De AMD Ryzen 7 9800X3D is de allersnelste gamingprocessor in gemiddelde framerates. Nog meer indruk maakt de processor in 99p-frametimes, die zelfs tegenover andere X3D-processors ongeëvenaard zijn. De cpu is dankzij een logischer ontwerp makkelijker te koelen dan de 7800X3D, ondanks zijn hogere energiegebruik. Wel is het verbruik harder gestegen dan de prestaties ten opzichte van de 7800X3D, waardoor de energie-efficiëntie iets lager is. Op dit moment is de prijs van de 9800X3D stevig, waardoor de prijs-prestatieverhouding minder goed is dan bij oudere X3D-processors. Voor ultieme gamingprestaties kun je echter niet om de 9800X3D heen, ook omdat Intel hierop momenteel totaal geen geschikt antwoord heeft.
De AMD Ryzen 7 9800X3D belooft de allersnelste gamingprocessor tot op heden te worden, en neemt daarmee het stokje over van de Ryzen 7 7800X3D. Deze voorganger was al enorm snel en in hoeverre het AMD gelukt is om dit met de 9800X3D te overtreffen, lees je in deze review.
In het voorjaar van 2017 kwam AMD met zijn langverwachte Ryzen-processors op basis van de toen gloednieuwe Zen-architectuur. De verwachtingen waren hooggespannen, want de fabrikant had na de tegenvallende en inefficiënte Bulldozer-architectuur flinke prestatieverbeteringen beloofd om het enorme gat in prestaties per kloktik met Intel te dichten. Hoewel de belofte ruimschoots werd ingelost, was de eerste generatie Ryzen-processors voor gaming niet gelijk de overtuigende eerste keuze.
Hoe anders is dat in 2024. Het landschap voor processors is in de afgelopen jaren radicaal veranderd. AMD heeft zich met zijn doorontwikkeling van de Zen-architectuur na een jarenlange underdogpositie steeds meer neergezet als sterk concurrerende en zelfs dominante speler ten opzichte van Intel. Opvolgende Ryzen-processors wisten het concurrent Intel steeds lastiger en lastiger te maken. Ook wat betreft gamingprestaties, voor consumenten en tweakers meestal een aansprekende metric, zijn AMD's processors niet alleen in staat gebleken om Intels Core-reeks te evenaren, maar ook te verslaan.
Van overtuiging naar vernedering
Wat AMD tot 2020 als steeds verder overtuigende gamingprestaties neerzette, veranderde met de introductie van de eerste X3D-processor naar een vernedering voor Intel in games. De Ryzen 7 5800X3D wist zijn Intel-tegenhangers te snel af te zijn en dat met maar een fractie van het energiegebruik. Die overtuigende gamingprestaties zette AMD op zijn AM5-platform voort met de Ryzen 7 7800X3D, vergezeld door de Ryzen 9 7900X3D en Ryzen 9 7950X3D.
Nu, anderhalf jaar later, komt AMD met zijn Ryzen 7 9800X3D als nieuw vlaggenschip in zijn line-up van gamingprocessors. Intel heeft min of meer de rode loper uitgerold voor AMD door de minimale prestatieverbeteringen van de Arrow Lake-processors ten opzichte van de 14e generatie Core-processors. Specifiek voor gaming was de 7800X3D al de snelste processor en nu is het aan AMD om zijn eigen aanbod te overtreffen.
Specificaties en prijs
De Ryzen 7 9800X3D beschikt net als de 7800X3D over acht cores, een tdp van 120W en 64MB 3D V-cache. Beide processors passen in de AM5-socket en zijn volledig gericht op gaming. De 9800X3D heeft naast iets hogere kloksnelheden nog meer vernieuwingen, waarover op de volgende pagina meer. Tegenover de 9700X, ook een octacoreprocessor met de Zen 5-architectuur, is de 9800X3D voorzien van een lagere turbokloksnelheid maar juist een hogere baseclock. Dat komt door zowel het verschil in tdp als het ontbreken van extra cachegeheugen op de 9700X.
De adviesprijs van de 9800X3D komt volgens AMD voor de Benelux uit op 539 euro. Dat is 30 euro meer dan de adviesprijs van de 7800X3D. Die laatste processor is sinds zijn uitgave begin april 2023 langzaam in prijs gedaald tot zo'n 350 euro, maar sinds het eind van de zomer dit jaar juist weer flink in prijs gestegen. De verkrijgbaarheid van de 7800X3D was enige tijd beperkt, wat de prijs opdreef. De beschikbaarheid begint langzaam te verbeteren, maar de lage prijzen van enkele maanden terug zijn nog niet bereikt. Dat maakt de nieuwe 9800X3D met zijn adviesprijs van 539 euro daartegenover relatief aantrekkelijk.
De Ryzen 7 9800X3D is net als de 7800X3D een octacoreprocessor gericht op gaming, maar AMD heeft een aantal fundamentele zaken anders aangepakt bij het ontwerp van de 9800X3D.
2e generatie AMD 3D V-cache, nu onder de ccd
AMD spreekt bij de 9800X3D van een 'tweede generatie' 3D V-cache, die de fabrikant voor het eerst onder de core complex die (ccd) heeft geplaatst. Bij alle eerdere X3D-processors, waaronder de 5800X3D en 7800X3D, werd het extra cachegeheugen nog boven op de ccd geplaatst. Dat leverde wat uitdagingen op qua koeling, aangezien de cpu-cores warmer worden als er nog een extra laag tussen het oppervlak en de heatspreader geplaatst is. Het energiegebruik van de 3D V-cache zelf is in verhouding laag, maar dit onderdeel zit op bestaande X3D-processors dus tussen de hete processorcores en de heatspreader waarop een koeler zit gemonteerd.
Bij de 9800X3D zit de 3D V-cache niet meer 'in de weg', waardoor de ccd dichter tegen de heatspreader zit. Dat moet lagere temperaturen en een makkelijker te koelen processor opleveren.
Hogere kloksnelheden
De betere warmtegeleiding van bovenstaande oplossing maakt hogere kloksnelheden mogelijk op de 9800X3D. Het mes snijdt hier aan twee kanten: zowel de 3D V-cache als de ccd worden minder warm omdat ze logischer gepositioneerd zijn ten opzichte van elkaar en de koeler. Er hoeft minder rekening gehouden te worden met de temperaturen van de 3D V-cache en omdat de ccd zelf beter gekoeld wordt, kunnen de kloksnelheden omhoog. De baseclock van de 7800X3D bedraagt 4,2GHz, bij de 9800X3D is dat 4,7GHz. De boostclock ziet een kleinere toename van 5 naar 5,2GHz. De tdp is met 120W gelijk gebleven aan die van de 7800X3D.
Overklokken
Omdat de gevoelige laag 3D V-cache niet meer in de weg zit op de 9800X3D, heeft AMD er blijkbaar genoeg vertrouwen in om overklokken mogelijk te maken voor eindgebruikers. Bij eerdere X3D-processors schakelde AMD deze mogelijkheid nog uit, om zo het cachegeheugen te beschermen en de kans op beschadigingen te verkleinen. Deze beperking stond altijd in groot contrast met 'normale' Ryzen-processors, met name omdat AMD in eerdere jaren nog enthousiast riep dat alle Ryzens overklokbaar zijn.
DDR5-5600
Net als andere Ryzen 9000-processors draait de geheugencontroller van de 9800X3D officieel maximaal DDR5 op 5600MT/s. Op Ryzens uit de 7000-serie was dat nog 5200MT/s, zoals op de 7800X3D. Het is een klein verschil en ook niet geheel verrassend, aangezien Ryzen 7000- en 9000-processors dezelfde i/o-die gebruiken met exact dezelfde geheugencontroller. Je hoeft dus geen extra optimalisaties te verwachten, maar specifiek voor X3D-processors is dat helemaal geen groot probleem. We hebben al vaker gezien dat Ryzen-processors met 3D V-cache weinig profijt hebben van sneller werkgeheugen.
Zen 4 versus Zen 5 in cijfers
Onderstaande tabel vat de verbeteringen in de Zen 5-core nog eens samen ten opzichte van Zen 4. Hiermee kun je uitgebreid een vergelijking maken tussen bijvoorbeeld de Ryzen 7 7800X3D (Zen 4) en Ryzen 7 9800X3D (Zen 5).
Branch prediction
Zen 4
Zen 5
Branch target buffer L1
1500
16.000
Branch target buffer L2
7000
8000
Return address stack
32
52
Instructie- en opcache
Zen 4
Zen 5
Instruction translation lookaside buffer L1
64
64
Instruction translation lookaside buffer L2
512
2048
Fetched instruction bytes
32b/cycle
64b/cycle
Decoded instruction bytes
32b/cycle
64b/cycle
Opcache associativity
12-way
16-way
Opcache bandwidth
9 macro-ops
12 (fused) instructions
Dispatch bandwidth
6 macro-ops
8 macro-ops
Schedulers en rekeneenheden
Zen 4
Zen 5
Agu scheduler
3x 24 (gedeeld)
56
Alu scheduler
1x 24 (gedeeld)
88
Alu's
4
6
Agu's
3
4
Integer physical register file
224
240
Vector register file
192
384
FP prescheduler queue
64
96
FP scheduler
2x32
3x38
FP pipes
3
4
Vector width
256bit
256bit/512bit
Re-order buffer
320
448
Caches
Zen 4
Zen 5
Loadpipes
3
4
Storepipes
1
2
Data translation lookaside buffer L1
72
96
Data translation lookaside buffer L2
3072
4096
L1-datacache
32kB / 8-way
48kB / 12-way
L2-cache
1MB / 8-way
1MB / 16-way
L2-cache bandwidth
32bit/cycle
64bit/cycle
Testmethode
Voor deze review hebben we alle processors die je in de grafieken terugvindt, getest op Windows 11 24H2 met de nieuwste patches en de nieuwste biosupdates en microcode voor alle moederborden en processors. Ook gebruiken we de nieuwste versies van alle gebruikte software en drivers.
Ons uitgangspunt is dat we ons zoveel mogelijk houden aan de door de cpu-fabrikant aanbevolen instellingen voor zaken als kloksnelheden, vermogenslimieten en powerstates. Specifiek in het geval van Intel-processors stellen we de Intel Default Settings in zoals die door de fabrikant zijn gecommuniceerd. Bij de Core Ultra 200-processors betekent dit het gebruik van het Performance-profiel, dat moederbordfabrikanten ook als standaard moeten gebruiken. In dit profiel wordt een powerlimit van 159W aangehouden voor de Core Ultra 5 245K, en 250W voor de Core Ultra 7 265K en Core Ultra 9 285K. Er is voor al deze processors geen onderscheid tussen PL1 en PL2; het genoemde vermogen mag continu worden gebruikt.
Als je benieuwd bent naar de impact van de Default Settings op de 13th- en 14th Gen Intel Core-processors, kun je ons artikel daarover lezen.
Werkgeheugen
We geven de geteste processors 16GB per geheugenkanaal, wat in totaal op 32GB uitkomt per getest exemplaar. Voor de snelheid van het werkgeheugen houden we de officiële, maximaal ondersteunde snelheid aan die de processorfabrikant zelf opgeeft. Bij de Core Ultra 200-cpu's is dat DDR5-6400.
Videokaart
Bij processors met een geïntegreerde gpu draaien we het gros van onze benchmarks zonder extra videokaart; cpu's zonder (geactiveerde) igpu combineren we met een Nvidia GeForce GTX 1650. Alle gamebenchmarks en de DaVinci Resolve-test draaien we in combinatie met de snelste videokaart van dit moment: een Nvidia GeForce RTX 4090.
Opslag, koeling en voeding
We voorzien onze testsystemen van een Transcend 250H 2TB-ssd. Met 2TB snelle opslag kunnen we alle benchmarks en games, die steeds meer ruimte vergen, tegelijk geïnstalleerd houden. Om tegemoet te komen aan de steeds hogere eisen die high-end processors aan de koeling stellen, gebruiken we Alphacool Ocean T38-waterkoelers. De gebruikte voeding is een Corsair RM850.
Gametests
We benchmarken games in twee resoluties: 1920x1080 pixels (full hd) en 2560x1440 pixels (wqhd), met Medium- en Ultra-settings. Doorgaans zie je de grootste verschillen op de laagste resolutie, omdat de cpu in dat scenario het snelst een bottleneck vormt. Toch zijn die eventuele verschillen ook relevant als je op een hogere resolutie speelt, bijvoorbeeld als er in de toekomst snellere videokaarten verschijnen die het knelpunt naar de processor laten verschuiven.
De geteste games zijn:
Game
Verschijningsdatum
Api
Engine
Assetto Corsa Competizione
September 2018
DX12
Unreal Engine 4
Baldur's Gate 3
Augustus 2023
DX11
Divinity Engine 4.0
Cyberpunk 2077
December 2020
DX12
REDengine 4
F1 24
Mei 2024
DX12
EGO Engine 4.0
Starfield
September 2023
DX12
Creation Engine 2
Total War: Pharaoh
September 2023
DX12
TW Engine 3
Met PresentMon meten we in elke geteste game de prestaties, waaruit we zowel de gemiddelde framerates, of fps, als de frametimes van het 99e percentiel berekenen. Die laatste rekenen we om naar fps en staan in de samengestelde balkjes genoteerd als minimumframerate, met daarachter de gemiddelde framerate per seconde. De resultaten van deze grafieken worden gesorteerd op de gemiddelde framerate van hoog naar laag.
De frametimes geven geen beeld van de gemiddelde framerate, maar van de uitschieters in negatieve zin. Die kunnen immers tot gevolg hebben dat een game, ondanks een goed gemiddelde, niet vloeiend aanvoelt. De tijd die het kost om beelden binnen een 3d-game en dus binnen onze benchmark te renderen, varieert van frame tot frame. Bij onze frametimemeting worden de rendertijden van alle individuele frames opgeslagen. Daarna gooien we de 1 procent langzaamste frames weg. De hoogste rendertijd van de resterende 99 procent van de frames, oftewel het langzaamste frame, is het 99e percentiel frametime.
Prestatiescores
Om de prestaties van processors in één getal samen te vatten, hebben we op basis van onze benchmarkresultaten een indices samengesteld: de Tweakers CPU Prestatiescores. We hebben een algemene CPU Prestatiescore, een Gaming Prestatiescore en een Productiviteit Prestatiescore. Voor elke prestatiescore maken we gebruik van gewogen gemiddelden om te zorgen dat alle betreffende deeltests even zwaar meetellen.
Hieronder vind je de benchmarks die onderdeel uitmaken van de CPU Gaming Prestatiescore en de benchmarks die onderdeel uitmaken van de CPU Productiviteitscore. De onderdelen van deze twee prestatiescores vormen samen vervolgens de algemene CPU Prestatiescore.
Onderdelen van de Tweakers CPU Gaming Prestatiescore
Assetto Corsa Competizione 2024
1080p Medium
1080p Epic
1440p Medium
1440p Epic
Baldur's Gate 3 (DirectX 11)
1080p Medium
1080p Ultra
1440p Medium
1440p Ultra
Cyberpunk 2077
1080p Medium
1080p Ultra
1440p Medium
1440p Ultra
F1 24
1080p Medium
1080p Ultra
1440p Medium
1440p Ultra
Starfield
1080p Medium
1080p Ultra
1440p Medium
1440p Ultra
Total War Pharaoh
1080p Medium
1080p Ultra
1440p Medium
1440p Ultra
Onderdelen van de Tweakers CPU Productiviteit Prestatiescore
7-Zip
Adobe Photoshop
Adobe Premiere Pro
AIDA64
Zlib
AES
Hash
SHA3
Julia
Mandel
FP32 RT
FP64 RT
Blender - Splash
Cinebench 24
Single
Multi
DaVinci Resolve 2024
FLAC encoding
Geekbench
Single
Multi
Jetstream 2
Keyshot Viewer
MozillaBuild
Procyon AI Computer Vision Score
Staxrip
x264
x265
Stroomverbruik
Uiteraard meten we ook het stroomverbruik van de processors. Daarvoor gebruiken we sinds dit najaar een nieuwe meetmethode, op basis van de door ElmorLabs en Open Benchtable ontwikkelde Benchlab. Dit is een dochterbord dat met afstandsbusjes onder het daadwerkelijke moederbord wordt geplaatst, en in- en uitgangen heeft voor alle stroomkabels die naar het moederbord en de processor gaan.
Van de ATX-kabel met 24 pinnen, maximaal twee EPS-kabels met 8 pinnen, maximaal drie PEG-kabels met 8 pinnen en maximaal twee 12Vhpwr-kabels kunnen we zo live de spanning en stroomsterkte monitoren en loggen. De meters zijn aangesloten op een externe pc die de bijgeleverde software draait, zodat het rekenwerk dat hierdoor wordt verricht, geen invloed heeft op het energiegebruik van het geteste systeem.
We hebben de stroommeters van elke poort geijkt met een instelbare belasting en de gemeten afwijkingen over een curve verwerkt in een script dat de van toepassing zijnde afwijking corrigeert. Voor de vergelijkbaarheid van de testresultaten binnen deze review maakt dat niet veel uit, maar vanzelfsprekend willen we het liefst zo nauwkeurig mogelijke resultaten kunnen rapporteren.
Een Socket AM5-testopstelling aangesloten op de Benchlab
In deze review tonen we het energiegebruik van de processor in vier verschillende scenario's. Om te beginnen meten we het gebruik in een idlescenario, oftewel wanneer de processor niet wordt belast en alleen continu de Windows-desktop wordt getoond. Als testscenario voor een volledige allcorebelasting gebruiken we Cinebench 2024, dat tijdens het renderen van een 3d-scène een vrijwel oneindig aantal cores maximaal kan gebruiken. Niet alle software schaalt zo perfect en daarvoor is de test in Adobe Premiere Pro een goed voorbeeld. Het renderen van een video in dat programma kan zeker wat cores gebruiken, maar niet onbeperkt. Ten slotte testen we het stroomgebruik van de processor tijdens het spelen van de game Cyberpunk 2077 in combinatie met een losse videokaart.
Standaard tonen we de grafiek Energiegebruik, wat een optelsom is van het gemiddelde energiegebruik via de EPS-connectors en de 12V-pinnen van de grote ATX-stekker. Bij veel moederborden worden enkele secundaire rails gevoed via de ATX-kabel. Sommige andere componenten op het moederbord maken ook gebruik van 12V, maar dit is in ieder geval voor alle cpu's die gebruikmaken van dezelfde socket identiek. Daarnaast vangen we het vermogen dat de videokaart uit het PCIe-slot vraagt af met een riser en wordt dat dus niet meegeteld in de ATX12V-meting.
Wil je de metingen in meer detail bekijken, dan kun je het vermogen per connector (EPS1, EPS2, ATX12V) in losse grafieken inzien. Tot slot rapporteren we de totale hoeveelheid gebruikte energie in Wh. Dat is vooral interessant in tests die korter duren als de processor sneller is, wat het geval is bij Cinebench en Premiere Pro. Daar zegt de totale hoeveelheid gebruikte energie dus iets over de efficiëntie van de processor. De geteste game duurt natuurlijk niet korter met een snellere cpu, maar om ook iets te kunnen zeggen over de efficiëntie in dit scenario, hebben we een aparte 'watt per fps'-berekening gemaakt. Daarin kun je snel zien welke processors relatief het zuinigst werken.
Foto- en videobewerking
In Photoshop is de 9800X3D nipt AMD's snelste X3D-processor en kan hij zich zelfs meten met de 7950X en 7950X3D, die over veel meer cores beschikken. Bovendien is de nieuwe processor ook wat sneller dan de 9700X, die op papier over hogere maximale kloksnelheden beschikt, maar ook een lagere tdp heeft.
Bij het exporteren van video's in Adobe Premiere Pro is de 9800X3D een van de snelste processors, maar in DaVinci Resolve valt hij iets verder terug naar de middenmoot.
Video-encoding met de x264-codec gaat op de 9800X3D niet sneller dan op de 7800X3D in onze test, maar bij x265 gaat dat een stuk beter. Audioconversie in Flac werkt grotendeels singlethreaded en daar komt de 9800X3D gelijk uit met andere processors op basis van de Zen 5-architectuur en Intels nieuwste generatie.
Cinebench is de benchmarksoftware die hoort bij de Cinema4D-rendersoftware. Je kunt deze benchmark gratis downloaden en eenvoudig zelf draaien in zowel single- als multithreaded modus. Mede daardoor is hij uitgegroeid tot een van de populairste cpu-tests. We draaien de nieuwste versie: Cinebench 24.
In de multithreaded test scoort de 9800X3D niet indrukwekkend ten opzichte van veel andere processors. Wel is de nieuwe Ryzen een stuk sneller dan zowel de 7800X3D als de 9700X. In de singlethreaded test scoort de 9800X3D beter dan de cpu's uit AMD's 7000-serie en sluit hij zich netjes aan bij de andere 9000-serie processors.
Voor Blender gebruiken we een render met de titel 'Splash' voor Blender 4.2.2. Als je de render zelf wilt draaien, kun je die hier gratis downloaden. In Blender eindigt de 9800X3D in het midden van het speelveld. De Ryzen-processors met veel cores doen het duidelijk beter, net als de luxere modellen van Intel.
Keyshot Viewer is een standaloneprogramma waarmee fotorealistische 3d-modellen die met de Keyshot-software zijn gemaakt, kunnen worden bekeken. Wij draaien de benchmark zonder gpu-acceleratie.
We compileren de volledige Firefox-browser met behulp van MozillaBuild, aan de hand van de opensource broncode. Het compileren van software is een zware workload die de processor op allerlei manieren fors weet te belasten. De 9800X3D is hier wat sneller dan andere AMD-processors met evenveel cores. Wel blijven cpu's met meer cores van zowel Intel als AMD wat sneller in het compileren van de browser.
Geekbench 6.2 draaien we ook op bijvoorbeeld laptops en complete pc's, waardoor je de resultaten van cpu's eenvoudig daarmee kunt vergelijken. Bovendien kun je de software zelf gratis draaien om de processor in je eigen pc te vergelijken met onze resultaten.
In de diverse tests van AIDA64 breekt AMD's nieuwste gamingprocessor geen records. De 9800X3D doet het mede door zijn hogere tdp vaak wel beter dan de 9700X.
Zlib
AES
Hash
SHA3
Julia
Mandel
FP32 RT
FP64 RT
AIDA64 - Zlib
Processor
Gemiddelde doorvoersnelheid in MB/s (hoger is beter)
De Procyon AI Computer Vision-benchmark wordt ontwikkeld door UL Benchmarks, het bedrijf dat ook de bekende 3DMark- en PCMark-software uitgeeft. Deze benchmark test de snelheid van een processor in zes AI-modellen die met beeldverwerking te maken hebben, zoals Inception V4 voor het classificeren van afbeeldingen en Real-Esrgan voor het upscalen van plaatjes. We draaien de benchmark op de cpu-cores en gebruiken daarvoor de Windows ML-implementatie met float32-berekeningen.
De Ryzen 7 9800X3D presteert hier vrij wisselend ten opzichte van andere Zen 5-processors. Waarom de 7600X het in deze tests soms enorm goed doet, is ons niet helemaal duidelijk, maar het blijft ook na opnieuw testen consistent het geval. Helemaal voorspelbaar is deze benchmarksuite dus niet.
De browserbenchmark Jetstream 2, die we draaien in Google Chrome, leunt vooral op de singlecoreprestaties. Hier presteert de 9800X3D net iets beter dan de 7000-serie processors, maar de snelste cpu's uit de 9000-serie evenaren lukt hem niet.
Het inpakken van data met 7-Zip gaat zonder duidelijke reden enorm langzaam op de nieuwe Core Ultra-processors. De processorkernen lijken daar wel volledig te worden belast. De 9800X3D heeft geen last van dat euvel en schaart zich vlak achter andere snelle Ryzen-collega's.
De igpu van de 9800X3D is dezelfde als op andere Ryzen-processors uit de 7000- en 9000-serie. In Night Raid zien we wat variatie tussen de verschillende cpu's, maar de 9800X3D presteert hier vergelijkbaar met andere X3D-processors.
De games op deze en de volgende pagina's zijn getest met de snelste videokaart van dit moment: een Nvidia GeForce RTX 4090.
In Assetto Corsa Competizione presteert de 9800X3D uitstekend. Niet alleen is de processor ruim sneller dan elke andere geteste cpu, ook is hij 21 procent sneller op 1080p en 19 procent sneller op 1440p dan zijn voorganger. Het spel draait sowieso goed op Ryzen-processors en de X3D-modellen presteren allemaal erg goed in verhouding tot Intels snelste cpu's.
1920x1080 - Medium
1920x1080 - Epic
Assetto Corsa Competizione 2024 - 1920x1080 - Medium
Processor
Minimum- / Gemiddelde framerate in fps (hoger is beter)
In Baldur's Gate 3 zien we de recente Intel-processors erg goede prestaties neerzetten, waar AMD niet boven uit komt. De 9800X3D plaatst zich hier niet bovenaan, maar zit wel dicht tegen de koplopers aan. Van de Ryzen-processors is het opmerkelijk genoeg de 5800X3D die hier het snelst is, al is de 9800X3D qua frametimes wel stukken beter.
1920x1080 - Medium
1920x1080 - Ultra
Baldur's Gate 3 (DirectX 11) - 1920x1080 - Medium
Processor
Minimum- / Gemiddelde framerate in fps (hoger is beter)
In Cyberpunk 2077 is de 9800X3D op 1080p Medium nog 7 procent sneller dan de 7800X3D, maar alles daarboven laat een veel kleiner verschil zien. Op Ultra en op 1440p zijn de verschillen minimaal en zitten veel van de X3D-processors tegen elkaar aangedrukt in de top van de grafieken.
1920x1080 - Medium
1920x1080 - Ultra
Cyberpunk 2077 - 1920x1080 - Medium
Processor
Minimum- / Gemiddelde framerate in fps (hoger is beter)
In F1 24 komt de 9800X3D behoorlijk gelijk uit met andere X3D-processors en lukt het dus niet om boven de rest uit te komen. Dat betekent overigens nog steeds prima prestaties en in de frametimes doet de nieuwe Ryzen het bovendien meestal net iets beter.
1920x1080 - Medium
1920x1080 - Ultra - DXR
F1 24 - 1920x1080 - Medium
Processor
Minimum- / Gemiddelde framerate in fps (hoger is beter)
In Starfield gaat de 9800X3D overtuigend aan kop, met name op Medium. In het 99e percentiel van de frametimes zet de processor de beste scores neer. Het verschil in gemiddelde framerates is op 1440p stukken kleiner dan op 1080p.
1920x1080 - Medium
1920x1080 - Ultra
Starfield - 1920x1080 - Medium
Processor
Minimum- / Gemiddelde framerate in fps (hoger is beter)
In Total War: Pharaoh is de voorsprong van de 9800X3D op andere processors enorm. In de gemiddelde framerates komt de nieuwe Ryzen op 1080p wel 16 tot 18 procent hoger uit dan de 7800X3D en op 1440p is dit ook nog zo'n 13 procent. Ook in de frametimes scoort de 9800X3D een stuk beter dan de rest.
1920x1080 - Medium
1920x1080 - Ultra
Total War: Pharaoh - 1920x1080 - Medium
Processor
Minimum- / Gemiddelde framerate in fps (hoger is beter)
Om de prestaties van processors in één getal samen te vatten, hebben we op basis van alle benchmarkresultaten een index samengesteld: de Tweakers CPU Prestatiescore. Door gewogen gemiddelden te gebruiken, telt elke deeltest hierin even zwaar mee. Alleen de igpu-benchmarks hebben we weggelaten, omdat niet elke processor over geïntegreerde graphics beschikt. Voor gaming en voor productiviteit hebben we ook losse prestatiescores waarin andere onderdelen niet worden meegenomen.
Niet geheel verrassend is de 9800X3D de snelste processor als het aankomt op gaming. Hij is 7 tot 10 procent sneller dan de 7800X3D in de gemiddelde framerates, afhankelijk van de resolutie. Combineren we 1080p en 1440p, dan komt de voorsprong van de 9800X3D op de 7800X3D uit op 8,5 procent. Tegenover de 5800X3D loopt dat verschil uiteen van 14 tot ruim 20 procent. Op Intels snelste processors loopt de 9800X3D in games 17 tot maximaal 25 procent voor en vrijwel dezelfde verschillen zien we tegenover de 9700X.
De gamingprestaties laten in gemiddelde framerates niet het hele verhaal zien. Daarom gaan we op de volgende pagina dieper in op de gemeten frametimes.
Als het op productiviteit aankomt, is de 9800X3D een stuk sneller dan zowel de 7800X3D als 9700X. De 9800X3D weet zich dankzij een combinatie van hoge kloksnelheden, extra cachegeheugen en de hogere tdp boven deze octacoreprocessors te plaatsen. Niet in elke benchmark is de voorsprong even groot, maar gemiddeld genomen is de nieuwe Ryzen-processor dus wel sneller. Dat betekent ook dat in onze algemene prestatiescores, waarbij zowel productiviteit als gaming wordt meegenomen, de 9800X3D sneller is dan veel andere processors.
Naast de prestatiescores voor gaming bij gemiddelde framerates berekenen we ook gewogen gemiddelden voor de 99e percentielen van de frametimes, in onderstaande grafieken weer omgerekend naar fps. Net als op de vorige pagina kijken we hierbij naar alle geteste games en splitsen we de prestatiescores op naar 1080p en 1440p. Om het belang van deze scores voor gaming in te zien, is het handig om het concept frametimes en het 99e percentiel ervan eerst goed te begrijpen.
In het 99e percentiel van de frametimes is de 9800X3D nog overtuigender de snelste processor dan in de gemiddelde framerates. De 9800X3D presteert hierin zelfs 16 procent beter dan de 7800X3D op 1080p en ook op 1440p is dat met 14 procent nog een flinke verbetering. De voorsprong op de 5800X3D is nog groter, met 29 procent op 1080p en 25 procent op 1440p. Tegenover het beste wat Intel weet neer te zetten, komt de 9800X3D bijna 32 procent hoger uit op 1080p en op 1440p ook nog een indrukwekkende 30 procent.
1080p Gaming
1440p Gaming
Tweakers CPU 1080p Gaming 99p Prestatiescore 2024
Processor
Gemiddelde 99e percentiel frametimes in fps (hoger is beter)
Voor alle details over onze recent vernieuwde meetmethode voor energiegebruik kun je terecht op de pagina over de testmethode.
Energiegebruik idle (5 min.)
Het idle-energiegebruik van de Ryzen 7 9800X3D is vergelijkbaar met andere AMD-processors uit de 7000- en 9000-serie op hetzelfde moederbord. De nieuwe processor neemt in idle ongeveer evenveel vermogen op uit de twee EPS-connectors. De 5800X3D en 5700X3D gebruiken nog iets minder, net als een aantal Intel-processors.
Onder maximale belasting verbruikt de 9800X3D bijna 163 watt. Een Ryzen-processor mag maximaal 35 procent boven zijn tdp uitkomen om de kloksnelheid te boosten en met de tdp van 120W is de genoteerde waarde voor de 9800X3D dus geen verrassing. Tegenover de 5800X3D en 7800X3D is de toename in energiegebruik met respectievelijk 47 en 57 procent wel aardig hoog.
De Cinebench 24-test duurt minder lang met een snellere processor, dus de totale hoeveelheid gebruikte energie zegt veel over de efficiëntie van een processor. Zelfs een meer verbruikende processor kan efficiënter zijn als de snelheidswinst maar opweegt tegen het verbruik.
Adobe Premiere Pro kan ook wel wat met veel cores, maar schaalt niet zo oneindig door als Cinebench. Daarom is het energiegebruik in deze applicatie soms lager. Hier verbruikt de 9800X3D geen 163 watt meer, maar 139 watt. Opnieuw een flinke toename ten opzichte van zijn voorgangers. Met name het procentuele verschil met de 7800X3D is groot. Omdat de 9800X3D ook een stuk sneller is, blijft het verschil in totale hoeveelheid gebruikte energie beperkt.
In onze test met Cyberpunk 2077 verbruikt de 9800X3D gemiddeld 117 watt, vrijwel hetzelfde als de 9700X. Met de twee EPS-connectors bij elkaar opgeteld komt de 9800X3D uit op 85 watt. Bij de 7800X3D en 5800X3D is dat respectievelijk 65,6 en 79,5 watt.
Energiegebruik
EPS1
EPS2
ATX12V
Totale hoeveelheid gebruikte energie
Energiegebruik - Cyberpunk 2077 - CPU (EPS+ATX12V)
Als we kijken naar de efficiëntie, oftewel hoeveel watt een processor nodig heeft per fps, dan doet de 9800X3D het uitstekend. Op de 5800X3D en 7800X3D na is het de efficiëntste processor voor gaming. De Intel Core Ultra 5 245K en Ryzen 5 9600X zitten er niet eens zo gek ver onder, maar sommige Intel-processors verbruik per fps twee keer zoveel energie als de 9800X3D.
De temperaturen van de processors testen we met een 360mm-waterkoeler: Alphacool Core Ocean T38 AIO. Zeker high-end processors hebben de afgelopen generaties een steeds hoger stroomverbruik gekregen. Door een zo goed mogelijke koeling te kiezen binnen de grenzen van wat realistisch is, proberen we de processors de ruimte te geven om maximaal te presteren.
Om te waarborgen dat de geboden koeling identiek is en de temperaturen van verschillende processors dus vergelijkbaar zijn, laten we de drie ventilators op de radiator altijd op 50 procent pwm-snelheid werken. De pomp draait continu op maximale snelheid.
De gebruikte belasting bestaat uit een vijftien minuten durende loop van Cinebench 24 multithreaded. We loggen elke seconde de temperatuur van de cpu-package, de kloksnelheid (effectief de allcoreturbo) en het stroomverbruik, allemaal gebaseerd op de sensors die in de processor zijn verwerkt.
De Ryzen 7 9800X3D verbruikt onder volle belasting een stuk meer dan de 7800X3D, maar blijft in deze test desondanks koeler. Dat is indrukwekkend en laat goed zien dat de cpu-cores boven het cachegeheugen plaatsen in plaats van eronder veel effect heeft. De 9800X3D is daarmee duidelijk makkelijker te koelen dan zijn voorganger.
Als extra test hebben we Microsoft Flight Simulator 2020 gedraaid op enkele processors. Deze game staat bekend als zeer processorintensief, maar is ook zeer bewerkelijk om te benchmarken. Daarom zie je in onderstaande grafieken een stuk minder processors dan in de rest van deze review. Microsoft Flight Simulator 2020 bevat geen eigen benchmarkmodus, is deels afhankelijk van textures uit de cloud en wordt bovendien gekenmerkt door lange laadtijden.
Voor onze benchmark vliegen we in de online modus voor de beste graphics, maar wel met het vlieggebied opgeslagen in de lokale cache en met online multiplayer uitgeschakeld. We vliegen met een Cessna Citation CJ4-zakenvliegtuig van John F. Kennedy International Airport naar Newark International Airport. Daarbij starten we met het meten van de framerate vóór het opstijgen en stoppen we zodra het vliegtuig boven Carlstadt vliegt.
Op Medium laat de 9800X3D nog geen toegevoegde waarde zien ten opzichte van de 7800X3D, zowel op 1080p als op 1440p. Schakelen we de grafische instellingen over naar Ultra, dan verandert dat. Daar is de nieuwe Ryzen 8 tot 12 procent sneller dan zijn voorganger. Ten opzichte van Intels nieuwe vlaggenschip bedraagt de voorsprong 21 tot 24 procent, afhankelijk van de resolutie. Ook tegenover de 9700X is de voorsprong van de 9800X3D een stuk groter op Ultra-instellingen.
Hieronder vind je AMD's slidedeck van de Ryzen 7 9800X3D.
Conclusie
De AMD Ryzen 7 9800X3D is de snelste gamingprocessor die we ooit hebben getest. In games komt hij gemiddeld uit op 269fps op 1080p en bij 1440p is dat gemiddeld 227fps. Daarmee is de 9800X3D zo'n 7 tot 10 procent sneller dan zijn voorganger, de Ryzen 7 7800X3D, als het op gemiddelde framerates aankomt.
Gemiddelde framerates zeggen echter niet alles over de consistentie van opvolgende beelden, dus hoe vloeiend een spel aanvoelt. Daarvoor keken we een paar pagina's terug uitgebreider naar het 99e percentiel van de frametimes. Daarin presteert de Ryzen 7 9800X3D zelfs tot 16 procent beter dan de 7800X3D en tot 29 procent beter dan de 5800X3D. Intels gloednieuwe Core Ultra 9 285K zet ondertussen een gemiddeld 99e percentiel neer vergelijkbaar met die oudere 5800X3D. Dit illustreert mooi hoe de grootste concurrentie in gaming voor de 9800X3D niet eens meer bij Intel vandaan komt, maar bestaat uit AMD's eigen X3D-processors.
Hoewel de gemiddelde framerates in onze prestatiescores dus niet meer dan 10 procent winst voor de 9800X3D over de 7800X3D laten zien, valt dat verschil bij het 99e percentiel van de frametimes groter uit. Dat is indrukwekkend, omdat X3D-processors sowieso al bekendstaan om hun goede frametimeconsistentie en de 7800X3D bepaald geen trage gamingprocessor is. AMD zet met zijn 9800X3D dus een iets grotere stap vooruit dan op het eerste gezicht wellicht lijkt en krijgt vanwege deze ongeëvenaarde gamingprestaties een Ultimate-award.
De Ryzen 9800X3D moet 539 euro gaan kosten en voor dat aanzienlijke bedrag is de volgende vraag voor wie deze processor dan interessant is. Voor eigenaren van een 7800X3D is de upgrade naar een 9800X3D waarschijnlijk niet zinnig, omdat de prijs niet in verhouding staat tot de toename in prestaties. Vanaf het AM4-platform is de prestatiewinst groter, maar daar blijft de Ryzen 7 5700X3D een aantrekkelijke en makkelijke upgrade. Die processor biedt grofweg driekwart van de gamingprestaties van de nieuwe 9800X3D voor ongeveer een derde van de prijs, wat zijn prijs-prestatieverhouding haast onverslaanbaar maakt.
Voor wie een nieuw luxe gamingsysteem samenstelt of wie momenteel een 'normale' AM5-processor zonder 3D-cache gebruikt, is de 9800X3D een makkelijkere keuze als ultieme optie. Dat komt vooral doordat de meerprijs ten opzichte van de 7800X3D momenteel klein is en het voor velen waarschijnlijk wel waard is. Als de 7800X3D afgelopen maanden niet zo in prijs was gestegen, zou die keus niet zo makkelijk zijn geweest. Nu dus wel, want de 9800X3D is niet alleen beter in gaming, ook is de processor sneller in productiviteit, makkelijker te koelen en overklokbaar. Dat zijn stuk voor stuk noemenswaardige pluspunten ten opzichte van de 7800X3D.
Daarmee is de 9800X3D onder de streep dus de beste gamingprocessor om de maximale prestaties uit de snelste videokaarten van dit moment en natuurlijk ook de volgende generatie te halen. Die nieuwe generatie videokaarten komt pas vanaf begin volgend jaar uit, maar AMD heeft met zijn Ryzen 7 9800X3D alvast met afstand de beste processor om de grafische rekenkracht van deze zwaargewichten in games optimaal te benutten. Daarin lijkt voorlopig ook geen verandering te komen, aangezien Intel met zijn nieuwe Arrow Lake-processor niet eens in de buurt komt.
De AMD Ryzen 7 9800X3D wordt verkocht vanaf donderdag 7 november om 15.00 uur.
En zo zie je dat AMD ook een beetje concurrentie kan gebruiken. €539 voor een 8-core CPU, nadat de eerdere generatie zijn prijs opgedreven zag worden. En dan een snelheidsverbetering van 7%.. Ik hoop dat Intel zijn boeltje voor elkaar krijgt en er weer iets tegenover kan zetten.
Vroeger kosten de top-CPU's van Intel vaak 1000 dollar. Dat was ook wel een beetje een grap aan het worden. Dat waren dan meestal wel het topje van de binning natuurlijk, niet zozeer een andere CPU intern.
AMD heeft nu een processor die de andere flink achter zich laat en vraagt er 540 euro voor. Veel moederborden zijn al duurder dan dat, en het is ook flink minder dan een snelle GPU. Ja, natuurlijk is ie niet spotgoedkoop maar dit is een prima introductie-prijs naar mijn mening.
Intel heeft net z'n kruit verschoten, het zal nog wel even duren voordat ze echt een antwoord hierop zullen hebben. [EDIT] Het huidige topmodel van Intel is flink duurder dan deze processor.
[Reactie gewijzigd door uiltje op 6 november 2024 15:21]
Vroeger kosten de top-CPU's van Intel vaak 1000 dollar.
Dat waren meestal server CPU's en die kosten nog steeds heel veel ook bij AMD. Intel Xeon en dergelijke waren nooit bedoeld voor consumenten. Maar het klopt dat Intel belachelijk was in zijn prijzen en dat kwam ook omdat er tientalen jaren geen concurrentie was vanuit AMD in het verleden.
[Reactie gewijzigd door Remzi1993 op 6 november 2024 15:47]
Terwijl je die laatste van 2.4 GHz rechtstreeks, bijna met een boxed koeler naar 3.6GHz kon trekken met 1 instelling. En dan had je 'm sneller dan die x6800.
edit: inflatiecorrected gaat de x6800 naar 1400 euro en de e6600 naar 460 euro
[Reactie gewijzigd door M2M op 6 november 2024 15:44]
Inderdaad, dat waren hele slechte tijden voor ons gamers. Gelukkig is het nu anders en eigenlijk is de CPU niet zo belangrijk meer, de GPU is nu het belangrijkste en daar worden we echt mee doodgebloed. GPU zijn zo duur nu dat ik zelfs aan het overwegen ben om een console te kopen als pc gamer. Ik heb ook de Steam Deck maar het is soms vervelend met sommige dingen die er niet op werken, zoals bijvoorbeeld EA FC 25 (door onnozele anticheat)
Dat is pertinent onjuist, ik graaf even een comment die ik vaker plaats in dit soort topics op:
Vroeger had je elk jaar, of elke 2 jaar, wel een upgrade nodig om de nieuwste SP titels op een, voor die tijd hoge resolutie, te spelen met maximale instellingen. Een Ilyama vision master deed in 1997 al 1600x1200 he, dat is evenveel als een 1080p scherm 27 jaar later. Alhoewel we meestal in 1024*768 speelden, dat was wel de sweetspot.
Tegenwoordig met DLSS/FSR en andere upscalers red je makkelijk een jaar of 5-7. Ik weet niet wel hoe oud je bent, maar toen ik in 1998 mijn Voodoo 2 12MB kocht moest ik een jaar later alweer over naar een Geforce 2 GTS. Een Voodoo 2 had ook nog een dedicated 2D graphics kaart ernaast nodig.
Inflatiecorrector tool
Voodoo 2 MSRP: 299 USD in 1998, gecorrigeerd voor inflatie nu: 571 USD
Geforce 2 GTS MSRP: 499 USD in 2000, gecorrigeerd voor inflatie nu: 928 USD
Dus in 2 jaar tijd moest je zo'n 1500 USD uitgeven wilde je een beetje leuk meedoen. En toen was het écht nodig, omdat met elke generatie er nieuwe rendertechnieken werden geintroduceerd die spellen er daadwerkelijk anders uit lieten zien. Tomb raider 1 met of zonder Voodoo 2 was een enorm verschil vanwege bijvoorbeeld texture filtering.
AMD (toen nog ATI) bestond toen ook al en had wel wat in te brengen, maar hun performance op bijvoorbeeld Alpha Blending was zo laag dat je dat eigenlijk buiten beschouwing kon laten.
PC-Gamers van tegenwoordig hebben geen idee hoe goed ze het hebben, echt niet
[Reactie gewijzigd door TV_NERD op 6 november 2024 15:58]
Dat klopt deels omdat game developers geen degelijke optimalisaties doen en het is echt dweilen met de kraan open. Dat het vroeger erger was wil niet zeggen dat het nu beter kan. Gelukkig gaan game engines meer optimalisaties doen maar game developers moeten deze wel aanzetten of doorvoeren.
Nee, het komt omdat we de laatste jaren naar een veel hogere resolutie zijn gegaan en ook nog eens op een veel hogere verversingssnelheid willen spelen. 4K heeft letterlijk vier keer zoveel beeldpunten als 1080p en als je dan van 60Hz (Vsync waar mensen vroeger op speelde) naar 120Hz gaat, verdubbelt de rekenkracht die nodig is weer. Menig gamer vindt 120Hz al te weinig. Daarboven op is raytracing gekomen.
Spelers die op 4K willen spelen, gaan betalen, spelers die op 1080p of 1440p spelen, kunnen vreselijk lang met hun machine doen. Helemaal nu videokaarten DLSS ondersteunen.
Ik moest vroeger om de 18 maanden een nieuwe machine kopen, terwijl de resolutie niet omhoog ging. Ik kon zelfs op lagere resolutie gaan spelen, wat vaak niet hielp. Ik haalde vaak de 30fps niet meer na 18 maanden. Destijds was echt veel duurder dan tegenwoordig, daarom ben ik (heel even)naar console gaming geswitcht.
[Reactie gewijzigd door ABD op 6 november 2024 21:20]
We worden ook wel aangespoord om minder te upgraden met deze gpu prijzen. Ook is er afgelopen 10-5 jaar een tijdperk van indiegames aanbroken btw. Betere graphics zijn niet zo heel belangrijk meer vs gameplay en inhoud. Voelt een beetje als de jaren begin jaren 90 grunge era, games zijn zo over de top visueel met gekke kapsels en inhoudloze nummers. Doe maar weer beetje normaal en kijk eerst naar de ziel van de game met Baldure gate 3 als hoogtepunt. Betekend wel weer een slecht tijdperk van boybands in her verschiet over 5 jaar.
Gfx is juist bij indie games onderschat. Het oog wilt daar ook wat. Niet mooi heb je daar 10000 andere games. Indie games is concurreren in jungle. TripleA bos parcel.
Naast goed uitgewerkte gfx en content is goed uitgewerkte game en gameplay belangrijk. Maar dat is niet marketable. Je moet ten eerste opvallen . Als bijval heb mond tot mond reclame. Bij indie games zijn sleeper hits zeer gangbaar. Omdat er zo veel games zijn en moeilijk is om op te vallen. Is de kans dat gamers je niet vinden. Ben je wel gevonden kan het in jaren omhoog gaan als de game goed is. Leuke content defelijke gfx en polish kunnen je game laten opvallen als die goed is kan succes sneller gaan. Triple A zijn er niet zo veel van meestal IP seqeul en zijn zeer bekend. Marketing budget zijn daar groot dus die vallen wel op. Trekt gamers aan ook fans van IP top gfx vaak ten koste van fps is gameplay ruk buggy weinig polish kan game worden afgefakkeld.
Ja en nee want dit geld voor elke game. Voor veel indiegames gaat het meer om gameplay dan graphics. Zit jij niet in de originele indiegamehoek dan maken graphics weer meer uit idd, zeker om je te onderscheiden. Maar dat hoedt niet perse high end te zijn als je artistiek goed in elkaar zit.
Vroeger was 30 fps echter wel nog om aan te gluren. Dit vanwege de CRT. 60 fps vsync kwam pas met LCD opduiken.
Je laatste zin geeft ook nog een hint waarom het tegenwoordig veel langzamer gaat: de consoles.
Zeker sinds de Xbox 360 / PS3 generatie is console leidend geworden waardoor de daar gebruikte techniek effectief voor een bevriezing van de systeemeisen heeft gezorgd. De PC is toen verworden tot het platform waar je dezelfde games speelde maar dan in dubbele resolutie met de dubbele framerate. Als het geen brakke port was tenminste.
Daarvoor waren PC versies vaak compleet andere versies, soms zelfs andere games. Historisch gezien super interessant maar wat je zegt, dat upgraden om bij te blijven was echt prijzig.
De release cycles voor GPUs zijn ook omlaag gegaan van 1x per 18 maanden naar typisch 1x per 2 jaar. En de GPU is nu eenmaal een groter aspect als het op gaming performance aankomt dan de CPU.
Met de stijgende prijzen (voor het gevoel, want met een inflatie correctie berekenaar zie je effectief de prijzen rond dezelfde koers blijven zitten) is ook het upgraden van de GPU gegaan van iedere generatie naar iedere tweede generatie en soms zelf iedere derde generatie.
Zeker omdat de prestatie verbeteringen per generatie minder geworden zijn, dus je kunt ook langer gebruik blijven maken van een oudere GPU, zeker als deze aan de bovenkant van de range zit.
Ook dit speelt een rol: i.p.v updates iedere 18 maanden, zit je dan op iedere 2, 4 of 6 jaar.
Ik speel meestal op 1080p of 1440p in combinatie met 60Hz tot 144Hz omdat dat de sweet spot nu is qua prijs/kwaliteit verhouding. En op de Steam Deck is het 720p en toch ervaar ik dat games echt bagger geoptimaliseerd zijn en de settings doe ik vaak laag of medium.
Ik voel me vaak als pc gamer tweede of zelfs derde rangs burger. Ik ben pc gamer en ik game vaak op Linux dat maakt mij een kleine doelgroep door marktaandeel. Als de Steam Deck in de toekomst door meer mensen wordt gekocht zal dat wel mogelijk veranderen. Tot die tijd heb ik qua optimalisatie soms pech en vooral pech met anti cheat software die vaak niet op Linux werkt.
[Reactie gewijzigd door Remzi1993 op 7 november 2024 01:23]
Dat klopt deels omdat game developers geen degelijke optimalisaties doen
Dat is een beetje een dooddoener. Als een moderne game inderdaad "geen degelijke optimalisaties" zou krijgen zou je op 1 FPS gamen.
Je kan altijd verder gaan met optimalizeren. Naar mate games complexer worden worden de laatste optimalizaties ook complexer en wordt ergens een afweging gemaakt. Maar al het laaghangend fruit wordt bij een gemiddelde game echt wel geplukt. "Even aanzetten" is zelden een kwestie van gewoon een vinkje aanklikken.
Dev gebruiken een engine die verder ontwikkeld wordt en data driven als leger content artist moeten asset pipeline productief efficient gebruiken. Game engine team profiled dan of er knel punten zijn maar ook gpu profiling en optimaliseren als game feature klaar is. Data is tegenwoordig zo enorm dat niet alleen engine geoptimaliseerd wordt maar ook de assets. En denk dat als je niet enigszins optimaliseert 1fps niet gehaald wordt. Naast dat bugfixen optimaliseren en polish allemaal extra tijd en breed q&a traject eist dat zijn ook productie kosten naast productie tijd.
Publisher kiest liever voor 30fps dan game lichter maken om 60 fps te halen.
Vr titel hakt liever in game om die 90fps te halen omdat dan kots bevorderende game experience wordt. Als de engine maar ook data veel meer geoptimaliseerd zou worden dan kan de game load ook zwaarder. Er is dan meer mogelijk.
Probleem is je hebt licenceerbare engine. Optimalisatie is dan extern . Je ontwikkeld de data voor de game om fps target te halen. Maar ook runtime memory footprint.
Publisher kiest liever voor 30fps dan game lichter maken om 60 fps te halen.
Inderdaad, en dit is het grootste probleem. Voor mij is 60 FPS echt het minimale zodat je als je variable refresh rate aan hebt dat het nog smooth is als het soms wegzakt naar 40 FPS (ik zeg maar wat). Bij 30 FPS heb je die speling niet dat zie je soms en haalt je echt uit het spel. Ik ervaar dit soms op de Steam Deck dat game devs vaak 30 FPS targetten, daarom zou 60 FPS targetten beter zijn in mijn opinie.
[Reactie gewijzigd door Remzi1993 op 7 november 2024 12:04]
Je hebt wat onrealistische verwachtingen van de Steam Deck.
Deze is op de markt gekomen en de consensus was dat het een leuk apparaat is voor graphics uit het PS4 tijdperk, in handheld vorm, op 800p.
We zitten nu midden in de PS5 generatie. Alles is flink zwaarder geworden. Nogal logisch dat de Deck dan moeite heeft met nieuwe games. De PS4, maar ook zelfs de Xbox Series S, trekt dat ook niet meer. Dat heeft niks met optimalisatie te maken, maar gewoon met het feit dat we een generatie verder zijn.
Dan is op een gegeven moment de keuze tussen lagere instellingen of lagere framerate ook geen optie meer. Je dient beiden te accepteren.
En voor de PC is het ook niet anders. Games maken is duurder dan ooit. Het is een commerciële business. Daar kiest men tussen optimaliseren of een grotere scope. Kleine games worden verketterd, zie Senua, dus die keuze is makkelijk. Dan maar een iets lagere adaptieve resolutie.
Hetzelfde geldt voor graphics targetten die op een PS4 nog goed zouden draaien. Ook daar krijg je dan weer te maken met commentaren als "oogt als een PS4 remake" en "leuke game, maar graphics kunnen zich niet meten met Horizon, 7/10". Zie Rise of the Ronin. Mindere graphics worden nog altijd harder "gestraft" dan een lagere framerate.
Je kon om de 6 maanden in die tijd je systeem volledig upgraden om het zo te zeggen. Een jaar met een systeem was toen als ... god hoe traag is dit als je wat nieuwers had gezien.
Dat kon maar is zeker niet nodig.
Crysis zag ruk uit op low setting, farcry zag goed uit op low.
Sommigen moeten alles spelen in extreem , ultra settings.
Een high ultra extreem setting is verschil zo subtiel. Sommige features geven meer performance hit dan kwa value veel toevoegt. Dit is ook form van optimalisatie om zware features die fps kosten en subtiel of nauwelijk waarde toevoegen aan gfx beeld te mijden. Als ergen mipmap level moet reduceren van 1024 texture naar mac 512 tot 256 dan ga dat dramatisch merken 8500 PS1.4 shaders kon BF2 aan maar mipmap levels bleef niks over toen met noodgang g-kaart geupgrade.
Novalogic voxel software rendering ooit geupgrade cpu PIII 450
Er is ook een hele tijd geweest dat midrange videokaarten prima betaalbaar waren. Bijvoorbeeld 140 euro voor een GTX 260 en vervolgens 165 euro voor een GTX 460 (Hawk, die 960 Mhz draaide). Ik heb daarvoor nog een 5900XT en een Ti 4400 en een MX200 gehad en dat viel ook allemaal wel mee. Alleen de 8800 GTS 640MB was duur, die ging richting de 500 euro. Qua resolutie is 1600x1200 nooit een sweet spot geweest. Het begon met 640x480, voor Age of empires had je 800x600 nodig, daarna werd 1024x768 de standaard en vervolgens 1280x1024 en tot slot 1680x1050. Daarna begon het 1920x1080 tijdperk maar dat ik heb ik persoonlijk zo lang mogelijk uitgesteld zodat ik meer fps haalde. Zo was bijvoorbeeld GTA 4 bij launch wél te spelen. Sterker nog persoonlijk heb ik 1920x1080 overgeslagen en ben ik naar Ultrawide overgestapt; 2560x1080, maar dat was natuurlijk wel niche.
Hoe dan ook is het zeker nooit nodig geweest om elke 2 jaar 1500 USD uit te geven.
Is het dan nu zoveel gekker? Het probleem is vooral dat oudere kaarten niet echt meer in prijs zakken. Vroeger zag je die dingen echt halveren in prijs. Een 3060 uit 2021 is nu nog altijd 269 terwijl een 4060 uit 2023 op 292 zit (beiden Ventus). Dat schiet natuurlijk niet op. Echt koopjes zijn er niet meer, je kunt meestal net zo goed bij launch kopen.
[Reactie gewijzigd door sdk1985 op 6 november 2024 18:36]
Ik heb crysis gespeeld met low fps 8600gs nv en 2900xt r600
Nv medium te lage fps in edit mode, 1st crysis vista run ATI mix medium /high setting
Dat zag er geweldig uit.
Maar zieltjes met veel poen konden 8800ultra niet extreem settings aan , crytech werd toen afgefakkeld en verdween naar consoles
Vroeger wilde het nog weleens heel erg per game schelen. Zie bijvoorbeeld Call of Duty World at War waarbij de 8800 GTS 640 (die had ik destijds) gemiddeld 49.8 fps haalde terwijl de 2900XT daar 30.8 fps haalde. En crisis was het dan juist weer omgekeerd 34.5 tegen 37.1 in het voordeel van de 2900XT. Zie YouTube: GeForce 8800 GTS 640 vs Radeon HD 2900 XT - GPU Duel (ep. 3). Beide kaarten zaten overigens rond de 330 euro.
De 8800 GT 512MB was iets later overigens een zinnigere koop dan beide kaarten, vrijwel even snel maar slechts 239 bij launch. Wat nogmaals bevestigd dat de suggestie dat je vroeger in 2 jaar tijd 1500 USD moest uitgeven van @TV_NERD voor die tijdspanne onjuist is.
In de meeste gevallen gaan we van belachelijk-veel-fps naar belachelijk-nog-meer-fps.
Het grootste deel van games is ruimschoots speelbaar op een locked 60fps.
Waarbij men zich tegenwoordig overtuigd is dat meer echt noodzakelijk is.
Bijzonder, want veel game consoles doen het prima voor minder.
Of dat men "competitive" speelt.
Alsof iedereen ineens uit het niet een full-time professioneel betaalde gamer is geworden
Ik zat gisteren hardware unboxed te kijken en ik kreeg hetzelfde gevoel toen ik naar de prestaties van de 5800X3D zat te kijken.
Die is nu 2.5 jaar, draait zelfs nog op een ouder platform, maar laat prestaties zien die een meer dan prima ervaring zullen geven.
In het Pentium 1, 2 en 3 tijdperk was 2.5 jaar ongehoord.
Nieuwe games kon je echt niet meer spelen.
Sterker nog, mijn systeem van bijna 10 jaar geleden komt nog best wel mee.
Qua computer hardware lijkt alles links en rechts een plafond te raken.
Ik denk dat de CPU toch iets belangrijker is dan je zou denken. En dan heb ik het niet per se over high-refresh rate / high fps gaming, maar vooral over gamen op hoge instellingen met een 'lage' framerate van 60 fps.
De 1% en 0.1% lows van snellere CPU's zijn vaak hoger, wat betekent dat je minder vaak een hapering of stotter ervaart.
Ook is de frametime-consistentie doorgaans beter met snellere CPU's, wat zorgt voor vloeiender beeld en een soepelere ervaring.
Misschien heb je het zelf wel eens gemerkt: 60 fps voelt niet altijd even soepel. De ene keer voelt het beter aan dan de andere keer, wat meestal te maken heeft met onevenredige frametimes. Zelfs als het gemiddelde aantal fps hoog is, kunnen inconsistente frametimes leiden tot een minder vloeiende ervaring.
Zelfs als het gemiddelde aantal fps hoog is, kunnen inconsistente frametimes leiden tot een minder vloeiende ervaring.
Daarom is er variable refresh rate (VRR) wat voor een goede ervaring zorgt. Bijna elke monitor ondersteund het wel mits je niet de goedkoopste van het goedkoopste koopt.
:strip_exif()/i/2007025992.png?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2007033226.jpeg?f=imagenormal)
/i/2007031696.png?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005658250.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006869234.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006869236.jpeg?f=imagegallery)
/i/2007033840.png?f=imagegallery)
/i/2007033842.png?f=imagegallery)
/i/2007033844.png?f=imagegallery)
/i/2007033846.png?f=imagegallery)
/i/2007033848.png?f=imagegallery)
/i/2007033850.png?f=imagegallery)
/i/2007033852.png?f=imagegallery)
/i/2007033854.png?f=imagegallery)
/i/2007033856.png?f=imagegallery)
/i/2007033858.png?f=imagegallery)
/i/2007033860.png?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007025992.png?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2007317452.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2007148210.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_exif()/i/2005121904.jpeg?f=fpa)
/u/580347/crop5dc26a60e5d26_cropped.png?f=community)
:strip_exif()/i/2007176948.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2006434932.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2005651656.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2007031774.jpeg?f=fpa)
/i/2004611214.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2007025996.jpeg?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/789283/crop65b0dfe4af024_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/1957000/crop66602807e34a1_cropped.png?f=community){kind=small}
hoe oud je bent, maar toen ik in 1998 mijn Voodoo 2 12MB kocht moest ik een jaar later alweer over naar een Geforce 2 GTS. Een Voodoo 2 had ook nog een dedicated 2D graphics kaart ernaast nodig.
/u/257243/crop67d5ead43213c_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/286895/icon1.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/187763/crop60f56b0420357.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/42559/crop6120373ab6800_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/1454528/crop5f6239efda858_cropped.jpeg?f=community){kind=small}