Hoe NL in 2023 sneller 5G kan krijgen

Over 3,5GHz en kleinere frequentieblokken

Inleiding

Hogere snelheden, meer capaciteit en een lagere latency ... 5G belooft al jaren 4G te overtreffen, maar in de praktijk valt het wat winst betreft tegen. Dit heeft voor een groot deel te maken met de 3,5GHz-frequentieband waar providers al jaren op wachten. De overheid wilde die frequenties in september dit jaar veilen, zodat providers deze snel daarna in konden zetten voor hun netwerken. Maar hier zette de rechter bijna een jaar geleden een streep door.

Die 3,5GHz-frequentie wordt nu namelijk gebruikt door Inmarsat, een communicatiebedrijf dat met een Fries satellietgrondstation noodcommunicatie met schepen en vliegtuigen verzorgt. Belangrijke diensten dus, zei ook de rechter. Het ministerie van Economische Zaken wilde echter dat Inmarsat stopte met het gebruiken van die 3,5GHz-band, zodat providers daar 5G-diensten op konden aanbieden. De rechtbank vond dat Nederland hiermee niet genoeg rekening hield met die belangrijke noodcommunicatie. De overheid moest daarom terug naar de tekentafel om te onderzoeken hoe telecomproviders alsnog de 3,5GHz-frequentieband konden gebruiken voor 5G, zonder dat ze Inmarsat in de weg zitten. Hiervoor werd een adviescommissie in het leven geroepen, die onlangs met haar bevindingen kwam. In dit artikel kijken we naar de conclusies van het adviesrapport en hoe 3,5GHz-5G in Nederland zou kunnen werken.

Drukte op 3,5GHz

Maar we kijken eerst naar de 3,5GHz-band zelf en welke partijen daar nu allemaal op zitten. De band die Nederland voor 5G wil inzetten, loopt van 3400MHz tot 3800MHz. Inmarsat gebruikt hier nu het stukje van 3550 tot 3676MHz voor om communicatie van 4F2- en AlphaSat-satellieten te ontvangen. Daarnaast zijn er meerdere lokale organisaties in Nederland die verschillende stukjes van de 3,5GHz-bandfrequenties gebruiken. Het gaat bijvoorbeeld om de haven van Rotterdam die containers wil kunnen volgen, cameranetwerken van gemeenten, of telecombedrijven die in buitengebieden fixed-wirelessaccessdiensten aanbieden.

Het ministerie van Economische Zaken wil dat er 300MHz ruimte ontstaat binnen de 3,5GHz-frequentieband, die bovendien niet wordt onderbroken door andere partijen. Daarbij zou er nog 100MHz over zijn voor lokale partijen. In het oorspronkelijke plan, dat door de rechter werd afgeschoten, zou aan het begin en het einde van de frequentieband 50MHz voor lokaal gebruik zijn en zou het deel van 3450 tot 3750MHz voor 5G zijn. In dit scenario zou er geen ruimte overblijven voor Inmarsat, en voor 3,5GHz-5G zijn zulke krachtige signalen nodig, dat ze Inmarsats ontvangst zouden verstoren. Inmarsat werd dus met dit frequentieplan gedwongen om uit Nederland te verdwijnen.

Dit mocht niet, zo oordeelde de rechter, nadat Inmarsat naar de rechtbank stapte. Die noodcommunicatie van Inmarsat moet gewaarborgd blijven, zo blijkt ook uit Europese regelgeving. De adviescommissie onderzocht twee scenario's om dit probleem op te lossen. Een scenario gaat ervan uit dat Inmarsat in Nederland blijft en dat lokale bedrijven op Inmarsats frequentieband gaan zitten. Dit voorstel heeft meerdere nadelen. Zo kunnen lokale partijen in Noord-Nederland niet gebruikmaken van 3,5GHz, omdat ze dan te veel storen voor Inmarsat. Daarnaast zijn drie aaneengesloten blokken van 100MHz in dit scenario onmogelijk. Zeker één provider krijgt dan twee blokken van in totaal 100MHz. Twee blokken van in totaal 100MHz is minder efficiënt dan één aaneengesloten blok van 100MHz, waardoor deze minder aantrekkelijk is voor een provider. Dit terwijl de overheid juist voor een eerlijke veiling wil zorgen met een zo gelijk mogelijk speelveld. De overheid had een dergelijk scenario daarom eerder ook als 'onwenselijk' bestempeld. Daarom adviseert de adviescommissie een ander scenario, een waarin Inmarsat over twee jaar naar het buitenland migreert.

Bannerfoto: Cavan Images / Getty Images

Het migratiescenario

Dat migratiescenario is vooral mogelijk doordat Inmarsat sinds februari 2019 zoekt naar een vervanger voor zijn grondstation in Burum. Dat was niet eenvoudig: alle landen willen die 3,5GHz-band gebruiken voor 5G. Uiteindelijk vond het Britse bedrijf in het Griekse Thermopylae toch een plek waar het zijn dienstverlening kon voortzetten.

Maar een dergelijk satellietgrondstation heb je natuurlijk niet in één dag neergezet. Daarnaast zijn alle benodigde vergunningen nog niet binnen. Inmarsat verwacht in januari 2024 zover te zijn dat het de 3,5GHz-band in Nederland niet meer nodig heeft. Daarbij plaatst het bedrijf meteen de kanttekening dat dit nog kan worden uitgesteld. De adviescommissie verwacht dat die eventuele vertraging dan maximaal een jaar zou duren.

Eind 2023 zijn Inmarsats 4F2-satellietdiensten bovendien gemigreerd naar andere 6F1-satellieten, die niet de 3,5GHz-band gebruiken. Inmarsat heeft die 3,5GHz-band nog steeds nodig voor de AlphaSat-satellieten, maar hiervoor heeft het bedrijf minder frequentieruimte nodig. Het bedrijf zegt eind 2023 daarom zijn frequentiegebruik te kunnen beperken tot 80MHz.

ESA's artist's impression van een Alphasat-satelliet

80MHz voor Inmarsat, 220MHz voor 5G

Door deze twee ontwikkelingen stelt de adviescommissie voor de frequenties voor eind 2023 te veilen. Bij die veiling wordt er gedaan alsof Inmarsat al gemigreerd is en er 300MHz over is voor de providers, vanaf 3500MHz. De resterende 100MHz daarvoor blijft voor lokale gebruikers vrij. Bij de veiling mag een provider maximaal veertig procent van de te veilen frequentieruimte kopen; zo komen er zeker drie kopers.

De adviescommissie stelt dus voor om eind 2023 te doen alsof Inmarsat al gemigreerd is, maar de kans dat het bedrijf dan helemaal in Griekenland zit, is klein. Het voorstel is dan ook dat de winnaars van de veiling tijdelijk minder frequentieruimte gebruiken tot Inmarsat is vertrokken. Doordat Inmarsat 'slechts' 80MHz nodig heeft omdat het die 4F2-satellieten niet meer gebruikt, blijft er in de 3,5GHz-band 320MHz over voor andere doeleinden. 100MHz hiervan is voor lokale gebruikers, waardoor providers 220MHz kunnen gebruiken voor 5G.

Die 220MHz is volgens de adviescommissie net genoeg voor providers om daar 5G op te kunnen aanbieden. Om ervoor te zorgen dat alle providers genoeg frequentieruimte krijgen, mogen ze in die tijdelijke situatie ongeveer een derde van de gewonnen frequentieruimte niet gebruiken. Koopt een provider dus 100MHz in de veiling, dan zou deze 73,3MHz kunnen gebruiken. Frequentieruimte wordt echter in blokken van 10MHz beschikbaar gesteld; de commissie stelt daarom voor de frequentieruimte naar beneden af te ronden. Een provider die 100MHz wint, mag dus tot Inmarsat definitief is verdwenen 70MHz gebruiken.

Medio 2023 eindelijk de frequentieveiling

Inmarsat is hierbij bovendien flexibel met zijn frequentiegebruik, waardoor de winnaars van de veiling altijd ononderbroken frequentieruimte hebben. Dit in tegenstelling tot het andere scenario waarin Inmarsat niet zou verhuizen. Het bedrijf heeft wel ongeveer vier maanden nodig om zijn systemen aan te kunnen passen op dit nieuwe scenario; de veiling zou daarom medio 2023 kunnen plaatsvinden.

Binnen dit scenario kunnen providers vanaf eind 2023 in heel Nederland 3,5GHz-5G aanbieden, met uitzondering van een exclusiezone van 15 kilometer rondom Burum vanwege storingsrisico op Inmarsat. Daardoor kunnen kleine dorpen en steden nabij de grens tussen Friesland en Groningen geen 3,5GHz-5G ontvangen tot Inmarsat uit Burum is verdwenen.

Minder capaciteit voor providers en miljoenen minder voor de overheid

Minister Micky Adriaansens. Foto: Martijn Beekman

Of het ministerie het advies uit dit rapport daadwerkelijk gaat overnemen, is niet duidelijk; minister Micky Adriaansens zegt voor de zomer met een reactie te komen. Het overnemen van het advies ligt wel voor de hand: haar voorganger had die adviescommissie bewust in het leven geroepen om een oplossing te vinden voor het Inmarsat-probleem. Wel is duidelijk dat er nog wat haken en ogen aan het voorstel zitten. Met het advies komt er inderdaad frequentieruimte vrij voor de providers om eind 2023 een 3,5GHz-5G-netwerk op te kunnen bouwen. Met dat netwerk kunnen providers betere verbindingen aanbieden aan klanten, maar kunnen zij nog niet het volledige potentieel van het 3,5GHz-5G-netwerk uitputten.

Blokken van 70MHz zijn niet erg groot voor 5G: de Europese Commissie en GSMA adviseren blokken van minimaal 80MHz. Vooral in dicht stedelijk gebied heeft een provider veel frequentieruimte nodig, zodat die meer bandbreedte per mast tot zijn beschikking heeft. De Europese telecommunicatieorganisatie CEPT schetst een dichtstedelijkgebiedscenario waarin een provider 750Gbit/s per vierkante kilometer downloadverkeer wil kunnen verwerken, terwijl gebruikers met 300Mbit/s kunnen downloaden en met 50Mbit/s kunnen uploaden. Dit komt neer op 2500 3,5GHz-5G-gebruikers per vierkante kilometer. Om dit te kunnen bereiken, heeft een provider met 60MHz 64 procent meer zendmasten nodig dan wanneer je blokken van 100MHz kan gebruiken. Voor een vierkante kilometer dicht stedelijk gebied heb je in dit scenario 23 60MHz-zendmasten nodig, of 14 100MHz-masten, stelt de CEPT.

'Dat laatste beetje capaciteit zal niet meteen nodig zijn'

De adviescommissie erkent deze beperking, maar denkt niet dat dit voor grote problemen gaat zorgen. Als het goed is, is Inmarsat na een paar maanden tot maximaal een jaar weg. "Gelet op de inschatting dat niet vanaf dag 1 alle klantpotentieel klaar staat om te beginnen, is de algemene verwachting dat de laatste dertig procent capaciteit in het eerste jaar niet direct nodig zal zijn."

Deze beperking van de capaciteit kan de overheid, samen met andere problemen, miljoenen kosten. De frequentieveilingen leveren landen honderden miljoenen euro's op. In 2020 betaalden KPN, T-Mobile en VodafoneZiggo in totaal 1,23 miljard euro om de 700Mhz-, 1400MHz- en 2100MHz-banden in te mogen zetten voor 5G. Omdat deze frequenties zoveel geld waard zijn, stelt de overheid minimumbedragen in om te voorkomen dat de frequenties voor te weinig geld worden verkocht. Bij de 2020-veiling moesten de frequenties minimaal 915 miljoen opleveren.

Voor de 3,5GHz-veiling wilde de overheid minimaal 300 miljoen euro binnenhalen, maar de commissie adviseert de overheid dit naar beneden bij te stellen. Door de benodigde wijzigingen zijn de frequenties minder waard, verwachten de adviseurs. Deels doordat providers in eerste instantie alleen een deel van de gewonnen frequenties mogen gebruiken, tot Inmarsat uit Nederland is verdwenen. Daarnaast moeten ze na het vertrek van Inmarsat schuiven met hun frequenties: de 70MHz-blokken zitten niet per se op dezelfde plek als de 100MHz-blokken waar ze bij Inmarsats vertrek op moeten zitten. Deze verschuiving draagt volgens het rapport mogelijk ook extra kosten met zich mee. Daarnaast is het überhaupt nog niet zeker wanneer Inmarsat uit Nederland vertrekt. Sterker nog, op het moment van schrijven kan dit nog worden afgeblazen, doordat het bedrijf niet de juiste vergunningen krijgt. "Ook dit zal een neerwaarts effect op de biedprijs kunnen hebben", schrijven de adviseurs.

700MHz Gepaard		800MHz Gepaard		900MHz Gepaard		1400MHz Ongepaard	1800MHz Gepaard		2100MHz Gepaard		2600MHz Ongepaard	2600MHz Gepaard
Voda	4G	T-Mo	4G	Voda	2G	Voda	KPN	4G	Voda	4G	T-Mo 4G	Voda	4G
Voda	4G	T-Mo	4G	Voda	2G	Voda	KPN	4G	Voda	4G	T-Mo 4G	Voda	4G
KPN	5G	Voda	4G	KPN	2G	Voda	KPN	4G	Voda	4G	T-Mo 4G	Voda	4G
KPN	5G	Voda	4G	KPN	4G	KPN	KPN	4G	Voda	4G	T-Mo 4G	Voda	4G
T-Mo	5G	KPN	4G	T-Mo	2G	KPN	Voda	2G	T-Mo	3G	T-Mo 4G	Voda	4G
T-Mo	5G	KPN	4G	T-Mo	3G	KPN	Voda	4G/5G	T-Mo	4G	KPN 4G	Voda	4G
				T-Mo	4G	T-Mo	Voda	4G/5G	T-Mo	4G	KPN 4G	T-Mo	4G
						T-Mo	Voda	4G/5G	T-Mo	4G	KPN 4G	KPN	4G
							T-Mo	4G	KPN	4G	KPN 4G	KPN	4G
							T-Mo	4G	KPN	4G	KPN 4G	T-Mo	4G
							T-Mo	4G	KPN	4G	KPN	T-Mo	4G
							T-Mo	4G	KPN	4G	T-Mo	T-Mo	4G
							T-Mo	4G				T-Mo	4G
							T-Mo	4G

Grafische weergave van de huidige frequentieverdeling. Elk blokje is 5MHz; gepaarde frequentieruimte staat naast elkaar. De dik-, schuingedrukte en onderstreepte frequentieruimtes krijgen een nieuwe bestemming, of hebben deze onlangs gekregen.

Lokaal vraagstuk

Voor Inmarsat is dus een oplossing gevonden waarvoor volgens de adviescommissie draagvlak is bij zowel Inmarsat als de providers. Hebben de leden van de adviescommissie dan naar álle 3,5GHz-5G-problemen gekeken? Nee, want het Britse satellietbedrijf is niet de enige gebruiker van die 3,5GHz-band. Zoals in de inleiding is beschreven, zijn er meerdere partijen die de frequentieruimte gebruiken en hier ook een vergunning voor hebben. De adviescommissie heeft contact gezocht met negen hiervan, zes reageerden.

De vergunningen van de lokale gebruikers lopen tot uiterlijk september 2026 en de vergunde frequentieruimte loopt van 3400MHz tot 3800MHz. Dat is dus over de gehele 3,5GHz-5G-frequentieband. De overheid wil dat het frequentiegebruik van deze lokale gebruikers wordt beperkt tot 100MHz binnen de frequentieband, zodat er 300MHz vrijkomt voor mobiele providers. Deze lokale gebruikers moeten daarom migreren naar dat frequentieblok van 100MHz, of migreren naar andere frequenties buiten de 3,5GHz-5G-band.

Toezichtcamera's van gemeenten

Laatstgenoemde gebeurt bijvoorbeeld met camera's van de gemeenten Amsterdam, Utrecht en Eindhoven. Deze gemeenten hebben door de stad heen camera's hangen om toezicht te kunnen houden op de openbare orde en veiligheid. Hiervoor gebruiken de camera's het banddeel 3600MHz tot 3700MHz om draadloos met basisstations te verbinden, waarbij de gebruikte vergunningen tot 1 september 2022 lopen. Het Amsterdamse netwerk is met zestien basisstations 'veruit' het grootste cameranetwerk van de drie gemeenten.

Cameratoezicht in Amsterdam

Eind maart besloot de minister dat deze drie gemeenten de 28GHz-band moeten gebruiken voor deze camera's. Deze frequentieband was toegewezen aan het ministerie van Justitie en Veiligheid, maar die minister zegt dat deze niet meer wordt gebruikt. Om die 28GHz-band te kunnen gebruiken, moeten de gemeenten wel nieuwe apparatuur kopen. De lokale overheden verwachten dat het ongeveer een jaar zal duren voor de nieuwe apparatuur is aangeschaft en kan worden gebruikt, vanwege de lange levertijden.

De 3,5GHz-vergunning die gemeenten voor de camera's gebruiken, verloopt in september. Om te voorkomen dat ze de camera's dan niet meer mogen gebruiken, kunnen gemeenten als 'noodoplossing' korte vergunningen krijgen voor de 3,5GHz-band. Deze verlenging loopt tot het moment dat mobiele providers de 3,5GHz-band nodig hebben. Uitgaande van het Inmarsat-migratiescenario is dit dus eind 2023.

Containers volgen in de Rotterdamse haven

Een van de locaties van ECT

Deze lokale gebruikers zijn voor 3,5GHz-5G in 2023 dus geen belemmering meer, vanwege die toewijzing van de 28GHz-band. Andere lokale gebruikers mogen niet op die 28GHz-band zitten en moeten dus verhuizen naar andere frequenties. Een voorbeeld hiervan is Hutchison Ports ECT Rotterdam, naar eigen zeggen het grootste containeroverslagbedrijf van Nederland.

Dit bedrijf heeft in de Rotterdamse haven twee containerterminals met een totaaloppervlakte van ongeveer 400 hectare, waar jaarlijks 7,5 miljoen containers worden overgeslagen. ECT zegt dit grotendeels geautomatiseerd en gerobotiseerd te doen, waarvoor het bedrijf een eigen lokaal netwerk heeft opgezet. Voor dit netwerk gebruikt het de 3,5GHz-band, waarvoor het een vergunning heeft om tot september 2026 100MHz vanaf 3700MHz te gebruiken.

Ook dit bedrijf wordt dus vanwege 5G gedwongen om naar een ander deel van de 3,5GHz-band te verhuizen. Dit zorgt al voor 'de nodige kosten en onzekerheden', aldus het bedrijf. ECT waarschuwt dan ook een schadevergoeding te claimen voor die gemaakte kosten.

Die migratie is niet de grootste zorg van ECT. In die eerdere vergunning stond namelijk dat tot september 2026 Vodafone, KPN en T-Mobile verplicht zijn om de bestaande lokale gebruikers te beschermen voor eventuele 5G-verstoringen. Na 1 september 2026 draait die situatie zich om. Dan mogen de lokale netwerken het landelijke 5G-netwerk niet meer verstoren en mogen 5G-aanbieders die lokale netwerken juist wél verstoren. "Met deze maatregel wordt het belang van lokale netwerken volledig achtergesteld en wordt er geheel voorbijgegaan aan het belang dat lokale netwerken over het algemeen hebben voor de economie, maar ook voor een veilige bedrijfsvoering", schrijft ECT. Andere lokale gebruikers hebben vergelijkbare zorgen en zeggen dat het belang van mobiele providers boven hun belang wordt gesteld.

Conclusie

Eind 2023 zou de belofte van sneller 5G eindelijk kunnen worden ingelost, althans, voor een deel dan. Vooral in grote steden kan de beperkte frequentieruimte nog een rol spelen, tot Inmarsat uit Nederland vertrekt. Dat geeft meteen aan wat de onzekerheden zijn rondom het voorstel van de adviescommissie. Wanneer Inmarsat gaat vertrekken, is nog niet zeker, en of Inmarsat überhaupt gaat vertrekken, is nog niet eens definitief.

Die onduidelijkheid maakt het voor providers ook lastig om plannen te maken, staat in het adviesrapport. Het is nu niet duidelijk hoe lang Inmarsat nog in Nederland blijft en hoe lang je als provider daardoor minder van de 3,5GHz-band mag gebruiken, met alle gevolgen van dien. Daardoor zouden de providers minder kunnen bieden voor de frequenties, al zou het ook kunnen dat providers juist meer frequentieruimte willen hebben.

Stel dat Inmarsat lang in Nederland blijft, dan zou je als provider juist zoveel mogelijk frequentieruimte willen kopen. In dit artikel zijn we ervan uitgegaan dat de providers elk een derde van de frequentieruimte winnen, maar dit hoeft niet. Ze kunnen maximaal veertig procent van de beschikbare frequentieruimte kopen, ofwel 120MHz. Tot Inmarsat dan uit Nederland vertrekt, mag je 80MHz gebruiken. 110MHz zou ook genoeg zijn om tot Inmarsats vertrek 80MHz te mogen gebruiken.

Is 70MHz genoeg voor de providers?

Wat providers daadwerkelijk gaan doen, blijft gissen. Ze willen en mogen niet veel zeggen over hun plannen met de frequenties, omdat die nog geveild moeten worden. Vodafone zegt bijvoorbeeld positief te zijn over het rapport van de adviescommissie, maar kan verder dan dat niet veel details geven. "De mededinging- en veilingregels staan ons niet toe om uitspraken te doen over de hoeveelheid spectrum die wij mogelijk zouden willen verwerven", zegt Vodafone.

KPN meldt dat 'de bal nu bij de minister' ligt 'om te zorgen dat de vertraging in de toedeling van deze voor mobiele communicatie zo belangrijke frequenties nog enigszins binnen de perken blijft'. "Uiteraard kan KPN geen uitspraken doen over zijn toekomstige uitrolplannen. We zien het wel als positief dat Nederland uiterlijk 1 december 2023 in ieder geval van start kan met de ingebruikname van een deel van deze belangrijke 5G-band en we hopen dat de volledige 300MHz zo snel mogelijk in gebruik kan worden genomen", meldt deze provider. Dit bedrijf hint er dan ook naar ook 70MHz te willen gebruiken voor 3,5GHz-5G, maar zegt dat niet direct. T-Mobile zegt blij te zijn dat de adviescommissie het advies heeft gepubliceerd en dat dit een goede stap is in de richting naar 3,5GHz-5G.

Daarnaast is er nog de kwestie van lokale gebruikers. Een deel van de gebruikers zal over moeten stappen naar andere frequenties en daar mogelijk andere apparatuur voor moeten aanschaffen. Mogelijk zal dit het ministerie extra geld kosten vanwege eventuele schadevergoedingen, maar dit lijkt vooralsnog geen rol te spelen voor 3,5GHz-5G vanaf eind 2023. De gebruikers en andere organisaties vrezen en waarschuwen wel voor de verstoringen die 3,5GHz-5G vanaf 2026 kan opleveren. Dit zou innovatie tegengaan en economische gevolgen hebben voor bedrijven. In het rapport van de adviescommissie staat dat het ministerie werkt aan een oplossing voor de problemen met lokale gebruikers. Hoe het hiermee gaat en welke problemen het ministerie bereid is om op te lossen, is niet bekend.

Het zou dus kunnen dat 5G vanaf eind 2023 eindelijk sneller wordt in Nederland en een duidelijk verschil met 4G laat zien. Tegelijkertijd zou het ook kunnen dat Inmarsats verhuizing wordt uitgesteld, dat het ministerie het adviesrapport naast zich neerlegt of dat er geen overeenstemming kan worden bereikt met lokale gebruikers. Hoe graag providers, de overheid en het bedrijfsleven ook willen dat heel Nederland nog sneller 5G krijgt: de toekomst van 3,5GHz-5G blijft onzeker.

Reacties (48)

[tw_gotcha]

een veiling is natuurlijk totaal fout. Het drijft de prijs onnodig op die door de consument betaald wordt. Is hier niks beters voor te verzinnen? Misschien denkt Amazon wel dat dit interessant is en die smjit ze er gewoon een paar 100 miljoen tegenaan. Veilingen bevoordelen de hele grote spelers.

[Keypunchie]

Wat een absolutismen.

A ) Wat zou het voordeel van kleine spelers zijn? Partijen zonder kapitaal die wel een licentie krijgen en vervolgens geen netwerk kunnen uitbouwen?

B ) Wat zou er mis mee zijn als Amazon de markt betreedt? Iets meer concurrentie voor de bestaande netwerk-operatoren zou fijn zijn. Alhoewel ik betwijfel dat zij interesse hebben in zo’n gereguleerde markt.


C ) Ken je de voorwaarden van de veiling? Er is sinds het debacle met de UMTS veilingen goed nagedacht. Bij dit soort veilingen zie je bvb. vaak dat de winnaar (met het hoogste bod) de prijs van het een-na-hoogste bod betaald.

Dit om te voorkomen dat deelnemers zichzelf gek laten maken en te hoog gaan bieden en daarmee inderdaad ‘te veel’ betalen.

Er zijn ook gebruikseisen (‘use it or lose it’), dat voorkomt dat een partij het opkoopt maar niet uitnut. Idem kun je maar een maximum gedeelte van het spectrum winnen (de driedeling staat van te voren vast, maar welk spectrum je wint is afhankelijk van je biedingen)

De overheid kan zelfs de veiling ‘mislukt’ verklaren onder bepaalde voorwaarden.

Al met al, het ligt een stuk subtieler. Intussen is er genoeg ervaring met spectrum veilingen dat ze vrij soepel voor een goeie prijsstelling zorgen, die haalbaar kan worden ingevuld door partijen.

Het is niet alsof de staatssecretaris op een wilde zondag met een hamertje op de markt staan en zomaar de veilingklok start.

[tw_gotcha]

Ik reageer idd nogal abosluut en ken de voorwaardne van de veiling niet. En ja, je kunt geen netwerk beheren als je het geld niet hebt, dat klot natuurlijk.

" Iets meer concurrentie voor de bestaande netwerk-operatoren zou fijn zijn"
Maar ik verbaas me er wel oprecht over dat er nog steeds gedacht wordt dat meer spelers goed is voor de consument. Het is goed voor de aandeelhouder. Als we drie grote spelers hebben en er komt een vierde bij levert dat niets op want de aandeelhouders willen meer winst en met meer concurentie moet dat geld ergens vandaan komen. Dat is bij de consument, of bij de mensen die er werken of de prijzen die aan de onderkant betaald worden aan de leveranciers (in het algemeen dan). Dat zien we met de paar grote supermarkt ketens, die minder aan boeren betalen, omdat er een kilo knallers moeten zijn (waar de consument niet op zity te wachten als die er simpelweg niet zijn). Gezondheidszorg: paar grote zorgverzekeraars, bepalen samen de jaarpremies, bepalen ook dat een een diestdoende verpleeger 11.5 minuut per patient mag besteden anders komt het niet uit (dat laatse is geen onzin).

[Keypunchie]

Maar ik verbaas me er wel oprecht over dat er nog steeds gedacht wordt dat meer spelers goed is voor de consument. Het is goed voor de aandeelhouder. Als we drie grote spelers hebben en er komt een vierde bij levert dat niets op want de aandeelhouders willen meer winst en met meer concurentie moet dat geld ergens vandaan komen

En met minder spelers wordt dit beter?

Prijsstelling is afhankelijk van veel factoren. Een belangrijke factor is: kan een consument overstappen? Ik negeer in deze de MVNO’s, want die kunnen namelijk geen multi-play aanbieden en zijn in feite *zelf* klanten.

Hoe graag een management ook hun aandeelhouders wil behagen, er is een grens aan de prijs-elasticiteit en zolang er verder geen onderscheidende zaken zijn, zoals netwerkkwaliteit, zullen klanten de goedkoopste aanbieder kiezen. Ga jij net onder je concurrenten zitten, dan stappen mensen al snel naar jou over. Vinden je aandeelhouders ook fijn!

Nou is er een ‘oplossing’ voor bedrijven om (prijs)concurrentie tegen te gaan: prijsafspraken! Nou zijn die dan ook verboden. Maar met een klein aantal spelers wordt het spelletje “afspraken zonder communicatie” wel makkelijker. Een soort van economisch “prisoner’s dilemma”. Als je concurrenten ook de prijs hoog houden, kan jij het ook doen…

Daar zou een nieuwe speler echt wat aan veranderen. En dat zag je ook toen Tele2 op de markt was. Die ging er echter zo hard in, dat ze de eigen winstgevendheid niet op orde hadden… ik heb er een paar jaar van genoten, iig :-)

Dus ach, daar heb ik dan ten koste van “aandeelhouders” (of eigenlijk: investeerders) geprofiteerd.

Op dit moment is de mobiele markt in Nederland aardig in balans, nou ja, in ieder geval volgens de ACM.

[Beerebeest]

Het is toch niet te hopen dat een grote Amerikaanse partij ala Amazon hier gaat investeren, laat die zich maar lekker richten op satelliet-internet maar laat die Amerikaanse toestanden maar lekker aan de overkant van die grote plas...
Ik hoop dat we hier gewoon Europese partijen houden (ja, het liefst Nederlands) die dit uitrollen...

[Keypunchie]

Hoezo is dat niet te hopen. Hoe Europees denk jij dat VodafoneZiggo is?

[Beerebeest]

Ik ben me er goed van bewust dat ze een Amerikaanse eigenaar hebben, maar ik wilde met mijn reactie aangegeven dat het naar mijn idee niet wenselijk is dat ook hier weer de Amerikanen/Chinezen een grote vinger in de pap krijgen maar we zelf als consument zouden moeten opteren voor een Europees initiatief...

[TheVivaldi]

Hebben we momenteel Nederlandse partijen dan, buiten KPN om? T-Mobile is Duits, VodafoneZiggo is maar deels Nederlands (alleen het Ziggo-gedeelte, maar die zijn vooralsnog niet geïnteresseerd in 5G voor thuis) en daar houdt het momenteel op. Ja, er zijn kleinere Nederlandse partijen als Simpel, maar dat zijn virtuele providers die nooit zulke investeringen zouden kunnen (en misschien zelfs niet eens willen) doen.

[Reactie gewijzigd door TheVivaldi op 22 juli 2024 16:38]

[Beerebeest]

Ik geef ook aan dat het naar mijn mening europese (en bij voorkeur Nederlandse ) partijen zouden moeten zijn...

[TheVivaldi]

Ik ben het niet met je oneens, maar ik geef aan dat dat momenteel lastig is.

[GekkePrutser]

Duits is ook niet erg.. Dan is het op zijn minst Europees.

VodafoneZiggo is voor de helft Engels en de andere helft Amerikaans. Dus op dit moment is 2,5 van de 3 aanbieders met een eigen netwerk Europees. Niet zo slecht toch?

Orange zou er ook nog bij kunnen komen tzt, die zijn Frans en ook een grote speler op de Europese mobiele markt. Nederland is een van de weinige markten waar die niet actief zijn.

Een grote Amerikaanse speler lijkt me ook zeer onwenselijk, omdat dat tot lobby zal leiden richting Amerikaanse provider verdienmodellen. Waar veel aandacht is op tracking van bijvoorbeeld DNS requests. Hier mag dit niet ivm netneutraliteit, maar die lobby zal je dan wel steeds meer zien.

[Reactie gewijzigd door GekkePrutser op 22 juli 2024 16:38]

[Blokker_1999]

En wat stel jij voor als alternatief? First come, first serve? Gunnen aan de laagste bieder? Loting?

[TheVivaldi]

Gunnen aan de laagste bieder is hoe de EU het graag ziet in allerlei andere sectoren.

[Reactie gewijzigd door TheVivaldi op 22 juli 2024 16:38]

[Termin8r]

een veiling is natuurlijk totaal fout.

Natuurlijk. Totaal.

Het drijft de prijs onnodig op die door de consument betaald wordt.

Is dat echt zo? Hoeveel betaalt een abonnee per maand extra? Heb je dat uitgerekend?

Ik zal je de moeite besparen: het is centenwerk. De mobiele operators betalen enerzijds miljoenen tot soms een miljard in een veiling, maar hebben anderzijds ook jaar op jaar miljardenomzetten. Ze verkrijgen in de veilingen vergunningen voor 15-20 jaar, dus de veilingkosten kunnen ze over vele jaren uitsmeren. Consumenten merken er nauwelijks wat van.

Is hier niks beters voor te verzinnen?

Wat stel je voor? Er worden al jaren vergunningen voor frequenties verdeeld en over de hele wereld worden daar veilingen voor gebruikt. Kennelijk is het niet zo'n heel slecht middel.

Er zijn overigens wel alternatieven. Zo kun je vergunningen verlenen aan degene die z'n aanvraag het eerste indient. Bij schaarse vergunningen is dat niet zo verstandig, want de eerste aanvrager krijgt ze dan allemaal en is daarmee monopolist. Bovendien trekt het cowboys aan, die mogelijk helemaal niet in staat zijn om een behoorlijk netwerk op te bouwen. Dat is een groot maatschappelijk risico, want het gaat wel om schaarse middelen, waarvoor je het exclusieve gebruiksrecht voor een groot aantal jaren aan een marktpartij verleent.

Je zou ook een zgn. vergelijkende toets kunnen toepassen. Dat is een soort schoonheidswedstrijd, waarbij de vergunningaanvragers ronkende bedrijfsplannen indienen en ambtenaren vervolgens moeten beoordelen wie de frequenties naar verwachting het beste zal inzetten. Is dat wat je wilt?

Loten zou ook kunnen, hoewel ik geen land ter wereld ken dat daarvoor gekozen heeft. Je trekt er weer gelukszoekers mee aan, die mogelijk alleen maar handel met vergunningen willen drijven. Maatschappelijk schiet je er niks mee op.

Veilingen van schaarse rechten - of het nou frequenties of vergunningen voor pompstations zijn - zijn feitelijk niet meer dan een verdeelmechanisme. Ze zijn gebaseerd op het principe dat degene die macro-economisch gezien het meeste voordeel met het schaarse recht kan behalen, er het meeste voor zal overhebben. Dat scheidt mooi de bokken van de schapen en biedt een grote mate van zekerheid dat het schaarse recht ook maatschappelijk gezien goed zal worden gebruikt.

Misschien denkt Amazon wel dat dit interessant is en die smjit ze er gewoon een paar 100 miljoen tegenaan.

het heeft voor een nieuwe speler op de markt geen zin om met de 3,5 GHz-veiling mee te doen, omdat je met die frequenties redelijkerwijs geen landelijk netwerk kunt bouwen. Daarvoor heb je lagere frequenties (<1 GHz) nodig en die zijn een paar jaar geleden al geveild.

Veilingen bevoordelen de hele grote spelers.

Het zijn niet zozeer de veilingen, als wel de enorme investeringen die nodig zijn om een landelijk dekkend mobiel netwerk op te bouwen. Die investeringen zijn een veelvoud van de veilingkosten en ze maken het voor nieuwe spelers bijzonder moeilijk om tot een markt toe te treden.

[mekkieboek]

Ik begrijp niet goed waarom die frequentiebanden verkocht moeten worden. Als het weg is, is het weg. Waarom niet als rijk eigenaar blijven en verhuren aan de beste bieder voor een acceptabel lange periode?

[Blokker_1999]

Dat is ook exact wat er gebeurd. Ze krijgen een recht op die banden voor x aantal jaar en onder voorwaarden.

[mekkieboek]

+1

[Oti]

Waarom kunnen we niet terug naar 'Vroegah', dan gebruikte je als verbinding radiotelegrafie (kan automatisch) of mogelijk andere ouderwetse wegen.
Vroege ris niet altijd beter , maar nieuw evenmin.

[SMSfreakie]

Sowieso ben ik wel benieuwd wat de Apax & Walburg Pincus uit de hoed gaan trekken...

[YangWenli]

Als je weer eens in het buitenland bent dank je god op je blote knieën voor de Nederlandse infrastructuur.

[Verwijderd]

En dat willen we zo houden daarom is deze veiling ook zo belangrijk en moet deze zsm plaats vinden.

[tw_gotcha]

onze infrastructuur is echt niet slechter zonder 5G. Dat gaat alleen over snelheid zodat je nog sneller je flauwekul filmpje op insta kunt zetten. En ja, met lang nadenken kun je wel wat use cases verzinnen waarop 5G belangrijk wordt. Bijv noodsituaties van schepen ... oh wacht...

[Verwijderd]

onze infrastructuur is echt niet slechter zonder 5G. Dat gaat alleen over snelheid zodat je nog sneller je flauwekul filmpje op insta kunt zetten.

Met deze redenatie reden we nu nog rond met paard en wagen, iedereen vond dat toen ook snel zat.

[Reactie gewijzigd door Verwijderd op 22 juli 2024 16:38]

[lenwar]

iedereen vond dat toen ook snel zat.

heb je daar een bron van?

De mechanisatie van transportmiddelen (treinen, wagens, enz) was niet vanuit de techniek ontwikkeld, maar vanuit een groeiende vraag naar transport. Uiteraard waren er mensen die angstig waren voor die ‘snelheidsmonsters’, maar dat neemt niet de erkenning van logistieke efficiëntie weg.

Niemand weerspreekt dat hogere snelheden of grotere bandbreedte een goede ontwikkeling zijn. De stelling is dat er op dit moment geen echte ‘noodzaak’ is. Je kan op 4g met gemak een 4k stream verwerken. Ok, niet met z’n allen tegelijk, maar dat gaat waarschijnlijk op 5g ook niet lukken.

5g voor snelheid is ‘op dit moment’ niet nodig; in z’n algemeen gesteld uiteraard. Het moet uiteraard worden doorontwikkeld op een redelijk tempo want we weten niet wat we over 5 à 10 jaar nodig hebben. En daarnaast is 5g natuurlijk veel meer dan snelheid en bandbreedte.

[Keypunchie]

Dooddoener, want er zijn wel degelijk limieten voor consumentengebruik, die investeringen in de infra bepalen.

Zo hoor je bvb. niet veel
suggesties dat het tijd wordt om de waterdruk fors te verhogen.

[DutchBee]

Compleet off-topic. Maar toevallig zijn er hier in de wijk namelijk veel mensen die juist de waterdruk verhoogt willen hebben. 😀

Sinds aansluiting op een andere bron is die namelijk behoorlijk minder.

[John Duh]

Die discussie kun je natuurlijk ook voeren over de oplopende snelheden van vast internet thuis, terwijl 100 Mbit/s voor het overgrote deel van de consumenten ruimschoots voldoende is. Op de lange termijn gaat dat pas interessant worden en tot die tijd is 5G nice 2 have. Het hele gedoe over al die scenario's om, eventueel vanaf eind 2023 geknepen 5G aan te bieden en de conflicten die dit met lokale partijen oplevert, vind ik wel typisch Nederlands.

[Naafkap]

Nee, het gaat niet om snelheid, het gaat om zo efficiënt mogelijk omgaan met de beschikbare bandbreedte in de ether.

Dat jij 4G nu nog goed genoeg vindt op je mobiel, is niet zo relevant. Er komen steeds meer apparaten die gebruik maken van mobiel internet. Deze apparaten delen allemaal samen een ether. Het wordt steeds belangrijker om deze ruimte zo efficiënt mogelijk te gebruiken.

Alleen dan kunnen we over 10 jaar nog steeds spreken van goede infrastructuur en kan jij nog steeds fatsoenlijk internetten zoals over 10 jaar gewoon is.

[Zer0]

Het wordt steeds belangrijker om deze ruimte zo efficiënt mogelijk te gebruiken.

En hoe is steeds meer banden gebruiken efficiënt?

[Naafkap]

Het gaat erom dat 5G efficiënter omgaat per beschikbare MHz bandbreedte dan 4G. Daarmee is 5G weldegelijk nodig om in de toekomst te kunnen blijven genieten van snel en stabiel mobiel internet. we weten dat de enorme toename naar vraag door allerlei apparaten alleen maar zal toenemen. Door niet te investeren in 5G zal het 4G netwerk dichtslibben, net als 3G dat deed.

[Blokker_1999]

Grappig, het doel van 5G is net niet om nog sneller te kunnen surfen. 5G heeft als doel meer apparaten gelijktijdig toegang te geven tot het internet. En met steeds meer connected devices wordt dat ook gewoon belangrijk.

[RANknowledge]

Ook hier heeft de overheid zitten treuzelen aanzien het al vele jaren bekend was dat 3.5GHz bestemd zou worden voor 5G.

[Blokker_1999]

En het is evenzeer al vele jaren bekend dat 3.5GHz in NL een probleemfrequentie is. Waarom zou je als overheid een veiling gaan organiseren wanneer de bedrijven die een deel van het spectrum krijgen daarna nog jaren in onzekerheid leven of ze er wel iets mee gaan kunnen doen.

3.5GHz is onderdeel van 5G, maar dat wil niet zeggen dat je het moet gebruiken. Ook op 4G zijn er vele frequentiebanden die hier bij ons niet gebruikt worden.

[VChunky]

Je moet het helaas wel gebruiken voor specifieke toepassingen, simpelweg vanwege zowel de antennes en de apparaten die op deze internationale standaard werken. Nederland is te klein om er concurrerende specifieke apparatuur voor te maken omdat wij zo nodig een andere frequentie indeling hebben.

[GekkePrutser]

3.5 Ghz is een van de weinige banden die Europees-breed ondersteund worden, daarom moet je wel. De bestaande banden hebben te weinig capaciteit.

[Astrix]

Als het snelheid verschil tussen 5g vergeleken met 4g als gevolg van de huidige ontwikkelingen toch nog niet zo groot is, hoef je als abonnee voorlopig dus nog geen haast te maken, met over te stappen op 5g, en kan je beter nog even je 4g smartphone blijven gebruiken. Totdat 5g echt volgens plan helemaal operationeel is om het het echte verschil te kunnen maken met 4g.

[gba_child]

Sterker nog, ik heb wat metingen in mijn achtertuin gedaan( niet het beste voorbeeld ), maar daar was 4g rond de 100 mbits down en 5g 25mbits down, up was bijna gelijk

[ikbenjoeri]

@Hayte de frequentie verdeling op pagina 2 klopt niet.

Op 1400Mhz heeft VF en KPN 15Mhz en T-Mobile 10Mhz (4G)

Source: https://antennekaart.nl/page/frequencies @jk-5

[Reactie gewijzigd door ikbenjoeri op 22 juli 2024 16:38]

[Hayte]

Bedankt voor je reactie, de tabel is aangepast

[Helium-3]

De Europese telecommunicatieorganisatie CEPT schetst een dichtstedelijkgebiedscenario waarin een provider 750Gbit/s per vierkante kilometer downloadverkeer wil kunnen verwerken, terwijl gebruikers met 300Mbit/s kunnen downloaden en met 50Mbit/s kunnen uploaden. Dit komt neer op 2500 3,5GHz-5G-gebruikers per vierkante kilometer.

Voor wie, net als ik, benieuwd is hoeveel 2500 mensen per km² eigenlijk is, heb ik even het volgende plaatje opgezocht, waarin je de bevolkingsdichtheid van Nederland ziet op een kaartje:
Population Density, 2020 (Netherlands) - Wikimedia

Vrijwel heel Nederland komt niet onder een minimum van 25 inwoners per km² uit, en vooral de wat grotere steden komen pas boven de 1000 inwoners per km² uit. Den Haag is de dichtstbevolkte gemeente van Nederland met 6429 inwoners per km², en Schiermonnikoog is met 23 inwoners per km² de dunstbevolkte gemeente.

[Reactie gewijzigd door Helium-3 op 22 juli 2024 16:38]

[VChunky]

Net als het vorige artikel over 5G en de 3,5GHz band slaat Tweakers wat mij betreft de plank redelijk mis.
Als er iets dieper was gegraven in bijvoorbeeld eerdere openbare adviesrapporten, ingezonden kamerstukken en consultatiereacties, dan had er best een wat completer en vooral kritischer beeld kunnen worden geschetst. Met name hoe een ministerie van ECONOMISCHE zaken omgaat met de waarde van 5G op korte termijn (veilingopbrengsten) versus lange termijn (waardevolle toepassingen voor Nederland). Kijk bijvoorbeeld eens naar andere landen hoe zij het oplossen en vooral ook waarom. Diezelfde argumenten gelden ook voor Nederland maar wij denken het weer beter te weten hier... Onder druk van de grote lobby van mobiele netwerkoperators en de korte termijn euro's zwichten onze beleidsmakers?

[Inflatable]

Ik zit persoonlijk meer op beter bereik met 5G te wachten dan op nog meer snelheid.. Voor wat ik doe met een mobiele verbinding is 4G ook snel zat en dat heeft op veel plekken wel een veel beter bereik.. Ik reis veel met de trein en daar heb ik 5G altijd uitstaan omdat ik dan veel te vaak de verbinding kwijtraak.. Mijn mobiel (Samsung S22) schakelt dan teveel tussen netwerken.. 4G is veel stabieler als je je beweegt door het land vanwege veel betere dekking overal.. 5G is mooi als je je op een vaste plek bevindt waar je goede 5G ontvangst hebt..

[TEMwave]

Er zijn een aantal lage frequentie banden beschikbaar voor 5G, o.a. de 700MHz band. Op deze lage frequenties heb je relatief lage datasnelheden, maar wel een groot bereik. Mogelijk reis je door een gebied waar de 5G uitrol nog niet helemaal klaar is (misschien wordt er daar nog geen gebruik gemaakt van die 700MHz band bijvoorbeeld), want 5G kan uiteindelijk alles wat 4G kan en veel meer.

[Inflatable]

Ik reis voor mijn werk het hele land door.. Zoals ik al zei, de dekking van 5G is nog lang niet op het niveau van 4G.. Laten ze dat eerst maar eens verbeteren denk ik dan..

[gawnieskens]

ik hoop dat het niet afloopt zoals met Viaplay..... veel bieden en weinig waarmaken en
de consument maar betalen voor die shit....

[Spinner]

Voor een vierkante kilometer dicht stedelijk gebied heb je in dit scenario 23 60MHz-zendmasten nodig, of 14 100MHz-masten

Hoe moet ik me dat voorstellen, zie ik dan meer masten dan bomen om me heen ?
Waarom willen we dat..

[TEMwave]

Het zal je verrassen hoeveel 3G/4G/5G zendmasten er nu al in steden staan. Kijk als je door de stad loopt maar eens goed naar dakranden van flatgebouwen en andere hoge gebouwen. Grote kans dat daar een witte kast op is gemonteerd met daarin antennes. Zie ook deze mooie antennekaart: https://antennekaart.nl/k...56&lng=5.46226501&zoom=13