De Amerikaanse overheid zet al jaren groot in op chipproductie. De VS lokte bedrijven als Intel, TSMC en Samsung met miljardensubsidies in ruil voor de bouw van nieuwe chipfabrieken op Amerikaans grondgebied. De meeste van die fabrieken zijn inmiddels in aanbouw, maar president Donald Trump zou de overeenkomsten nu willen aanpassen. De Amerikaanse regering 'onderzoekt' hoe de VS aandelen van chipfabrikanten kan krijgen in ruil voor de eerder beloofde subsidies. Wat zit daarachter?
De Amerikaanse chipsubsidiewet van Biden
De subsidies die chipmakers ontvangen, stammen uit een wet van de vorige Amerikaanse regering. Voormalig president Joe Biden ondertekende zijn Chips and Science Act in 2022, en maakte daarmee tientallen miljarden dollars aan subsidie voor de chipsector vrij.
Die subsidies moesten als stimulans dienen voor chipfabrikanten om nieuwe fabrieken te bouwen, om zo de Verenigde Staten weer een grootmacht op het gebied van chipproductie te maken. Het einddoel was het marktaandeel van de VS te verdubbelen van 10 naar 20 procent van de wereldwijde chipproductie.
Verschillende bedrijven gaven daar gehoor aan. Tot op heden heeft de Amerikaanse chipwet geleid tot grote investeringen van meerdere chipmakers. Bedrijven als Intel, TSMC, Samsung, Micron, SK hynix en GlobalFoundries kregen allemaal miljarden dollars toegezegd door de Amerikaanse overheid in ruil voor de bouw van fabrieken in de VS.
De wet paste destijds in het totaalplaatje van de chipsector. Steeds meer overheden zetten in op 'soevereiniteit' in hun chipleveringen, mede door de chiptekorten van 2020 en de oplopende geopolitieke spanningen, bijvoorbeeld tussen de VS en China. Naast de Verenigde Staten voerden ook de EU, Japan en Zuid-Korea hun eigen chipwetten in.
Investeringen in het noodlijdende Intel
Toch is de vraag of die subsidies er in de huidige vorm gaan komen. De Amerikaanse president Donald Trump zei al langer dat hij geen fan is van Bidens chipsubsidiewet en zou nu overwegen om aandelen te vragen in ruil voor de reeds beloofde subsidies.
Dat is in theorie mogelijk. Hoewel de overheid subsidies heeft toegezegd aan meerdere bedrijven, worden die bedragen in etappes uitbetaald naarmate de ontvangers bepaalde mijlpalen halen. De bedrijven zijn al begonnen met hun investeringen, maar hebben veel van de subsidie nog niet ontvangen. Het bouwen van een geavanceerde chipfabriek duurt namelijk zo’n drie tot vier jaar. De regering-Trump zou de voorwaarden van de subsidies daarom willen heronderhandelen, hoewel daarover nog geen definitieve akkoorden zijn bereikt.
Dat verhaal begon vorige week bij chipmaker Intel. Bloomberg meldde toen dat de Amerikaanse overheid overwoog om een aandeel in Intel te nemen om de noodlijdende chipfabrikant een financieel duwtje in de rug te geven, terwijl Trump eerder nog eiste dat Intels ceo Lip-Bu Tan aftrad vanwege zijn vermeende banden met Chinese bedrijven.
Eerder deze week gaf het persbureau meer concrete details. De VS zou maximaal 10 procent van Intel overnemen in aandelen zonder stemrecht, deels in ruil voor de subsidies die Intel al toegezegd heeft gekregen onder de voormalige regering van president Biden. Intel heeft ongeveer tien miljard dollar toegezegd gekregen onder de Amerikaanse chipwet, volgens de huidige beurswaarde ook grofweg genoeg voor 10 procent van Intels aandelen.
Dat werd later bevestigd door de Amerikaanse handelsminister, Howard Lutnick. Ook Karoline Leavitt, de persvoorlichter van het Witte Huis, bevestigt tegenover Reuters concreet dat de regering werkt aan een 'deal' om een aandeel van 10 procent in Intel te nemen. "De president wil de behoeften van Amerika vooropstellen, zowel vanuit het oogpunt van nationale veiligheid als vanuit economisch perspectief, en het is een creatief idee dat nog nooit eerder is uitgevoerd", vertelde ze aan verslaggevers.
Achter de schermen zou de overheid voornamelijk geïnteresseerd zijn in het over de eindstreep trekken van Intels fabrieken in Ohio, schreef Bloomberg deze week. De chipmaker is van plan daar meerdere fabrieken te openen, maar de bouw daarvan is in de afgelopen jaren meermaals uitgesteld. Onder huidige ceo Tan is het project op de plank gelegd tot minstens 2030 of 2031.
:strip_exif()/i/2007292298.jpeg?f=imagenormal)
Intel-investering moet 'Amerikaanse chipproductie stabiliseren'
Lutnick zei dat zo'n mogelijke investering 'chipproductie in de VS moet stabiliseren'. Intel wordt al langer als strategisch belangrijk gezien door de Amerikaanse overheid. Intel is het enige Amerikaanse bedrijf dat geavanceerde chips kan produceren, maar heeft het momenteel zwaar. Intel Foundry, de bedrijfstak die verantwoordelijk is voor de chipfabrieken van Intel, draait miljardenverliezen. Technisch loopt het bedrijf nog altijd achter op marktleider TSMC. Als Intel geen grote klanten voor zijn foundrydivisie vindt, dan zou het bedrijf zelfs stoppen met het ontwikkelen van nieuwe procedés.
Hoewel zo'n investering dus ten koste zou gaan van eerder toegezegde subsidies, zou zo'n overeenkomst wel één groot voordeel hebben voor het noodlijdende Intel. De chipsubsidies van Biden worden gefaseerd uitbetaald, wanneer bepaalde mijlpalen worden bereikt. Aangezien Intel de bouw van zijn fabrieken in Ohio heeft uitgesteld, is het onwaarschijnlijk dat Intel op korte termijn de volledige beloofde 10 miljard dollar zou ontvangen van de regering, zelfs als de bestaande afspraken ongewijzigd blijven.
Een directere investering van de Amerikaanse overheid zal vermoedelijk betekenen dat Intel het volledige bedrag onmiddellijk ontvangt. Het bedrijf kan zo'n geldbedrag goed gebruiken; Intel houdt momenteel forse ontslagrondes en pauzeert meerdere investeringen in nieuwe chipfabrieken om kosten te besparen.
Voormalige Intel-ceo Craig Barrett schatte onlangs dat de chipfabrikant 40 miljard dollar nodig heeft om marktleider TSMC weer bij te kunnen benen. Achter de schermen zou nieuwe ceo Lip-Bu Tan al langer overeenkomsten met financierders voorbereiden voor een cashinjectie, meldde The Wall Street Journal vorige week. Onlangs investeerde SoftBank, tevens de eigenaar van Arm, ook al twee miljard dollar in Intel.
Ook gesprekken over TSMC, Micron en andere subsidieontvangers
In eerste instantie leek het aandelenverhaal dus alleen betrekking te hebben op een Amerikaanse chipfabrikant die hulp nodig heeft. Nu blijkt echter dat deze plannen mogelijk breder getrokken worden; persbureau Reuters meldt dat Trump ook graag aandelen wil van andere chipmakers die subsidies van de Amerikaanse overheid ontvangen.
Handelsminister Lutnick zou onderzoeken hoe de VS aandelenbelangen kunnen krijgen in bedrijven als TSMC, Micron en Samsung. Dat zou gaan om aandelen zonder stemrecht; de overheid zou enkel de 'giften' van Biden willen omzetten naar 'aandelen', om zo een direct voordeel terug te krijgen voor haar investeringen. “De regering-Biden gaf Intel, TSMC en al deze andere bedrijven letterlijk gratis geld, en Donald Trump zegt: ‘Hé, we willen aandelen voor het geld. Als we jullie het geld geven, willen we een deel van de winst terug voor de Amerikaanse belastingbetaler’”, aldus de minister.
TSMC is een van de grotere ontvangers van Chips and Science Act-financiering met zijn fabriekscampus in Arizona. De fabrikant bouwt zeker drie chipfabrieken op die locatie, die in de komende jaren opengaan en goed zijn voor chipproductie op 4nm, 2nm en op termijn ook 1,6nm. De totale kosten van deze fabrieken lopen op tot 65 miljard dollar, waarvan 6,6 miljard dollar wordt gedekt met Amerikaanse subsidies.
Het is niet duidelijk wat TSMC vindt van de vermeende wensen van Trump; de Taiwanese chipmaker wilde niet reageren op vragen van Tweakers. Het is ook niet bekend hoe groot zo'n eventueel aandeel in TSMC zou zijn. Het subsidiebedrag van de 6,6 miljard dollar zou goed zijn voor ongeveer 0,5 procent van de chipfabrikant, die momenteel een beurswaarde van ruim 1,2 biljoen dollar heeft.
Dat geldt ook voor alle andere ontvangers van Amerikaanse subsidies. De overheid van de VS zei bijvoorbeeld 6,14 miljard dollar toe aan Amerikaanse geheugenfabrikant Micron, voor de bouw van nieuwe fabrieken in de staten New York en Idaho. Samsung ontvangt op zijn beurt 6,4 miljard dollar voor investeringen in Texas, GlobalFoundries krijgt 1,5 miljard van de Amerikaanse overheid en SK hynix krijgt 458 miljoen dollar.
Ook in deze gevallen is niet duidelijk wat de bedrijven precies vinden van deze ontwikkeling, en het is nog niet duidelijk of ze openstaan om een minderheidsaandeel in hun bedrijf op te geven in ruil voor Amerikaanse financiering. Tweakers heeft vragen uitstaan bij alle genoemde chipmakers, maar op het moment van publicatie nog geen reacties ontvangen; dit artikel wordt bijgewerkt indien de bedrijven toch nog reageren.
Trump vindt de Chips and Science-wet al langer 'verschrikkelijk'
De wensen van Trump komen niet uit de lucht vallen. De Amerikaanse president spreekt zich al langer uit tegen de Amerikaanse Chips and Science Act. In maart noemde de president het subsidiepakket 'een verschrikkelijk ding', waarbij hij het congres opriep om de wet te schappen. Het overgebleven subsidiegeld zou dan gebruikt worden om de Amerikaanse staatsschuld te verminderen.
Volgens de president heeft dreigen met importheffingen op chips hetzelfde effect als directe financiële steun; door uitzonderingen op die heffingen te bieden aan bedrijven die investeren in de VS, zouden ze Amerikaanse fabrieken bouwen zonder daar subsidie voor terug te eisen. In het geval van TSMC werkte dat al; de Taiwanese chipmaker kondigde in maart aan nog eens 100 miljard dollar te steken in Amerikaanse chipproductie, naast de eerder aangekondigde 65 miljard dollar die deels werd gefinancierd met subsidies.
Aandelen eisen in ruil voor eerder beloofde subsidies past in datzelfde plaatje; het valt binnen de modus operandi van Trump, die graag deals sluit waarbij hij zichzelf als de winnaar kan aanwijzen. Onlangs nog versoepelde de Amerikaanse president ook de exportbeperkingen op AI-chips naar China voor AMD en Nvidia. In ruil daarvoor ontvangt de overheid 15 procent van hun omzet in China. Daarnaast keurde hij onlangs een overname van een Amerikaanse staalfabrikant aan een Japans bedrijf goed, in ruil voor een belang in het bedrijf.
Tot dusver is het echter de vraag of de wensen van Trump uit gaan komen. Het zal vermoedelijk lastig zijn voor buitenlandse chipmakers om de vraag van de Amerikaanse president te accepteren, zeker als ze al zijn begonnen met Amerikaanse investeringen op basis van de oude beloftes, en daar nu opeens een belang in hun bedrijf voor moeten afstaan.
Een 'Zuid-Koreaanse functionaris uit de chipsector' zei tegen Reuters dat de eisen van de Amerikaanse overheid reden zouden kunnen zijn om fabrieksbouw in de VS uit te stellen of zelfs te schrappen. Samsung en SK hynix, beide subsidieontvangers, zijn gevestigd in Zuid-Korea.
De Taiwanese minister van Economie, Kuo Jyh-Huei, zei op zijn beurt dat zijn ministerie in gesprek zal gaan met TSMC over de uitspraken, hoewel hij daarbij wel benadrukte dat TSMC een privaat bedrijf is; de Taiwanese overheid heeft een aandeel in de chipmaker via haar Nationale Ontwikkelingsraad, hoewel dat gaat om een minderheidsbelang van een kleine 6,4 procent. We zullen dan ook moeten zien of de VS inderdaad aandelen in belangrijke chipmakers zal bemachtigen, en wat de wensen van Trump voor gevolgen zullen hebben op de chipsector.
Redactie: Daan van Monsjou Eindredactie: Monique van den Boomen Bannerafbeelding: MirageC / Richard T. Nowitz / Yuichiro Chino / Getty Images