- AMD Ryzen 9 9900X3D
- AMD Ryzen 9 9950X3D
AMD Ryzen 9 9900X3D
De AMD Ryzen 9 9900X3D combineert uitstekende prestaties in games met zeer goede multithreaded prestaties, dankzij de twaalf Zen 5-cores. De tweede generatie 3D V-Cache zorgt ervoor dat hij niet meer langzamer is in andere taken dan games dan zijn 'normale' versie, de 9900X. Helaas betekent dat ook dat hij niet langer zuiniger is, wat zijn directe voorloper nog wel was. Hoe dan ook is de 9900X3D een van de beste processors die je kunt kopen en daarmee een Ultimate-award waard.
:fill(white):strip_exif()/i/2007169914.jpeg?f=thumblarge)
AMD Ryzen 9 9950X3D
De AMD Ryzen 9 9950X3D combineert uitstekende prestaties in games met evenzeer uitstekende multithreaded prestaties, dankzij de zestien Zen 5-cores. De tweede generatie 3D V-Cache zorgt ervoor dat hij niet meer langzamer is in andere taken dan games dan zijn 'normale' versie, de 9950X. Helaas betekent dat ook dat hij niet langer zuiniger is, wat zijn directe voorloper nog wel was. Hoe dan ook is de 9950X3D overall de beste processor die je kunt kopen en daarmee een Ultimate-award waard.
:fill(white):strip_exif()/i/2007169916.jpeg?f=thumblarge)
Na de enigszins lauw ontvangen release van de reguliere Ryzen 9000-serie kwam AMD vrij snel met zijn grootste verkoophit: de Ryzen 7 9800X3D. Op de modellen met meer cores was het langer wachten, maar vanaf woensdag 12 maart kun je ze eindelijk kopen: de 12-core Ryzen 9 9900X3D en de 16-core Ryzen 9 9950X3D.
Niet langer kiezen tussen snel in games en veel cores
De X3D-cpu's van AMD zijn uitgerust met extra L3-cache die via een aparte chiplet wordt toegevoegd aan de processor. Dat noemt AMD 3D V-Cache. Games horen traditioneel bij de applicaties die het meeste profijt hebben van een grote L3-cache en dus bieden processors als de 9800X3D met afstand de beste gamingprestaties op de markt.
Het aantal cores van de 9800X3D bleef echter beperkt tot acht stuks. Wie wil gamen én andere zware, multithreaded taken uitvoert op zijn pc, moest tot nu toe een compromis sluiten: of de beste gamingprestaties met de 9800X3D, of de beste multithreadedprestaties met een 9950X met dubbel zoveel cores. De 9900X3D en 9950X3D moeten dat probleem oplossen: ze bieden én 12 of 16 cores voor goede prestaties in taken als 3d-rendering, videobewerking en software compileren, én zijn uitgerust met de extra cache voor betere gamingprestaties.
Tweede generatie 3D V-Cache
Net als de andere Ryzen 9000-processors maken de 9900X3D en 9950X3D gebruik van Zen 5-cores. Je zou dus denken dat dat de belangrijkste vernieuwing is ten opzichte van de 7900X3D en 7950X3D, maar dat is niet zo. Net als bij de 9800X3D maken de twee nieuwe cpu's namelijk gebruik van de tweede generatie 3D V-Cache, waarbij de cachechiplet niet op, maar onder de chiplet met cores zit. Hierdoor kunnen de cores direct in verbinding staan met de heatspreader, wat betere koeling mogelijk maakt.
Bij de oude X3D-cpu's werd de corechiplet met daarbovenop de extra 3D V-Cache sneller warm, waardoor AMD de kloksnelheden moest verlagen en ook de overklokmogelijkheden beperkt waren. Bij de nieuwe modellen kunnen die klokfrequenties veel dichter op het niveau van de reguliere Ryzen 9000-modellen worden ingesteld. Alleen aan de specificaties zie je dat zo gauw niet, want de opgegeven turbokloksnelheid is altijd die van één core - en dat was bij de oude cpu's natuurlijk een core in de chiplet zonder 3D V-Cache.
/i/2007317470.png?f=imagegallery)
Wel nog altijd één chiplet met extra cache
Onveranderd is dat maar een van de twee chiplets in de 9900X3D en 9950X3D voorzien is van die cache. Beide cpu's bestaan uit twee chiplets van ieder acht cores. Bij de 9950X3D zijn die allemaal ingeschakeld; bij de 9900X3D zijn er zes om zes cores actief. Afhankelijk van het model hebben er dus maar zes of acht cores directe toegang tot de extra L3-cache. In een interview met Tweakers gaf AMD-marketingmanager Donny Woligroski eerder aan dat het toevoegen van 3D V-Cache voor de tweede corechiplet de processors amper sneller, maar wel aanzienlijk duurder zou maken.
Bij de 9900X3D en 9950X3D is het daarom nog altijd zaak om games zo veel mogelijk binnen één chiplet te laten draaien - niet alleen omdat enkel de cores in die chiplet directe toegang hebben tot de extra cache, maar ook omdat de latency's tussen cores in verschillende chiplets hoger zijn, waarvoor games relatief gevoelig zijn. Al sinds de eerste 3D V-Cache-processors met meer dan één corechiplet probeert AMD daarom met extra drivers voor elkaar te krijgen dat games zich beperken tot één chiplet. Twee van deze drivers zijn voor deze release geüpdatet en er is een complete nieuwe driver aan toegevoegd.
Alle drie de drivers zijn onderdeel van de chipsetdriver en worden automatisch geïnstalleerd als de set-up detecteert dat je een dualchipletprocessor met 3D V-Cache gebruikt. De drie drivers zijn:
- AMD Provisioning Packaging Service (update)
| Wat doet de driver? | Vermogen-/kloksnelheidoptimalisatie en coreparking. |
| Wat is er nieuw? | Herinstalleert automatisch als er een nieuwe cpu is gedetecteerd, waardoor een nieuwe Windows-installatie niet langer nodig is bij het wisselen tussen types processors (bijvoorbeeld singlechiplet naar dualchiplet). |
- AMD 3D V-Cache Performance Optimizer (update)
| Wat doet de driver? | Past voorkeurs-cores dynamisch aan tussen cores met 3D V-Cache en cores met de hoogste kloksnelheid, aan de hand van de huidige workload. |
| Wat is er nieuw? | Werkt nu ook in Windows 10 met VBS ingeschakeld. |
- AMD Application Compatibility Database (nieuw)
| Wat doet de driver? | Verlaagt geforceerd de 'thread pool size' bij een specifieke lijst van (op dit moment) acht games, die niet voldoende worden geoptimaliseerd door de andere twee drivers. Vergelijkbaar met Intel APO. |
| Wat is er nieuw? | Deze driver is volledig nieuw. |
De twee bijgewerkte drivers en de compleet nieuwe Application Compatibility Database zijn ook beschikbaar voor gebruikers van een Ryzen 7000-cpu van de vorige generatie. De PPS en ACD zijn nuttig voor iedere Ryzen 9 (lees: dualchiplet-cpu), de AMD 3D V-Cache Performance Optimizer alleen voor de 7900X3D, 7950X3D en de twee nieuwe chips.
Voor het herkennen van games maken de AMD-drivers gebruik van de Windows Game Bar en Game Mode. Standaard zijn die allebei ingeschakeld, maar schakel ze dus niet uit. Daarnaast heb je voor optimale prestaties een bios gebaseerd op AGESA-versie 1.2.0.3 Patch A of later nodig.
Prijzen
AMD adviseert prijzen van 679 euro voor de Ryzen 9 9900X3D en 789 euro voor de 9950X3D. Daarmee is de nieuwe generatie op papier praktisch even duur als de 7000X3D-chips bij release waren. Overigens kun je zo'n 7900X3D of 7950X3D een aantal maanden geleden voor veel minder hebben gekocht, maar die zijn de afgelopen tijd weer met honderden euro's in prijs gestegen, waardoor ze nu weer amper goedkoper zijn dan hun oorspronkelijk adviesprijs, of zelfs praktisch uitverkocht.
| Ryzen 7 7800X3D | Ryzen 7 9800X3D | Ryzen 9 7900X3D | Ryzen 9 9900X3D | Ryzen 9 7950X3D | Ryzen 9 9950X3D | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Cores | 8x Zen 4 (5nm) | 8x Zen 5 (4nm) | 12x Zen 4 (5nm) | 12x Zen 5 (4nm) | 16x Zen 4 (5nm) | 16x Zen 5 (4nm) |
| Baseclock | 4,2GHz | 4,7GHz | 4,4GHz | 4,4GHz | 4,2GHz | 4,3GHz |
| Turbokloksnelheid | 5,0GHz | 5,2GHz | 5,6GHz | 5,5GHz | 5,7GHz | 5,7GHz |
| Gpu | 2 CU's @ 2,2GHz | 2 CU's @ 2,2GHz | 2 CU's @ 2,2GHz | 2 CU's @ 2,2GHz | 2 CU's @ 2,2GHz | 2 CU's @ 2,2GHz |
| L2-cache | 8MB | 8MB | 12MB | 12MB | 16MB | 16MB |
| L3-cache | 96MB | 96MB | 128MB | 128MB | 128MB | 128MB |
| Tdp | 120W | 120W | 120W | 120W | 120W | 170W |
| PCIe-lanes | 24x PCIe 5.0 | 24x PCIe 5.0 | 24x PCIe 5.0 | 24x PCIe 5.0 | 24x PCIe 5.0 | 24x PCIe 5.0 |
| Adviesprijs | € 509 | € 539 | € 679 | € 679 | € 799 | € 789 |
| Actuele prijs | € 399,90 | € 499,90 | € 750,10 | € 629,90 | € 759,- | € 799,- |
:fill(white):strip_exif()/i/2007169916.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2007169914.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2007162466.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2007031770.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2006874208.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_exif()/i/2005121904.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2006874210.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2006869186.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2007176948.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2007031774.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2006434932.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2005651656.jpeg?f=fpa)
/i/2005677384.png?f=fpa)