Tijdens zijn Computex-keynote begin juni kondigde AMD de eerste twee processorseries aan die gebruikmaken van de gloednieuwe Zen 5-core: Ryzen 9000 voor de desktop en Ryzen AI 300 voor laptops. Afgelopen week gaf AMD tijdens zijn Tech Day 2024-evenement veel meer details vrij over beide nieuwe cpu-series. In dit artikel lees je er alles over.
Dat de Zen 5-core bij dezelfde kloksnelheid gemiddeld 16 procent sneller is dan een Zen 4-core, had AMD vorige maand al bekendgemaakt. Maar hoe komt deze prestatieverbetering tot stand? Daarop gaan we diep in op de volgende pagina. Opvallend is daarbij vooral dat AMD Zen 5 als een 'nieuw fundament' voor toekomstige core-iteraties ziet en desondanks enkele radicaal andere keuzes maakt dan Intel bij zijn nieuwste P-cores doet. Bij AMD krijg je bijvoorbeeld nog gewoon smt en zelfs volledige AVX-512-ondersteuning, twee zaken die Intel juist laat vallen.
Verderop in dit artikel vind je meer details over de daadwerkelijke producten die op de markt gaan komen. AMD geeft bijvoorbeeld de eerste benchmarks van de Ryzen 9000-desktop-cpu's vrij, en licht toe hoe het heeft getracht de nieuwe chips koeler hun werk te laten doen en wat je kunt verwachten van de overklokmogelijkheden: van zelf aan de slag gaan met het nieuwe Curve Shaper tot koeling met LN2.
De nieuwe laptop-cpu's gebruiken natuurlijk Zen 5-cores, al dan niet in de zuinigere Zen 5c-variant, maar bevatten ook een nieuwe RDNA 3.5-igpu en een XDNA 2-npu, die met 50Tops krachtiger moet zijn dan de snelste npu's van Qualcomm en Intel. Meer details en de eerste benchmarks vind je op de pagina over de Ryzen AI 300-serie.
Tot slot geeft AMD ook alvast een kijkje in de toekomst door zijn cpu-roadmap voor volgend jaar te delen.
De Ryzen 9 9950X werd direct al op de proef gesteld met LN2-koeling.
De Zen 5-core
Zen 5 heeft simpelweg een opvolgend nummer meegekregen als naam, maar is volgens AMD van een veel fundamentelere betekenis dan die naam doet vermoeden. Hoofdarchitect Mike Clark noemt Zen 5 een 'nieuw fundament voor de corearchitectuur', waarop AMD met toekomstige Zen-generaties kan voortbouwen. Anders gezegd, bij Zen 5 zijn enkele belangrijke onderdelen herontworpen, zodat ze in de toekomst mee kunnen schalen met steeds verder toenemende prestaties.
Er zijn strikt genomen overigens twee varianten van Zen 5. De cores kunnen namelijk op zowel TSMC's N4-node als TSMC's N3-node worden geproduceerd. Vooralsnog maken alle aangekondigde consumenten-cpu's met Zen 5, waarover op de komende pagina's meer, gebruik van het 4nm-procedé. Alleen van toekomstige Epyc-serverprocessors is al bevestigd dat ze deels op 3nm gefabriceerd zullen worden. In een toelichting tegenover Tweakers zegt Clark dat de afweging voornamelijk wordt gemaakt op basis van de kosten. N3-wafers zijn nu nog veel duurder dan N4-wafers en daarom niet voor elk product de voor de hand liggende keuze. Bovendien zal TSMC's capaciteit op N3 nog veel beperkter zijn dan op N4. Vanzelfsprekend is een hogere efficiëntie het voornaamste voordeel van productie op N3.
Zen 5: 16 procent hogere ipc met AVX-512 en gewoon nog altijd smt
En om met die prestaties te beginnen: tijdens de Computex onthulde AMD al dat de Zen 5-cores gemiddeld 16 procent sneller zijn dan Zen 4-cores bij een gelijke kloksnelheid, oftewel een 16 procent hogere ipc hebben. Nu licht AMD dat in meer detail toe. De precieze prestatieverbetering verschilt zoals gebruikelijk enigszins van applicatie tot applicatie, maar enkele taken vallen op door een verbetering die zelfs ruim 30 procent bedraagt. Deze workloads, machinelearning en AES-XTS, maken namelijk gebruik van AVX-512.
Hoewel AMD die instructiesetuitbreiding bij Zen 4 al ondersteunde door twee 256bit-units samen aan één instructie te laten werken, implementeert de chipontwerper bij Zen 5 voor het eerst native ondersteuning, wat de prestaties in software die er gebruik van maakt, enorm ten goede komt. Intel heeft ondersteuning voor AVX-512 ironisch genoeg juist geschrapt uit zijn consumenten-cpu's, omdat de zuinige E-cores het niet ondersteunen en de ondersteunde instructiesets tussen verschillende typen cores gelijk moeten zijn.
AMD vaart op nog een ander punt tegen Intels richting in. Zen 5 ondersteunt namelijk nog gewoon smt, terwijl Intel zijn hyperthreading heeft geschrapt uit zijn nieuwste P-cores; de E-cores ondersteunden het toch al niet. Volgens AMD's Mike Clark is smt, in elk geval in AMD's implementatie, nog altijd in het voordeel als het om prestaties per watt en prestaties per area gaat. Het zou slechts 5 tot 10 procent extra diesize kosten, terwijl het een veel hogere prestatiewinst kan opleveren. Bovendien, zo argumenteert Clark, heeft meer cores toevoegen ook geen zin in een scenario waarin smt weinig toevoegt, omdat de prestatiebeperking blijkbaar ergens anders zit, bijvoorbeeld bij de bandbreedte. De bespaarde ruimte door smt weg te laten is dan dus niet nuttig inzetbaar voor iets anders.
Waar haalt AMD die prestatieverbetering vandaan?
Volgens AMD komt de ipc-winst van gemiddeld 16 procent voor vrijwel gelijke delen uit verbeteringen in verschillende delen van het chipontwerp: de frontend, de backend en de bandbreedte.
Frontend
Laten we bij het analyseren van die verbeteringen beginnen bij de frontend, waar x86-instructies de core binnenkomen. Deze macro-ops kunnen niet direct worden verwerkt door de rekeneenheden in een processor. Daarvoor moeten ze worden opgedeeld in kleine micro-ops. Veel van die micro-ops komen aan de lopende band terug tijdens het uitvoeren van een bepaalde taak; alleen de data waarop ze worden uitgevoerd, verschilt dan. Na het decoderen van een x86-instructie worden de micro-ops dan ook opgeslagen in de op-cache, wat in de praktijk veruit de belangrijkste bron van nieuwe rekensommen is. De traditionele wijze waarop instructies vanuit de L1-instructiecache worden gedecodeerd, is veel langzamer en wordt minder gebruikt.
Zowel de L1-instructiecache als de op-cache is bij Zen 5 voor het eerst dualported. Dat betekent dat ze twee keer zoveel micro-ops in de wachtrij kunnen zetten voor de dispatcher, die ze uiteindelijk doorstuurt naar de daadwerkelijke rekeneenheden. Langs de traditionele weg uit de instructiecache via de decoder gaat het aantal instructies per kloktik zo van vier naar acht stuks. Via de op-cacheroute stijgt het aantal macro-ops van negen naar twaalf per kloktik. De op-cache is met 6000 ops iets in omvang gekrompen ten opzichte van de 6700 regels in Zen 4, maar volgens Clark is de feitelijke ruimte voor ops door efficiëntiewinst bij samengestelde ops vergelijkbaar. In de frontend is de branchpredictor verder verbeterd, wat resulteert in een hogere accuraatheid, meer bandbreedte en lagere latency.
Execution
De daadwerkelijke rekeneenheden zijn verdeeld over een blok voor integers (hele getallen) en een blok voor floatingpoints (kommagetallen). In het integerblok is de dispatch/retire-unit vergroot van 6-wide naar 8-wide, terwijl het aantal alu-rekeneenheden is verhoogd van vier naar zes stuks. Daarvan kunnen er drie ook vermenigvuldigingen uitvoeren. Daarnaast is een vierde agu toegevoegd, maar omdat er ook meer poorten zijn die verschillende functies hebben, is het totale aantal executionports voor integers slechts toegenomen van acht naar tien. Hoewel het register niet groter is geworden, is de zogenaamde executionwindow voor uitstaande operaties dat wel: met 40 procent naar 448 ops.
Aan de andere kant van de core, bij de floatingpointrekeneenheden, staan de wijzigingen vooral in het teken van de eerdergenoemde native ondersteuning voor 512bit-instructies, met anders dan voorheen een volledig 512bit-datapad. Het register voor vectorberekeningen is vergroot naar 384 entries en de twee rekeneenheden voor FADD-berekeningen, optellingen dus, zijn versneld van drie naar twee kloktikken.
Caches
Uiteindelijk komen de antwoorden via loads en stores in de caches terecht. De grootste cache in de core, de L2-cache, is met 1MB gelijk gebleven ten opzichte van Zen 4, waarbij die nog werd verdubbeld. De L1-datacache, die al sinds de eerste Zen-generatie 32kB (8-way) groot was, is nu echter met de helft vergroot naar 48kB (12-way). Ondanks die enorme toename gaat een van de gouden regels van cache, dat de latency toeneemt met de grootte ervan, opvallend genoeg niet op. Hij blijft ongewijzigd op vier kloktikken. Intel moest de latency van zijn L1D-cache bij de recentste toename, ook van 32 naar 48kB, nog verhogen van vier naar vijf cycles.
Om de grotere L1D-cache ook goed te kunnen benutten, heeft AMD de bandbreedte ernaartoe verdubbeld, waarbij ook de nieuwe 512bit-loads van de floatingpointunits worden ondersteund. Tot slot is de prefetching van gegevens naar de L1-datacache verbeterd.
Desktop-cpu's: Ryzen 9000 Granite Ridge
De Zen 5-cores, waarvan je alle details hebt kunnen lezen op de vorige pagina, zijn de belangrijkste verbetering in de nieuwe Ryzen 9000-processors voor desktops. Aan onder meer de socket en de interne indeling met een (eveneens ongewijzigde) i/o-die en een of twee dies met cpu-cores is niets veranderd. We wisten na de aankondiging op de Computex al dat ze in juli zouden uitkomen, maar nu heeft AMD daar ook een precieze datum op geplakt; vanaf 31 juli liggen ze in de winkels.
AMD's Ryzen 9000-line-up voor desktops
Processor
Architectuur
Cores/threads
Boostclock
Cache (L2+L3)
Tdp
Ryzen 9 9950X
Zen 5 (TSMC 4nm)
16C/32T
Tot 5,7GHz
80MB
170W
Ryzen 9 9900X
Zen 5 (TSMC 4nm)
12C/24T
Tot 5,6GHz
76MB
120W
Ryzen 7 9700X
Zen 5 (TSMC 4nm)
8C/16T
Tot 5,5GHz
40MB
65W
Ryzen 5 9600X
Zen 5 (TSMC 4nm)
6C/12T
Tot 5,4GHz
38MB
65W
De eerste benchmarks
AMD ging tijdens zijn presentaties al wat dieper in op wat we van de nieuwe lichting AM5-cpu's kunnen verwachten. De fabrikant deelde onder meer de eerste prestatiecijfers, steeds in vergelijking met de in dat segment concurrerende processor uit Intels veertiende generatie Core. De fabrikant maakte daarbij direct een punt door de Ryzen 9 9900X, en dus niet het topmodel 9950X, af te zetten tegen Intels 14900K. Het eigen topmodel wordt blijkbaar een klasse hoger geplaatst.
Volgens AMD is de 12-core Ryzen 9 9900X tussen de 2 en 41 procent sneller dan de Core i9 14900K (8P+16E) in wat het 'productivity & content creation'-taken noemt. De uitschieter naar 41 procent, Handbrake, kan overweg met de nieuwe AVX512-instructies in Zen 5. De winsten van 11 en 16 procent in respectievelijk Photoshop en Blender zijn vermoedelijk representatiever. In games loopt het verschil met de 14900K uiteen van 4 procent sneller in Borderlands 3 tot 22 procent sneller in Horizon Zero Dawn.
Lager in de line-up nemen de procentuele verschillen nog verder toe. De 8-core Ryzen 7 9700X wordt vergeleken met de Core i7 14700K (8P+12E) en is 4 tot 42 procent sneller in productiviteit en 4 tot 31 procent beter in gaming. De 6-core-Ryzen 5 9600X zou 8 tot 94 procent sneller zijn dan een Core i5 14600K in de eerste set benchmarks en 5 tot 29 procent in games.
Vanzelfsprekend verifiëren we AMD's claims op een later moment graag zelf met onze onafhankelijke benchmarks; neem die van een fabrikant altijd met een korrel zout.
Lager energiegebruik en lagere temperaturen
In de eerder bekendgemaakte line-up, die in eerste instantie bestaat uit vier modellen, liggen de tdp's over het algemeen lager dan bij de vergelijkbare modellen uit de Ryzen 7000-serie. Alleen de Ryzen 9 9950X heeft dezelfde 170W-tdp als zijn voorganger. De 12-core 9900X gaat van 170 naar 120W, en de 6- en 8-cores van 105 naar 65W.
Ondanks de reductie in energiegebruik zijn de nieuwe modellen altijd sneller, aldus AMD. Tekenend is dat AMD de Ryzen 9 9700X in maar liefst zestien games vergeleek met zijn razend populaire Ryzen 7 5800X3D voor socket AM4, die in april 2022 uitkwam. De 9700X gebruikt minder energie en is over al die games gemiddeld 12 procent sneller. Je kunt dus stellen dat AMD het volledige voordeel van 3D V-Cache in games, of eigenlijk zelfs meer, in twee jaar tijd heeft goedgemaakt met verbeteringen in de architectuur, kloksnelheden en efficiëntie.
Daarnaast moeten de Ryzen 9000-cpu's ook bij een gelijk verbruik minder warm worden dan hun notoir heet wordende voorgangers. Zelfs met een goede koeler en bij een relatief lage belasting waren temperaturen van meer dan 90 graden geen uitzondering bij de afgelopen generatie. Door meer rekening te houden met de warmteproductie bij de indeling van de chip en door betere plaatsing van de temperatuursensors zou de thermische weerstand met 15 procent moeten zijn afgelopen. Dat resulteert volgens AMD in een 7 graden Celsius lagere temperatuur bij een gelijk stroomverbruik.
Overklokken
Een beetje tweaker neemt natuurlijk geen genoegen met de standaardinstellingen van een processor. De meeste aandacht heeft AMD bij deze generatie gegeven aan het overklokken van het geheugen. Met gebruik van een 1:2-ratio tussen de snelheid van de geheugencontroller en die van het geheugen zelf, moeten snelheden tot DDR5-8000 haalbaar zijn. De officieel ondersteunde geheugensnelheid is intussen opgevoerd van DDR5-5200 bij de Ryzen 7000-serie naar DDR5-5600: gelijk aan de DDR5-snelheid die Intel bij zijn huidige cpu's ondersteunt.
Nieuw is een functie om het geheugen on the fly te overklokken, vanuit Windows. Daarvoor voegt AMD een knop toe in zijn Ryzen Master-software. Die knop laat je schakelen tussen twee pretrained geheugenprofielen, bijvoorbeeld een zeer conservatief Jedec-profiel voor kritische workloads en een EXPO-profiel voor gaming. Naast de kloksnelheid en de timings kan ook de ratio met de geheugencontroller zonder reboot worden aangepast.
On-the-fly wisselen tussen geheugenprofielen in Ryzen Master. Foto: ComputerBase
Voor het tunen van de processor zelf wordt Curve Shaper toegevoegd aan het bios van AM5-moederborden, mits je een Ryzen 9000-cpu gebruikt. De bestaande functie Curve Optimizer poogde al om een dynamische aanpassing van de v/f-curve mogelijk te maken, met counts die meer mV waard werden naarmate je hoger in de curve kwam. Met Curve Shaper kun je, zoals de naam al zegt, de complete vorm van de curve aanpassen. Je krijgt daarvoor een tabel met vijf kloksnelheden en drie temperaturen. Voor elke combinatie kun je naar wens een undervolt-offset instellen. Het doel blijft hetzelfde; door het stroomgebruik zoveel mogelijk te verlagen, geef je AMD's boostalgoritme PBO meer ruimte om de kloksnelheden te verhogen en dus de prestaties te verbeteren.
Met de lagere tdp's van de Ryzen 9000-cpu's zal PBO wat meer opleveren dan bij de vorige serie, die vaak ruim genoeg had aan zijn reguliere powerlimit; die ligt bij AMD altijd precies 35 procent hoger dan de tdp. Volgens AMD kun je rekenen op 6 procent prestatiewinst bij een 9600X of 9900X, en zelfs 15 procent prestatiewinst bij de 9700X als je PBO inschakelt. Aangezien de 9950X al de hoogst mogelijke tdp heeft, ondersteunt die officieel geen PBO, al kun je de powerlimits natuurlijk altijd handmatig nog verder verhogen.
AMD's in-houseoverklokteam liet ook nog zien wat er mogelijk is met extreme koeling. Met vloeibarestikstofkoeling werd een Ryzen 9 9950X zonder al te veel moeite overgeklokt naar 6,2GHz. Het huidige Cinebench R23-wereldrecord voor 16-core-cpu's staat op 50.843 punten met een 7950X op 6,75GHz, maar dat werd live voor onze ogen verbeterd naar 53.604 punten, en met meer tuning had daar echt nog wel meer rek in gezeten. Nu moeten we daar wel bij zeggen dat AMD in die categorie primair tegen zichzelf vecht, omdat Intel geen courante chips met 16 P-cores heeft.
Indicatie van overklokmogelijkheden AMD Ryzen 9 9950X per methode (Cinebench R23 MT-score)
Stock
EXPO + PBO
EXPO + PBO + Curve Shaper
LN2
41924
43895
44762
53604
Socket AM5 en nieuwe chipsets
Zoals gezegd maken de Ryzen 9000-cpu's voor desktops gebruik van de bekende socket AM5 en ze zullen zeker niet de laatste zijn. Tijdens de Computex kondigde AMD-ceo Lisa Su al aan dat de fabrikant voornemens is om de socket tot 2027 'and beyond' te ondersteunen.
Er komen nieuwe chipsets beschikbaar. In totaal zijn dat er zelfs vier: X870E, X870, B850 en B840. Zoals Tweakers begin juni al wist te melden, zullen de X870-borden pas eind september in de winkels liggen, veel later dan de Ryzen 9000-chips dus. De goedkopere chipsets in de B-series volgen zelfs pas begin 2025. De X870- en B850-chipsets gebruiken exact dezelfde chips als de bestaande chipsets in de 600-serie en zijn met name een vehikel voor moederbordfabrikanten om hun line-up bij de tijd te kunnen brengen. Onderdeel daarvan is USB4 (via een externe controller), dat op alle X870-borden verplicht wordt. Het enige verschil tussen X870 en X870E wordt de hoeveelheid connectiviteit. Bronnen op de Computex meldden eerder dat het E-achtervoegsel duidt op de aanwezigheid van twee USB4-poorten.
B850 vereist geen USB4 en ook geen PCIe 5.0 x16-slot voor een videokaart, zoals dat bij X870 wel verplicht is. Een PCIe 5.0 M.2-slot moet wel te allen tijde beschikbaar zijn. De nog goedkopere B840-chipset is nog beperkter en biedt bijvoorbeeld maar PCIe 3.0, heeft geen USB-poorten sneller dan 10Gbit/s, ondersteunt geen cpu-overklokken en ook geen lanesplitting voor de primaire PCIe-lanes.
Laptop-cpu's: Ryzen AI 300 'Strix Point'
Min of meer tegelijk met de Ryzen 9000-cpu's brengt AMD de Ryzen AI 300-processors voor laptops op de markt, die zijn ontwikkeld onder de codenaam Strix Point. De nieuwe naamgeving is ongetwijfeld een reactie op Intel, dat Meteor Lake uitbracht als 'Core Ultra 100' en de komende Lunar Lake-chips zal verkopen als 'Core Ultra 200'. AMD probeert zijn keuze voor een 300-reeks nog te verkopen door erop te wijzen dat dit de derde generatie mobiele cpu's met een npu voor AI-berekeningen is, maar dat de twee voorgaande generaties Ryzen 7000 en 8000 heetten, is men voor het gemak even vergeten. Het lijkt bovendien om een redelijk lastminuteaanpassing te gaan; bij een van de prototypelaptops waarmee we kort aan de slag konden, heette de cpu in de taskmanager nog 'Ryzen AI 100'.
Net als zijn voorgangers, en in tegenstelling tot de desktop-cpu's, is Strix Point een monolithische chip, waarvan alle onderdelen deel uitmaken van één die. De Ryzen AI 300-processors maken gebruik van een combinatie van maximaal vier Zen 5-cores en maximaal acht kleinere Zen 5c-cores. Net als bij Zen 4 en Zen 4c is de architectuur onderling identiek; simpel gezegd wordt het coreontwerp bij Zen 5c 'kleiner geprint'. Dat leidt tot lagere maximale kloksnelheden, maar ook een hogere efficiëntie. Daarnaast is de gedeelde L3-cache van de Zen 5c-cores kleiner.
AMD's Ryzen AI 300-laptopprocessors
Cpu
Architectuur
Cores/threads
Boostclock
Cache (L2+L3)
Gpu
Npu
Ryzen AI 9 HX 370
Zen 5(c)
12C/24T (4x Zen 5, 8x Zen 5c)
Tot 5,1GHz
36MB
Radeon 890M (16 CU's)
50Tops
Ryzen AI 9 365
Zen 5(c)
10C/20T (4x Zen 5, 6x Zen 5c)
Tot 5,0GHz
34MB
Radeon 880M (12 CU's)
50Tops
Igpu met RDNA 3.5 en een derde meer cores
Naast cpu-cores bevatten de Ryzen AI 300-cpu's een geïntegreerde gpu en een npu. De igpu is gebaseerd op de RDNA 3.5-architectuur, die veel overeenkomsten vertoont met het bestaande RDNA 3, maar waarin AMD naar eigen zeggen diverse optimalisaties heeft doorgevoerd op basis van wat het heeft geleerd bij de implementatie van RDNA in Samsungs mobiele Exynos-processors. De focus van de verbeteringen ligt dan ook met name op de performance-per-watt en de zogenaamde performance-per-bit, oftewel het efficiënter aanspreken van het geheugen.
De belangrijkste verbeteringen voor de prestaties van de RDNA 3.5-gpu's zijn een verdubbelde snelheid voor de meestgebruikte texturesamplers en diverse shaders die voor interpolatie en vergelijkingen worden gebruikt. Wat de geheugentoegang betreft heeft AMD de mogelijkheden om primitives gelijktijdig te verwerken uitgebreid, de compressietechniek verbeterd en de Lpddr5-interface geoptimaliseerd. De igpu's hebben immers geen eigen videogeheugen, maar gebruiken het systeemgeheugen van de laptop.
Naast de architectuurwijzigingen heeft AMD simpelweg het aantal rekeneenheden van de igpu opgevoerd. De Radeon 890M-igpu in de Ryzen AI 9 HX 370-processor telt 16 compute-units met in totaal 1024 cores, terwijl de Radeon 780M van de vorige generatie nog maar 12 cu's (768 cores) had. In een rechtstreekse vergelijking tussen de genoemde nieuwe processor en de Ryzen 7 8840U van de vorige generatie liggen de scores voor 3DMark Time Spy en Night Raid volgens AMD respectievelijk 32 en 19 procent hoger bij de nieuwe chip. Beide processors zijn getest met een 15W-tdp: een opvallende keuze, want de chips hebben standaard een hogere 28W-tdp.
XDNA 2: 50Tops-npu die klaar is voor Copilot+
Ook op de nieuwe npu ging AMD dieper in. De npu in de Ryzen AI 300-cpu's heeft een rekenkracht van 50Tops, net wat meer dan de nieuwste chips van Qualcomm en Intel, en ruim voldoende om aan Microsofts Copilot+-label te voldoen. De certificatie daarvoor is nog bezig en ondersteuning voor de betreffende Windows-features komt dan ook pas met een update later dit jaar beschikbaar, terwijl de eerste laptops al eind juli in de winkels liggen.
AMD's nieuwe npu maakt gebruik van de XDNA 2-architectuur, die gebaseerd is op het ontwerp van de fpga's die het door AMD overgenomen Xilinx maakte. Die architectuur is spatial, wat zoveel betekent als dat de rekeneenheden in een 2d-matrix zitten en geen traditionele top-to-bottom-structuur hebben. Tussen elke rekeneenheid, AI-engines genoemd, zit een programmeerbare interconnect. Zo kunnen dynamisch groepjes AI-engines worden gevormd die bij elkaars data kunnen wanneer nodig, maar niet wanneer ze ieder aan andere taken werken.
De XDNA 2-npu in de Ryzen AI 300-processors bestaat uit 32 tiles, wat er voorheen 20 waren. Elke tile beschikt nu bovendien over dubbel zoveel multiplieraccumulators, terwijl het geheugen 60 procent groter is geworden. In combinatie met een hogere kloksnelheid levert dat een vijfmaal zo grote rekenkracht op - de Ryzen 7040-serie had nog maar 10Tops - en een dubbel zo hoge energie-efficiëntie.
Bovendien ondersteunt de XDNA 2-npu een nieuw datatype, genaamd bf16, waarbij de letters staan voor block-floatingpoint. AMD belooft hiermee de accuraatheid van 16bit-berekeningen te combineren met de snelheid van 8bit-berekeningen door een exponent als negende bit te gebruiken. Voor acht waardes zijn in totaal 128 bits nodig bij normale fp16-berekeingen; bij bf16 zijn dat slechts 72 bits. Voor deze techniek is geen quantization nodig, een verkleiningstechniek waardoor wel kwaliteitsverlies optreedt. Softwareontwikkelaars moeten het bf16-formaat echter wel expliciet ondersteunen.
Eerste benchmarks
AMD gaf enkele eerste benchmarks van de nieuwe Ryzen AI 9-processors vrij. Daarin vergelijkt het de Ryzen AI 9 HX 370, het topmodel dus, met de Intel Core Ultra 9 185H en de Qualcomm Snapdragon X Elite X1E-84-100. In vergelijking met de Intel was de nieuwe AMD-chip tussen de 7 en 30 procent sneller in taken die AMD onder 'productiviteit' schaart, terwijl het verschil in 'content creation' uiteenliep van 20 procent tot wel bijna vier keer zo snel. Dat laatste is bij 3d-rendering in Blender, een applicatie die over het algemeen bijzonder lekker lijkt te draaien op de nieuwe Zen 5-cores. In de praktijk zullen laptops met een Ryzen AI 9-processors straks in de winkel komen te liggen tegenover laptops met een Intel Lunar Lake-chip, uit de Core Ultra 200-serie, maar die kon AMD nu natuurlijk nog niet benchmarken.
Bij het gamen op de geïntegreerde gpu heeft AMD zijn voorsprong naar eigen zeggen uitgebreid. Versus Intel is de Radeon 890M-igpu in de geteste processor tussen de 27 en 65 procent sneller. In vergelijking met de Qualcomm-soc is het verschil nog groter - volgens AMD werken diverse van de geteste games überhaupt niet op de Snapdragon X Elite.
Roadmap-update en voorlopige conclusie
Naast de Ryzen 9000-cpu's voor desktops en de Ryzen AI 300-serie voor laptops komt er later dit jaar een serverprocessor op basis van Zen 5 beschikbaar. AMD toonde op de Computex al een processor uit deze vijfde generatie Epyc-cpu's, met de codenaam Turin. Nu bevestigt de fabrikant echter dat de chips zowel op 3nm als 4nm gemaakt zullen worden. Vermoedelijk betekent dit dat de Epyc-cpu's met Zen 5c-cores TSMC's nieuwste N3-node zullen gebruiken, maar modellen met minder (maar per stuk snellere) Zen 5-cores nog op 4nm zullen worden gebakken. Daarmee is dit de eerste bevestigde inzet van TSMC N3 voor de productie van een chip met Zen 5. De inzet daarvan blijft echter, zoals het er nu naar uitziet, voorlopig dus beperkt. Verder noemde AMD voor het eerst dat de Epycs 'confidential AI' zullen krijgen, op basis van een trusted-i/o-implementatie, zonder daarover meer details te geven.
Tot slot kondigde AMD kort aan dat er intussen alweer hard gewerkt wordt aan de opvolger van Zen 5, die niet geheel verrassend Zen 6 zal heten. Opnieuw komt er ook een compactere Zen 6c-variant. Opvallend is dat AMD niet wilde zeggen op welke productieprocedés Zen 6 gemaakt zal worden, maar een ontwerper zei tegen Tweakers dat 'het raar moet lopen willen we niet weer gebruikmaken van verschillende nodes, net zoals voor Zen 5'.
Voorlopige conclusie
Op veel aspecten lijkt de Ryzen 9000-serie voor desktops veel op zijn voorganger. Aan de socket, het platform en de beschikbare configuraties verandert weinig tot niets. De prestatieboost moet echt van de nieuwe Zen 5-cores komen en als de beloofde ipc-prestatiewinst van gemiddeld 16 procent klopt, is die zeker niet onaardig, maar vermoedelijk wel te weinig om een bestaande Ryzen 7000-gebruiker te overtuigen. De nieuwe serie wordt dan vooral interessant voor wie nu nog een oudere cpu gebruikt. De reviews moeten later deze maand uitwijzen hoe interessant de nieuwe Ryzen 9000-cpu's echt zijn.
Technisch zijn de nieuwe laptop-cpu's haast interessanter. Ook hierbij doet Zen 5 zijn introductie, maar alle tot nu toe aangekondigde cpu's maken ook deels gebruik van de efficiëntere Zen 5c-cores. Dat klinkt als heel wat, maar dat aantal aangekondigde modellen is tot nu toe welgeteld twee. Het lijkt vooralsnog een relatief beperkte release voor alleen de wat duurdere laptops te worden; het zijn immers allebei Ryzen 9's. Hoe dan ook dragen ook de vernieuwde igpu en npu eraan bij dat het interessant wordt om te kijken hoe AMD's Ryzen AI 300-chips straks in de praktijk gaan presteren.
Resultaten van AMD neem ik toch met een korreltje zout, korrel zout.
Mijn 13700K Intel is al sneller dan een 7900X AMD. En wel met 11%. Dat is standaard Intel. Mijn 13700K loopt op 5800mhz ipv 5400mhz. En nog zuiniger en stiller dan stock ook, maar dat terzijde.
In Cinebench verslaat een standaard 13700K de 7900X ook.
En dan zetten ze hier een 16% snellere 9900X tegen een 14900k?
Singlethread CB23 is de 14900k al 20% sneller dan een 7950X (2325 tegen 1941), en dan is AMD nauwelijks overklokbaar, terwijl de Intel de 6000mhz wel kan halen op de snelle cores.
Multithread haalt een 7950X rond 38000 punten, de 14900k doet 41000 punten, dat is rond 11%. Overklok de 14900K wat (wat bij AMD moeilijker gaat) en hij zal sneller zijn op alle vlakken dan een 9950X.
[Reactie gewijzigd door kujinshi op 22 juli 2024 13:20]
Resultaten van AMD neem ik toch met een korreltje zout, korrel zout.
Mijn 13700K Intel is al sneller dan een 7900X AMD. En wel met 11%. Dat is standaard Intel. Mijn 13700K loopt op 5800mhz ipv 5400mhz. En nog zuiniger en stiller dan stock ook, maar dat terzijde.
Sorry, ik neem ook jouw reactie met een korreltje zout. Je gooit met een hoop cijfers, maar komt niet met bronnen.
En hoe mooi het doen in synthetische benchmarks ook is, die draai ik niet en het is niet altijd representatief voor real world performance.
Last but not least, op 5800mhz verstookt jouw intel veel meer als die AMD ooit gaat doen en voor een hoop mensen doet dat er toe, vanwege stroomkosten, maar ook vanwege koeling (en daarmee vaak ook geluid)
Ik gooi niet met een hoop cijfers, binnen 5 minuten heb je ze opgezocht op het internet uit vele bronnen. Mijn eigen persoonlijke cijfers heb ik niet met plaatjes ondersteund, dat doen we niet in dit soort threads.
In zovele normale software is de 13700k ook sneller dan een 7900X. Dus als je geeft om real world performance, is Intel ook de betere keuze. IPC
Stroomkosten doen er bij de meeste Tweakers juist niet meer toe. Of het zijn gamers met dikke kaarten of men heeft dikke processors en zonnepanelen sowieso thuis. Stroomverbruik is een fabeltje en dooddoener als je daar serieus om geeft (dan koop je nooit dikker dan een midrange processor). Je wilt performance zien in high end. en alles vanaf 7800X is high end. Een normaal persoon heeft die performance niet nodig.
Mijn 13700k is op 5000mhz (P core) en 4000mhz (E core), vastgezet in BIOS al in geheel sneller dan een AMD 7900X. De AMD maakt dan 200w energieverbruik. De Intel doet 180w energieverbruik en is superstil bij die waarden, terwijl de 7900X en terugklokt en luidruchtiger is.
Mensen moeten echt BIOS settings eens gaan leren, er is zoveel uit te halen. Helaas planten mensen een processor op een bord en dat is het. Jammer.
De reden dat je er van beticht wordt maar met cijfers te gooien, is omdat dat zo is. Je hebt het over % waardes maar zonder "in welke situatie". Want, zoals je hier op Tweakers zelf in de reviews terug kan vinden, is het situatie afhankelijk, en dus niet zo zwart wit als jij probeert te schetsen.
Je gaat helemaal krom met je kinderlijke vergelijking in geluidsproductie. De intel is superstil en de amd luidruchtig? Is dat zo? Dus nu bepalen de processoren zelf hoeveel geluid ze maken en niet de gekozen koel oplossing? Het is je reinste onzin wat je daar verkondigt, aangezien de gekozen koeling daar uitmaakt hoeveel lawaai er is.
Ook jouw stroom verbruik neem ik met een korreltje zout, zeker met je snelheidsinstelling van 5ghz standaard. Aangezien stroom verbruik, zonder undervolten, dik boven de 200W gaat voor jouw 13700k, en ook daar voor, om jouw detective skills maar aan te houden, kun je makkelijk bronnen op internet vinden....Nogmaals, undervolten niet mee genomen...maar met similar trucjes kun je dan de 7900x ook minder stroom laten verbruiken, dus dat gaat dan ook weer niet op.
Ik snap echt niet wat je nou probeert te zeggen. Ook als dikke fanboy snap ik je niet. Je gooit met cijfers die niet kloppen, negeert cijfers die wel kloppen en waarom? Kan jij niet gewoon blij zijn met jouw keuze zonder dat je onzin moet verzinnen om jouw keuze beter te laten lijken dan hij is?
Multithread haalt een 7950X rond 38000 punten, de 14900k doet 41000 punten, dat is rond 11%. Overklok de 14900K wat (wat bij AMD moeilijker gaat) en hij zal sneller zijn op alle vlakken dan een 9950X.
Zet er een 7950X tegenover, en laat even zien hoe heet die wordt (makkelijk 95 graden ook) en vooral hoe die terugklokken en niet eens hun frequency kunnen behouden.
Een 7800X3D is een kleintje, alleen in games goed, voor de rest redelijk traag. Zet tegenover een 7800X3D een 14600K. En dan even BIOS settings veranderen van die 14600K. Lekker zuinig en supersnel in games. En voor alle andere toepassingen veel sneller dan een 7800X3D.
Het is toch al lang en breed bekend dat de 13/14th gen intel processoren
last hebben van een enorm hoog stroomverbruik en 'praktisch onkoelbaar' zijn als ik even terug
refereer naar deze review
Als je slimmer bent dan een processor uit een doos op een moederbord te zetten, dan kan je veel meer met de Intel processors. Ik ben juist geen fanboy (mijn laatste 3 processors waren 2700X, 3900X en 5800X AMD).
Ik vind het alleen zo jammer dat mensen niet slimmer zijn en in het BIOS settings gaan veranderen zodat de Intel processors de monsters worden die echt beter zijn dan AMD.
We hebben helaas in dit draadje teveel met AMD fanboys te maken. Ik kijk naar wat echt snel is, en kijk niet weg om een 15-25 settings in de BIOS te optimaliseren. Er is genoeg documentatie te vinden om de Intels echt snel te maken. En stiller en minder energie laten verbruiken.
Je link naar Tomas, is dat hij ook alleen maar standaard settings mag gebruiken als bedrijf. Daarom zijn reviews nooit de hele waarheid.
Jammer dat je ver weg bij Intel blijft, je mist een hoop plezier/performance. Ik ben juist een 1.5 jaar geleden overgestapt weer naar Intel (na die 3 AMD processors) omdat er zoveel meer uit te halen is. Het potentieel zien, zoals ze dat mooi zeggen.
[Reactie gewijzigd door kujinshi op 22 juli 2024 13:20]
We moeten zien wat er binnenkort gaat gebeuren met Intel 13e en 14e gen CPU's. Zelf heb ik een I7-14700KF die ik heb geundervolt met 0.06v en ik heb Asus core boost uitgezet. Dit zorgt ervoor dat mijn verbruik van een max R23 multicore test van ongeveer 275 watt naar max 185 watt is gegaan.
Ik hou ipv 35500 nu ongeveer 31500 punten over na 30 minuten run. Temps ging van 100c max naar 81c max en 76 gemiddeld.
Zover heb ik geen problemen met mijn CPU maar ik hou het wel goed in de gaten. Het verbruik wat jij hierboven aangeeft komt doordat de moederbord fabrikanten zich niet aan de Intel baseline hielden.
Nu is het de vraag of ze dat ook echt moesten omdat Intel natuurlijk een zo hoog mogelijke score ziet en moederbord fabrikanten onderling ook de snelste wilde zijn. Dus zal wel een beetje beide zijn.
De degradatie schijnt voornamelijk te komen doordat 2 pref core veel te veel volt krijgen om hun hoge boost snelheid te halen maar in de I9 series wel tot 1.5v gaan en dan tot zo een 125 watt op 2 cores verstoken wat problemen geeft op den duur.
Ik wacht het rustig af. Waar hij wel een punt heeft is dat door bios settings te veranderen je veel betere waarden krijgt.
De eerste boot in bios met een unlimited power usage tot ruim 4000 watt sloeg nergens op en heb ik als eerste uitgezet.
Ik kan mij haast niet voorstellen dat de cpu's een echte ontwerpfout hebben. Indien dat wel zo zou zijn moeten ze iedereen compenseren en het geld terug geven.
Even een note met de "gamestudio's" met de hoge uitval ratio van cpu's. I9-13900K en 14900K zijn nog steeds CONSUMENTEN processoren. En dan heb je een aantal fabrikanten die daar een server bordjes voor uitbrengen. Maar als ook daar de settings standaard te hoog zijn zoals een 5.7 ghz boost dan zal je hoogstwaarschijnlijk dezelfde problemen tegenkomen.
Op het moment dat een cpu degradatie heeft wordt die instabiel en kan je die eigenlijk niet anders dan vervangen.
Typische fanboy praat.
Halve waarheden en onzin gecombineerd met wens denken.
Btw. AMD x3d is sneller met de helft aan energie verbruik en geen bios setting die gaat verhelpen.
Even een newsflash. Je Intel staat veel te hoog geklokt.
100% uitval en op de lange duur instabiliteit vanege slijtage.
Dus niet betrouwbaar en niet sneller op Intel basekloks.
Doe mij maar AMD.
De processor doet het nog prima na jaren in bezit al. 5800mhz is niet te hoog, dat kunnen ze prima aan. 14900k kan zonder moeite 6000mhz draaien, getallen waar AMD alleen maar van kan dromen.
En dat verstoken van energie is ook maar een fabeltje. Je hebt gelijk over een Intel uit de doos draaien, maar dat is het met Intel, ga de BIOS in, verander een hoop en de processors lopen 10x beter. Sneller, zuiniger en stiller.
Iets wat je bij AMD veel minder kan doen. Ben geen Intel fanboy, mijn laatste 3 processors waren AMD. Maar de 13700k tot 14900k zijn echt monsters van snelle processors. Het is mijn hobby om te overklokken en weet heel veel van de BIOS settings.
Ik weet er ook heel veel van maar dat is geen argument.
Intel is gewoon niet betrouwbaar, 100% bewezen uitval en je hebt je cpu nog geen jaar want zolang is ie nog niet uit. Dus die jaren is een fabeltje
Je zegt dat je geen fanboy bent maar zo praat je wel. Bios doet veel maar geen wonderen. Intel draait super heet, luchtkoeling is onmogelijk.
Het is slijtage door te hoog stroomverbruik en hitte.
Ik neem ook met een korreltje zout dat die cpu stabiel loopt. Intel is totaal onbetrouwbaar en labiel met de 13e en 14e gen laat ze dat maar eerst oplossen. Hele game studios stappen over omdat intel instabiel draait
Totaal onbetrouwbaar en labiel is een raar verhaal. Het wordt lekker opgeblazen in de media. Maar ik heb nog nooit ergens last gehad van onbetrouwbaarheid. Ik weet niet wat anderen ermee doen. "Hele gamestudio's" is ook nog niet eens 1% van de hele wereld industrie die deze processors dagelijks gebruiken. Niet representatief. Ik heb nergens bericht gehoord dat de industrie waar ik in werk (die minstens 100x groter is) ergens last heeft van instabiele Intel processors. Mijn bedrijf is de grootste in Europa in wat ze doen en dagelijks worden er Raptor Lake laptops aan medewerkers gegeven als upgrade (ik zit dicht bij IT van ons bedrijf).
Ik draai wel recente BIOS versie op mijn moederbord. Hij is er juist nog betrouwbaarder door geworden.
Mijn werk laptop heeft ook zo'n Raptorlake erin zitten met 28 threads en doe er zware bewerkingen mee voor werk. Maar geen centje pijn.
[Reactie gewijzigd door kujinshi op 22 juli 2024 13:20]
Ik heb zelf een I7-14700KF van dag 1 en tot nu toe loopt die perfect en is mijn verbruik zeer goed te doen!
Ik heb en Asus rog strix Z790-H mobo en heb daar gelijk na aanschaf en install windows wat benchmarks mee gedraaid. Temp kwam tot zo een 100c en r23 score 35500 met piek vermogen van een 275 watt zoiets.
Na een kleine tijd komt het verbruik niet boven de 253 watt uit, maar dat was veel te hoog voor mij.
Eerst gekeken in mijn bios. Setting voor power limit stond op 4096 watt. Die eerst naar 253 gezet en daarna naar iets van 225.
Daarmee zakte mijn temps al aanzienlijk tot tegen de 90c. Maar nog steeds niet goed genoeg. score bleeft tegen de 35k aanhikken. Daarna een kleine undervolt op gedaan van 0.06v in de bios en de temps kwamen onder de 90c op een langere run.
Uiteindelijk heb ik Asus core boost uitgezet en mijn max verbruik zakte naar 185 watt. Score 31500 over 30 min R23 run. Temp nu max 81c en over 30 min gemiddeld 76c in R23 multi thread test.
Probleem is dat Intel grraag wilde dat fabrikanten een zo hoog mogelijke score haalde en daarom hun limieten hoger lieten en moderbord fabrikanten ook de race wilde winnen en iedereen zoveel mogelijk uit de CPU wilde halen. Ik zie ze beide fout.
Het grote probleem lijkt zich te bevinden in de manier waarop de preffered cores boosten. Bij de I9 series en de andere series ook heb je 2 beste cores die ze dan zo hoog mogelijk boosten.
Deze boost gebeurt met een veel te hoge voltage waardoor 2 cores tot zo een 125 watt kunnen verbruiken wat natuurlijk ervoor zorgt dat deze gaan degraderen.
Over de gamestudios nog even een note. Die gebruiken consumenten processoren want dat zijn de I9 series en zetten dat in een soort serverbordje. Als daar het boost algoritme in de bios is ingegeven ontkom je dus ook niet aan datzelfde probleem. Dan maakt het niet uit wat je uitzet en lagere setting zet. Ik zag screenshots van de standaard bsod en daarna default settings van de i9-13900k met 5.7 core. Daar zal het probleem hoogstwaarschijnlijk mee te maken hebben.
Als je dan degradatie hebt ontkom je er niet meer aan dat deze instabiel wordt. Er zal preventief dus ingegrepen moeten worden. En ik weet niet in hoe verre dat bij die serverbordjes dus kan.
Ik kan mij haast niet voorstellen dat Intel een ontwerpfout heeft gemaakt, want dan zouden ze zich wel heel erg in de vingers snijden. De oplossing zal andere bios versies zijn met een andere boost behaviour.
Daar gaat Intel snelheid mee verliezen en dus de kroon. Dat is natuurlijk iets wat ze willen voorkomen en zijn daarom nog steeds stil. Maar de berichten komen overal op internet voor. Maar je ziet ook genoeg mensen die nergens last van hebben.
Ik hou het zover nog altijd op het de core enhancement die de boosdoener is. Tijd zal leren wat er echt aan de hand was.
zoveel fantastische woorden en mix en match cijfertjes...eerst loopt ie op 5800 , beetje hieronder is het ineens 5000.. wanneer het je uitkomt zeker om een volledig banale uitspraak te proberen te verdedigen.
Helaas geen enkele update over de X3D versies. Dat zijn toch de versies waar ik het meest benieuwd naar ben, vooral de single-chiplet versies (8 core en 6 core).
Je moet ook eerst de 9700X kopen en over 6 maanden upgraden naar de 9700X3D
Als de 8-core 9700X nu 65W doet, gaat de 9700X3D vermoedelijk rond de 100W lopen met een boostclock die 300-500 MHz lager ligt.
En een prijs van 1.5x die van de 9700X
Dat zou echt een mooie verbetering zijn.
Nu is het maar afwachten of het process op de juiste CCD neergezet wordt. 2 gelijke CCD’s zou veel winst opleveren en voor mij een reden zijn om direct te upgraden.
Weet ik zo net nog niet. Er is ook gezegd dat deze x3d generatie volledig overclockbaar gaat zijn, dus of de boost clocks lager zullen zijn vraag ik me wel af.
Het idee is: de extra cache ligt OP de CPU cores.
Dit genereert extra warmte EN de onderliggende cores zijn moeilijker te koelen.
Maar... ik ben benieuw wat AMD heeft bedacht hiervoor en hoe goed dit uitpakt....
Ja ik ook. Wel heb ik vraagtekens bij de strategy om eerst de normale processors uit te brengen. Hierdoor zet je veel potentiële kopers on hold. Inclusief mijzelf en tegen de tijd dat de x3d dan wel komt, komt intel ook met zijn nieuwe generatie. Wat we daar dan ook van mogen gaan verwachten...
Waarom zou hij meer gebruiken? Dat is onlogisch, de kloksnelheden zijn lager en zowel de 7800X3D en 7950X3D zijn zuinigerdan hun tegenpolen doordat ze een lagere TDP hebben.
Wellicht dat een X3D variant meer gebruikt dan een normale variant bij een vergelijkbaar TDP; maar dat zie je alleen bij de 5800X en 5800X3D en dat is n=1 en eerste generatie X3D en ook daar is het wisselend van de workload.
[Reactie gewijzigd door Sp3ci3s8472 op 22 juli 2024 13:20]
Meestal waren de x3d's erg strict met hun TDP, de 7800x3d was volgens mij een van de zuinigsten uit de hele reeks, vanwege dat de 3dcache op de cpu ligt inderdaad en daarom het tdp laag moest blijven.
Bij desktop processoren is het onwijs lastig om geisoleerde verbruik te meten. Bij tweakers meten ze alleen de EPS12V, maar wie zegt dat er niet meer/minder getrokken word van de ATX kabel?
Beste kan je het vergelijken met de G chips, dat zijn dezelfde als degenen die in laptops zitten en verbruiken duidelijk minder.
Sowieso is idle verbruik van desktop componenten erg lastig om altijd relatief luxe moederborden gebruikt worden die niet focussen op laag verbruik (idle).
De laptop-chips hebben een heel andere die, met een grotere IGP, minder IO-bandbreedte, en helaas geen mogelijkheid tot 3D-cache.
Al worden er tegenwoordig ook desktop-CPU's in laptops gestopt, maar dat zie je terug in bijvoorbeeld een hoger (idle-)verbruik en daarmee een slechtere accuduur. Maar het zou dus ook met 3D-cache kunnen.
[Reactie gewijzigd door bwerg op 22 juli 2024 13:20]
Er zijn wel een paar laptops waar in feite een desktop-cpu met 3D V-Cache in gelepeld is: categorie: Laptops. De reden daarvoor is alleen meer de gamingprestaties dan het stroomgebruik.
Voor gaming-laptops wordt Strix Point "Halo" erg interessant. De geïntegreerde GPU in deze processoren krijgt tot 40 CU's. Ter vergelijking: de desktop RX 7600 XT heeft 32 CU's.
De topmodellen van "Halo" zijn qua performance vergelijkbaar met een RTX 4070 laptop GPU.
Je zit nu apples met peren te vergelijken. Ten eerste kan het well dezelfde hoeveelheid cores hebben van hetzelfde type, maar gigantische verschillende power targets, zeker als je laptop v. Desktop zit te praten. En hiernaast betekent dat nummer ook weinig omdat verschillende bedrijven “cores” anders tellen, en zelfs binnen hetzelfde bedrijf beteken het vaak weinig.
En hierboven op zoals bwerg zet hebben ze ook memory limitaties, voor reference DDR5-4800 heeft een bandbreedte per channel van 38.4GB(1), ter vergelijking gebruikt een RTX 4070 Mobile GDDR6(1), dit heeft een bandbreedte van 256GB, dus dat is ZEER groter dan een iGPU zou hebben zelfs met quad channel etc
Dat klinkt goed, en misschien is het dat ook, maar let er wel op dat IGP's doorgaans een flinke geheugen-bottleneck hebben. De 12 CU's van een 8700G hebben graag al een flinke OC op het geheugen. Dus tenzij AMD met een spectaculaire truc komt zie ik niet hoe een APU nu langs een mobiele 4070 gaat komen. Misschien een lading cache om de bandbreedte te verhogen, maar dat is voor mobiele chips niet gangbaar vanwege de kosten. Quad-channel geheugen zou cool zijn maar dat zie ik al helemaal niet gebeuren.
Wat zeker zou helpen is de schamele 16 MB L3 cache gewoon op te trekken naar de reguliere 32 of zelfs 64 MB om de lees/schrijfacties naar het geheugen beter te bufferen voor de grafische bewerkingen. Maar dan komt deze in het vaarwater van de hogere 7700x processors en dan wordt de 7800x een overbodige processor voor AMD als deze 8700G met 32/64 MB L3 cache superieur presteert t.o.v. de 7700x. Met 64 MB heb je soort 7770X met 3D.
De TDP van de 9700x is verlaagd naar 65w, de 7700x was 120w. Dus base clocks moeten omlaag in het geval dat.
Nou zouden realistisch gezien de chips altijd veel hoger liggen dan de base clock ongeacht wat dus het is eigenlijk gewoon een onnodig detail tegenwoordig.
Gigahertzen zeggen lang niet alles, zoals in dit artikel staat gasf hef aantal instructies per kloktik flink omhoog. Mogelijk dat een lagere base clock daardoor voor Zen 5 een betere afweging is tussen prestaties en verbruik.
Ja maar die thermal envelope stel je zelf in. Enige verschil met Zen 4 is dat die laatste out-of-the-box met een hoger plafond stond ingesteld, omdat daar volgens AMD vraag naar was. Nu mensen daarover zijn gaan klagen hebben ze dat weer verlaagd. Als jij bepaalde eisen hebt aan de temperatuur, kon en kan je dat altijd zelf exact zo instellen als jij wil.
Erg leuk idee. Ik heb het geld ervoor klaar liggen! Maar vind het zonde aangezien ik de nieuwste games speel incl bodycam op mn huidige build mag ik blij wezen met 80fps op 1440p.
...te weinig om een bestaande Ryzen 7000-gebruiker te overtuigen.
In hoeverre is dit een (realistisch) doel? Hoeveel mensen/bedrijven vervangen processors die nog geen 2 jaar oud zijn?
Ik snap dat niet iedereen zoals ik z'n CPU maar eens per 6+ jaar vervangt, maar zelfs een bedrijf schrijft zijn (desktop) apparatuur toch niet in minder dan 3 jaar af?
Ik kan twee use-cases verzinnen die ook plausibel zijn:
1) batch upgrades, iedere 2/3 jaar een bepaald deel upgraden. Als een bedrijf groeit van 10 naar 100 man heb je natuurlijk al verschillende generaties aan hardware.
2) noodzaak voor de laatste technologie, als je als bedrijf merkt dat je inkomsten misloopt doordat je simulaties niet snel genoeg gaan, dan kan een kleine upgrade al een project extra betekenen.
Daarnaast, heb je ook nog de sporadische upgrade van nieuw personeel/apparatuur nodig, en dan kan het wel zo handig zijn om de laatste versie te nemen, want dan kan je ook 2/3 jaar langer door.
Maar verder wel met je eens, ik denk dat de grootste markt hier de AM4 consumenten/zaken zijn.
@Tomas Hochstenbach waar zijn de backend en bandbreedte paragrafen gebleven?
Waar haalt AMD die prestatieverbetering vandaan?
Volgens AMD komt de ipc-winst van gemiddeld 16 procent voor vrijwel gelijke delen uit verbeteringen in verschillende delen van het chipontwerp: de frontend, de backend en de bandbreedte.
Frontend
Laten we bij het analyseren van die verbeteringen beginnen bij de frontend, <....>
Dan verwacht ik dat daarna de backend en bandbreedte besproken worden.
Ik ben erg benieuwd of deze performance boost doorgetrokken wordt naar de X3D-chips. Als consument heb je niet zoveel aan een snellere CPU voor typisch gebruik, maar bij games is er wel een reden om de portemonnee te trekken voor een snelle CPU
:strip_exif()/i/2006824328.jpeg?f=imagegallery)
/i/2006824362.png?f=imagegallery)
/i/2006824390.png?f=imagegallery)
/i/2006824364.png?f=imagegallery)
/i/2006824366.png?f=imagegallery)
/i/2006824370.png?f=imagegallery)
/i/2006824388.png?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006818672.jpeg?f=imagegallery)
/i/2006824412.png?f=imagearticlefull)
/i/2006824422.png?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006824432.jpeg?f=imagegallery)
/i/2006824434.png?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006818666.jpeg?f=imagegallery)
/i/2006824436.png?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006818668.jpeg?f=imagegallery)
/i/2006824472.png?f=imagegallery)
/i/2006824474.png?f=imagegallery)
/i/2006824480.png?f=imagegallery)
/i/2006824482.png?f=imagegallery)
/i/2006824502.png?f=imagearticlefull)
/i/2006824522.png?f=imagegallery)
/i/2006824524.png?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/2006752498.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2006752496.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2007357122.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2007003332.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/u/595584/crop5d8bc0b371641_cropped.jpeg?f=community)
/u/1891962/crop676198d2e87ff_cropped.png?f=community)
:fill(white):strip_exif()/i/2006752500.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2006966056.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2006915524.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2006874208.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2006869184.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2006847812.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_exif()/i/2006434932.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2007001744.jpeg?f=fpa)
/i/2006991496.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2005279580.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2006940006.jpeg?f=fpa)
/i/2006258942.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2006869186.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2006854754.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2006851794.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2006818674.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2005816886.jpeg?f=fpa)
/i/2005254990.webp?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/1897390/crop66f01cc72c09a_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/219059/crop5efafd1bd64af_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/201245/crop66787c4ece8d3.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/44705/crop5fadbbf94db28_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/98401/crop57b85f51b147a.png?f=community){kind=small}
/u/1401/haroid_icon_60x60.png?f=community){kind=icon}
:strip_exif()/u/211274/bestabstractwallpapers5.gif?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/57212/a.gif?f=community){kind=small}
/u/226306/crop5ca9ccf705032_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/109539/avatar_kerst_still.jpg?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/14/wildhagen60x60.jpg?f=community){kind=small}
/u/375510/0sZhjFJ.png?f=community){kind=small}
/u/286895/icon1.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/287731/crop6270fa65746ea_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/71134/eddie.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/1453702/crop5f5fce4e09040_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/64204/crop5e333d1575fff.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/663590/crop56a53234393ad_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/164703/images2.jpg?f=community){kind=small}
/u/96692/chili_pepper.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/1454528/crop5f6239efda858_cropped.jpeg?f=community){kind=small}