen.

[kodak]

Alleen geeft een toegewezen frequentieruimte geen zekerheid. Dat er bij de toegewezen frequenties voor wifi meer gebruikers kunnen zijn doet daar weinig aan af. En als bedrijf heb je geen echte invloed op fout gebruik door andeen, hooguit kan men in beide situaties het proberen te beperken. Maar dat maakt het dus alsnog eerder een opportunistisch poging dat er meerwaarde in de keuze zit. Laat staan dat het zomaar echt financieel meer winst geeft. Waarbij niet onbelangrijk is dat ik niemand nu echt zie aantonen dat wifi in de praktijk technische echt minder waard zou zijn. Dat lijkt me dus niet zomaar te wijzen dat 5g met een vendor lock in dus vooral winst geeft voor de klanten van de provider. Het zou me wel mooi lijken als tweakers hier wat dieper in duikt om te achterhalen wat nu echt de redenen zijn dat bedrijven hier meerwaarde in zien en hoe afhankelijk het van de markt zoals deals sluiten voor implementaties en onderhoud is in plaats van slechts technische verschillen op papier.

[optimist1965]

Dat geeft een hoge mate van zekerheid, onvergelijkbaar meer dan met WiFi. Licentiehouders hebben de plicht om de toegewezen frequenties te gebruiken binnen hun gebied, juist om storingen te voorkomen. Mocht er toch sprake van storingen door verkeerd geïnstalleerde radios of antennes dan verplichten vergunninghouders zich in te spannen om die storingen op te heffen. Zonodig kan een toezichthouder ingrijpen. Kom daar maar eens om in WiFi land.

WiFi is inferieur op vele manieren. Onder andere door het ongereguleerd gebruik van spectrum, het lage uitgezonden vermogen, de latency, en de handover tijd tussen access points. Op al die vlakken zijn mobiele netwerken superieur.

Jouw aanname van vendor lock-in is onzin. Het staat vergunninghouders vrij zelf te kiezen voor een bepaalde partij (zoals KPN, maar er zijn ook anderen) om de infrastructuur in te richten en te beheren, of dan helemaal zélf te doen. Er zijn meerdere leveranciers van complete 5G oplossingen zoals Nokia, Ericsson, maar ook Celona bijvoorbeeld.

[kodak]

Je redenering vanuit verplichtingen van vergunningshouders laat een paar belangrijke punten weg. Wie geen vergunning heeft trekt zich niet zomaar iets van andermans recht aan. En de mogelijkheden die een vergunninghouder heeft zijn zeer beperkt voor voorkomen van verstoringen, dat gaat hooguit om achteraf proberen te beperken. Terwijl dat voorkomen en beperken van onrechtmatige verstoringen men hoe dan ook kan proberen, dus ook dat is geen argument speciaal voor 5g. Daarbij is aantoonbaar dat verstoringen hoe dan ook te verwachten zijn, omdat iedereen troep kan aanschaffen en gebruiken die op gebruikte frequenties verstoringen geeft. Daar zijn niet zomaar waarschuwingen over, zowel als risico voor vergunningsvrij als vergunningsplichtig gebruik. Dus ook daarop kan je niet zomaar 5g bedrijfszekerder noemen dan wifi. Je hebt immers geen duidelijker invloed dat het willekeurig kan gaan verstoren.

Ik lees je geen vrijheden noemen die in de praktijk op gaan om een vensor lock in tegen te kunnen spreken. Er lijkt namelijk geen 5g concurrentie voor deze toepassing (als die er werkelijk is dan lees ik dat graag). Zonder die mogelijkheid in de praktijk zit men dus sterk aan de huidige vendor vast. Want naar een alternatief zonder verlies gaat dan niet.

[optimist1965]

Ik raad je aan jezelf eerst te informeren voordat je allerlei uitspraken doet. Ook vergunningen voor gebruik van private 5G voor bedrijven zijn gebonden aan voorwaarden. Je kunt interessante informatie vinden op https://www.rdi.nl/onderw...onden-netten/aanvraaghulp. Je kunt daar lezen welke voorwaarden er door de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI) worden gesteld. Er worden tal van eisen gesteld ten aanzien van de installatie, en het gebruik, en RDI kan daarop controleren/toezien. Het is onvergelijkbaar beter gereguleerd dan WiFi.

Er is geen vendor lock-in. Elk bedrijf dat private 5G zou willen inrichten en vergunninghouder is kan zelf de benodigde apparatuur kopen, huren, of een derde partij vragen een en ander te realiseren.

[kodak]

Je negeert dat ik meerdere redenen geef hoe die regels in de praktijk niet zomaar bescherming geven. Informeren gaat ook om niet zomaar blind te staren op regels. Juist omdat het voor een verschil tussen wifi en 5g om de praktijk gaat, niet slechts de regels en theorie.

Wat betreft de vergunning ben ik het geheel met je eens dat er in theorie keuze is. Maar een vendor lock in gaat niet slechts om in theorie keuze hebben. De praktijk is dat kpn her niet zomaar als enige met dit soort claims over latency op de markt zet. De claims waarmaken is niet zomaar haalbaar, dus ook niet voor alternatief. Als de omstandigheden niet gunstig genoeg blijken is de lock in dus dat men vast zit aan de investering in KPN. Want die keren waarschijnlijk niet zomaar een compensatie uit als ze die theoretische beloftes niet halen, terwijl het alternarief dan niet zomaar is dat men met een eigen vergunning of overstappen naar wifi dan rendabeler is.

[optimist1965]

De latency is zeker geen theorie, en er zijn meer aanbieders dan KPN alleen. Mijn werkgever was al eerder actief in deze markt, nog voordat zoiets in Nederland mogelijk was (onder andere in Duitsland en het Verenigd Koninkrijk).

Het is geen theorie dat 5G voor latency-gevoelige OT projecten de absoluut superieure technologie is.

Dit is het laatste berichtje dat ik besteed aan deze 'discussie', want soms zijn er mede-tweakers die domweg in hun eigen gelijk willen blijven hangen, en dat zonder voldoende kennis van de materie.

[Keypunchie]

Mijn indruk, dat je dus geen Wifi nodig hebt! Je devices registreren op basis van IMEI denk ik?

[optimist1965]

Ik denk dat er nog wel een plaats is voor WiFi, met name dan voor kantoortoepassingen. De ondersteuning van WiFi is immers breed beschikbaar in allerlei electronica, en kantoortoepassingen zijn meestal niet zo heel veeleisend qua latency, beschikbaarheid,

[Keypunchie]

Hah, ik denk niet dat dit Wifi vervangt, de vraag is waarom een bedrijf dit ipv. Wifi zou doen.

@optimist1965 Het zou helpen als je de context/post lees waar ik op reageer. Je bent nu allemaal dingen aan het schrijven, die op zich niet onwaar zijn, maar heel weinig te maken hebben met wat ik zeg.

[Reactie gewijzigd door Keypunchie op 22 juli 2024 20:24]

[optimist1965]

Ik denk dat er maar weinig bedrijven zouden zijn die private 5G als complete vervanging zouden willen toepassen (en WiFi uitschakelen). Ik zie 5G met name bestaan naast bestaande infrastructuur waar WiFi niet adequaat is.

[MiesvanderLippe]

Je kunt de moeite doen om een lokaal netwerk te isoleren en een WiFi profiel te deployen op al je telefoons. En hopen dat al die telefoons WiFi bellen ondersteunen. Je kunt de mensen ook gewoon een SIM kaart opsturen en dit ophangen. Werkt ook nog eens beter voor je gasten.

[Frame164]

Dit is niet primair voor telefoons bedoeld maar meer voor industriele toepassingen. Maar een private network dat onderdeel is van een publiek netwerk maakt dingen wel makkelijker. 5G SIM in je laptop en zonder na te denken overal kunnen werken. Of je nu op kantoor zit, thuis of bij McDonalds tijdens het laden van je auto....

[FooLsKi]

Edge computing. Je plaatst een gateway (of andersoortig computing element naar gelang nodig is) aan de 'rand' van het lokale 5G-netwerk. Hierdoor heb je een heel stuk lagere latency richting de edge router/gateway/whatever omdat je niet eerst nog een stuk internet over moet (in beide richtingen) om die gateway/computer/whatever te bereiken. Handig voor autonome voertuigen binnen het magazijn; lagere latency betekent real-time statusinformatie. De edge computer kan daardoor bepalen waar een voertuig is en of er obstakels/andere voertuigen in de weg staan, en/of dat het voertuig op de juiste plek is om artikel XYZ in te laden.

[jordynegen11]

Dese 5G opstelling zal waarschijnlijk een veel groter bereik hebben.

Wifi kan ook een groter bereik hebben maar dit wordt beperkt door onze wetgeving.

[SuperDre]

En jij denkt dat dat met zo'n prive 5G zender anders zal zijn?

[optimist1965]

Dat is zeker zo. Met een private 5G oplossing kan je met minder radio units en antennes een groter gebied bedienen. Afhankelijk van de toepassing kan private 5G qua kosten zelfs goedkoper uitvallen dan WiFi, mede om die reden. Soms is WiFi niet eens een alternatief.

Neem nu een groot containerbedrijf in de Rotterdamse haven. Je zou honderden WiFi access points nodig hebben om hun haventerrein te kunnen 'dekken'. In zo'n omgeving is 4G of 5G eigenlijk de enige vatbare oplossing, zeker gezien de demping en reflecties die stalen containers veroorzaken.

[JackBol]

Wifi zit in unlicensed spectrum, waardoor je met veel interference te maken kan krijgen.
Private 5G zit op gesloten spectrum, waardoor je veel meer controle hebt over de signaalkwaliteit in de lucht.

[Keypunchie]

Vodafone had dit toch ook vroeger geprobeerd? Dat je een soort van mini-mobiele mast in je huis kon zetten voor 4G?

“Femtocellen” was de term, maar volgens mij nooit echt een succes toen.

[edit]
Gestopt in 2018 blijkbaar:
nieuws: Vodafone stopt ondersteuning privézendmast SignaalPlus

[Reactie gewijzigd door Keypunchie op 22 juli 2024 20:24]

[Slyceth]

Stoppen, het is onmogelijk om voor te stellen dat dit uiteindelijk ook een optie kan zijn voor consumenten. Een 4g zendmast is extreem groot, maar een 5g zendmast is veel kleiner en dus wel een optie?

[twiet]

Zo'n femtocel waar keypunchie het over heeft, is niet groter dan een stekkermodel schakelklok. Dus geen torenhoge masten in de tuin. (google even op plaatjes van vodafone signaalplus en je ziet 't).

Indertijd waren een hoop mensen teleurgesteld dat Vodafone hiermee stopte, want middels dit kastje konden ze binnenshuis een goeie dekking creëren voor hun mobiel als ze dat niet hadden. En dat waren er best nog wel veel. Als je dan op je mobiel werd gebeld door een klant, kon je tenminste een goed gesprek voeren.

[The Zep Man]

Indertijd waren een hoop mensen teleurgesteld dat Vodafone hiermee stopte, want middels dit kastje konden ze binnenshuis een goeie dekking creëren voor hun mobiel als ze dat niet hadden. En dat waren er best nog wel veel. Als je dan op je mobiel werd gebeld door een klant, kon je tenminste een goed gesprek voeren.

Daarvoor in de plaats is Wi-Fi calling gekomen. KPN ondersteunt dit, bijvoorbeeld. Vodafone ook. Dat is een stuk goedkoper voor providers, want er hoeft geen aparte hardware uitgegeven te worden.

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 22 juli 2024 20:24]

[Aldy]

Maar zo'n femtocel was een extender als je binnen een slecht bereik op je mobiel had. Dit is iets heel anders.

Als je dan op je mobiel werd gebeld door een klant, kon je tenminste een goed gesprek voeren.

Dat goede gesprek hing toch zeker af van het niveau van je gesprekspartner?

[twiet]

Nee, de Vodafone Signaalplus was geen extender, maar een echte 'mini zendmast'.

Je moest de signaalplus bekabeld aan het internet 'hangen'. Dan ging een gesprek mobiel -> femtocel -> eigen internetverbinding -> Vodafone. Voor activering van de Signaalplus moest je je adresgegevens bij Vodafone achterlaten, zodat bijvoobeeld de hulpdiensten wisten waar ze moeten zijn als je 112 belde via de Signaalplus.

[Aldy]

Ik had begrepen dat femtocel het mobiele signaal van Vodafone binnenshuis versterkte.

[familyman]

Doet het dus in feite, aangezien het functioneert als gsm, maar met een kleine celgrootte

[uiltje]

Ik denk meer dat hij een repeater of mesh-achtige functie bedoeld (hoewel mijn mesh ook over bedraad gaat, maar goed, je snapt het idee).

[Z80]

Ik weet niet wat jij extreem groot vind. Maar een antenne unit iets groter dan een koffiekopje met schotel noem ik niet groot. En zijn bij een 5G installatie ongeveer net zo groot. De backend van deze 4G systemen voor de zakelijke markt waren ook niet heel erg groot. Formaat omvormer voor zonnepanelen.
Een heel stuk kleiner dan wat hier op de foto getoond wordt. Een halve patchkast voor de 5G installatie. Maar dit is dan ook een complete centrale met de mogelijkheid om naar buiten te routeren.

[Asthaparhim]

Stoppen, het is onmogelijk om voor te stellen

Ja, dat spelletje spelen we telkens weer met alles wat je nu gebruikt tov 10 jaar geleden he? Vooruitzichtloze denkwijzes.

Je dacht zeker dat KPN niet heeft nagedacht over deze oplossing en je zeker dacht dat zo'n zendmast van een paar 100 meter zeker in je tuin kwam te staan? Totaal ondoordachte reactie

[Hann1BaL]

Nee, dit is wel echt even wat anders.
Femtocellen waren er puur om het 4G bereik te verbeteren en laten zich meer met Wifi-Extenders vergelijken, maar dan voor 4G, dan met deze opzet.

Dit voorbeeld is een prachtig voorbeeld waar 5G van grote meerwaarde kan zijn en juist door de lage latency via de Edge opstelling is er veel meer mogelijk. De fentocellen verbonden via internet gewoon met de Vodafone backend. En dat is nu juist wat nu niet nodig is.

[Reactie gewijzigd door Hann1BaL op 22 juli 2024 20:24]

[Keypunchie]

Ik snap misschien het fundamentele verschil niet zo goed?

[Hann1BaL]

Het fundamentele verschil is dat de gateway zelf (die vroeger dus gewoon bij vodafone hing, maar via je internetlijn aan de femtocel verbonden was) nu ook daadwerkelijk aanwezig is waar de infrastructuur staat (bij de logistieke dienstverlener) waarmee de 5G clients verbonden moeten worden.

Het is dus een intern lokaal netwerk, met verbinding naar het KPN netwerk (geen idee of dat ook is toegepast) En Femtocellen waren range extenders van het nationale vodafone 4G netwerk.

[latka]

Maar wat is dan nog het verschil met een wifi netwerk? Ik snap dat een 5g radio ook buiten de deur kan werken, dus als fabrikant maak je dan een apparaat met een 5g radio die lokaal kan werken of over het openbare 5g netwerk, maar vanuit de klant gezien lijkt een wifi oplossing me veiliger omdat het per definitie alleen werkt op het eigen netwerk. Er zullen vast situaties zijn waar het wenselijk is om van lokaal 5g naar generiek 5g te gaan, maar als ik zie hoe lang wifi al meegaat en backwards compatible blijft (11Mbit anyone) en hoe snel de mobiele standaarden opgevolgt worden en navenant nieuwe hardware vereisen vraag ik me sterk af hoe hoe breed dit ingezet gaat worden.

[localhost]

Ben met je eens (afhankelijk van hoe het geimplementeerd is) het lijkt gewoon op een variant Wi-Fi netwerk met Access Points die met een ctroller op je bedrijfsnetwerk inhaken. Maar Wi-Fi (2.4GHz, 5GHz, 6GHz) is een shared/publiek frequentie spectrum waar je uiteindelijk geen controle op hebt.
KPN 5G heeft 100% controle over de frequenties/antennes/opstelpunten en kan dus garanties geven, en KPN kan datzelfde 5G bedrijfsnetwerk landelijk doorzetten (met hogere latency, of weer lagere latency op een 2e bedrijflocatiewaar ze een gateway neerzetten).

[latka]

Ach, als je ziet hoe die 3.5Ghz band tot nu toe behandeld is kan het zomaar zijn dat het frequentieplan nog een keer herschikt wordt, KPN naar Griekenland moet verhuizen en gebruikers de middelvinger van de overheid krijgen

[Mellow Jack]

Bij deze opzet maak je in feite een eigen 5G netwerk waarbij lokaal verkeer lokaal blijft.

Normaliter, als je met een 5G bent verbonden, gaat het verkeer eerst het KPN netwerk in om uiteindelijk de route naar je kantoor te vinden en daarmee te verbinden.

[Keypunchie]

@Mellow Jack @Hann1BaL Helder!

[DarkForce]

Nee, dit is wel echt even wat anders.
Femtocellen waren er puur om het 4G bereik te verbeteren en laten zich meer met Wifi-Extenders vergelijken, maar dan voor 4G, dan met deze opzet.

Als één van de testers jaren geleden (2009) weet ik niet beter dan dat dit voor 3G was en 4G niet eens bestond. De SignaalPlus is omdat 4G was uitgerold, niet langer nodig omdat provider Vodafone op dat moment bellen via WiFi breed had uitgerold.

Vodafone stopt ondersteuning privezendmast.

[DarkForce]

Jij hebt het weer over iets heel anders, waar @Keypunchie het over heeft waren Femtocellen voor Thuis en werkte alleen met 3G (niet 4G) en werden door Vodafone op de markt gezet onder de naam SignaalPlus.

Handleiding SignaalPlus

Product bij CoolBlue

Voor de consumentenmarkt heeft Vodafone nooit een 4G Femtocel geïntroduceerd.

[sprankel]

Femtocellen waren zuiver normale 4G extenders die het normale 4G netwerk uitspuwden.

Tot hier toe is enkel het normale 5G netwerk uitgerold, het 5G IoT netwerk moest nog komen. Die laatste gebruikt andere frequenties die minder bandbreedte hebben (dus niet echt geschikt voor mobiele telefoons) maar stabieler en meer bereik hebben met meer focus op low power.

Low power klinkt intressant voor mobiele telefoons maar een mobiele telefoon kan zijn verbinding in slaapstand zetten waardoor het stroom kan besparen. Een IoT toepassing zal zijn verbinding eerder continu open hebben staan om continu te communiceren. Het gaat dus om weinig verbruik bij een verbinding die continu open staat maar waar pakweg maar 1 Mbit bandbreedte nodig is. Mits je dat verbruik laag genoeg kan houden kan je naar 2 zonnepanelen + batterij = niet enkel bespaar je glasvezel te leggen maar tevens stroomvoorziening. Als dat over een afstand gaat uitgedrukt in KM kan dat serieus wat kosten besparen alsook complexiteit (kabels leggen = graven = je weet nooit exact wat er in de grond zit).

In dit concreet geval gaat het bijkomstig niet enkel over 5G IoT maar tevens een volledig privaat netwerk wat zelfs niet over de provider zijn netwerk gaat.

Lang verhaal kort, dit is geheel iets anders dan Femtocellen.

[DarkForce]

Nou en of dat het een succes was, en daardoor is het ook de ondergang van het device geworden.

Het aantal gebruikers van de SignaalPlus nam enorm toe, het device werd uitgedeeld aan mensen die klachten hadden over hun dekking. Waar T-Mobile de consument de mogelijkheid gaf kosteloos de dienst te beëindigen wanneer de dekking beroerd was, bood Vodafone dit als oplossing aan.

Op den duur maakten zelfs buren verbinding met de SignaalPlus waardoor in een later stadium de mogelijkheid werd geïmplementeerd om telefoonnummers vrij te geven, zo was de SignaalPlus op voor iedereen toegankelijk of een beperkt aantal nummers. Het device had echter één groot nadeel, het kon maximaal 5 devices. Meer dan 5 devices werden gewoon geweigerd.

[Jazco2nd]

De simkaarten van de automatisch geleide voertuigen die de pakketjes in dit magazijn ophalen en distribueren, waren verbonden met het eigen 5G-radio- en antennenetwerk, dat op zijn beurt weer verbonden was met de lokale gateway van KPN.

Waarom via een duur lokaal 5G netwerk met simkaarten en al, ipv een veel goedkoper 2.4GHz signaal, bijvoorbeeld WiFi oid?

Het laatste deel van deze zin snap ik wel: de lokale router verbonden met een lokale gateway (die gewoon via glasvezel is verbonden met KPN netwerk natuurlijk). Maar het eerste deel lijkt me harstikke overbodig.

[Aldy]

Heel veel uitleg waarom een 2,4 GHz WiFi-netwerk niet geschikt is staat hierboven meermaals beschreven.

[Jazco2nd]

Aha, ik heb alles doorgelezen en kan maar 1 echt voordeel voor de klant vinden, verbinding met rijdende voertuigen, waar je bij wifi eerder disconnects krijgt. Of dat ook echt zo is, met dingen als 11r/fast roaming, geen idee. Hoe snel gaan die wagentjes werkelijk?

Bereik geen voordeel. Met 2.4Ghz heb je immers minder antennes/hardware nodig voor een bepaald bereik tov 3.5GHz.

Dus heel veel uitleg waarom wifi niet geschikt is..

[Reactie gewijzigd door Jazco2nd op 22 juli 2024 20:24]

[krakendmodem]

De 2,4GHz is een vrije band waar iedereen gebruik van kan maken. Magnetrons, bluetooth, babyfoons, DECT toestellen en andere apparaten kunnen verstoringen veroorzaken op die frequentie. In een drukke woonwijk kan je WIFI performance op 2,4GHz ruk zijn doordat al je buren op diezelfde frequentie aan het storen zijn, want de buurvrouw wil via de babyfoon zien of het kind slaapt en zoonlief streamt via de Action Bluetooth speaker muziek. Dat stoort gigantisch. Vergelijk het maar met een piratenzender die vol over een legale FM-zender aan het blazen is.

Daarnaast is een magazijn vol met stellingen een behoorlijke uitdaging om dat werkend te krijgen, zeker op 2,4GHz. Het stoort als een gek (kooi van Faraday)

Het voordeel van de 5G oplossing die KPN hier aanbiedt is dat alleen KPN die frequentie op 5G gebruikt. Storingsbronnen zijn er vrijwel niet, daardoor kan je een veel stabielere verbinding krijgen dan met WIFI mogelijk is.

[Reactie gewijzigd door krakendmodem op 22 juli 2024 20:24]

[optimist1965]

Indien het gaat om private 5G dan is de toewijzing van frequentie vrijwel zeker niet gedaan door KPN, maar door de bedrijven zelf die spectrum kunnen aanvragen (zie https://www.rijksoverheid...ate-5g-netwerken-mogelijk. Daarbij is het belangrijk dat de implementatie van de private 5G oplossing zo min mogelijk buiten het terrein / gebouw(en) van de licentiehouder 'straalt'. Dit kan vrij precies worden bereikt met een combinatie van de juiste antennes en radios.

[Aldy]

Dat dure netwerk waar jij het over hebt is juist een goedkoop netwerk met maar één 5G-antenne in plaats van misschien wel honderden repeaters. Zo'n magazijn is vele hectaren groot.

[Jazco2nd]

Dan ben ik nog altijd benieuwd waarom dat niet met wifi kan. 2.4Ghz heeft nu eenmaal een groter bereik dan 3.5Ghz.

[Aldy]

Omdat er een wettelijk bereik is voor WiFi, waar ook een groot bedrijf zich aan moet houden. Dit is om je buren niet te hinderen met jouw WiFi, of omgekeerd, natuurlijk.

[Jazco2nd]

Aha, tijd voor een aanpassing dus.

[Aldy]

Met groot bedrijf bedoelde ik niet groot in geld, maar groot in oppervlakte.

[MrSnowflake]

En als het toch lokaal werkt, waarom is KPN dan nog van doen?

[Jazco2nd]

Internetverbinding met lage latency.
Das enige voordeel. Verder zie ik vooral een duur netwerk, commercieel interessant voor KPN. Maar de afnemer heeft goedkopere opties.

[MrSnowflake]

Zoals ik het artikel begreep gaat de lage latency over de latency tot de eigen lokale servers. Maar alsnog steeds: wat levert 5g dat wifi niet levert?

[uiltje]

Ik kan het niet zo snel controleren, maar hierboven staat "Private 5G zit op gesloten spectrum". Als dat waar is moet je eerst een licentie hebben.

Op zich wel fijn natuurlijk want anders zit je zo weer met overspraak enzo, en is je latency meteen prut. Dan is het handig als er een partij boven zit, ondanks dat dat dan een telecom reus is (nou ja, binnen NL dan).

[RAAF12]

De 3.5GHz band is nog niet vrijgegeven voor 5G. Heeft de KPN hier toestemming voor om te gebruiken? Iets wat Tweakers eens moet navragen.

[pe0mot]

Inderdaad een goede vraag.
Of wordt dit nog een van die gebruikers die verdere uitrol publieke 5g in de weg zit?

[krakendmodem]

KPN gebruikt hiervoor testlicenties om dit soort use-cases te testen. En ja, dat mag. Alle providers hebben hiervoor een testlicentie.

De opstelling zoals die hier staat is zal uiteindelijk in het hele land ingezet worden (ook met die grote antennes in de zendmasten). Dit bedrijf zit de verder uitrol niet in de weg, het is notabene KPN die daar z'n 5G ophangt, niet een private 5G netwerk die op eigen licenties zit.

[krakendmodem]

KPN gebruikt in het zuiden van Nederland al een langere tijd testlicenties, daardoor kunnen ze deze versie van 5G op 3,5GHz aanbieden. Dus ja, ze hebben toestemming om dit te gebruiken. Er zijn maar enkele plaatsen waar ze deze testopstelling hebben draaien.

[Frame164]

Er zijn meerdere bedrijven die testspectrum hebben gekregen voor dit soort zaken. KPN heeft jaren geleden, ik meen in de buurt an Helmond, als diverse trials gedaan met 5G technologie en -spectrum.

[Frame164]

Met mensen zoals jij redden we het wel....