Met de introducties van de AMD Ryzen 7000-processors en de Intel 13th Gen Core-cpu's achter de rug maken we een verse balans op van de processormarkt. Hoe verhouden de geboden prestaties zich tot de prijzen van processors? Kortom, welke processor kun je het beste kopen?
Update: Er is inmiddels een nieuwere Processor Best Buy Guide verschenen.
Ga naar de Processor BBG van mei 2023
Ben je op zoek naar aankoopadvies voor een complete pc? Check dan onze Desktop BBG.
Goede prestaties en goede prijs
Je kunt natuurlijk stellen dat de snelste processor automatisch de beste is, maar voor vrijwel alle consumenten speelt ook de prijs een belangrijke rol. Een goedkope processor koop je al voor rond 50 euro, waarmee je prima uit de voeten kunt voor bijvoorbeeld tekstverwerken en webbrowsen. De prestaties zijn voor dergelijk gebruik misschien niet eens het belangrijkste. De aanwezigheid van een geïntegreerde gpu kan je bijvoorbeeld de aanschaf van een losse videokaart besparen, wat voor de totaalprijs van zo'n systeem veel wezenlijker is.
Gebruik je je pc voor zwaardere productieve taken of voor gaming, dan wordt een snellere processor met meer cores en hogere klokfrequenties al snel aantrekkelijker. In het creatieve spectrum profiteren vooral taken als rendering van veel cores. Specifiek voor gamers is het belangrijk dat de gekozen processor snel genoeg is om de videokaart optimaal te laten presteren, waarbij de snelheid per core doorgaans minstens zo belangrijk is als de totale rekenkracht.
:strip_exif()/i/2005472876.jpeg?f=imagearticlefull)
Huidig aanbod van AMD en Intel
We spraken op deze plek lang over de zogenaamde standaard en hedt-platforms van AMD en Intel, maar die laatste zijn in de afgelopen tijd doodgebloed. Tenzij je duizenden euro's wil stukslaan op voor zakelijk gebruik bedoelde cpu's, heb je als consument in feite alleen de keuze uit de reguliere platforms: AM4 en AM5 bij AMD en socket 1700 bij Intel.
AMD zit op dit moment in een transitiefase. Na vijf jaar dezelfde socket AM4 te hebben gebruikt, passen de vier Ryzen 7000-modellen uitsluitend in de nieuwe AM5-socket. Die ondersteunt nieuwe technologie als DDR5-geheugen en PCIe 5.0-slots, maar moederborden met die socket zijn daardoor ook flink aan de prijs. AM4-processors en -moederborden zijn nog altijd ruim verkrijgbaar, alleen zullen er naar verwachting geen nieuwe cpu's meer uitkomen voor deze oude socket.
Intel hanteert al sinds jaar en dag een cadans van twee generaties per socket. De tweede generatie processors voor socket 1700, de Core 13000-serie, is net uit en bestaat vooralsnog alleen uit de overklokbare K-modellen. De goedkopere versies volgen begin volgend jaar, maar je kunt ook prima een processor of moederbord van de voorgaande serie gebruiken.
|
AMD socket AM4 |
AMD socket AM5 |
Intel socket 1700 |
Modelnamen |
Athlon / Ryzen 1000 t/m 5000 |
Ryzen 7000 |
Celeron / Pentium Core i3/i5/i7/i9 12e en 13e generatie |
Aantal cores |
Max. 16 |
Max. 16 |
Max. 8P + 16E |
Aantal PCIe-lanes |
20x PCIe 4.0 |
24x PCIe 5.0 |
16x PCIe 5.0 + 4x PCIe 4.0 |
Geïntegreerde gpu |
Nee (behalve -G) |
Ja |
Ja (behalve -F) |
Socket, moederbord en geheugen
Welke processor je kiest, bepaalt in hoge mate hoe de rest van je systeem eruit komt te zien. Je moet een moederbord gebruiken met dezelfde socket als je cpu, bijpassend geheugen uitzoeken en zorgen voor voldoende koeling. Bij steeds meer processors krijg je geen standaardkoeler in de doos, maar zelfs als dat wel het geval is, wil je die als liefhebber van een stille pc vermoedelijk niet gebruiken.
Op de volgende pagina bekijken we de prestaties van alle geteste processors. Daarna zetten we die af tegen de actuele prijzen om de prijs-prestatieverhouding te bepalen. Tot slot geven we onze aanraders in diverse categorieën.
In totaal benchmarken we elke processor met ruim 100 individuele tests. Die benchmarks vertegenwoordigen een scala aan workloads, zodat ze representatief zijn voor verschillende manieren van gebruik. Onder andere video- en audiobewerking, 3d-rendering, computetaken, browsen, compressie en natuurlijk gaming zijn vertegenwoordigd in onze testprocedure.
Prestatie-index en testveld
Om de prestaties van processors in één getal te vatten, hebben we op basis van alle benchmarkresultaten een index samengesteld: de Tweakers CPU Prestatiescore. Elke deeltest telt hierin even zwaar mee. Alleen de igpu-benchmarks hebben we weggelaten, omdat lang niet elke processor over geïntegreerde graphics beschikt. De index is door deze opzet een mix van tests die wel en niet schalen met bijvoorbeeld kloksnelheid, cache, aantal cores, smt/hyperthreading en andere factoren. Het is daarmee een realistische afspiegeling van het moderne softwarelandschap.
Ga je je processor primair gebruiken om mee te gamen? Dan kun je kijken naar de Tweakers CPU Gaming Prestatiescore, in feite hetzelfde concept, maar dan alleen op basis van de gamebenchmarks in combinatie met een losse videokaart.
Tweakers CPU Prestatiescore
De snelste processor in onze CPU Prestatiescore is de AMD Ryzen 9 7950X, al wordt het beperkte verschil van 3 procent met de Intel Core i9 13900K voornamelijk veroorzaakt door enkele apps die profiteren van de aanwezige AVX512-instructies. We kunnen wel stellen dat het lang geleden is dat AMD en Intel in het topsegment zó dicht bij elkaar zaten, allebei met nieuwe producten.
De Core i5 13600K is gemiddeld over alle tests maar 7 procent langzamer dan de i7 13700K en dat is voldoende om de duurdere Ryzen 7 7700X van AMD te verslaan. Rond dit prestatieniveau komen we overigens ook de topmodellen van de vorige generaties van AMD en Intel tegen. Er zijn dus best mooie stappen gezet met de nieuwste series.
In de lagere prijssegmenten ben je vaak nog aangewezen op cpu's van de twaalfde generatie Intel Core of uit de AMD Ryzen 5000-serie. De Ryzen 7 5700X en Ryzen 5 5600 zijn goedkopere versies van respectievelijk de 5800X en de 5600X, maar de automatische boostfunctie heft het theoretische verschil in kloksnelheid zeker in dat laatste geval vrijwel volledig op. Waar de AMD-chips in het budgetsegment de laatste tijd flinke prijsverlagingen hebben gekregen, zijn de Intel-chips juist duurder geworden. Dat maakt cpu's als de i3 12100 en i5 12400 minder interessant dan ze voorheen waren.
Tweakers CPU Gaming Prestatiescore
In games is Intel met zijn dertiende generatie Core-processors de bovenliggende partij, maar het verschil met de Ryzen 7000-serie en de bijzondere Ryzen 7 5800X3D blijft beperkt tot zo'n 10 procent. Daarmee is dat eigenlijk alleen relevant als je een heel snelle videokaart hebt en niet op al te hoge resolutie gamet, want dan wordt zelfs een RTX 4090 of RX 7900 XTX al gauw weer de bottleneck.
In het middensegment zijn vooral de in prijs verlaagde Ryzen 5000-processors en de Intel Core i5 12400 interessant, zeker als je voor die laatste optie naar de goedkopere F-versie zonder igpu kijkt. De verschillen tussen de Ryzen 5000-chips zijn klein, dus met een goedkopere optie zit je puur voor gaming al gauw goed. De 5700X is overigens als enige cpu op een wat later moment getest dan de rest van de processors in deze grafiek, en doet het daardoor iets beter dan bij perfect vergelijkbare omstandigheden vermoedelijk het geval zou zijn. In de praktijk zal hij net zo snel zijn als de 5800X.
Zoals we op de eerste pagina van deze BBG al schreven, is de prijs van een processor minstens zo belangrijk als het prestatieniveau om te bepalen hoe interessant hij is. Daarom zetten we op deze pagina de actuele Pricewatch-prijzen af tegen de twee prestatie-indices van de vorige pagina. Daarvoor gebruiken we de prijs van de goedkoopste aanbieder die de processor uit voorraad kan leveren.
Net als op de vorige pagina beginnen we met de volledige processorprestaties in onze CPU Prestatiescore, waarin dus alle benchmarks zijn meegenomen. De afgebeelde trendlijn buigt duidelijk af naarmate de prijs oploopt, wat betekent dat duurdere processors over het algemeen minder waar voor hun geld bieden. Tot zover niets nieuws.
Tweakers CPU Prestatiescore
De interessantste processors vinden we links van de trendlijn: relatief hoge prestaties voor een relatief lage prijs.
De snelste processor in de test, de Ryzen 9 7950X van AMD, is ook nog eens goedkoper dan de Core i9 13900K. Daaruit volgt natuurlijk dat de prijs-prestatieverhouding gunstiger is, al betaal je voor de snelste processors altijd relatief meer; de trendlijn vlakt duidelijk af aan de rechterkant van de grafiek. Ook de 7900X is na zijn prijsverlaging een interessante optie in vergelijking met Intel. Vergeet echter niet dat het dure AM5-platform een steeds grotere invloed op de totaalprijs van je systeem heeft als je naar steeds goedkopere processors kijkt. Bij een Ryzen 5 7600X is die invloed veel wezenlijker dan bij een 7950X.
De Core i5 13600K is sneller en goedkoper dan de Ryzen 7 7700X. De Ryzen 5 7600X is voor bijna 100 euro minder de beste processor in zijn segment, maar houd dus in de gaten dat die wel een AM5-moederbord en DDR5-geheugen vereist. Dat geldt niet voor bijvoorbeeld de iets langzamere, maar ook weer flink goedkopere Ryzen 7 5700X, die boven komt drijven in het drukbezette middensegment. Die zit iets boven de 200 euro. Voor rond de 150 euro doe je met de Ryzen 5 5600 de beste koop, de Ryzen 5 5500 laat zich gelden als beste échte instapprocessor.
Tweakers CPU Gaming Prestatiescore
De trendlijn van de prestaties in games vlakt doorgaans nog een stuk eerder af, omdat een heel dure processor voor deze specifieke soort software lang niet altijd meerwaarde heeft.
De drie 13th Gen Core-processors van Intel zijn vrijwel even snel, maar de i5 13600K is natuurlijk veruit het goedkoopste. Dat is wat de prijs-prestatieverhouding betreft daardoor misschien wel de interessantste processor van de hele grafiek. De Ryzen 7 5800X3D is iets duurder en langzamer, maar bespaart huidige bezitters van een AM4-systeem natuurlijk wel de aanschaf van een nieuw moederbord en geheugen. Voor upgraders kan die daardoor ook erg interessant zijn.
Voor minder geld zijn de Ryzen 5 7600X, Ryzen 7 5700X, Core i5 12400F en Ryzen 5 5600 de toppers uit hun segmenten. De Ryzen 5000-chips en de i5 12400F hebben daarbij als voordeel dat ze gebruikmaken van een goedkoper platform. De Ryzen 5 5500 is de snelste chip voor rond de 100 euro, het echte instapsegment dus, maar is wat de prijs-prestatieverhouding betreft wel wat minder gunstig dan de duurdere 5600.
Op deze pagina zetten we de beste processors en onze verdere aanraders op een rij, in diverse categorieën.
Beste instapprocessor (tot 125 euro)
- Beste keuze: AMD Ryzen 5 5500
- Het bekijken waard
Als je een processor voor rond de 100 euro zoekt, is de Ryzen 5 5500 wat ons betreft de beste koop. Na een forse prijsverlaging - dit voorjaar kostte hij nog 160 euro - is deze hexacore zelfs goedkoper dan de Core i3 12100F met vier cores. Dat maakt de 5500 sneller in multithreaded-workloads, maar ook in bijvoorbeeld games wint hij het van de i3.
Wil je een processor met geïntegreerde gpu? Ga dan voor de Ryzen 5 4600G. Op cpu-vlak lever je met die processor iets in, want de zes cores zijn nog op basis van Zen 2 in plaats van Zen 3, maar dat wordt voor de prijs-prestatieverhouding uiteraard ruimschoots gecompenseerd doordat je geen losse videokaart hoeft te kopen als je die voor je gebruiksdoel niet per se nodig hebt.
Een relatieve nieuwkomer in dit prijssegment is de oude vertrouwde Ryzen 5 3600. In de wat gekke AWOF-versie - wel boxed, maar geen koeler - kost hij maar 90 euro. Zelfs die scherpe prijs maakt hem echter niet heel aantrekkelijk, want voor een tientje meer krijg je met de 5500 zes Zen 3- in plaats van Zen 2-cores. Op het moment van schrijven geldt die prijs bovendien maar bij één winkel, bij alle andere is hij vrijwel even duur als de 5500.
Die zes Zen 2-cores kun je ook al voor een dikke 80 euro in huis halen met de Ryzen 5 4500. Ook die chip heeft echter geen igpu, wat hem al gauw diskwalificeert voor allesbehalve een lowbudgetgame-pc.
Intel heeft in dit segment alleen de Pentium Gold G7400 mét igpu. De cpu-rekenkracht is met maar twee cores echter heel beperkt.
Beste budgetprocessor (125-200 euro)
- Beste keuze: AMD Ryzen 5 5600
- Het bekijken waard
Waar AMD traditioneel sterk was in het budgetsegment, ging onze aanrader in deze categorie al twee keer op rij naar concurrent Intel. AMD heeft met een serie broodnodige prijsdalingen op overtuigende wijze een einde gemaakt aan die streak. De fabrikant vroeg lange tijd ruim 200 euro voor de Ryzen 5 5600, maar nu die voor maar 150 euro te krijgen is, heeft hij met afstand de beste prijs-prestatieverhouding van alle cpu's in dit prijssegment. Bovendien maakt hij natuurlijk gebruik van het relatief goedkope AM4-platform.
Op papier is de 5600X natuurlijk iets sneller, maar in de praktijk turbo't de 5600 net zo hoog en meten we dus geen significant prestatieverschil tussen deze twee processors. Hij wordt dus pas interessant als de meerprijs vrijwel niet-bestaand is, wat nog weleens wil voorkomen als hij in de aanbieding is.
Eén ding hebben deze processors echter geen van beide en dat is een geïntegreerde videochip. Als je niet gamet en dus puur om beeld te krijgen een losse videokaart moet kopen, gaat de prijs-prestatieverhouding natuurlijk gelijk uit het raam. In dat geval kun je het beste gaan voor de 5600G. Die is iets langzamer, maar ook wat goedkoper en heeft een igpu aan boord.
Intels Core i5 12400 blijft de belangrijkste opponent in dit segment, maar biedt op dit moment een minder goede prijs-prestatieverhouding dan AMD's aanbod. De i5 12400F kost op het moment van schrijven 176 euro, 25 euro meer dan de 5600, en is slechts marginaal sneller. Voor de i5 12400 met igpu betaal je nog eens 30 euro meer. Je moet een specifieke reden hebben, bijvoorbeeld dat je later wilt upgraden naar een cpu uit de dertiende generatie Core, om deze chip op dit moment een goede optie te laten zijn.
Beste midrangeprocessor (200-350 euro)
- Beste keuze: AMD Ryzen 7 5700X
- Het bekijken waard
Wil je een processor die in elke workload zijn mannetje staat, maar toch niet je volledige budget opsoupeert, dan zit je in deze categorie goed. De vorige editie bevolen we een Intel-cpu aan, maar waar de processors uit het blauwe kamp eerder in prijs stijgen, heeft AMD juist een aantal agressieve prijsverlagingen doorgevoerd. Daardoor is de Ryzen 7 5700X nu zonder twijfel de beste keuze in dit segment.
De 5700X is een relatief nieuwe toevoeging aan de Ryzen 5000-serie, die nog gebruikmaakt van het goedkopere socket AM4-platform met DDR4-geheugen. Op papier is de 8-core 5700X een lager geklokte versie van de 5800X met tegelijk een wat lagere tdp. In de praktijk boost hij vaak bijna net zo hoog, en door de powerlimits in het bios te verhogen naar die van een processor met een 105W-tdp kun je de prestaties zelfs praktisch helemaal op 5800X-niveau krijgen.
Zolang het prijsverschil met de 5800X substantieel is, blijft de 5700X dus de beste optie. Mocht de 5800X op een gegeven moment nog maar een tientje meer kosten, dan zou je die ook kunnen overwegen.
Met een meerprijs van ongeveer 60 euro is de Ryzen 5 7600X weliswaar een stukje duurder dan de 5700X, maar de prestaties weten dat prima te verantwoorden. Toch is deze processor niet onze hoofd-aanrader en dat heeft alles te maken met het relatief dure AM5-platform; je bent al gauw 200 euro kwijt voor een moederbord en nog eens 150 euro voor een DDR5-geheugenkit. Bij de duurdere Ryzen 7000-cpu's is de invloed daarvan op de totaalprijs van het systeem nog te overzien, maar bij deze Ryzen 5 doet het de gunstige prijs-prestatieverhouding van de processor volledig teniet.
De Ryzen 7 5700G is een alternatief dat wellicht meer het overwegen waard is. Hij is langzamer dan de 5700X doordat het in feite een omgekatte laptopchip is, met bijvoorbeeld minder L3-cache dan de echte desktopvarianten. Daardoor heeft hij echter wel een igpu aan boord, die ontbreekt bij de reguliere Ryzen 5000-cpu's. Wil je geen losse videokaart gaan gebruiken, bijvoorbeeld omdat je niet aan gaming doet, dan is hij een interessant alternatief voor de 5700X.
Beste luxe processor (350-600 euro)
- Beste keuze: Intel Core i5 13600K, i7 13700K en AMD Ryzen 9 7900X
- Het bekijken waard
In deze categorie vind je processors die topprestaties leveren in games en tegelijk erg goede multithreaded prestaties bieden. Omdat het een best groot segment is, hebben we diverse aanraders.
De Core i5 13600K en Core i7 13700K kosten respectievelijk net iets onder de 400 en net iets onder de 500 euro. Allebei hebben ze een bovengemiddeld goede prijs-prestatieverhouding. In games presteren ze praktisch even goed, de Core i7 biedt vooral meerwaarde als je je pc ook voor andere zware taken gebruikt. Daarnaast zijn de kosten van het socket 1700-platform in het voordeel van Intel, omdat je een goedkoper moederbord en DDR4-geheugen kunt kiezen of hergebruiken. Zeker dat laatste zullen veel tweakers al in bezit hebben. Houd er wel rekening mee dat je zeker voor de i7 zult moeten investeren in een goede koeler.
Er zijn ook iets goedkopere varianten zonder geïntegreerde gpu, te herkennen aan een -F achter de modelnaam. Als je een losse videokaart gaat gebruiken, kun je daarvoor kiezen, mits het prijsverschil voldoende substantieel is. Want als je een keer zonder videokaart zit, kan zo'n igpu toch van pas komen.
Goede koeling heb je ook nodig voor de Ryzen 9 7900X, onze aanrader aan de bovenkant van dit segment. Met zijn twaalf Zen 4-cores is hij vooral geschikt voor wie zijn pc regelmatig flink aan het werk zet met bijvoorbeeld renderen, het compileren van complexe software of het comprimeren van data.
Over het algemeen is de prijs-prestatieverhouding van de oude high-end socket AM4-cpu's niet erg interessant meer, met als uitzondering de Ryzen 7 5800X3D, en dan specifiek in games. Dat geldt natuurlijk vooral als je nu al een ouder AM4-systeem hebt, want dan hoef je alleen de processor te vervangen. Die is sinds een tijdje aanzienlijk goedkoper geworden, waardoor je voor een dikke 350 euro een cpu in huis haalt die in games in de buurt komt van de nieuwe generaties van AMD en Intel. Bovendien doet hij zijn werk, in tegenstelling tot die nieuwe chips, zeer efficiënt. Veel meer over de voor- en nadelen van de 5800X3D lees je in ons recente artikel De AMD Ryzen 7 5800X3D revisited.
Verder is de Ryzen 7 7700X nog een optie, al wordt het dure AM5-platform een steeds groter probleem naarmate je naar goedkopere processors kijkt. De i5 13600K is net wat sneller en op dit moment ook goedkoper. Wel is de AMD-chip wat energiezuiniger.
Beste high-end processor (600+ euro)
- Beste keuze: AMD Ryzen 9 7950X
- Het bekijken waard
In het high-end segment heb je in feite de keuze uit twee processors: de topmodellen van AMD: de Ryzen 9 7950X, en Intel: de Core i9 13900K.
Wat pure snelheid betreft zijn ze redelijk aan elkaar gewaagd. De Intel is over het algemeen sneller in games, de AMD in veel andere toepassingen. Voor gaming heb je echter ook voldoende aan een cpu uit de vorige categorie. Doorslaggevend is wat ons betreft dat de Ryzen 9 7950X aanzienlijk minder stroom gebruikt dan de Core i9, hoewel ze allebei flinke koeling vereisen.
Intels topmodel, de Core i9 13900K, is vooral in games wel sneller dan de Ryzen 9 7950X, maar het excessieve stroomgebruik van die chip is de belangrijkste reden waarom we hem niet direct aanraden.
Vroeger had je als consument ook nog de optie om een zogenaamde hedt-processor aan te schaffen, een voor consumenten geschikt gemaakte serverprocessor met heel veel cores en bandbreedte. Dat segment is echter praktisch uitgestorven.
Op deze pagina vind je alle metingen op het gebied van stroomverbruik, efficiëntie en temperatuur. Wil je op een overzichtelijke wijze twee of meer processors met elkaar vergelijken? Maak dan een vergelijking aan in de Pricewatch. Onder de specificaties vind je sinds enige tijd ook alle testresultaten, met het beste resultaat groen gearceerd.
Om je zoveel mogelijk context te bieden, rapporteren we het verbruik via de EPS-kabels (cpu) en via de ATX-kabel (moederbord). Over het algemeen omvat dat laatste de chipset, het geheugen en waar van toepassing de stroom die de videokaart uit het PCIe-slot trekt, telkens voor zover dat op de 12V-rail gebeurt. Bij sommige platforms wordt een secundaire rail van de processor via de ATX-stekker gevoed, waardoor het interessant wordt om het totale verbruik te bekijken.
Welke testgegevens het relevantst zijn voor jou, verschilt naargelang je gebruiksdoel. Installeer je als gamer bijvoorbeeld toch al een losse videokaart, dan is het vergelijken van louter het cpu-verbruik vaak de meest logische route. Zou je daarentegen genoeg hebben aan geïntegreerde graphics of moet je een cpu die dat niet heeft, voorzien van een videokaart om beeld te krijgen, dan kan het totale platformverbruik relevanter zijn.
Stroomverbruik idle
- Cpu + moederbord
- Cpu
- ATX 12V
- EPS 12V1
Stroomverbruik allcore-load (Cinebench R23 MT)
- Cpu + moederbord
- Cpu
- ATX 12V
- EPS 12V1
Stroomverbruik mixed load (Adobe Premiere Pro)
- Cpu + moederbord
- Cpu
- ATX 12V
- EPS 12V1
Stroomverbruik gaming (Metro Exodus)
- Cpu + moederbord
- Cpu
- ATX 12V
- EPS 12V1
Efficiëntie / prestaties per watt
Onderstaande grafiek toont de totale hoeveelheid energie die nodig is om een Cinebench R23 MT-run te voltooien.
De efficiëntie in games geeft vaak een ander beeld, want dergelijke software belast doorgaans lang niet alle cores zo zwaar als bijvoorbeeld Cinebench. Om hier wat over te zeggen, delen we het vermogen dat de processor vraagt in de game Metro Exodus door de behaalde framerate op 1080p met ultra-settings.
Volledig systeemverbruik
Temperatuur