KPN en Delta kondigden in oktober hun eerste abonnementen aan die sneller kunnen dan 1Gbit/s. Delta spant de kroon met een 5Gbit/s-abonnement, al is KPN's 4Gbit/s-abonnement ook zeker niet traag te noemen. De vraag is: wat heb je eraan? En daaraan gelieerd: wat heb je ervoor nodig? Want als je thuisnetwerk niet geschikt is voor die hogere snelheden, kan de toegevoegde waarde van de snellere verbinding verwaarloosbaar zijn. In dit artikel zoomen we daarop in, maar voordat we ingaan op die twee vragen, is het goed om te kijken naar wat de providers aanbieden.
:fill(white):strip_exif()/i/2006189728.jpeg?f=thumblarge)
Delta biedt sinds 16 oktober een 5Gbit/s-abonnement aan voor 125 euro per maand. Hierbij is een mobiel abonnement met onbeperkte databundel inbegrepen. De provider heeft twee glasvezelmodems voor XGS-PON: een Nokia- en een Sagemcom-model. De Nokia XS-2426G-B heeft een 2,5Gbit/s-lanpoort en is daarmee niet geschikt voor het 5Gbit/s-abonnement. Daarvoor heb je de Sagemcom Fast 5684 nodig. Deze heeft één 10Gbit/s-lanpoort en vier andere lanpoorten, vermoedelijk van 1Gbit/s. Het 5Gbit/s-abonnement is door alle Delta-glasvezelklanten te bestellen.
KPN's abonnement is met 67,50 euro goedkoper, maar met 4Gbit/s ook trager. De Box 14-modemrouter heeft eveneens een 10Gbit/s-lanpoort en daarnaast een 2,5Gbit/s-lanpoort. Ook zijn er twee 1Gbit/s-lanpoorten. Het 4Gbit/s-abonnement is op dit moment alleen te gebruiken in woningen die in of na 2021 zijn aangesloten op KPN's glasvezelnetwerk. Beide providers kunnen de multigigdiensten aanbieden omdat ze hun netwerk hebben geüpgraded met XGS-PON-technologie. Hiermee zijn verbindingen tot 8Gbit/s-mogelijk; Delta's Sagemcom- en KPN's Box 14-modems zijn dus geschikt voor alle XGS-PON-abonnementen.
Snelheid | 1Gbit/s | 2Gbit/s | 2,5Gbit/s | 4Gbit/s | 5Gbit/s |
---|---|---|---|---|---|
TriNed | 49 euro | N.v.t. | 54 euro | N.v.t. | N.v.t. |
KPN | 52,50 euro | N.v.t. | N.v.t. | 67,50 euro | N.v.t. |
Delta* | 52,50 euro | 60 euro | N.v.t. | N.v.t. | 125 euro (inclusief mobiel abo) |
*Delta verhoogt per 1 januari 2024 de prijzen. Dan wordt het 1Gbit/s-abonnement 55 euro en het 2Gbit/s-abonnement 65 euro per maand.
Het aanbod voor sneller internet is er dus; de vraag ernaar lijkt op dit moment mee te vallen. Kijken we naar de Telecommonitor van de ACM, dan blijkt dat 5,4 procent van de Nederlandse huishoudens in het tweede kwartaal van 2023 een internetabonnement van 1Gbit/s of sneller had. Het gaat hierbij voornamelijk om 1Gbit/s-abonnementen; sneller dan dat was destijds amper te verkrijgen. Wie wil sneller dan 1Gbit/s? Grofweg twee categorieën: consumenten die sneller internet willen omdat verschillende gebruikers op hetzelfde netwerk tegelijk grote bestanden willen kunnen downloaden en consumenten die op één apparaat de pieksnelheid willen halen.
Hoe de rest van je thuisnetwerk er dan uit moet zien, hangt ervan af tot welke van deze categorieën je behoort. Wil je op veel apparaten tegelijk kunnen downloaden? Dan wil je vooral routers en switches met 10Gbit/s-wanpoorten en voornamelijk 1Gbit/s-lanpoorten. Hierbij hoeft er vermoedelijk minder te gebeuren bij het eindapparaat en is het bijvoorbeeld minder van belang of het moederbord van een pc 5Gbit/s-ondersteunt om maar iets te noemen. Ook aan de kabelkant hoeft weinig geüpgraded te worden. Een klant die juist focust op die pieksnelheid, zal er ook voor moeten zorgen dat het eindapparaat, de routers, switches en de onderliggende kabels 5Gbit/s ondersteunen.
Niet eens 4 procent van routers geschikt voor XGS-PON
Als we kijken naar routers, modems en switches, zien we dat er met de eis van een 5Gbit/s-wanpoort al een stuk minder keuze is dan bij apparatuur met een lagere doorvoersnelheid. In de Pricewatch-categorie Modems en routers staan nu bijna 1300 apparaten; 47 hiervan hebben een 5Gbit/s-wanpoort. Hier zitten ook modems tussen zonder de gebruikelijke RJ45-wanpoort, maar die bijvoorbeeld een SFP+-wanpoort hebben.
De goedkoopste router met 5Gbit/s-wanpoort is de Linksys Hydra Pro 6E, die op het moment van schrijven zo'n 180 euro kost. Hij ondersteunt Wi-Fi 6E en heeft vier 1Gbit/s-lanpoorten. Deze router is dus op het gebied van aansluitingen geschikt voor wie simultaan snel wil kunnen downloaden, maar niet geschikt voor de pieksnelheid van de multigig-abonnementen. Deze router is bovendien niet toekomstvast voor als providers hogere XGS-PON-snelheden gaan aanbieden, zoals 8Gbit/s. Overigens hebben 42 van die 47 apparaten een 10Gbit/s-wanpoort, dus op het vlak van de wanpoort zijn ze 8Gbit/s-proof.
:strip_exif()/i/2005768794.jpeg?f=imagenormal)
De goedkoopste router met 10Gbit/s-wanpoort is MikroTiks RB4011iGS+RM. Ook deze router heeft echter 'slechts' 1Gbit/s-poorten, tien om precies te zijn, en kost rond de 200 euro. Dit apparaat heeft bovendien een SFP+-poort en is dus niet zomaar aan te sluiten op een reguliere modem. Wie meer dan vier lanpoorten en een RJ45-wanpoort wil, kan dan beter kijken naar de ASUS RT-AX89X. Deze heeft een 10Gbit/s-wanpoort en acht 1Gbit/s-lanpoorten. Eventueel is er nog een SFP+-poort, zodat de 10Gbit/s-poort als lanpoort kan worden ingezet. Deze ASUS is met bijna 320 euro wel zo'n 120 euro duurder dan die MikroTik-router.
Er is ook de QNAP Qhora-301W, wat prijs betreft vergelijkbaar met de ASUS. Net als bij de ASUS gaat het om een Wi-Fi 6-router. Deze heeft 'slechts' vijf lanpoorten, maar een van die lanpoorten is een 10Gbit/s-poort. De wanpoort is eveneens een 10Gbit/s-poort. Deze router is dus ook geschikt voor de abonnee die de maximale pieksnelheid uit het abonnement wil halen en is de goedkoopste router met 10Gbit/s-poort.
Het aantal apparaten met een 10Gbit/s-RJ45-wanpoort en verschillende multigiglanpoorten is beperkt. Beter gezegd: op dit moment staan er vier in de Pricewatch. Dat zijn onder meer de QNAP QHORA-322 en de TP-Link Archer BE800. De QNAP kost 607 euro, de TP-Link ruim 730 euro. De QNAP heeft drie 10Gbit/s-poorten, waarvan een als 1Gbit/s-poort kan worden ingesteld, en zes 2,5Gbit/s-poorten. De TP-Link heeft twee 10Gbit/s-poorten, waarvan een als wanpoort kan worden gebruikt, en vier 2,5Gbit/s-poorten. Van de Archer is er een duurdere versie: de BE900. Deze kost op het moment van schrijven meer dan 920 euro, maar de router heeft ook weleens voor 600 euro in de Pricewatch gestaan. Dit model heeft een extra 1Gbit/s-poort en ondersteunt een tweede 5GHz-band.
:fill(white):strip_exif()/i/2005749902.jpeg?f=imagemedium)
Het laatste product is eveneens een TP-Link-model: de Deco BE85 BE19000 Tri-Band-serie. Dit is een meshrouter die 550 euro per stuk kost. Dit model heeft twee 10Gbit/s-poorten, waarvan een als wanpoort in te zetten is, en twee 2,5Gbit/s-poorten. De router kan ook met een SFP+-kabel worden aangesloten, dan kan die tweede 10Gbit/s-wanpoort als lanpoort gebruikt worden.
Eindapparatuur en de kabels
Deze greep uit de netwerkapparatuur laat zien dat de multigigsnelheden vooral nog een niche zijn, zeker voor wie de pieksnelheden wil behalen, maar de apparatuur is er wel.
Bij eindapparatuur is een vergelijkbaar beeld te zien. Consolegamers moeten we direct teleurstellen; zowel de PlayStation 5 als de Xbox Series-consoles hebben een 1Gbit/s-poort. Bij moederborden is er wel wat keuze. Van de 1215 moederborden in de Pricewatch hebben 527 exemplaren een 2,5Gbit/s-aansluiting en zijn er 8 stuks met een 5Gbit/s-aansluiting. Daarmee lijkt 5Gbit/s geen populaire aansluiting te zijn. Er zijn namelijk meer dan 100 moederborden met 10Gbit/s-aansluiting, verspreid over verschillende sockets, zoals LGA 1200-, LGA 1700-, AM4- en AM5-moederborden. Het gaat daarbij wel om de duurdere moederborden; instappers hebben vaak tragere internetaansluitingen. Overigens zijn er ook zo'n 100 PCIe-kaarten te koop met een 10Gbit/s-ethernetaansluiting, zoals de ASUS XG-C100C, die 85 euro kost. Hierbij moeten we de kanttekening plaatsen dat er insteekkaarten zijn die niet met alle multigigprotocollen overweg kunnen. Deze zijn dan niet geschikt voor bijvoorbeeld 5Gbit/s-verbindingen.
Je pc moet niet alleen over een 10Gbit/s-poort beschikken, de interne hardware moet de snelheden ook aankunnen. Daarbij moet vooral worden gelet op de ssd, hoewel dit voor de meeste gebruikers geen groot punt meer zal zijn. 5Gbit/s komt neer op 625MB/s. Een SATA-ssd haalt dit niet, NVMe-ssd's wel. Een Gigabyte Aorus 10000-PCIe 5.0-ssd haalt bijvoorbeeld ruim 6000MB/s bij het schrijven van een 50GB-bestand; meer dan genoeg voor XGS-PON-snelheden dus.
:strip_exif()/i/2005660272.jpeg?f=imagenormal)
Los van de netwerkapparatuur en de eindapparaten is het belangrijk te vermelden dat ook de kabels tussen die apparaten geschikt moeten zijn voor multigig. Met Cat6a-kabels zit je zeker veilig als het om 10Gbit/s-verbindingen gaat. De snelheid bij Cat-kabels wordt beloofd tot 100 meter; met een Cat6-kabel zou je op de kortere afstanden in een woonhuis dus al goed kunnen zitten. Voor 5Gbit/s-verbindingen moeten Cat5e-kabels in woonhuizen ook volstaan. Een eventuele kabelupgrade is bovendien alleen nodig als je écht die hogere snelheden wil halen van meer dan 1Gbit/s en de rest van je netwerk en apparatuur dus ook al geüpgraded is. Wie op meer apparaten tegelijk snel wil kunnen downloaden en tevreden is met 1Gbit/s-poorten, hoeft dan ook minder tot niets te upgraden.
Het daadwerkelijk kunnen gebruiken van een multigig-abonnement vergt dus meer inspanning dan op de site van Delta of KPN rondklikken en de nieuwe modem inprikken. Waar 1Gbit/s in eindapparatuur en netwerkapparatuur inmiddels alomtegenwoordig is, ligt dat met snellere verbindingen immers anders. De stap naar multigig vergt dus niet alleen een hoger maandbedrag voor het snellere internetabonnement, maar ook een flinke, dure upgrade van het thuisnetwerk. Daarnaast heeft 10Gbit/s-hardware een significant hoger energiegebruik dan 1Gbit/s-hardware. Neem de ASUS ROG Rapture GT-AXE16000, een router met 2,5Gbit/s-wanpoort, twee 10Gbit/s-poorten waarvan een als wanpoort kan fungeren, en vier 1Gbit/s-lanpoorten. In onze review gaven we aan dat dit apparaat van alle geteste routers het meest verbruikt in ruststand. Op basis van het prijsplafondtarief van 0,40 euro per kWh kost deze router jaarlijks 53 euro, ongeveer het dubbele van een router met een 2,5Gbit/s-wanpoort en vijf 1Gbit/s-poorten.
We hebben het tot dusver vooral over bekabelde verbindingen gehad, maar met wifi zijn tegenwoordig ook snelheden van meer dan 1Gbit/s te halen. De snelste Wi-Fi 6E-router die wij hebben getest volgens ons nieuwe testprotocol, de ASUS RT-AXE7800, haalt bijvoorbeeld 1,5Gbit/s. Deze router heeft 'slechts' een 2,5Gbit/s-wanpoort, waardoor hij weer minder geschikt is voor de pieksnelheid. De eerdergenoemde ROG Rapture GT-AXE16000, getest met een oud protocol, haalde 1,7Gbit/s. Ook hierbij geldt dat het ontvangende apparaat overweg moet kunnen met Wi-Fi 6E en daarnaast de hogere snelheden van de router aan moet kunnen. Tweakers schreef vorig jaar een artikel over de maximale snelheid van Wi-Fi 6.
:strip_exif()/i/2005689710.jpeg?f=imagenormal)
Kortom: een multigig-abonnement is op dit moment aanzienlijk duurder dan abonnementen met lagere snelheden, zowel wat maandelijkse als wat eenmalige kosten betreft. Daar komt bij dat je als consument minder keuze hebt in de hardware die je kunt kopen. De vraag is dus, heeft zo'n supersnel abonnement op dit moment waarde? Wat heb je eigenlijk aan een 4- of 5Gbit/s-abonnement?
Onduidelijk wat de diensten aankunnen
Die vraag is moeilijker te beantwoorden, omdat je dan afhankelijk bent van factoren waar je niet veel invloed op hebt. Stel, je bent een gamer en je wil nog sneller een flinke game binnenhalen via Steam of een andere gamelauncher. Dan is de downloadsnelheid volledig afhankelijk van hoeveel bandbreedte de launcher je wil geven. Die launchers throttlen je verbinding om te voorkomen dat hun servers overbelast raken en andere gamers niet kunnen downloaden. Het throttlen lijkt echter afhankelijk te zijn van de game en het tijdstip van downloaden. Steam en andere launchers geven ook niet aan wat de maximale downloadsnelheid zal zijn. Op Reddit geeft een Franse gebruiker wel aan de 255,2MB/s te hebben aangetikt, wat overeenkomt met een downloadsnelheid van zo'n 2Gbit/s. Dit was ook de snelheid van het internetabonnement; mogelijk had Steam dus sneller gekund.
Van andere downloaddiensten, zoals cloudopslagdiensten, is evenmin bekend wat de maximale down- en uploadsnelheden zijn. Dit wil niet zeggen dat een multigig-abonnement geen waarde heeft; je kunt dan bijvoorbeeld bij twee losse diensten tegelijk veel downloaden, waarbij de kans kleiner is dat je verbinding de bottleneck vormt. De snellere verbinding kan ook nuttig zijn voor wie een nas op afstand wil bereiken en hier grote bestanden naar wil up- of van wil downloaden, mits de nas die hogere snelheden aankan en het andere apparaat dat ook aankan. Wie vanaf een smartphone via een mobiel netwerk iets wil uploaden naar een nas, heeft niet zo snel iets aan een glasvezelabonnement dat sneller is dan 1Gbit/s om maar iets te noemen. Daarnaast ondersteunen vpn's vaak ook niet zulke snelle netwerken, als hiervan gebruik wordt gemaakt.
Kortom: ja, er zijn nu multigig-abonnementen te koop en ja, er is voldoende hardware die dergelijke snelheden nu ondersteunt. Die hardware is echter duurder, je hebt als consument minder te kiezen én de apparatuur gebruikt meer energie. Bovendien ga je er in de praktijk waarschijnlijk niet al te veel van merken, zeker niet van het snelheidsverschil tussen Delta en KPN.
Tegelijk is het een mooi kijkje in de toekomst. Internetsnelheden zijn constant in ontwikkeling; ooit was 1Gbit/s ook te snel, onnodig en amper te krijgen. Inmiddels is die internetsnelheid door vrijwel alle Nederlanders te bestellen en stunten de providers met allerlei aanbiedingen om je te verleiden voor die snelheid te gaan. Ooit zal dit ook met 4 en 5Gbit/s gebeuren en zullen dergelijke snelheden doodnormaal zijn. Dat zal echter nog jaren duren; nu zijn ze nog vooral leuk voor de bragging rights.
Bannerafbeelding: filo + Bill Oxford / Getty Images