Wauw!
Hoe vaak beleef je in een game nog een oprecht 'wauw-moment'? Een moment waarop er iets op het scherm gebeurt waardoor je mond wagenwijd openvalt van verbazing, of waarbij je plotseling realiseert dat het plot van de questline waar je mee bezig bent, grenst aan het briljante. De The Elder Scrolls-games zijn al jaren goed voor enkele van dat soort momenten, en The Elder Scrolls V: Skyrim blijkt geen uitzondering. Meerdere malen zaten we de afgelopen week met open mond voor de televisie, en meerdere keren zetten we het spel op pauze om even na te genieten van een zojuist afgeronde questline.
De eerste tien minuten uit The Elder Scrolls V: Skyrim
WAARSCHUWING: Minor spoiler alertSkyrim reviewen is geen 'eitje'. Het is erg moeilijk om alle aspecten van deze role-playing game tot in de puntjes te belichten zonder daarbij spoilers weg te geven. We gaan desondanks een poging doen door het bij abstracte voorbeelden te houden, maar hebben verderop in de review wel één pagina ingeruimd waarin we wat verhaalelementen nader bespreken. Sla die pagina dus over als je niets van de verhaallijnen in Skyrim wilt weten.
Getest op: Xbox 360
Verschijnt ook voor: pc, PlayStation 3
Waarom Xbox 360?
Voor deze review voorzag Bethesda ons van een Xbox 360-versie. De uiteraard door ons aangevraagde pc-versie kon pas na release van de game worden geleverd en Bethesda had nu alleen de Xbox 360-versie voor ons. De pc-versie zullen we de komende weken nog op onze computer zetten. Mochten er noemenswaardige verschillen zijn tussen de console- en de pc-versie, dan komen we later deze maand nog met een extra pc-review.
Dovahkiin
The Elder Scrolls V: Skyrim is, hoewel de naam anders doet vermoeden, geen rechtstreeks vervolg op The Elder Scrolls IV: Oblivion. Skyrim speelt zich ongeveer tweehonderd jaar na de gebeurtenissen uit Oblivion af, en daarnaast is de plaats van handeling nu de noordelijke provincie Skyrim, terwijl in het vorige spel Cyrodiil, de centrale provincie van Keizerrijk Tamriel, nog het toneel was. Wat echter niet verandert, is de basis van het spelconcept: de speler begint als naamloze gevangene aan het verhaal en moet zich daarna zien te ontwikkelen tot held.
Drakentaal
Skyrim vertelt het verhaal van Dragonborn. In Skyrim bestaan legendes over helden die de drakentaal beheersten en die zelfs als wapen konden gebruiken. Het is echter al lang geleden dat de wereld zo'n held heeft gezien, maar de speler neemt in TES V: Skyrim de rol aan van Dragonborn, of zoals de draken hem noemen: 'Dovahkiin'. Vanaf het moment dat je je eerste draak bent tegengekomen, ontrafelt zich een verhaal vol mysterie en de eerdergenoemde 'wauw-momenten', dat bij vlagen zijn weerga niet kent, in geen enkele rpg of adventure-game.
/i/1320930858.jpeg?f=imagenormal)
Hierbij willen we echter wel direct een kleine waarschuwing plaatsen. Als je direct van de main quest afwijkt, lijken draken nog niet te zijn vrijgespeeld. Later in het spel kom je allerlei draken tegen in Skyrim, maar voordat dat mogelijk is, moet je het eerste stukje van de main quest, dus tot na de eerste draak, wel doorspelen. Wij deden dat toevallig goed, maar een andere reviewer liet ons weten al twintig uur op weg te zijn, maar nog geen draak te hebben gezien. Het spel laat je direct los, maar Bethesda had er wellicht goed aan gedaan de speler iets langer bij de hand te houden. Aangezien dat niet gebeurt, doen wij het voor je: speel tot en met de eerste draak in de main quest en ga daarna pas je eigen weg.
Dertig procent?
Je staat op dat moment trouwens ook in een stad die bijna letterlijk in het midden van Skyrim ligt. Je bent dus vrij om te gaan en te staan waar je wilt om alles te ontdekken wat Skyrim te bieden heeft, en dat is nog al wat. Bethesda's Todd Howard liet in een interview eerder dit jaar vallen dat hij verwachtte dat gemiddelde spelers ongeveer dertig procent van de content zouden zien op hun weg naar het einde van het spel. Dat geven wij je te doen, want dertig procent van Skyrim is op zich al driehonderd procent van veel andere games.
Levelsysteem en Shouts
Voordat we gaan kijken naar - een greep uit - wat je allemaal kunt doen in Skyrim, is het echter de moeite waard om wat nader naar Dragonborn zelf te kijken. In vergelijking met het hoofdpersonage uit Oblivion is Dragonborn namelijk wat anders opgebouwd, en ook de ontwikkeling van zijn eigenschappen werkt iets anders. Zo is in de eerste plaats het verschil tussen zogenaamde major en minor vaardigheden verdwenen. Alle vaardigheden tellen nu mee voor je level, dus zodra je iets verbetert, draagt dat ook bij aan de algemene ontwikkeling van je personage. Per gestegen level kun je daarnaast een perk unlocken in het Skill-menu, waarbij elke skill is vormgegeven in de vorm van een sterrenbeeld en elke ster staat voor een perk.
Vijanden niet geschaald
Skyrim bevat in het levelsysteem een essentieel - en in onze ogen zéér positief - verschil met Oblivion: de rest van de wereld levelt niet met je mee. In The Elder Scrolls IV kon je jezelf zo sterk maken als je wilde, maar vijanden in de spelwereld levelden met je mee, en deden dat bovendien efficiënter dan jij het ooit kon doen. Gevolg daarvan was dat als je eenmaal een écht hoog level had, de wereld om je heen bizar sterk werd en zelfs de simpelste dungeons gevuld waren met zeer gevaarlijke vijanden. Niets van dit alles in Skyrim: de wereld om je heen heeft een niveau, en jouw niveau staat daar los van.
/i/1320930865.jpeg?f=imagenormal)
Dat heeft vooral veel voordelen, maar ook een nadeel. In Oblivion kon je werkelijk overal direct heen, omdat de vijanden overal op jouw niveau geschaald waren. In Skyrim moet je niet proberen om in de eerste paar uur al een bergpas door te wandelen; dikke kans dat de Frost Troll die dan op je nek springt je met zijn kleine teen de berg weer af tikt. Je bent tegen verschillende van dat soort vijanden in het begin simpelweg kansloos. Daar staat tegenover dat je er niet voor wordt bestraft als je halverwege de game ineens allerlei andere eigenschappen gaat verbeteren. Je stijgt dan dus ook verder in level, maar in tegenstelling tot Oblivion wordt Skyrim daardoor niet onspeelbaar.
Shouts
Behalve betere vaardigheden, leert Dragonborn gaandeweg ook shouts. Shouts zijn wat ons betreft de leukste wapens in Skyrim. Dragonborn vindt in de spelwereld af en toe oude geschriften in de drakentaal, en neemt dan een bepaald woord in zich op, dat hij kan gebruiken als shout. Elke shout heeft drie stappen, van de eerste vrij lichte stap tot en met de derde, zeer krachtige stap. Wij leerden al vrij vroeg in het spel een shout die het best is uit te leggen als een zeer krachtige variant op Star Wars' force push, en bliezen de eerdergenoemde Frost Troll - toch best grote beesten - letterlijk van de berg. Ook weggeblazen: beren, wolven, en een veelvoud aan menselijke tegenstanders. Het leukste was een bandiet waar we schuin onder stonden. Deze niet zo brave borst werd een vallei in geschoten en landde pakweg honderd meter verderop weer een keer.
Helaas!
De video die je probeert te bekijken is niet langer beschikbaar op Tweakers.net.
Een voorbeeld van een Shout zie je in deze trailer, op 1:09.Naar mate je verder komt, leer je steeds meer shouts, die voornamelijk werken als een sterke vorm van magie. Elke nieuwe shout moet je unlocken met de ziel van een draak, die Dragonborn opzuigt wanneer hij zo'n beest heeft verslagen. De shouts zijn in grote lijnen de sterkste aanvallen die je hebt, maar Skyrim slaagt er desondanks goed in de diverse aspecten in balans te houden. Wat je het meest gebruikt, daar word je ook sterker in. Iemand die specialiseert in Heavy Armor en Two-Handed Weapons kan net zo succesvol zijn als iemand die kiest voor magie.
Inventory menu
Wat voor beide typen spelers wel gelijk is, is het inventory menu. We waarschuwen je vast: het gaat even duren voor je hier goed en wel aan gewend bent. Je inventory-scherm is handig opgedeeld in categorieën, met aparte afdelingen voor Magic en Items, en daarbinnen ook weer allerlei subcategorieën. Al je wapens, uitrustingstukken, spells en shouts kun je aan een favorietenlijst toevoegen, die je in de gameplay opent door op de d-pad te drukken. Zo kun je snel je wapenuitrusting veranderen of andere spells selecteren. Het werkt handig, maar je moet er even aan wennen.
Guilds en quests
Hoewel de eigenschappen die te maken hebben met vechten centraal staan in Skyrim, is er natuurlijk veel meer onder de zon. Iedereen die Oblivion heeft gespeeld, zal zich prachtige quests herinneren waar geen enkele vorm van geweld aan te pas kwam. Deze missies vonden vaak hun oorsprong bij de Thieves Guild of de Dark Brotherhood. Beide partijen zijn ook in Skyrim aanwezig, en opnieuw goed voor enkele prachtige questlines en opdrachten.
Gilden
Daarnaast keren ook de Mage Guild en de Fighters Guild terug, al dragen ze nu een andere naam. In Winterhold vind je The College of Winterhold, wat gelijk staat aan de Mage Guild. In Whiterun vind je de thuisbasis van de Companions, die andermans problemen oplossen voor geld, en dat deed de Fighters Guild natuurlijk ook. Uiteraard hebben alle facties in Skyrim hun eigen verhalen, plottwists en mysteries, maar we gaan die hier niet verklappen.
/i/1320930855.jpeg?f=imagenormal)
Groter dan deze guilds is de op handen zijnde strijd tussen The Empire en de Stormcloaks. Skyrim is verscheurd door twee partijen. De Stormcloaks, aangevoerd door Ulfric, bezitten het oostelijke deel van Skyrim, terwijl The Empire nog veel controle heeft in het westen. Dragonborn zal ook in dit verhaal een rol spelen en uiteindelijk partij moeten kiezen. Skyrim is echter wel zo uitgebreid dat wij nog niet weten hoe dit verhaal precies afloopt. Het moge duidelijk zijn dat beide partijen Dovahkiin urenlang bezig zullen houden.
Hulp aan inwoners
Nog los van quests die samenhangen met een bepaalde partij, krijg je in Skyrim ook om de haverklap de kans om quests overal vandaan te halen. Er is altijd wel behoefte aan een held, en er zijn dus ook veel burgers die jouw hulp goed kunnen gebruiken. Ook dat levert vaak aardige verhaaltjes op. Dit systeem wordt aangestuurd door het 'radiant story-systeem. Het spel houdt in de gaten wat je doet, en geeft heel subtiel suggesties zodat je ook andere gebieden kunt bekijken. Zo zul je misschien een reiziger tegenkomen die van je vraagt een grot te bekijken in een compleet ander deel van Skyrim waar jij nog niet bent geweest. De avonturiers onder ons verkenden alle gebieden uit zichzelf, maar mensen die normaal alleen questlines volgen worden zo op weg geholpen om niet in bepaalde gebieden te blijven hangen.
Dat is nodig ook, want het is in Skyrim verdomd gemakkelijk om jezelf heel erg lang te vermaken terwijl je ondertussen driekwart van de spelwereld volledig links laat liggen. Je kunt je volledig verliezen in het opbouwen van je stats in Smithing, Enchanting en Alchemy, zonder daarbij ooit aan vechten of verkennen te denken. En dan kun je ook nog allerlei klusjes uitvoeren die bijdragen aan het uitgebreide economische systeem in Skyrim, zoals houthakken. Wij werden daar niet direct door aangetrokken, maar het kán wel, en het is niet nutteloos; de prijs van producten die met hout worden gemaakt, zal dalen in de verschillende shops als je tijd spendeert aan houthakken.
Vechtsysteem en graphics
Hoe leuk en vooral ook handig al die dingen zijn, uiteindelijk beland je toch weer in een gevecht. Zoals we al aangaven, hangt de moeilijkheidsgraad daarbij af van je eigen level. We merken daarbij overigens wel op dat we gaandeweg steeds moeilijkere vijanden kregen, dus ofwel we speelden het spel precies zoals de bedoeling is, of er wordt toch nog iets geschaald. Hoe het ook zij: het stoorde geen moment, en een beetje uitdaging is ook wel lekker. We zijn nog geen gevecht tegengekomen waarbij we na een X-tal pogingen niet langs onze tegenstander kwamen.
Combinaties
Het vechtsysteem is niet heel erg veranderd ten opzichte van dat in Oblivion. Wel heb je meer vrijheid gekregen in wat je equipt. Elke uitvoerbare combinatie is toegestaan, dus als jij 'one-handed' wilt hakken en in je andere hand geen schild maar een Flames-spell wilt hebben, dan kan dat. Magic werkt ook via het equip-systeem; je kunt dus niet een zwaard en schild in je handen hebben en dan ook nog spells casten. Helemaal leuk wordt het als je diverse spells met elkaar gaat combineren, of dezelfde spell dubbel equipt, wat - als je de noodzakelijke perk hebt unlocked - een sterke variant van die spell oplevert.
/i/1320930856.jpeg?f=imagenormal)
Elke spell gaat natuurlijk gepaard met een bepaald visueel effect, en ook zogenaamde 'finishing moves' met melee wapens hebben een speciale behandeling gekregen van Bethesda. Die effecten zien er over het algemeen aardig uit, maar via dit bruggetje belanden we wel bij het enige echte minpunt dat we kunnen noemen. Het spel zet namelijk geen nieuwe standaard voor graphics. Sommige stukken, vooral stukken die zich binnen afspelen, mogen zelfs 'lelijk' worden genoemd. Zo is het kleurgebruik weinig inspirerend, en de animaties en de proportionering van de personages in het spel laat te wensen over. Ook de kritiek die werd gegeven op Oblivion, namelijk dat de personages doods overkwamen, blijft bij Skyrim in zekere zin van toepassing. De voice-acting is op orde, maar de mimiek laat zeker te wensen over. Ook zie je af en toe wat pop-ups, vooral als je bijvoorbeeld in een bos loopt.
Grote, open wereld
Verzachtende omstandigheden zijn er echter wel. Vergeet niet dat Skyrim een grote, open wereld is, en dat je overal naar toe kunt. Als je het kunt zien, en je kunt een fort van behoorlijke grote afstand zien liggen, kun je er op een of andere manier ook heen. Daarbij komt dat wat Skyrim laat liggen wat betreft kwaliteit van textures en dergelijke, het ruimschoots goedmaakt met vergezichten en sfeer. Bovendien zijn de draken prachtig geanimeerd. Het lijkt er op dat Bethesda wat keuzes heeft moeten maken om het spel ook op de PlayStation 3 en de Xbox 360 draaiend te houden, met als gevolg dus graphics van een soms bedenkelijk niveau.
/i/1320930847.jpeg?f=imagenormal)
De audiovisuele prestatie wordt voor zover nodig gered door de verbeterde voice-acting - enkele uitzonderingen daargelaten - en de sublieme soundtrack. De meeste mensen die Skyrim een beetje hebben gevolgd, zullen de Main Theme al wel kennen, en ook de rest van de soundtrack is van torenhoog niveau. Ook de manier waarop de soundtrack gebruikt wordt, spreekt tot de verbeelding. De muziek zwelt aan wanneer er vijanden in de buurt zijn, en tijdens de epische gevechten met draken speelt Dovahkiin's thema op de achtergrond. Het zou ons verbazen als er gamers zijn die zelfs dán nog niet worden meegesleept door Skyrim.
Ook die mensen zullen echter van tijd tot tijd tegen laadtijden en wat rariteiten aanlopen. Zo zagen we af en toe een personage vastzitten en lopen non-playable characters soms tegen muren aan. Echt grote fouten zijn we echter niet tegengekomen, en een aantal van dit soort bugjes wordt bij de release van de game waarschijnlijk direct verholpen door een day one-patch. Dat is geen garantie, maar ook als het niet gefixed zou worden: het gebeurt zelden, en zorgt nooit voor echte problemen.
Spoiler-waarschuwing
Let op! De volgende pagina hebben we gebombardeerd tot spoilerpagina. Op deze pagina bespreken we een aantal quests, waaronder delen uit de main quest. Wil je hier niets over weten, ga dan door naar de pagina daarna!
Spoilerpagina!
Waarom zouden we überhaupt iets weggeven over het verhaal bij een game als Skyrim? Voornamelijk omdat benoemen dat iets goed of sterk is, zo zwak overkomt als dat zonder voorbeelden gebeurt. Daarom gaan we op deze pagina iets dieper in op wat Dragonborn in dat opzicht allemaal te wachten staat. Nogmaals, wil je niets inhoudelijks over de storyline en de quests weten, stop dan nu met lezen en ga door naar de volgende pagina.
/i/1320930851.jpeg?f=imagenormal)
Een deel van het verklappen van het verhaal had Bethesda al gedaan. We zagen immers al gevechten met draken in de diverse filmpjes die de uitgever heeft vrijgegeven. The Elder Scrolls V: Skyrim begint echter al direct met de confrontatie met een draak. Dragonborn, die op dat moment eigenlijk niet weet dat hij de Dragonborn is, zit als gevangene op een kar met onder meer Ulfric Stormcloak, de Jarl van Windhelm en de leider van de Stormcloack Rebellion. Hij heeft in de aanloop naar de gebeurtenissen in Skyrim de High King van Skyrim vermoord. Voordat de gevangenen echter hun executie kunnen ondergaan, komt een draak tussenbeide. Ulfric ontsnapt en ook Dragonborn weet te ontkomen. Het hele spel door zie je referenties naar deze scène en lijken er steeds meer banden te zijn tussen Ulfric, 'The Voice' en de draken.
Een willekeurige quest uit de Companions-questline.Als Skyrim iets goed doet, dan is het de speler meeslepen in het avontuur. Het voelt bijna heroïsch als je de tocht van zevenduizend traptreden mag ondernemen, op weg naar de Greybeards. Het voelt magisch als de Greybeards je officieel erkennen als 'Dovahkiin', het drakentaal-woord voor Dragonborn. De Greybeards zijn een soort monniken, gespecialiseerd in de drakentaal. Zij begeleiden Dragonborn in zijn quest en leren hem ook enkele shouts. Wanneer je hun leider mag ontmoeten, die woont op de top van de berg 'Throat of the World', begin je aan twee fantastische uren gameplay in de main quest, goed voor zeker drie absolute 'wauw-momenten'. Dat Skyrim grafisch niet altijd top is, ben je dan echt allang vergeten.
Gevangen in een hoofd
Wat minder episch, maar niet minder leuk, is een quest die zich afspeelt ín het hoofd van een gestoorde keizer. Om een uitweg te vinden moet je verschillende kanten van zijn persoonlijkheid verslaan, gewapend met alleen een staf. Het is volkomen surrealistisch en raar, maar tegelijkertijd geniaal en zeer vermakelijk.
We durven eigenlijk geen maat te zetten op hoe lang Skyrim is. Wij lazen ook dat Q&A-testers het spel in net iets meer dan twee uur hebben uitgespeeld. Met alles dat Skyrim biedt - en dan hebben wij echt nog lang niet alle side-quests en plotlines doorgespeeld - ben je echter gemakkelijk een uur of zestig bezig, en dan schatten we het waarschijnlijk nog vrij krap in. Daarbij komt dat we toch nog een paar keer dood gingen. Zorg dus dat je regelmatig opslaat, want anders ben je onnodig nog langer bezig.
Prijsvraag
Zoals je op pagina vijf kon lezen, zijn we nogal onder de indruk van de soundtrack van Skyrim. We willen dat enthousiasme graag met jullie delen, en zijn dan ook zo vrij geweest om Bethesda te vragen vijf exemplaren van de soundtrack beschikbaar te stellen. Bethesda stelde direct voor er ook meteen een Skyrim t-shirt bij te doen, wat het 'pakket' een beetje meer cachet geeft.
Wil jij de officiële soundtrack winnen en je ontfermen over een Skyrim t-shirt, stuur dan vóór vrijdag 18 november een e-mail naar skyrim@tweakers.net, met daarin je naam, adresgegevens en je GoT-username.
Uit de inzendingen zullen we op vrijdag 18 november volstrekt willekeurig vijf winnaars selecteren, die middels een e-mail de bevestiging zullen krijgen dat ze hebben gewonnen. De winnende usernames zullen ook in de reacties onder deze review worden gepubliceerd. Medewerkers van VNU Media/Tweakers.net zijn uitgesloten van deelname.
/i/1320938893.jpeg?f=imagenormal)
Conclusie
Skyrim is grafisch een beetje ondermaats in vergelijking met andere games, en laat op dat vlak een aantal steekjes vallen. Wij waren daar echter binnen enkele uren aan gewend en hebben dat voor de rest van het spel niet als zwaar minpunt ervaren, al moet iedereen voor zichzelf bepalen hoe belangrijk de graphics zijn.
Met de graphics hebben we echter alle noemenswaardige kritiek gehad. 'Tuurlijk: voor The Elder Scrolls-fans van het eerste uur, die Oblivion ook maar niets vonden, zal ook Skyrim in veel opzichten niet diep genoeg gaan. Wie Skyrim echter als game op zich bekijkt, kan geen andere conclusie trekken dan dat dit een fantastische rpg is. De sfeer van de game zuigt je volledig op en de verhaallijnen, met alle afwisseling daarin, versterken dat alleen maar.
Zelden hebben we een spelwereld gezien die zo diepgaand is uitgewerkt als Skyrim. Van de voor dit spel speciaal geschreven drakentaal tot de manier waarop dorpelingen op je reageren, waarbij de game let op details en ze ook gebruikt. Skyrim is alles wat een rpg voor ons moet zijn, en uitgebreider dan we ooit kunnen laten zien in een review. De game klopt aan alle kanten en combineert goede balans met dito quests en een aantal imposante momenten die het op zichzelf al waard zijn om deze game te spelen. Wie ook maar een klein beetje gevoel heeft voor fantasy mag deze game absoluut niet missen.
Pluspunten
+ Sommige vergezichten zijn prachtig
+ Open wereld, totale vrijheid
+ Imposante momenten, vooral in main quest
+ Veel mogelijkheden, veel quests
+ Originele questlines
+ Beter level-systeem dan in Oblivion
+ Draken, inclusief hun taal
+ Shouts geven een machtig gevoel
Minpunten
- Grafisch matig, vooral animatie en mimiek van personages
- Enkele kleine bugs, die als het goed is door patch bij release verholpen worden
Cijfer: 9,5
Titel |
The Elder Scrolls V: Skyrim |
 |
Platform |
PC, Xbox 360, PlayStation 3 |
Ontwikkelaar |
Bethesda Softworks |
Uitgever |
Bethesda Softworks |
Releasedatum |
11 november 2011 |