Intel opent frontale aanval op Qualcomm

40 procent lager energiegebruik in één generatie

Intel Lunar Lake

Lunar Lake, de aankomende generatie Intel-cpu's voor laptops, is Intels directe antwoord op de aanvallen die het deze zomer te verduren kreeg. Eerst van Qualcomm, dat krachtige Snapdragon-socs voor laptops uitbracht, gebaseerd op Arm uiteraard, en daarna van AMD. In juni schreven we al een uitgebreide preview over de techniek van Lunar Lake. Vandaag brengt Intel de cpu's officieel uit aan de vooravond van de IFA-beurs. Dat betekent dat we eindelijk meer te weten komen over de prestaties en natuurlijk over alle laptops die de verschillende fabrikanten om Lunar Lake heen bouwen.

Intel-cores van concurrent TSMC

In zekere zin is Lunar Lake een logische doorontwikkeling van Meteor Lake, maar de andere keuzes die Intel maakt, zijn stuk voor stuk vrij revolutionair te noemen. Om te beginnen bestaat Meteor Lake uit drie dies die Intel tiles noemt; AMD zou ze chiplets noemen. De tiles met actieve logica komen niet uit Intels eigen fabrieken, maar uit die van concurrent TSMC.

Volgens Intel waren TSMC's nodes voor dit product de geschiktste. Naast imagoverlies voor Intels chipproductieafdeling leverde dat ook het nodige extra werk op. Het ontwerp van de P-cores was bijvoorbeeld nooit bedacht om elders dan bij Intel zelf geproduceerd te worden, wat een grondig herontwerp op transistorniveau vereiste.

De grootste die van Lunar Lake is de computetile, waarin onder meer de cpu-cores, de geïntegreerde gpu en de npu zitten. Deze tile wordt gefabriceerd op TSMC N3B, een van de geavanceerdste nodes die de Taiwanese chipfabrikant op dit moment aanbiedt. De platformtile, met daarin bijvoorbeeld de PCI-Express-controllers, wordt gemaakt op het oudere TSMC N6-proces.

Minder complex dan Meteor Lake

In vergelijking met Meteor Lake, dat op de markt werd gebracht als Core Ultra 100-serie, is Lunar Lake minder complex opgebouwd. Het aantal verschillende tiles is teruggebracht en ook beschikt Lunar Lake niet langer over drie soorten cores. Bij Meteor Lake konden processen worden ondergebracht op de P-cores, de E-cores en de speciale low-power-E-cores, die zich buiten de computetile bevonden. In de nieuwe generatie zijn alleen nog P-cores en LP-E-cores aanwezig. Die LP-E-cores zijn niet direct aangesloten op de snelle ringbus, maar communiceren met de rest van het systeem via de interne fabric, die weliswaar langzamer maar ook zuiniger is. Van elk type heeft Lunar Lake er vier, wat het totale aantal cores op acht brengt.

Nieuwe P- en E-cores met forse ipc-verbeteringen

Acht is meteen ook het totale aantal threads, want zoals we in onze Lunar Lake preview al uitgebreid uit de doeken deden, neemt Intel bij de nieuwe P-core 'Lion Cove' afscheid van Hyper-Threading. Volgens Intel is de efficiëntiewinst van deze keuze belangrijker voor dit product dan de prestatiewinst in multithreaded workloads. Daarbij gaat het zowel om efficiëntie in energiegebruik als om efficiëntie in het gebruik van chipoppervlakte. Smt vereist immers een grotendeels dubbel uitgevoerde frontend van de processorcore en die extra transistors gebruiken ook ruimte en stroom als je ze niet benut.

Ten opzichte van 'Redwood Cove', de P-core in Meteor Lake, zou Lion Cove een 14 procent hogere ipc bieden. De generatie-op-generatievooruitgang van de E-core, Skymont, is met 68 procent nog veel en veel hoger. Volgens Intel heeft Skymont dezelfde ipc als Raptor Cove, de P-core in de 13de en 14de generaties Intel Core-processors. Daarbij is de architectuur natuurlijk wel veel meer geënt op energiegebruik, waardoor de kloksnelheden minder hoog zijn. Hetzelfde piekprestatieniveau ga je dan ook niet bereiken, maar op lagere kloksnelheden is de nieuwe E-core dus vergelijkbaar met een twee jaar oude P-core, bij een veel lager stroomverbruik.

Goed om te weten is dat de werking van Intels Thread Director, die aan het besturingssysteem hint op welke soort cores een proces het beste kan draaien, bij Lunar Lake is omgedraaid. Processen draaien in principe op de E-cores, tenzij ze baat hebben bij een 'upgrade' naar de P-cores.

Geïntegreerd geheugen

De Intel Lunar Lake-processors zijn voor het eerst voorzien van on-package dram. Dat zijn de twee geheugenchips die je bovenaan de processor ziet zitten. De aan ons getoonde samples waren steeds voorzien van Micron-chips, maar voor de daadwerkelijke productieruns koopt Intel ook dram in bij Samsung en SK Hynix.

Het integreren van het geheugen doet bijvoorbeeld Apple met zijn M-serie socs al langer en heeft duidelijke voordelen als het op de prestaties en het energiegebruik aankomt. De dram-latency ligt volgens Intel op ongeveer 90ns, wat veertig procent sneller is dan bij voorganger Meteor Lake. Daarnaast is de kloksnelheid met 8533MT/s relatief hoog voor het gebruikte Lpddr5x-geheugen.

Elk model in de line-up, behalve het absolute topmodel, zal beschikbaar komen in varianten met 16 en 32GB geheugen. De versies met 16GB dram eindigen steeds op een 6, de varianten met 32GB ram op een 8. Het belangrijkste nadeel laat zich raden: je kunt deze geheugenchips na aankoop niet meer upgraden. Een verzachtende omstandigheid is wel dat Lunar Lake vooral terecht zal komen in zeer dunne, lichte laptops, die sowieso al vaak op het moederbord gesoldeerd geheugen gebruikten in plaats van SO-DIMM-slots.

De eerste benchmarks

Nu wat dan echt nieuw is: de eerste benchmarks! Die moet je zoals gebruikelijk met een korreltje zout nemen, want ze zijn afkomstig van Intel zelf. Later zullen we in ons eigen testlab onafhankelijke tests van de eerste Lunar Lake-laptops uitvoeren.

Intel hamert vooral op de sterk verbeterde prestaties in verhouding tot het energiegebruik. Tijdens de Procyon Office-benchmark, die allerhande kantoorapplicaties test, zou het energiegebruik van de nieuwe Core Ultra 9 288V ruim de helft lager liggen dan bij een Core Ultra 7 165H van de vorige generatie, en zelfs wat lager dan bij de Snapdragon X1 Elite. Ook tijdens andere workloads, zoals webbrowsen en het afspelen van YouTube-video's, komt Intel uit op een energiegebruik dat tussen de 30 en 50 procent lager ligt dan bij de vorige generatie laptopchips.

Het energiegebruik vertaalt zich bij laptops natuurlijk direct naar werktijd op de accu. Dat zou bij de Lunar Lake-processors fors verbeterd moeten zijn en daarmee 'on par' met wat Qualcomm en AMD voor elkaar weten te boksen. In een identieke laptop met uitsluitend een ander moederbord en andere processor kwam Intel voor zijn nieuwe Core Ultra 7 268V uit op 20,1 uur in de eerdergenoemde Office-test, tegenover 18,4 uur voor dezelfde laptop met een Snapdragon-processor. Wel won de Snapdragon-laptop met 12,7 uur in een test van een Teams-meeting met negen deelnemers, tegenover 10,7 uur voor de nieuwe Intel-chip. Intel heeft dus niet op elk punt de overhand, al lachte de presentator dat gauw weg door te stellen dat hij toch liever geen dertien uur in een videomeeting zat.

Als het puur om singlethreaded prestaties gaat, zoals in de Cinebench 24 ST-test, is Lunar Lake met zijn Lion Cove P-cores volgens Intel sneller dan de opties van Qualcomm en AMD. Multithreaded heeft Lunar Lake het vanzelfsprekend moeilijker, onder meer door het verlies van Hyper-Threading. Toch zou Lunar Lake in de vermogensklasse waarvoor het bedoeld is altijd vlotter moeten zijn dan Meteor Lake. Bij een vermogen van 9W is de 8C/8T-configuratie van Lunar Lake volgens Intel 22 procent sneller dan de 2P+8E+2LPE-configuratie van de Meteor Lake U-serie. De krachtigere Meteor Lake-configuratie, met 6P+8E+2LPE en een totaal van 22 threads, is tot ongeveer 20W langzamer dan Lunar Lake met maar 8 threads. Pas daarboven wordt de Meteor Lake-chip met veel meer cores sneller.

Verder deelde Intel benchmarks van de geïntegreerde gpu. Die heeft evenveel cores als die van Meteor Lake, maar zou door de drastische aanpassingen in de interne werking gemiddeld 31 procent sneller zijn over een selectie van tientallen games. Naast de Xe2-architectuur is natuurlijk ook het snellere geïntegreerde werkgeheugen gunstig voor het prestatieniveau van de igpu, want dat wordt deels gebruikt als videogeheugen. In vergelijking met de AMD Ryzen AI 9 HX 370, het topmodel van AMD's Strix Point-line-up, zou de nieuwe Arc-igpu 16 procent sneller zijn in dezelfde set games.

Tenslotte is ook de npu flink versneld, wat voor een groot deel komt door het toevoegen van meer rekeneenheden en het verhogen van de klokfrequentie. Deze AI-processor zou ruim viermaal zo snel zijn als die in Meteor Lake en voldoet daarmee aan Microsofts Copilot+-standaard. Wel moet Microsoft nog een update uitrollen om de diverse modellen die daarvan onderdeel uitmaken te laten werken op Lunar Lake; een teken dat de aloude liefde tussen Microsoft en Intel wat bekoeld lijkt te zijn sinds het Surface-event met een hoofdrol voor Qualcomms Arm-chips.

Line-up

Intels Lunar Lake-aanbod bestaat bij release uit negen modellen, van topmodel Core Ultra 9 288V tot de Core Ultra 5 226V. Wat de V betekent? Dat kon Intel ons zelf ook niet vertellen, maar het is in elk geval een makkelijke manier om uit te vogelen dat je van doen hebt met een Lunar Lake-chip.

Alle negen de modellen hebben dezelfde cpu-coreconfiguratie, met vier P-cores en vier LP-E-cores. Aangezien beide soorten cores geen Hyper-Threading ondersteunen, strandt het aantal threads dus op acht. De maximale turbokloksnelheid van de P-cores varieert tussen de 4,5 en 5,1GHz afhankelijk van het model. Daarnaast hebben de Core Ultra 7- en 9-modellen meer L3-cache, namelijk 12MB versus 8MB, en een iets snellere Arc 140V-igpu met de volledige acht Xe-cores. De Core Ultra 5's moeten het doen met zeven Xe-cores onder de typeaanduiding Arc 130V. Ook de rekenkracht van de npu loopt ietsje uiteen, maar blijft altijd boven de 40Tops-grens die benodigd is voor Copilot+.

De tdp van de processors is standaard 17W, behalve bij het Core Ultra 9-topmodel, dat standaard op 30W draait. Fabrikanten mogen echter een lagere tdp kiezen als dat beter past bij de mogelijkheden op het gebied van stroomtoevoer en koeling. Daarvoor hanteert Intel wel een minimum van 8W, of 17W bij het topmodel. De maximum turbo power, voor de kenner misschien beter bekend als PL2, is voor alle modellen 37W. Dat is flink lager dan voorheen; bij de Meteor Lake-serie met twee P-cores was dat 57W en bij de modellen met zes P-cores zelfs ruim boven de 100W. Volgens Intel houden de prestaties van Lunar Lake boven de 37W simpelweg op met schalen bij het toevoegen van meer vermogen, omdat er bij het ontwerp specifieke keuzes zijn gemaakt die vooral goed werken tussen de 10 en 30W.

De eerste laptops met Lunar Lake

Voorafgaand aan het launch event van Lunar Lake konden laptopfabrikanten hun nieuwste modellen op basis van de nieuwe processors alvast laten zien. Hieronder geven we een overzicht van wat de verschillende laptopmakers hadden meegenomen, inclusief een klein voorproefje van de eerste gaminghandheld op basis van de nieuwe chip. HP en Lenovo waren de opvallende afwezigen; van in ieder geval die laatste weten we dat we later deze week nog aankondigingen kunnen verwachten, als de IFA-beurs in Berlijn officieel is begonnen.

Acer: Swift 14 AI

Acer toonde de Lunar Lake-editie van de Swift 14 AI. De Taiwanese fabrikant introduceerde eerder al uitvoeringen van deze laptop met een Qualcomm Snapdragon X-processor en een AMD Ryzen AI 300-cpu. De body met Lunar Lake is echter wat dunner en lichter dan de andere varianten. In de getoonde configuratie weegt hij slechts 1,26 kilo.

Bovenop de standaardfeatures van Copilot+ heeft Acer nog wat eigen AI-toepassingen bedacht, bijvoorbeeld een functie die de laptop automatisch ontwaakt en inlogt als een geregistreerd gezicht voor de infraroodwebcam verschijnt. Loop je weg, dan vergrendelt de laptop zichzelf weer binnen enkele seconden. De getoonde demo werkte nog niet helemaal vlekkeloos, maar maakte dan ook gebruik van prereleasesoftware.

ASUS: Zenbook S 14

Samen met de Ryzen AI 300-processors introduceerde ASUS eerder dit jaar de Zenbook S 16. Ter ere van de Lunar Lake-release komt ASUS nu met een kleiner broertje van deze slanke laptop, die zich laat kenmerken door het 'ceraluminium'-materiaal op de deksel. De 14"-versie weegt 1,2 kilo en dat is misschien niet recordbrekend, maar nog altijd relatief licht voor een laptop van dit formaat, zeker als je bedenkt dat er een forse 72Wh-accu in zit. Daardoor moet de laptop het zelfs in de configuratie met 3K-oledscherm ruim twintig uur uithouden op een acculading.

Dell: XPS 13

Dell voorziet vooralsnog alleen zijn kleinste premiumlaptop van een upgrade naar Lunar Lake, namelijk de XPS 13. Daarvoor gebruikt het praktisch dezelfde body als bij de Meteor Lake-versie, wat op zijn beurt weer een doorontwikkeling was van het grote herontwerp dat bij Alder Lake (12th Gen Core) in gebruik werd genomen. Het ontwerp met een praktisch randloos toetsenbord en onzichtbaar touchpad doet nog altijd enigszins futuristisch aan, dus echt toe aan een nieuwe lik verf was het design ook nog niet. Dell geeft deze release wel wat extra sjeu door de notebook in twee kleuren uit te brengen: wit en donkergrijs.

Deze fabrikant geeft een accuduur van maximaal 26 uur op, gemeten bij het afspelen van video met de simpelste schermoptie (full-hd-ips). Ten opzichte van de vorige generatie met een even grote accu zegt Dell consistent een verbetering van rond de 30 procent in accuduur te zien. Luxere varianten zijn ook beschikbaar met 1440p-resolutie, touch en zelfs een 3K-oledpaneel.

MSI: Prestige 13 AI+ Evo en eerste blik op Claw 8

MSI kon claimen de dunste en lichtste laptop meegenomen te hebben, want de Prestige 13 AI+ Evo weegt minder dan een kilo: 990 gram om precies te zijn. Dat krijgt de fabrikant onder meer voor elkaar door een magnesium-aluminiumlegering te gebruiken voor het chassis. Helaas is er hierdoor ook wat minder ruimte beschikbaar voor een grote accu, waardoor die bij videoplayback 'slechts' 20 uur bedraagt.

Daarnaast toonde MSI ook de eerste gaminghandheld met een Lunar Lake-processor. De Claw 8 werd voor het eerst werkend gedemonstreerd; op Computex in juni viel er alleen een non-functioneel model te zien achter glas. Inmiddels is MSI de handheld druk aan het finetunen. Het grote verschil met vrijwel alle andere handhelds blijft dat MSI geen Ryzen Z1-processor gebruikt, maar een chip van Intel. Tot nu toe was dat vooral een nadeel als het om de prestaties ging, maar met de verbeteringen aan de igpu van Lunar Lake zou de Claw 8 zijn concurrentie moeten kunnen verslaan, zo onthulde een woordvoerder tegenover Tweakers.

Naast de nieuwe cpu heeft de nieuwe Claw een veel grotere accu van 80Wh, waarmee de capaciteit gelijk is aan die van de ROG Ally X. De originele Claw had nog een 53Wh-accu. Ook is er een tweede Thunderbolt 4-poort toegevoegd, zodat je tegelijk kunt opladen en een accessoire aangesloten kunt houden.

Verder krijgt de Claw 8 een groter scherm van 8 inch - vandaar de naam - waar de voorganger nog een 7"-paneel had. De 120Hz-refreshrate en full-hd-schermresolutie zijn in principe gelijk gebleven, maar doordat het nu om een 16:10-paneel gaat krijg je er wel wat pixels in de hoogte bij. Daar was de software op dit moment nog niet klaar voor, maar MSI heeft nog ruim de tijd om dat op orde te brengen: de Claw 8 komt pas begin 2025 beschikbaar.

Samsung: Galaxy Book 5 Pro 360

Samsung presenteerde de 16"-versie van zijn Galaxy Book 5 Pro 360. Vooral de integratie met andere apparaten van dit merk moet consumenten overhalen om voor een Samsung-laptop met Lunar Lake te kiezen. Zo liet een woordvoerder zien dat met een Galaxy Fold-smartphone gemaakte foto's vrijwel onmiddellijk beschikbaar waren op de laptop en dat een Galaxy-tablet eenvoudig draadloos gekoppeld kon worden om als tweede scherm te gebruiken. Zoals de naam al duidelijk maakt, kan het scharnier van de Galaxy Book volledig omklappen, al is de resulterende tablet dan wel érg groot.

Verkrijgbaarheid en voorlopige conclusie

Intel staat het zijn partners vanaf nu toe om preorders aan te nemen voor laptops met een Lunar Lake-processor, al is dat in onze regio niet zo gebruikelijk. Vanaf 24 september mogen de notebooks daadwerkelijk worden uitgeleverd. De meeste fabrikanten gaven aan daar ook daadwerkelijk op te mikken, al zou het kunnen dat bepaalde configuraties pas eind september of begin oktober de winkels bereiken.

Onze eerste indruk van Lunar Lake is dat het zonder meer een agressieve generatie is. Onze eerdere preview had niet voor niets als titel dat geen huisje meer heilig was bij deze generatie: chips van TSMC in plaats van uit eigen fabriek, het afscheid van Hyper-Threading en geen extern, potentieel upgradebaar geheugen meer.

Nu we de eerste benchmarks hebben gezien, kunnen we daaraan toevoegen dat Lunar Lake sterk geoptimaliseerd is om op een specifiek vermogen goed en efficiënt te presteren. Schalen boven de pakweg 35W doet de chip echter niet. In de klasse van dunne, lichte laptops met een lange accuduur kan dat precies zijn wat Intel nodig heeft als antwoord op Qualcomms Arm-processors, maar dit is geen concept dat een-op-een naar andere segmenten kan worden gekopieerd.

Het wordt hoe dan ook razend interessant om te zien wat Lunar Lake in de praktijk gaat betekenen voor de laptops die ermee worden uitgerust. Dat gaan we in de komende weken natuurlijk op de proef stellen in ons testlab. Bovendien is na Qualcomm, AMD en Intel het laptopgeweld voor dit jaar nog niet voorbij, want binnenkort worden de eerste Macbooks met Apple's M4-chip verwacht. Vier bedrijven die vechten om de beste processor te maken voor in jouw toekomstige laptop; als consument hadden we hier vijf jaar geleden alleen maar van kunnen dromen.

Reacties (128)

[REDSD]

Als intel en AMD zoveel concurrentie kunnen bieden, hoeveel kans maakt ARM dan nog om door ontwikkeld te worden vraag ik me af.

[lkruijsw]

Met Lunar Lake heb je 4 E en 4 P cores, terwijl je met ARM 10 tot 12 P cores hebt met hetzelfde energieverbruik.

[REDSD]

Maar als de applicatie/game niet of traag draait wat heb je dan aan ARM als die sneller of zuiniger is?

[Blorgg]

Maar als de applicatie/game niet of traag draait wat heb je dan aan ARM als die sneller of zuiniger is?

Helemaal niets. Dat is nou het grote probleem met ARM. De WIndows ARM versie is zo ontzetten slecht dat het niet eens de moeite van het proberen waard is op dit moment. Dat maakt de hele vergelijking met ARM complete onzin. ARM is geen serieuze optie.

Maar wat mij verbaasd aan dit artikel is dat er letterlijk niets wordt geschreven over: stabiliteit.
Intel heeft met de 13e en 14e generatie een enorme fout gemaakt waardoor de meerderheid van de high-end CPU's uit die serie onherstelbaar kapot gaan met als resultaat: instabiliteit. Een recente firmware update zou dat mogelijk voorkomen, maar als je CPU al beschadigd is heb je pech. RMA en hoop op geluk.

Wat heeft Intel nu gedaan om dat probleem te voorkomen? Hoe tonen ze aan dat deze generatie, na twee slechte generaties, wel stabiel blijft draaien? Ik het zou het in ieder geval niet meer aan durven om nog Intel te kopen. Zeker niet gezien hoe slecht Intel communiceert naar betalende klanten toe over hun CPU problemen en hoe slecht hun RMA procedures zijn. "Wordt je RMA afgekeurd? Blijf het maar proberen tot je RMA wel wordt goedgekeurd". Wat een farce.

[- peter -]

Lol, ik draai hier Windows 11 ARM op een Dell XPS SnapDragon X. Al mijn apps zijn in ARM beschikbaar, en alles draait uitstekend. Ok, games is een ander verhaal waarschijnlijk, maar gewoon productiviteit software is geen probleem. Nu ben ik niet volledig enthousiast over de SnapDragon ivm dat ie toch soms wat warmer word dan ik zou willen, maar dat ligt niet specifiek aan ARM of Windows ARM.

[theredhead]

Wat een bak klinklare onzin. ik draai gevirtualiseerd WORM (Windows On aRM) op m'n M1 Macbook Pro Max voor games als Spider-man 2 Miles Moralis, en Jedi Fallen Order en Survivor, maar juist ook Visual Studio en een hele bak ontwikkel tools speciaal voor Windows, en dat gaat allemaal als een trein.

[Blorgg]

Wat een bak klinklare onzin.

Niet gebaseerd op jouw "N=1" ervaring. Wendel heeft er onlangs een mooie uiteenzetting over gemaakt. Zie YouTube Level1Techs: Microsoft & Qualcomm -- Blame for Broken Arm Promises?

[theredhead]

Ik snap wel dat mijn anecdote op zichzelf staand geen bewijs is, maar je refereert naar een artikel dat ik niet kan bekijken/beluisteren momenteel, dat door de auteur zelf samengevat wordt met "
ARM Architecture is good, but Qualcomm's Snapdragon is not our friend! Join Wendell as he covers the disappointing reality of Microsoft's collaboration." als rechtvaardiging voor het gal spuwen op ARM. waar het artikel volgens blurb over qualcomm en microsoft gaat. dat slaat als een tangentiale tang op een varken.

Bovendien heb ik mijn parallels licentie niet op goed geluk gekocht maar op basis van dikke stapels vergelijkbare anecdotes en reviews. Ik zal niet beargumenteren dat het voor hele volkstammen prima werkt, maar je moet vrij specialistische dingen willen om in de problemen te komen (eigen onderzoek blijft belangrijk)

Kortom; mij heb je duidelijk niet overtuigd.

[GeertBoer]

??

[DLSS]

Ik ben altijd benieuwd naar gaming performance op mac.

Wat is jouw definitie van als een trein? Welke settings, resolutie en wat voor framerates krijg je?

Het lijkt me serieus heel tof als we langzaam in de richting gaan dat het eindelijk een beetje fatsoenlijk kan op een Mac. Hoe meer zielen hoe meer vreugd in PC/mac gaming 😅

[Reactie gewijzigd door DLSS op 4 september 2024 14:31]

[theredhead]

Ik heb feitelijk geen idee van de framerate, zolang het er voor mij goed genoeg uitziet maak ik me er niet te druk om en ik hou geen tellertjes in beeld. Ik zou eens kunnen kijken als ik niet meer zo druk ben met Outlaws ;-) (op een i9 iMac helaas omdat die echt niet wil starten op de M1)

[theredhead]

Gisteravond per ongeul gezien toen de batterij van de controller leeg was dat ik op 45fps zat tijdens een speeder bike chase op Tatooine in outlaws. Alle settings op low maar wel in de volledige 5k van het scherm. Heb nogsteeds niet geprobeerd met die settings te spelen.

oh wacht, dat was natuurlijk wel op de intel...

[Reactie gewijzigd door theredhead op 5 september 2024 13:10]

[DLSS]

Aah oke, dat is nog steeds verre van optimaal dus helaas. Maar wel tof dat het kan en je het zo speelt haha 👌

[theredhead]

Als Ubisoft niet zo moeilijk zou doen zou ik het onder nog veel slechtere omstandigheden op m'n steamdeck spelen. De game is ruim ondergewaardeerd en de soundtrack is zo goed dat ik 'm tijdens werk op de koptelefoon heb (in plaats van de piraten radio op de zaak)

[RCFProd]

Nou als jij anekdotes gaat gebruiken, dan ga ik ook even mee doen en dan geef ik aan dat Runescape niet werkt, Bluestacks niet werkt en Autodesk Connector ook niet werkt in mijn korte tijd van Windows op ARM testen. Dus toch zeker geen onzin.

[Reactie gewijzigd door RCFProd op 4 september 2024 18:50]

[theredhead]

Ik gebruik niet zomaar een anekdote maar als je dat na het lezen van wat ik schreef niet al begrijpt beschik ik niet over voldoende gekleurde krijtjes om het je uit te leggen.

Software die om wat voor reden dan ook zo is geschreven dat het specifieke architectuur vereist gaat uiteraard niet werken, maar die verantwoordelijkheid ligt niet bij het product waar hier een potje azijn over gezeikt wordt.

je gooit toch ook geen diesel in een benzine auto om dan over de kwaliteit van het motorblok te klagen als ie ineens niet meer loopt? dan ben je echt gewoon zelf de ...

[RCFProd]

Heb je wel door welke punt er gemaakt wordt? Bij x86 hoef je niet na te denken over het nodig hebben van een specifieke brandstof. Alles doet het gewoon met garantie.

Als alles het doet op x86 en het ook nog eens zeer efficiënt wordt, dan is er geen punt in ARM te gebruiken of goed door te ontwikkelen, omdat er geen voordelen meer in zitten.

[Reactie gewijzigd door RCFProd op 5 september 2024 10:01]

[theredhead]

Ja hallo, Zeg dan gewoon meteen dat je volledig van de eenheidsworst bent en geen concurentie in de markt wil zien!

[MarcoC]

Wat is er zo slecht aan Windows ARM? Meeste software draait prima toch?

[RobWu]

Microsoft... mopper mopper... Windows... mopper mopper...

[Obfzk8R]

Binnenkort: Naamswijziging Tweakers.net naar Zeikers.net En ja... die naam is nog vrij!

[theseboetz]

Wellicht omdat men het meestal zeikerds spelt!

[nehal3m]

Dan heeft Joop nog een appeltje met je te schillen!

[ApexAlpha]

ARM is anders weldegelijk een serieuze optie op Linux.

Ik weet dat dat slechts een zeer klein percentage gebruikers is, maar op Tweakers toch wel relevant.

Ik heb zelf een Dell met Ubuntu en een Macbook met M1 chip en ik kan niet wachten tot ik een fatsoenlijke Macbook kloon kan krijgen met de Snapdragon chip erin.

In vergelijking tot Windows is Linux ARM zeer volwassen.

[A_Trouwborst]

Dit is een compleet nieuwe architectuur, de huidige Intel problemen ontstaan door een CPU die te ver gepushed wordt. Dat probleem is compleet irrelevant t.o.v. Lunar Lake

[Blorgg]

Dit is een compleet nieuwe architectuur

Windows voor ARM bestaat al sinds 2013. Het is nog steeds niet in orde. Zeker niet in vergelijking met Windows voor x86. Zie ook mijn comment hierboven met link naar Level1Techs uiteenzetting over Microsoft en ARM.

[GeertBoer]

Apple behaalt wel goede performance op RISC, dat dat Qualcomm niet lukt ligt niet aan ARM lijkt me?

[Blorgg]

Ik had het niet over prestaties. Een CPU is enkel een stuk hardware waar je software op kunt draaien. Ik had het specifiek over Windows op ARM. Daar is op dit moment nog heel veel niet zoals het zijn moet.

[Sp3ci3s8472]

Hebben die cores ook dezelfde of betere prestaties? Want wat heb je anders aan al die cores.
Het aantal cores zegt tegenwoordig niks meer; tenzij je cpu's binnen dezelfde architectuur gaat vergelijken en zelfs dan hoeft het nog weinig te zeggen gezien een core van AMD met 3D cache erop vaak significant sneller is dan een normale core van AMD. Denk dat zo'n core met 3D cache ook rondjes loopt om alles wat Intel en Qualcomm nu te bieden hebben.

[fastedje]

Qualcomm X Elite heeft maar 1 soort core die allemaal hetzelfde zijn. Het enige verschil is dat de maximale turbo frequentie alleen met 2 cores kan worden behaald, de andere 8 cores hebben een iets lagere max turbo frequentie.

[napata]

Vaak? Ik ben eens door de Phoronix review van Zen 5 gegaan aangezien die een massa verschillende workloads testen en van de 50+ tests die ze doen zijn er amper workloads waar de 7800x3D significant sneller is dan de 7700. Gemiddeld over alle tests heen is de 7800x3D 0.3% sneller dan de 7700. Dat is verwaarloosbaar.

[Reactie gewijzigd door napata op 4 september 2024 12:15]

[Sinester]

Gemiddeld over alle tests heen is de 7800x3D 0.3% sneller dan de 7700. Dat is verwaarloosbaar.

Niemand koopt ook een X3D chip voor standaard workloads.. is niet voor bedoeld en heeft meestal ook weinig nut

X3D chips zijn echt voor gaming bedoeld en in dat geval heeft Sp3ci3s8472 gewoon gelijk

[SillieWous]

En als je voor elke x64 instructie 2 ARM instructies nodig hebt gaat maken die 4 extra cores het verschil niet meer. Aan het aantal cores alleen kun je weinig afleiden.

[youridv1]

Er zijn zat x64 instructies waar je meer dan 5 arm instructies voor nodig hebt. Zeker bij complexer rekenwerk

[Reactie gewijzigd door youridv1 op 4 september 2024 11:35]

[panterarosso]

gezien je daar nooit weet of er een native of een emulatie nodig is is het wel een lastige verkoop ja, het enige echte voordeel wat je nu kan bieden is een simpele 5g upgrade.

[Vizzie]

Meeste mensen die een laptop met 5G willen zullen dat ding zakelijk gebruiken en bij Dell en Lenovo is het al sinds jaar en dag mogelijk een 3G/4G/5G modem te configureren in de zakelijke lijnen (afhankelijk van de techniek die op dat moment relevant was, 3G zie je niet meer nu).

De snapdragon CPU's zijn best goed, maar voor zover ik kan zien nergens echt beter dan de x86 CPU's die intel en AMD nu aanbieden.

[panterarosso]

Het gat was er even omdat de Snapdragon iets bood dat amd en intel niet konden. Wat betreft het modem ben ij het eens maar de Snapdragon mèt modem is een compleet set, bij qmd Intel toch wel een bijvoegsel

[MarcoC]

ARM staat ook niet stil. Volgend jaar komen er meer ARM-processoren uit naast enkel Snapdragon. Concurrentie is goed.

[blorf]

Een ARM-chipset helemaal als PC uitgevoerd zou ik wel interessant vinden. Het ligt wel aan de prijs, en het moet niet een bepaalde kernel verplichten.
Volgens mij is het wel link voor ze. Zoiets kan met hun eigen produkten concurreren. Als een ontwikkelde ARM-laptop met dezelfde CPU als bepaalde telefoon topmodellen meer gaat kunnen als die telefoons is dat een groot probleem...

[SG]

Dat geld toch voor hun allemaal.
ARM heeft dedicated design al vele generaties in mobiele en tablepc en laptops.
AMD beginnen met mobile gefocused APU en dan merk je dat x86 ook net zo geschikt kan zijn als ARM voor laptops.
Dan bied intel met lunar lake een product lijn specifiek ontwikkeld voor dat doel. En dan komt nog dichter of op ARM niveau.

Dat x86 slechter was dan ARM
Komt doordat x86 oorsprong in server en desktop en in begin intel desktop cpu in laptops pleurde . Met de Centrino ging 2 uur naar 5 uur batterijduur.

Intel doet toch iets goed. Ik denk dat qualcom het zwaar krijgt met intel en AMD.
Nu nog reviews afwachten waar paar laptops van de 3 Soc leveranciers onafhankelijk gereviewed worden

[Wolfos]

Waar ik benieuwd naar ben is of dat een beetje gestandaardiseerd is, of dat we hetzelfde probleem als Android krijgen waar een HP laptop niet dezelfde kernel kan draaien als een Samsung.

[Reactie gewijzigd door Wolfos op 5 september 2024 10:22]

[ochhanz]

Eerst daadwerkelijk zien of intel zo efficient is in de praktijk, dit soort beloftes van Intel horen we al een tijdje. Het zal vast een grote verbetering zijn maar denk dat de verschillen tussen ARM en Intel binnen een aantal generaties kleiner gaat worden, Intel wordt efficiënter maar emulatie is ook minder een probleem geworden en zal ongetwijfeld verder verbeteren).

[rjmno1]

Wie zecht dat dit intels antwoord is op arm het processor ontwerp is geheel anders dan verwacht en is vrij snel in de testen die intel laat zien.Ik wil wel eens een test zien met een snapdragon arm processor met anedere copilot achtige laptops die nu dus nieuwer zijn.En deze nieuwe techniek van intel daarin mee vergeleken.tile achtige cores ik ben benieuwd wat dit voor de rest van de computers gaat brengen en vooral in de desktop sfeer.nee onderschat intel maar nooit ze hebben de techniek in huis om iets moois te maken @hieronder.

[Reactie gewijzigd door rjmno1 op 3 september 2024 21:46]

[djwice]

Als Qualcomm het RAM geheugen ook op de chip plaatst net als deze Intel krijg je waarschijnlijk ook weer een energiebesparing.

De vergelijking hier is tussen Intel met geheugen op de chip en ARM met het geheugen op het moederbord.

En dan nog houdt Qualcomm X1E-80-100 het 2 uur langer (25% = (12.7-10.7)/10.7) uit met dezelfde batterij bij gebruik van Teams volgens de meting van Intel.

Ik gebruik Teams dus voor mij is ARM nu nog steeds beter. Ben ook benieuwd naar de vergelijking met de 78-100, die is wellicht nog zuiniger.

Naast Teams gebruik in CoPilot, dus ben ook benieuwd hoe dat uitpakt in energiegebruik en snelheid.

[Reactie gewijzigd door djwice op 4 september 2024 07:03]

[d3x]

dus je hebt een laptop omdat je teams nodig hebt en je hebt een batterij die 20% langer meegaat want je werkt altijd op een batterij? dus je hebt een ARM dan betere keuze

je gebruikt co-pilot en je denkt dat die in huidige windows lokaal iets toe doet? ik heb een 5j oude laptop en gebruik ook copilot, ik moet dan wel een zeer sterke locale NPU hebben

ik stel voor dat je de goedkoopste SKU gaat kopen, de 226V en deze op 8W laat zetten... je teams gaat zeker een pak langer meegaan op batterij en de kost gaat laag zijn en een effectief systeem voor je noden.

je bent maw helemaal mee met de marketing hype

[Reactie gewijzigd door d3x op 4 september 2024 08:05]

[djwice]

Bij mij stopt CoPilot als hij de focus niet heeft. En gaat verder waar je was in het zelfde tempo als ik terug kom. We hebben een licentie voor een versie die niet aan internet hangt. Maar dat terzijde.

Uiteraard gebruik ik ook Ollama en dan zijn die lokale rekenkernen echt wel fijn. Die antwoordt nu voor de meeste modellen sneller dan ik kan lezen.

[Reactie gewijzigd door djwice op 4 september 2024 22:45]

[Randfiguur]

Schalen boven de pakweg 35W doet de chip echter niet. In de klasse van dunne, lichte laptops met een lange accuduur kan dat precies zijn wat Intel nodig heeft als antwoord op Qualcomms Arm-processors (...)

Deze ontwikkeling spreekt me aan. Ben momenteel in de markt voor een stille 16" ips 16:10 laptop met goede accuduur en <1,8kg, maar krijg de indruk dat mijn timing slecht is. Erg veel kandidaten hebben een voor mij te krachtige cpu (en 'dus' luidruchtige koeling), oled-scherm, hoog gewicht en matige accuduur.

Fabrikanten lijken efficiëntie en mobiliteit niet erg belangrijk te vinden voor grotere laptops, maar indruk maken met cpu-specs en verzadigde schermkleuren des te meer. Lunar Lake helpt daar verandering in te brengen, hoop ik.

[Reactie gewijzigd door Randfiguur op 3 september 2024 19:07]

[cmegens]

MacBook Air 15 inch overwogen? Ik zou even wachten op de m4 variant, maar verder wel echt top.

[kaas-schaaf]

Dan moet je meteen ook het hele OS en ecosysteem veranderen, niet echt een simpele keuze.

[Oon]

Ik heb jarenlang Windows gebruikt, wel veel ervaring met Linux als server OS, en mijn overstap naar MacOS was bijna naadloos. Denk dat ik een week kwijt ben geweest met wennen aan het OS, en nu zou ik echt niks anders meer willen voor mijn daily driver.
Werklaptop is helaas nog Windows en ook mijn game PC draait gewoon Windows, maar het werkt allemaal zo lekker vloeiend en zelfs mijn M1 Mac Mini is zo absurd veel sneller dan mijn hoog gespecte werklaptop.

Het is natuurlijk niet voor iedereen zo makkelijk om over te stappen, maar het gaat echt verbazingwekkend snel als je er een paar uur per dag mee werkt

[Kevinns]

Een werklaptop kan je ook niet vergelijken met een privé machine. Op corporate laptops draait meestal een gigantische hoeveelheid bloat in Windows, extra tools in Office, etc. Mijn goedkope Lenovo laptop van 5 jaar oud is ook véél sneller dan de nagelnieuwe HP Elitebook die ik van mijn werkgever heb gekregen.

[Oon]

Nouja, als ik het vergelijk met bijv. mijn vorige werklaptop (die ik heb overgenomen en nu draai zónder alle bloat van het werk) dan is mijn Mac Mini toch nog een stuk sneller. Is geen heel eerlijke vergelijking maar de Windows laptops schelen zo'n 5% in benchmarks.
Punt blijft gewoon dat Apple Silicon (en waarschijnlijk het ARM/RISC concept in z'n geheel) gewoon veel efficiënter is, maar ook vooral dat een Unix-based OS veel minder overhead heeft.
Ik merk ook echt wel nadelen, bijv. swappen is lang niet zo vloeiend (dat merk je bij multitasken en als je bijv. 200 Chrome tabs open hebt staan) en je hoeft er niet op te proberen te gamen, maar voor dagelijks gebruik is het heerlijk. Die ervaring heb ik gewoon nooit gehad op Windows, zelfs niet op mijn stevige game PC.

[Reactie gewijzigd door Oon op 5 september 2024 10:54]

[eelco74]

Dat valt echt reuze mee, ik heb 2 jaar gelden een 14" M1 Macbook PRO gekocht. Naast mijn bestaande Windows AMD systeem.

De meeste software die ik heb (waaronder DXO photolab, Davici Resolv etc) laten een tweede installatie op dezelfde licentie toe. Dus 0 kosten overstap en er aan wennen. En dan blijkt in de praktijk dat een video exporteren of RAW files omzetten net zo snel op de M1 te gaan als op mijn pc met een AMD Ryzen 7 3700X met het dubbele aan geheugen.

De enige licentie die ik extra heb genomen is een upgrade van Office en een Parallels licentie. Ik kan niet anders zeggen dat Windows ARM super vlot draait op de M1.

[m_snel]

Je bent natuurlijk niet verplicht om alle processor capaciteit te gebruiken, maar mocht dat later nodig zijn dan is het misschien handig dat je het al hebt.

[Randfiguur]

Je hebt een punt en ik koop liever te krachtige dan te zwakke laptops/cpu's, maar als bepaalde nu al bekend staan als matig gekoelde en lawaaiige heethoofden die de batterij leegslurpen, dan wordt dat alleen maar erger in de toekomst.

[kujinshi]

Laptops koop je niet als je veel snelheid/kracht nodig hebt. Al die topmodel laptops zijn lawaaibakken en lijken meer op stofzuigers dan dat ze hun hitteontwikkeling onder controle hebben.

Zelf zit ik hier met een topmodel workstation, maar stil zijn, ho maar.

[Randfiguur]

Daar lijkt het idd wel op. Heb recent zo eentje verkocht en die is nu van een tiener die erop gamet en niet om die takkeherrie maalt.

Hoewel ik denk dat fabrikanten beter hun best kunnen doen qua koeling van topmodellen (bijv realistischere diktes, altijd dubbele fans en iets 'innovatiefs' als vapor chambers), kan ik voorlopig beter kiezen voor een minder krachtige laptop (met Lunar Lake wellicht) aangevuld met bijvoorbeeld een small form factor desktop voor zwaardere taken.

[d3x]

Simpel. Die zijn er al. Neem gewoon een AMD 8640-8840u. Misschien is je zoektocht te beperkt tot Intel only....

[Reactie gewijzigd door d3x op 4 september 2024 08:05]

[defcon84]

Mss is de ThinkPad L16 met 155U (21L30031MH) iets voor je, voldoet iig aan alle bovenstaande eisen.
Ik heb zelf de P16s en heb er geen spijt van!

[Randfiguur]

De Thinkpad-serie heeft 1 of 2 interessante opties, inderdaad! Wel o.a. magere resolutie (1200p), maar dat kan ook een pluspunt zijn qua accuduur en prijs. Ik ga er weer even naar kijken..

Zou willen dat het aantal interessante opties bij 16"-laptops net zo groot was als bij de populairdere 14".

[pixeled]

Volgens mij is je timing prima

AMD's net uitgebrachte Ryzen AI 3xx line-up valt volgens mij precies in je straatje. De ASUS Zenbook S16 en ASUS ProArt P16 bevatten die APU en voldoen volgens mij aan al je eisen. De komende maanden gaan andere fabrikanten soortgelijke laptops met die APU uitbrengen.

Daarbij komt nu dus Intel's Lunar Lake, waarvan de verwachting is dat er eind deze maand al laptops verkrijgbaar zullen zijn die deze bevatten. Tot slot presenteert Apple zeer binnenkort met zijn nieuwe M4 chipset. Mooie tijden!

[Reactie gewijzigd door pixeled op 4 september 2024 10:15]

[Randfiguur]

Mooie tijden als je bereid bent om €1500+ wilt uitgeven, ja Al denk ik eigenlijk dat ik met mijn eisen niet onder dat minimumbedrag uit kom... Ik twijfel of oled bij mijn use case past vanwege color fringing bij o.a. witte tekst op zwarte achtergrond en mogelijk inaccurate kleuren bij fotobewerking,

[Anoniem: 80910]

jammer dat 32GB de max is op dit moment, ik ga voor minsten 64GB wellicht 128 GB, Ai gebruikt momenteel al 40 GB.

[_Pussycat_]

Mensen die 128 GiB nodig hebben zijn waarschijnlijk niet in de markt voor een thin-and-light laptop.

[sebastienbo]

128gb nee, maar 64gbb is niet abnormaal meer hoor

[_Pussycat_]

Inderdaad zeker niet abnormaal, maar niet de doelgroep voor deze CPU.

[DarthRicmu]

Well jammer...

Ik dev een hoop en reis ook veel, zou heel graag mijn dell xps13 volproppen met 128GB ram in plaats van de huidige 16

Heerlijk formaat om makkelijk mee te nemen.

[Reactie gewijzigd door DarthRicmu op 4 september 2024 15:14]

[_Pussycat_]

Maar zou je met een relatief langzame CPU tevreden zijn?

[floris martens]

Dan moet je denk ik eerder naar de arrow-lake U chips kijken, ipv de lunar-lake. (dat worden de laptop chips voor de high-end qua performance)

[sebastienbo]

Ja ik ben akkoord 32gb is te weinig als je ook nog een llm wil draaien naast je OS, vooral wetende dat ook de gpu een hap neemt van dat ram.

Ik vind het ook spijtig dat alle CPUs evenveel Cores hebben, waarom zou je voor de Core 9 gaan als er niet zo veel verschil is met de andere CPUs zoals core 7 of core 5.
Ze hadden op zijn minst met e Cores moeten gezet hebben voor de Core i9.
Dan had het niet veel power impact gehad maar toch extra processen kunnen draaien vooral nu hyper threading weg is

[JustFogMaxi]

Ai moet op vram anders is het bagger langzaam. Snap niet dat mensen dit doen.

[- peter -]

T is wel slikken voor Intel denk ik, dat ze alleen maar met uitbesteden aan TSMC competitief kunnen zijn. Benieuwd naar de echte benchmarks.

[ColonelPhantom]

De rest van de Core Ultra 200 serie (Arrow Lake) zal wel bij Intel zelf gefabt worden, op een node verder dan Meteor Lake. Ik weet niet of ze met een ARL-U versie gaan komen (denk het wel, voor low-power laptops die wel wisselbaar geheugen hebben, denk aan de Thinkpad T14, Latitude 5400, HP Elitebook 840, ieder waarschijnlijk zo'n beetje de standaard zakelijke laptops van die fabrikant).

Het zal waarschijnlijk niet net zo efficient zijn als LNL, maar de echte vraag is natuurlijk in hoeverre dat te wijten is aan het proces versus bijvoorbeeld de grotere afstand naar het geheugen. Hoe efficient ARL is in vergelijking met MTL is ook nog een open vraag.

[machiel]

tegelijk willen ze juist anderen op hun eigen fab toelaten, hopelijk komt Intel met echte concurrentie voor TSMC. Er zijn nu wel 4 grote CPU ontwerpers maar er is maar 1 CPU bakker.

[ColonelPhantom]

Ik betwijfel of alle chip ontwerpers alleen maar geven om wie de meest efficiënte chip bakt. Er zijn andere contraints, zoals bijvoorbeeld de prijs. Denk aan Nvidia, die vrij recent de Ampere GPUs (RTX 3000) bij Samsung heeft laten maken (8nm). Er zijn misschien ook andere speciale vereisten aan een procedé voor bepaalde chips.

Tegelijkertijd was dat zichtbaar een minder goede node, want Ada is weinig meer dan Ampere + die shrink (TSMC 4N of zo) + veel meer cache, en is enorm veel efficiënter dan Ampere. Daarbij geldt ook dat RDNA2 (TSMC 7nm) aanzienlijk minder stroom nodig had dan Ampere, terwijl Ada het een stuk beter doet dan RDNA3 (TSMC 5nm + 6nm).

Ik geloof ook dat Lunar Lake nog wel een stukje van Intel's fab-techniek gebruikt: de chiplets worden namelijk verbonden via Intel's eigen Foveros interposer. Foveros lijkt goed te werken: MTL is acceptabel qua stroomverbruik, terwijl bijvoorbeeld de idle power consumption van Ryzen desktop processoren echt om te huilen is.

[_Pussycat_]

Soms is het belangrijk in te zien dat we over 100 jaar allemaal dood zijn. Zo boos hoeven we ons om sommige dingen niet te maken.

[d3x]

dat niet alleen, ze moeten dan ook nog eens vol de N3B gebruiken, wat de hoogste cost is van node. En dit om tot een on-par resultaat te komen waarbij ze aangeven dat het voor andere type SKU anders zal zijn...

dit is dan ook maar een gedeelde launch, maar tweaekrs laat het hier over komen als een volledige reeks die op alle vlak revolutionair is.

[SamSid]

Draait deze de normale versie van windows 11?

[SkiFan]

Ja, dit zijn gewoon X86-64 processoren.

[kujinshi]

Zijn echte vraag is of het Quake kan runnen, want dat is wat we allemaal werkelijk willen weten.

[SkiFan]

Met zoveel fps dat je 't helemaal niet meer bij kunt houden!

[yvez]

Goddamn I love you....

[blonderulez]

Nahh, ik wil weten of het Crysis kan draaien.

[vladimirN]

Wel als Intel idd Strix Point in games voorbij streeft bij een vergelijkbaar (laag) stroom verbruik, dan zou m'n volgende mini pc wel eens met een Intel chip uitgerust kunnen worden.

Voor oudere titels heb je dan op 1080P low/mid settings geen losse GPU meer nodig.

Leuke tijden

[ColonelPhantom]

Dat heb je nu toch ook al niet? De Radeon 780M is al een tijdje uit (Ryzen 7040) en voldoet naar mijn idee al prima, zeker voor iets oudere games. (De 680M uit de Ryzen 6000 serie trouwens ook).

De 890M van de huidige chips is nog sneller, en de Arc 8-core van de Core Ultra 155H en hoger komt ook in de buurt.

De eeuwige bottleneck voor iGPUs is de geheugenbandbreedte. Bij de huidige serie AMD en Intel processoren is dat maximaal LPDDR5X-7500, wat lager is dan deze Lunar Lakes maar nog steeds goed is voor 120 GB/s. Dat is bijna evenveel als de RX 6500 XT.

In een mini-PC heb je wel vaak socketed geheugen wat niet harder gaat dan DDR5-5600. Daar krijg je ongeveer 90 GB/s uit, wat langzamer is maar nog steeds bijna net zo veel als iets ouders zoals de GTX 1050.

[Benga]

Laten zien zou ik zeggen. Voor mij blijft dit slideware. En idd, ze moeten reageren … met iets.

[lordawesome]

Inderdaad. Intel is goed in beloftes maken, maar minder in het nakomen ervan.

[Mathijs Kok]

Wel die negen modellen die ze lieten zien waren geen vaporware, nietwaar?

AMD mag dan de wind in de rug hebben maar onderschat Intel nooit.

[SG]

Ik verwachte sowieso een flinke verbetering tov voorganger.
Meteorlake vs Lunar lake.
Je hebt heb on Soc Dram de differential routing en length binnen de package is zo kort dat naast low latency ook flink stuk minder energie per differential paar gebruikt.
Het is met 4+4 P+E een midrange CPU Dat maakt het ook zuinig.
De P vs E core verdeling en rol samen met schedular algoritme en plaatsing van de E en P core block maakt ook groot verschil.
De E-cores is afzonderlijk en nemen de hoofdrol en prioriteit. Pcores komen optin in aktie en core blocken zijn ook gescheiden.

Dat zijn 3 major implementatie details die zuinigheid bevorderen.

Wat nieuw is dat de CPU tile eigen compleet monolitic design is en andere tile meer North/south bridge IO is. Mem aan de compute tile hangt.
Je behoud dus de voordelen van monolithic design.

X-elite is 12 bigcore dus eigenlijk zwaardere chip.
Foveros is dure maar effcientere low latency methode beter maar ook duurder.
AMD chiplet is goedkoper. Lost dat op met 3D Vcache.
Naast AMD APU hebben niet die 3dvcache en minder L3 maar wel modellen met meer cores. Het heeft ook meer weg van M soc van Apple Silicon.
Dus die batterij duur van laptops is X86 helemaal bij.

Gezien de P en E cores extremer gescheiden zijn er van elke klein aantal is block van 4. Lijkt mij het levensduur probleem van alderlake raptorlake weg te vallen. Wat bij lage core count sowieso al minder was.
Dus ja die Xelite gekte en ARM gekte vond ik al te voorbarig. AMD deed het al decent stuk beter met Zen5 Zen5 dense APU . Maar Lunar lake kreeg ik toch meer fibe van het volgen van Apple silicon aanpak met X86.

Nu heb je dan Copilot laptop dat alle windows game aankan met flinkere igpu ongeveer zo zuinig als ARM. We missen nog M4 Macbook .
Met de tijd zal X-elite software stack ook volwassener worden. Dus als je laptop gebruik breder is en dus grotere kans van software problemen kan hebben. Is nog even wachten tot alle 4 spelers compleet zijn

[d3x]

je vergeet de TSMC N3B alle andere staan op N4 ....

en het enige dat Intel hier doet is hun platform op orde brengen, het is niet dat ze ver voor de competitie zitten, het is on-par. Intel mobile wodt jaar en dag gekocht omdat het verwacht beter te zijn en de magische naam....

[Reactie gewijzigd door d3x op 4 september 2024 08:14]

[MarcoC]

De Strix Point-laptops zijn nog amper verkrijgbaar of aangekondigd. Het ziet er naar uit dat aan het einde van de maand er meer Lunar Lake laptops op de markt zijn dan Strix Point.

[d3x]

In lijn met het gedrag van de vele OEM en Intel samenwerking niet meer dan normaal in de mobiele wereld. De blinde consument koopt toch gewoon een Intel laptop dus waarom zouden ze vele series met AMD maken. En de r&d platform sponsering van Intel werkt hier nog altijd op en top.

Er staan trouwens niet al te veel Intel lunar lake laptops in het lijstje buiten de typische vaste waardes van Dell en MSI en wat Asus. Die eerste 2 hebben al een bevoorrechte band.

En ML duurde ook 2-3 maanden alvorens laptop echt beschikbaar zijn, misschien omdat alles van TSMC komt kan intel nu wel leveren

[Reactie gewijzigd door d3x op 4 september 2024 08:11]

[kujinshi]

Ach, dat doen ze allemaal. AMD is ook meester in overdrijven van prestaties. 9000 serie die veel sneller zou zijn in gaming dan de 14700K.

Wacht inderdaad de echte testen af. De commercie draait op volle toeren.

Ben zelf meer geinteresseerd in desktop, maar de nieuwe laptop processors geven hoop dat ze de concurrentie aangaan iig met gestrekt been vol erin en niks rusten.

[SG]

Dit zat jaren in de planing.
En concept is dedicated laptop Soc. Dit is dus specifiek ontwikkeld voor ultra thin laptop .
En dan kan meer er zeker meer van verwachten op punten die belangrijker zijn voor laptops.

Naast dat het ook N3B TSMC is dus kwa procede direct met die andere op N3B procede een constante is. M4 socs
Xelite zit op 4 AMD ook

[Benga]

Klopt, en het marktaandeel in laptops blijft giga voor Intel. Hoewel AMD performance/energy wise duidelijk beter is vandaag. Als in … een no brainer wnn je technisch geïnteresseerd bent

Edit: voor het werk een M1pro en de accuzuur is verbazingwekkend

[Reactie gewijzigd door Benga op 4 september 2024 19:40]

[derikkert]

Mooi om te zien dat Intel echt weer wat kan innoveren. Moeten natuurlijk nog maar zien hoe het daadwerkelijk uitpakt, maar dit lijken mij niet zulke loze beloftes.

Ook handig dat ze het wat simpeler hebben aangepakt qua tiles/chiplets.. Eerdere ervaring kennende geven meer chiplets hogere idle power en dat is nou niet bepaald handig in thin&light laptops.

[d3x]

Welke ervaringen op mobile?

[XolandoX]

Ik wou een heel verhaal schrijven over iets met Intel's management, dat ze niet meer wouden innoveren omdat ze geen concurrentie hadden tot ineens AMD weer mee deed.
En ze nu helemaal alles uit de kast moeten trekken om relevant te blijven met Qualcomm zijn introcuctie.

Maar ik kan het zelfde ook zeggen over AMD de afgelopen 2 jaar, dus laat ik het lekker kort houden.

Concurrentie is goed voor innovatie.
Maar eerst zien en dan geloven, want de marketing afdelingen van die bedrijven zijn niet te vertrouwen.
Alsnog ben benieuwd wat er aan komt in de toekomst nu alle 3 de bedrijven een soort van gemotiveerd zijn om relevant te blijven.

[Sp3ci3s8472]

Concurrentie is goed voor de markt en voor innovatie. Het is ook heel jammer om te zien dat AMD zit op te scheppen over fantastische gaming prestaties van die chip terwijl die deze generatie nagenoeg gelijk zijn met Zen 4. Het was veel slimmer geweest van AMD om focussen op op het punt waar Zen 5 wel uitblinkt, namelijk zuinigheid, Linux performance en in het verlengde daarvan goede performance in workstation taken.

Helaas moest AMD zo nodig het marketing departement van hun gpu divisie inschakelen voor de cpu... en is het weer een blunder en het komt eigenlijk gewoon over als liegen.

[d3x]

Grappig hoe consumentem altijd een mening hebben en dat doortrekken over product groepen heen.

Deze titel gaat over mobile producten ter info....

@XolandoX AMD niks de afgelopen 2jaar? Je zit kwam it dan al een tijdje in de Vergeethoek ofzo? X3d launch 7000 geen succes? Strix Point geen succes?

[Genosha]

Het zijn inderdaad hele indrukwekkende marketing cijfers die selectief zijn benadrukt en gepresenteerd. Maar wat zijn de nummers in een werkelijke situatie?

[d3x]

Zoals steeds bij elke launch is er een prelaunch met fantastische visuele plaatjes en marketing info.

Zoals steeds zijn de review sites enorm gebaat om dit mooie leverancier nieuws zo mooi mogelijk te presenteren om later wat testing goodwill te krijgen.

Niks nieuws en zoals altijd wachten op echte HW.

Zoals we gewend zijn van tweakers redactie is dan ook de woordkeuze weer sterk pro bepaalde vendor... "Frontale aanval" - "bang zijn"... Op basis van een marketing presentatie van een platform dat ze 100% uitbesteed hebben aan TSMC waarbij ze dan ook nog eens de laatste NM tech geclaimde hebben met hoge kostprijs en hun eigen fabs miljarden verlies draaien.... Elke mobile die ze hier gaan verkopen is met een ASP reductie en dus pijnlijke zaak voor hun p&l q42024 en 2025.

Die Meteor Lake was ook een fantastische marketing slideshow met de 2 extra low power e cores in de soc en kijk naar de realiteit. Niks dus...nu gaan ze zonder HT op de p Cores en steeds met een mix van p+e. We zullen zien wat er nog overblijft van hun ruwe multithread power. Het verbruik zal nu wel beter zijn dankzij TSMC maar dat is blamage aan eigen fabs.

[Reactie gewijzigd door d3x op 4 september 2024 04:17]