Kabinet krijgt advies om veiling 3,5GHz-frequentieband uit te stellen naar 2023

Een onafhankelijke adviescommissie adviseert het kabinet om het beschikbaar stellen van de 3,5GHz-5G-frequenties uit te stellen tot 2023. Inmarsat, dat de band nu gebruikt, moet volgens de commissie de tijd krijgen om zijn diensten naar het buitenland te verplaatsen.

De adviescommissie heeft op verzoek van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat onderzoek gedaan naar het vrijmaken van de 3,5GHz-frequentieband voor het 5G-netwerk. De commissie heeft zijn bevindingen gepubliceerd en schrijft dat het satellietbedrijf Inmarsat de tijd moet krijgen om zijn diensten die deze specifieke frequentieband gebruiken, naar het buitenland te verplaatsen.

Minister Micky Adriaansens van Economische Zaken en Klimaat komt voor de zomer met een reactie op het advies. Het satellietbedrijf steunt de conclusies van de adviescommissie. Als de minister het advies overneemt, wordt de 3,5GHz-frequentieband in december volgend jaar geveild voor gebruik van 5G. Aan het einde van 2023 kan de band dan gebruikt worden voor het 5G-netwerk. Tot die tijd heeft Inmarsat de tijd om zijn satellietschotels van het Friese Burum naar een locatie in Griekenland te verplaatsen. De schotels in het Friese dorp worden nu gebruikt voor noodoproepen van schepen. Tweakers schreef eerder een achtergrond over de '112 voor schepen'.

De veiling van de 3,5GHz-frequenties werd vorig jaar uitgesteld, vanwege de uitspraak van de voorzieningsrechter, die oordeelt dat er niet zomaar ruimte gemaakt mocht worden voor 5G op de 3,5GHz-frequentieband. Tegelijk is er ook druk vanuit de EU, die stelt dat deze frequentieband zo snel mogelijk beschikbaar moet worden gesteld voor het aanbieden van 5G.

Reacties (120)

[johanneslol]

En op deze manier loopt Nederland steeds verder achter.... In zuid Korea zijn ze al begonnen aan 6G.tegen de tijd dat wij hier 5G hebben, hebben zij 6G

[hydex]

En hoe erg is dat? Wat gaat er nu mis?

[Zwelgje]

precies, altijd maar sneller en meer. neem eens genoegen met wat er is en stop je geld in zaken waar je wat aan hebt in deze maatschappij.

[johanneslol]

In IT is stilstand achteruitgang. We zijn het nu nog niet nodig maar tegen de tijd dat we het wel nodig zijn moeten we nog 10 jaar wachten. Ik denk aan AR/vr en bijvoorbeeld zelf rijdende auto’s.

[ISaFeeliN]

Dit is wat er mis is in deze wereld. Alles moet altijd maar meer sneller. Het is nooit goed genoeg.

[Polderviking]

Dat vind je mis?
Zonder doorlopende innovatiedie zaten we nog steeds in een grot stenen tegen elkaar te slaan.

[Ulysses]

Het is denk ik goed om te concluderen dat winst maximalisatie of verdere data integratie in het dagelijks leven niet een gezond model is om persoonlijk naar te leven. Dat gezegd hebbende, is het voor de industrie en maatschappij als geheel wél goed als dingen die al bedacht zijn sinds die oorlog zo'n beetje steeds beter en efficiënter geïmplementeerd worden. Een SSD is tenslotte al een stuk milieuvriendelijker dan zijn magnetische voorgangers. Daarbij zijn niet alleen beter technieken nodig maar ook mensen die het in de menselijke wereld werkbaar maken. Denk daarbij aan wet en regelgeving maar ook aan sociale regels rond het gebruik van de techniek. Dat gaat gelukkig allemaal nog steeds op het tempo waarin als het goed is de langzaamste 10% de uiteindelijke standaard neer zet.

[kozue]

Waarvoor zijn AR, VR en zelfrijdende auto’s dan “nodig”? Ik vind het alle 3 perfecte voorbeelden van zaken waarvan ik me geen enkel doel voor kan stellen wat “nodig” is. De wereld werkt prima zonder. Het zijn allemaal luxeproducten waar niemand van afhankelijk is.
Net als 5G overigens. Noem me 1 ding wat je niet met 4G kunt maar wel met 5G. En kom dan niet aanzetten met “met 5 personen tegelijk 4K TV streamen”, want 4/5G is voor mobieltjes en daar heb je uberhaupt geen meerdere gebruikers en grote schermen. 5G is geen vaste lijn voor een complete woning.

[Ruuuuuubje]

In grote lijnen ben ik het zeker met je eens, maar toch even een paar ideeën.
- zelfrijdende auto's schelen in de transport sector banen, dus hebben we weer wat mensen die elders kunnen gaan werken, bijvoorbeeld zorg en onderwijs ondersteunen.
- VR/AR voorbeelden zijn er ook veel waardoor de persoon die iets uitvoert niet op de locatie hoeft te zijn. Bijvoorbeeld operatie op afstand, drone video werk ipv controle op locatie, technische reparaties op complexe/gevaarlijke plekken middels een robot...

Het moet allemaal zeker niet, een simpele wereld is soms veel leuker, en ik sta inmiddels echt niet meer bij elke "vooruitgang" te springen. Maar er zijn altijd dingen te bedenken die de wereld efficienter maken zodat we met zn aller langer leven en meer op onze gat of social media kunnen zitten

[jongetje]

Een zelfrijdende auto moet zelf kunnen rijden, daar heb je geen 5g voor nodig.

En waarom zou een operatie op afstand via een 5g verbinding moeten? Als je dat al op afstand wilt (wat gebeurd er als de verbinding wegvalt bijv.) is een ziekenhuis aangesloten op veel stabieler glasvezel dan een 5g mast ergens buiten waar ook honderden telefoons ed. mee verbonden zijn.

[johanneslol]

Een zelf rijden auto van met andere auto's communiceren waardoor je effectiever de wegen vrij kan houden bijvoorbeeld.

Operaties zijn complex en lang niet iedereen kan alles. Als je een operatie moet ondergaan en een minder ontwikkeld gebied dan is 5G makkelijker uit te rollen dan een kabel naar elk ziekenhuis.

[jongetje]

Dan moet wel elke auto met elke auto kunnen praten, tegen die tijd bestaat 5G niet meer....

Elk ziekenhuis in Nederland zit op glasvezel internet (en volgens mij gaat dit artikel over Nederland).
En voor minder ontwikkeld gebied is het volgens mij goedkoper om een chirurg heen te sturen dan op vele (afgelegen en minder ontwikkelde) plekken apparatuur te plaatsen om dit op afstand te doen...

Klinkt allemaal leuk, maar zo heel veel minder latency is er niet met 5G tov 4G. Hoe langer de afstand en hoe meer hops er zijn hoe meer latency je hebt. Daar veranderd 5, 6, 7 of 100G helemaal niets aan.

[Reactie gewijzigd door jongetje op 23 juli 2024 16:17]

[sympa]

Ja maar... "telemedicine" wordt al decennia lang gebruikt om nieuwe verbindingstechnieken te verkopen.
Net zoals "5G" nu kennelijk "zelfrijdende auto's" betekent.

[Yourireplay]

"zelfrijdende auto's schelen in de transport sector banen, dus hebben we weer wat mensen die elders kunnen gaan werken, bijvoorbeeld zorg en onderwijs ondersteunen."

En hoe haal je die mensen dan ineens binnen in andere sectoren? Daar gaan namelijk hele studies etc voorraf...

[bzzzt]

5G is geen vaste lijn voor een complete woning.

Er zijn anders behoorlijk wat woningen in Nederland afhankelijk van 4G voor een beetje internetverbinding...

[jongetje]

Alleen deze 5g frequenties reiken niet ver. Dit is juist voor evenementen en drukke gebieden zoals stations, stadions e.d.

[Blorgg]

In IT is stilstand achteruitgang.

Dat hoor je wel vaker. Ik zou zelfs durven stellen dat vooruitgang soms ook achteruitgang is.

Je zou ook eens systemen verder uit kunnen ontwikkelen. Richting de 100% issues oplossen. Hoe fijn zou het bijvoorbeeld zijn om nu nog Windows-versie-oud te kunnen gebruiken zonder dat je zorgen hoeft te hebben over de veiligheid van je systeem? Je zou bijvoorbeeld eens Windows XP op een nieuw systeem moeten (kunnen) draaien. Zo snel, zo weinig resource gebruik, en als het is opgestart is je systeem idle. Geen honderden services die doorpruttelen op de achtergrond. Naja, misschien Windows Search dan.

In plaats daarvan krijg je de ene buggy launch na de andere. Honderden, zo niet duizenden CVE's in nieuwe Windows versies die allemaal weer gefixt moeten worden. Miljarden uren down time omdat systemen gepatched en herstart moeten worden. Elke keer nieuwe snellere hardware nodig enkel en alleen om je OS te kunnen draaien, nog niet eens voor je applicaties. De berg e-waste groeit elke dag maar door omdat we steeds nieuwe spullen willen voor het uitvoeren van min of meer dezelfde taken.

En hetzelfde geldt natuurlijk ook voor 5G, 6G, nieuwe WiFi, snellere telefoons, nieuwe routers, etc.

Maar goed, we hebben in ieder geval geen 'stilstand' en gaan dus 'vooruit' zoals sommigen zeggen. Alsof je de nieuwe functies, zoals AR/vr en zelfrijdende auto's uit jouw voorbeeld, niet als optionele uitbreiding naar een ouder en stabiel platform zou kunnen brengen...

[johanneslol]

Als je features uitbrengt voor een bestaand systeem verbeter je hem ook. Dan is het nog vooruit. Stilstand is je laat het precies zoals het nu is en veranderd er nooit meer iets aan.

[pofsok]

Maar jij hebt het erover dat er stilstand is, omdat we nog niet aan 6G oid zijn begonnen. Terwijl we juist het punt proberen te maken dat ook andere dingen belangrijk zijn. Zo heb je bijvoorbeeld beveiliging en compatibiliteit (5g modems ondersteunen niet perse alle frequenties op dit moment). Maar bijvoorbeeld ook een volledige nationale, of internationale dekkingsgraad van een netwerk heeft heel veel toegevoegde waarde (en is naar mijn mening een stuk belangrijker dan die paar dichtbevolkte gebieden die cutting edge technologie ondersteunen als 6G).
Daarnaast denk ik ook niet dat je de uitrol van 5G kunt vergelijken met andere technieken, zoals 4G of 6G, omdat 5G haast een paradigma shift is in telecom networking. Het gaat om meerdere frequentie banden, ingebakken schaalbaarheid van netwerk services. Er gaat nog wel een aantal jaar voorbij voordat alle specificaties van 5G in ons land (en ook landen zoals Zuid Korea) volledig en breed worden ondersteund.

[sympa]

Ik vind de overgang van kooplicenties naar huurlicenties niet echt een vooruitgang, om maar een voorbeeld te geven.

[kozue]

Soms is iets gewoon af en kun je er beter vanaf blijven. Sommige producten zijn zo af dat als je er iets aan verandert, het waarschijnlijk een achteruitgang op zal leveren. Niet elke verandering is een vooruitgang, je moet verandering niet met vooruitgang verwarren.

[jongetje]

Waarom zou een zelfrijdende auto afhankelijk zijn van 5g?

[johanneslol]

Omdat als je meerdere auto's met elkaar wilt laten praten je extreme lage latency nodig bent. Iets dat je alleen kan op 5G

[bzzzt]

Mwoch, latency op 4G is iets hoger, maar geen orde grootte verschil. Desnoods moeten die zelfrijdende auto's maar een metertje verder uit elkaar rijden. Het hele idee dat je daarvoor per se 5G nodig hebt is meer marketing gedreven dan daadwerkelijk noodzakelijk. Bovendien zijn er nog veel andere issues die opgelost moeten worden voordat echt zelfrijdende voertuigen werkelijkheid zijn waarbij het nog maar de vraag is of 5G voldoet voor die oplossingen.

[NielsFL]

Dat klopt natuurlijk niet. De laagste latency verkrijg je door directe onderlinge communicatie. Maar daar verdienen de telco's niets aan.

[tkteun]

https://en.wikipedia.org/wiki/IEEE_802.11p

[ro8in]

Ik denk dat we kwa Nederland nog heel erg voorlopen op veel andere Europese landen. Heb je wel eens geprobeerd te internetten in zuid Frankrijk?

[Tout]

Dit is in mijn ogen een grotendeels onjuist standpunt. Ik snap dat het goed klinkt, maar:

Als de techniek langzamer vooruit gaat, of er is minder beschikbaar, dan duurt het niet lang of er komen creatievere oplossingen. Ook gaat men nog eens kijken of dingen niet efficiënter kunnen. Als de hardware bijvoorbeeld alsmaar beter wordt, is er minder reden om de software verder te optimaliseren.

Verder ben ik het eens dat er een matiging moet komen aan de groei groei groei tactiek. Dat is niet goed vol te houden. Tevreden zijn met dat wat er is, is een veel gezondere situatie. Bij groei is er meestal een aspect dat de dupe is. Want ook bij efficiëntieslagen zijn er ook grenzen, dan gaat de kwaliteit op een gegeven moment minder worden.

[Atilim]

Niet dat het allemaal vandaag of morgen moet ofzo want zo dringend is het ook weer niet maar er zijn meerdere doeleindes dan alleen sneller internet op je telefoon.

[Yourireplay]

Dat hadden ze 10 jaar geleden ook kunnen zeggen, slaat nergens op.

[Nas T]

Ik heb bewust een paar maanden terug een 4G telefoon gekocht. Simpelweg omdat het praktische snelheidsverschil redelijk te verwaarlozen is. Nou vind ik 5G een hele mooie ontwikkeling, want daardoor worden 4G producten kunstmatig goedkoper. 6G is prima, maar dan over een jaar of drie, denk ik.

[Pret]

Ik heb een 5G telefoon maar deze functie staat altijd uit omdat de 5g die ze hier aanbieden trager is dan de 4g.

Daarnaast is de battery drain groter en kan ik dus minder lang met mijn telefoon.

[Carlos0_0]

Ik weet niet of je bij android kan kiezen maar bij Iphone wel, of altijd 5G wanneer beschikbaar of alleen wanneer die denkt het nodig te hebben.
Ik heb hem altijd op 5G staan en merk weinig verschil in batterij, kan nog 2 dagen doen wat mij normaal ook lukt(Tevens 2 simkaarten prive sim op 4G).

[Pret]

Heb jij een 12 of 13?

[Carlos0_0]

Ik heb 13 pro max

[Pret]

De 13 heeft inderdaad betere 5g connectivity waarbij de batterij minder snel leeg gaat.

[jongetje]

Ik doe dat om de 2e reden (heb unlimited).

Snap ook mensen niet die zelfs bijbetalen voor 5g met een databundel van bijv. 10GB per maand.

[Reactie gewijzigd door jongetje op 23 juli 2024 16:17]

[Pret]

Ik heb het ook en unlimited data, maar betaal er niet extra voor. Buitengebieden hebben gewoon geen goeie 5g coverage en ook niet de snellere 5g.

Ben het eens dat men niet bij moet gaan betalen. Als je het hebt mooi maar 4g is voor mobiele telefoons meer dan genoeg. Zelfs wanneer we de super snelle 3.5ghz 5g krijgen.

[beerse]

Het snelheidsverschil tussen 4g en 5g zit niet in de bandbreedte. Het echte snelheidsverschil tussen die 2 zit in de snelheid van het opbouwen van de verbinding. Die is bij 5g in potentie veel sneller. Dat houdt dus in dat als er verstoring is (of bij verplaatsingen en dergelijke), dat er sneller een ander pad is opgebouwd.

Met 5g worden in theorie ook meer banden gebruikt, zowel op lagere frequenties als op hogere frequenties. En dan gaat de natuurkunde mee spelen: Met lagere frequenties heb je minder bandbreedte. Maar je kan wel een grotere afstand overbruggen. Dus op langere afstanden heb je dan relatief wel meer bandbreedte. Andersom, met hogere frequenties heb je juist wel hogere bandbreedte maar dan over een kortere afstand: De cellen worden kleiner.

Uiteindelijk heb je met 4g of 5g op de zelfde afstand en met de zelfde frequentie band ook een vergelijkbare bandbreedte, er van uit gaand dat de zender de bottleneck in de bandbreedte is.

[Carlos0_0]

Je heb die telefoon ook uitgezocht dat die geen 5G had, want je kan het ook dan natuurlijk uitzetten ?.

[Nas T]

Wat bedoel je precies? Dat ik net zo goed een 5G telefoon had kunnen kopen en dan uitzetten? Maar dan zou ik een duurdere telefoon hebben ...

[Atilim]

Dan heb je gewoon een goedkope telefoon gekozen....
Nu doe je alsof je een keuze had tussen een telefoon die 5g support en eentje die alleen maar 4g support en dat je een bewuste keuze maakt om alleen voor 4g te gaan.

[Diablo_GT]

Dat is toch ook wat hij zegt. Hij heeft bewust een 4G telefoon gekocht omdat eem 5G telefoon in feite niks toevoegt tov een 4G of de toegevoegde waarde verwaarloosbaar is.

[Reactie gewijzigd door Diablo_GT op 23 juli 2024 16:17]

[Nas T]

Dan heb je gewoon een goedkope telefoon gekozen....

Ik vind een middenklasse smartphone niet goedkoop ...

[Carlos0_0]

In de meeste middenklasses zit al standaard 5G ondertussen(Zelfs in budget), dit is dan wel een model van 2 jaar geleden(Wil niet zeggen dat die slecht is, maar toen was 5G nog redelijk nieuw).
Deze is er echter ook in 5g toen uitgebracht, kost 5 euro meer als ik van beide de 128gb variant bekijk.

4G model: 399 coolblue

pricewatch: Samsung Galaxy S20 FE 4G (SM-G780F), 6GB ram, 128GB opslag Blauw

5G model: 405 bij bol.com (Alleen even niet direct leverbaar nu)

pricewatch: Samsung Galaxy S20 FE 5G (6GB ram, 128GB opslag) Blauw

[Reactie gewijzigd door Carlos0_0 op 23 juli 2024 16:17]

[Nas T]

Ik heb het model tweedehands gekocht. Veel mensen dachten/denken dat 5G een gemis is en gaan upgraden. En dan ontstaat er tweedehands ruimte om te onderhandelen qua prijs, zonder praktisch in te leveren op performance.

[Carlos0_0]

Je mist er inderdaad vrij weinig aan ik heb wel 5G, niet omdat ik het wou maar zat bij nieuwe toestel Iphone 13 pro max).
Ik had mijn 11 pro max verkocht omdat ik prive en werk telefoon combineer nu met 2 simkaarten, en kwam er achter dat de werksim 5G had(Op de 13 had ik effe wat meer opslag wel fijn).

Je merkt het misschien alleen in een druk gebied nu, zoals koningsdag of een voetbalstadion waar de meeste op 4G nog zullen zitten.
Maar je kan voorlopig nog wel op 4G blijven zitten zonder enige problemen .

[wildhagen]

En dat is ook helemaal prima. We hoeven écht niet overal meteen voorop te lopen, zeker niet als dat risico's oplevert voor in dit voorbeeld de scheepvaart.

Het is niet alsof we met 5G niet vooruit kunnen, zelfs met 4G kunnen we op dit moment en de komende jaren echt nog wel vooruit.

Bijkomend voordeel is dat je kan profiteren van de lessons learned van anderen, waardoor je niet dezelfde problemen tegenkomt. Spaart weer ergernis en geld uit ook nog.

[Cypher_Nine]

helemaal gelijk, ware het niet dat veel nederlanders en met name onze regering vaak niet zo ver kijkt en meer proberen het wiel zelf uit te vinden.

[jongetje]

Welk wiel? De overheid verdient juist geld aan die veilingen.

[sympa]

En geheel terecht. Door geld te vragen voor een schaars goed wordt er druk gelegd om dat efficiënt te gebruiken.
En van de inkomsten profiteren we allemaal.
(En nee, de providers maken het niet goedkoper als de frequenties gratis zouden zijn. Ze verdienen alleen maar meer.)

[DhrRob]

Een veilige scheepsvaart is ietsjes belangrijker dan net wat sneller internet, vind je ook niet?

[jhnddy]

Waarom maak je een vals dilemma? Het een hoeft het ander niet uit te sluiten. Het vereist alleen aanpassing van bestaande infra.

[arbraxas]

Het is geen vals dilemma, maar de crux van dit hele verhaal.
Want het plan was wel degelijk om die 3,5Ghz vrij te geven voor 5G zonder oog voor de gevolgen voor de scheepvaart.
De rechter heeft dus nu bepaald gedaan dat je eerst de bestaande infra moet aanpassen (verplaatsen).
Maar daar was dus een rechterlijke uitspraak voor nodig, te zot voor woorden eigenlijk.

[DhrRob]

Precies, en aanpassingen aan die bestaande infra kosten tijd. Tot die tijd zijn er andere prioriteiten dan een snellere 5G-verbinding.

[johanneslol]

Het is nou niet, alsof ze in 1 dag besloten hebben om die band te gebruiken. 5G was jaren on ontwikkelingen en is nu ook al jaren op de markt.

[Euronitwit]

Nee niet in 1 dag, maar wel zonder te kijken of de benodigde frequentie misschien al in gebruik was.

[Chrotenise]

En het kost ook jaren om satellieten te maken en je organisatie internationaal te verhuizen.

[Verwijderd]

Heb je werkelijk tot op 20voudig meer dan 4g nodig?

Ik haal 99mbit down en 9 mbit up over 4g in notabene Portugal met tmobile nl.

Voor wat ik doe meer dan zat.

[Reactie gewijzigd door Verwijderd op 23 juli 2024 16:17]

[bzzzt]

Woon je in een dunbevolkt gebied? Bedenk wel dat als het gebruik van 4G om je heen toeneemt de snelheid waarschijnlijk behoorlijk naar beneden gaat (of op z'n minst minder voorspelbaar wordt).

[Verwijderd]

Nou wat mis ik snel 5g zeg. Op 4g heb ik ook nog genoeg bandbreedte voor YouTube, Netflix etc. Kan ik mail checken en Whatsapp gebruiken.
"Ja, maar in de toekomst heb je het nodig"
Dat zeggen ze ook al 3 jaar. Misschien over nog eens 3 jaar?

[johanneslol]

5G belangrijkste toevoeging is niet de snelheid maar de latency en dat het eenvoudiger is meerdere clients te bedienen.

[mjz2cool]

Het gaat ook niet om de snelheid, dat is maar een klein voordeel.

[Frame164]

Vergeet niet dat de noodzaak voor 5G-SA in Nederland minder is dan in veel andere landen omdat wij al de beste mobiele netwerken ter wereld hebben. In de ons omringende landen is het veel belangrijker om snel de boel te verbeteren.

[Verwijderd]

Ik woon in Spanje, en heb prima verbinding. Alleen niet als ik het binnenland in ga waar niets of niemand woont. Maar daar zal ook wel geen 5g worden geïnstalleerd 😅

[Franky Boy]

6G zit in de fase van standaardisatie ed. dus wat jij zegt klopt niet.
Of het zijn hele premature netwerken van bv. Samsung om te testen.

[mae-t.net]

Kennelijk was het frequentieplan slecht doordacht. Hoe essentieel is de 3,5GHz band voor de service? Hoe kon de Europese regelgever dit niet aan zien komen? Waarom kan het in Griekenland wel? Ik denk dat er veel meer en belangrijker vragen zijn dan of we achter komen te lopen (wat waarschijnlijk niet het geval is, of alleen maar eventjes om daarna een grotere sprong te maken bijvoorbeeld).

[Nas T]

Het satellietbedrijf Inmarsat die de band nu gebruikt, moet volgens de commissie de tijd krijgen om zijn diensten naar het buitenland te verplaatsen.

Kan iemand uitleggen waarom dit zo "laat" plaatsvindt? Als Inmarsat de tijdelijke rechten had, dan zouden die toch verlopen zijn op een bepaalde datum? Dan had Inmarsat dus voor die datum zijn activiteiten al verplaatst moeten hebben, lijkt me. Nu lijkt het (mij) dat Inmarsat een soort van verzaakt heeft tijdig maatregelen te treffen en dat de overheid daardoor genoodzaakt wordt de veiling uit te stellen.

Als ik er compleet naast zit, hoor ik het ook graag

[Groningerkoek]

EU wetgeving bepaalt dat Inmarsat deze bandbreedte mag gebruiken in Nederland en Inmarsat doet dit al sinds begin jaren '90 en heeft haar schotels op de door de Nederlandse overheid aangewezen plek in Burum. Tevens is Inmarsat door internationale verdragen gedwongen om haar service te leveren. Er is dus geen sprake van tijdelijke vergunningen die automatisch zouden verlopen.

Inmarsat is al druk bezig met een verhuizing naar Griekenland maar moet wel de tijd krijgen om dit af te kunnen ronden. Inmarsat is ook al sinds 2011 bezig met het lanceren van nieuwe satellieten om de band te kunnen veranderen (huidige satellieten zijn 3,5Ghz en dat is niet te wijzigen omdat je geen monteur bij de satellieten langs kunt sturen..) maar dit vergt tijd om af te ronden.

Het is niet Inmarsat die dingen eerder had moeten doen, het is de Nederlandse overheid die met oogkleppen op haar plannen door wilde voeren en de veiling van bandbreedte welke reeds door anderen in gebruik was duur wilde verkopen aan de telecomproviders.

Er zijn trouwens nog tientallen andere locaties waar 5G kan gaan botsen met andere gebruikers en die hebben nog toestemming tot 2026 om de band te mogen gebruiken, dus dat kan ook nog "leuk" worden.

[kodak]

De vraag is waarom het zo "laat" zou zijn. Dat lijkt me als eerste te gaan om de vraag of het niet al had moeten gebeuren. Als dat uitgesloten kan worden gaat het pas om wat redelijk zou zijn om nog te doen.

Of het niet al had moeten gebeuren maak ik niet op uit het advies. De onderbouwing die je geeft over verwachtingen dat het geen tijdelijke vergunning zou zijn lijkt er zelfs niet in te staan?

Eerder het omgekeerde: dat er hoe dan ook valt te verwachten dat een vergunning, mogelijkheid en andere verplichtingen duidelijk maken dat je als bedrijf weet dat het eindig is. En daar hield het bedrijf zelf ook rekening mee.

Maar wat is dan op tijd? Want als de situatie is dat het hoe dan ook tijdelijk is en er jaren geleden ook duidelijk was dat het botste met rechten en verplichtingen van anderen, dan kon er dus al eerder gezorgd worden voor een oplossing. Het lijkt vaag te worden gehouden waarom dat dan niet eerder werd gedaan, door het te hebben over wat nu nog redelijk zou zijn. Maar dat is toch niet hetzelfde als het is niet "laat".

[Reactie gewijzigd door kodak op 23 juli 2024 16:17]

[Groningerkoek]

25. Of Inmarsat een verwijt treft omdat zij eerder maatregelen had kunnen nemen, is in het kader van deze procedure niet relevant. Zelfs als Inmarsat een verwijt zou kunnen worden gemaakt, betekent dat immers niet dat dus de door haar verzorgde nood-, spoed- en veiligheidscommunicatie in gevaar kan worden gebracht. Wel zou verwijtbaarheid een rol kunnen spelen in het kader van nadeelcompensatie of schadevergoeding. Overigens kan er niet aan voorbij worden gezien dat uitgifte van vergunningen voor mobiele communicatie in de 3,5 GHz band lange tijd onmogelijk was vanwege het gebruik dat Defensie in Burum van die band maakt. Eerst eind 2018/begin 2019 werd duidelijk dat er een oplossing kon worden gevonden voor Defensie. Gelet daarop en gelet op de aard van de dienstverlening die Inmarsat verzorgt, hoefde Inmarsat er voordat het ontwerp van het bestreden besluit in consultatie werd gebracht redelijkerwijs geen rekening mee te houden dat het gebruik dat zij van de 3,5 GHz band maakt zou worden ‘wegbestemd’ op een wijze zoals in het bestreden besluit plaatsvindt.

https://uitspraken.rechts...d=ECLI:NL:RBROT:2021:6106

[Verwijderd]

Huh? Ik weet van Inmarsat, maar andere locaties heb ik nooit genoemd zien worden. Heb je een aantal voorbeelden met ook de 'waarom'?

[beerse]

Zoals wifi in de 2,4 frequentie rekening moet houden met magnetrons en dergelijke en in de 5.x frequentie reeks rekening moet houden met radar, zo moet gsm in de verschillende frequentie banden ook rekening houden met wat daar allemaal nog meer gebeurt.

En ja, een magnetron is goed afgeschermd. En nee, een magnetron kan niet op een andere frequentie. Dan werkt ze namelijk niet. Juist de magnetron is de reden dat we de 2,4 MHz frequentie vrij kunnen gebruiken.

En met radar zit het net zo: Een radar werkt op een bepaalde frequentie omdat de natuurkunde daar achter dan daarmee ziet wat ze wil zien. Er zijn verschillende frequenties met verschillende 'zichten'. Een weer-radar wil wel wolken zien. Een scheepsradar wil juist door de wolken heen kijken.

En in de telecom hebben we heel lang om die speciale frequenties heen kunnen werken, daarmee zijn alleen die speciale frequenties nog vrij voor de telecom, dat wil zeggen: Ze mogen gebruikt worden maar ze moeten er rekening mee houden dat die anderen er ook in werken.

Dat doet overigens niets af aan de inmarsat frequentie band, dat was wel gewoon een afspraak.

[supersnathan94]

Een magnetron kan heel goed op een andere frequentie. De laagste resonantiefrequentie (dat waarvan men zegt waar de magnetron op gebaseerd is) is namelijk 22.235GHz. Tien keer zo hoog als de magnetron dus.

Het is juist de 2.4GHz band geweest die toen vrij te gebruiken was waarom dit zo’n succes was en niet andersom.

[kondamin]

Werkt die dan beter op 22.235Ghz?

[supersnathan94]

Ja. Een iig een stuk efficiënter.

We gooien er nu gewoon heel veel energie tegenaan en “let’s hope it sticks”. Dat werkt prima, maar kan dus veeeel efficiënter.

[mae-t.net]

Behalve dat 22.235GHz minder diep doordringt, dus het is de vraag of het voordeel van resonantie daar tegen opweegt.

[Groningerkoek]

Draadloze beveiligingscamera’s van gemeenten, draadloze netwerken in de logistieke sector of mobiele breedbandaanbieders op het platteland.

Dingen die overlast kunnen geven maar niet in verhouding staan tot een wettelijke verplichte dienst voor schepen in nood zijn zoals Inmarsat, dus hier laat men het erop gewoon op aankomen,

[Verwijderd]

Zitten die niet op een iets andere frequentie dan 5G? Ik neem namelijk aan dat je de 5,2Ghz frequentie bedoeld voor 'low latency' WiFi.

[grassmoon]

de 5 van 5g staat niet voor het gebruik van de 5Ghz frequentie, maar voor dat dit de 5de generatie mobiel netwerk is.

[Verwijderd]

Ik weet het. Ik maakte even een foutje en zat te denken om eea reden aan de 5 Ghz band, ipv 3 Ghz

[Franky Boy]

Naast Inmarsat zit ook de AIVD in Burum, maar die kan de overheid makkelijker bewegen om te vertrekken ;-).
Andere gebruikers zijn private netwerken in bv. de Rotterdamse haven ed. Die zitten ver genoeg van Burum af, maar die licentie loopt tot 2026.

[avlt]

Waarom verhuizen ze naar Griekenland; gebruiken de Grieken niet ook dezelfde frequenties voor 5G?

[Franky Boy]

Er zullen in Griekenland best wat gebieden zijn met nauwelijks inwoners, daar heeft uitrol van 3,5 GHz niet veel zin. Dat is het probleem in Nederland, er kan wel 3,5 GHZ gebruikt worden, maar alleen onder de lijn Amsterdam Enschede dacht ik. Dat was voor de providers niet aantrekkelijk, en dus voor EZ ook niet, vanwege tegenvallende inkomsten ;-)

[sympa]

Nederland is dan ook nog aardig plat en vlak.
Terwijl je in Griekenland zo'n grondstation misschien ergens achter een bergrug kan zetten.

[grassmoon]

De rechten waren niet tijdelijk, dit artikel is wel interessant hierover

nieuws: Overheid mag Nationaal Frequentieplan voor 3,5GHz-5G niet wijzigen va...

[Nas T]

Duidelijk. De overheid wilde dus de 3,5GHz ruimte claimen, maar daar heeft de rechter een streep doorgehaald, omdat Inmarsat deze frequentie al (lang) gebruikte en vanwege internationale verplichtingen met 99,9% zekerheid moet kunnen aanbieden.

[ucsdcom]

Duidelijk. De overheid wilde dus de 3,5GHz ruimte claimen, maar daar heeft de rechter een streep doorgehaald, omdat Inmarsat deze frequentie al (lang) gebruikte en vanwege internationale verplichtingen met 99,9% zekerheid moet kunnen aanbieden.

Hé en waar is de suggestie voor een regionale openstelling van deze frequenties gebleven? Er werd ooit over gesproken de providers slechts toestemming te geven voor een uitrol in west, oost en Zuid Nederland, en dan het Noordoosten nog even vrij te houden zodat het een en ander door Inmarsat verhuisd kan worden.

Laten we eerlijk zijn: de eerste uitrol van nieuwe frequenties gebeurt vaak toch eerst in een testgebied en daarna in de randstad. Vervolgens de grote steden, de snelwegen en spoorlijnen en dan pas het platte land. Dus voor de providers zou het niet eens zo'n ramp zijn en dan had je in 3 kwart van Nederland eindelijk de mogelijkheid voor echt snel 5g zoals dit bedoeld is.

[Franky Boy]

Dat zou EZ niet genoeg geld opleveren bij de veiling ;-)

[Kevinp]

Kan iemand mij vertellen waarom er niet gewoon voor de 3.6 band is gekozen?

Ik vind het schandalig dat je zegt rot maar op want een paar mensen moeten bellen en internetten. Dit is een veiligheidssysteem en daar had je nooit aan moeten tornen.

[Alle de jong]

Dan zit je nog meer in de satellieten knoop, de band loopt tot 4,2 GHz en krijg je te maken met verstoring van hoogteradars op vliegtuigen waar de 5G systemen op kunnen storen. Zie wat er in de US nu gebeurt. De huidige 4G systemen stralen in principe niet boven de horizon, terwijl 5G systemen ook drones moeten kunnen volgen en dus omhoog kunnen stralen met alle EM verontreiniging die dat met zich meebrengt.
Overigens ben ik van mening dat er meer dan voldoende spectrum beschikbaar is. De 2,6 GHz band wordt nog lang niet vol benut.

[DeComponeur]

Tegelijkertijd is er ook druk vanuit de EU, die stelt dat deze frequentieband zo snel mogelijk beschikbaar moet worden gesteld voor het aanbieden van 5G.

Wat ik me steeds afvraag hoe essentieel dit is.
Er wordt nu al 5G aangeboden door diverse providers, of is dat surrogaat / eigenlijk geen 5G.
I know. De 5G van nu is een veredelde 4G+ maar hadden we dat niet 5G moeten noemen en de komende generatie 6G.
Voor de huistuinenkeukenconsument is het erg verwarrend/volstrekt onduidelijk.
Je koop een Samsung A52 5G maar hoe volwaardig die is en wat ie kan
Mijns inziens bestaat er een 'marketing 5G' en een 'echte 5G'.
Of dat kwalijk is weet ik niet maar misschien dat Tweakers hier een leuk artikel over kan maken

[thetakman]

Dat artikel is er al een soort van:

reviews: Waarom we nog geen supersnel 5G hebben

Kort samengevat, 5G gaat over meerder frequenties heen. Wij hebben een deel al in gebruik maar een deel nog niet (o.a. de 3.5GHZ)

Jou provider biedt het wel aan, en de telefoons die je koopt kunnen het ook al. Het is er dus al wel en het zit in je abonnement. Dat is enkel een goed iets, want als de 3.5Ghz vrij komt en KPN of wie dan ook deze gaat aanbieden, zit het al in je abonnement dus betaal je niet ineens meer.

[mjz2cool]

5G heeft verschillende banden, waaronder de banden die nu gebruikt worden. En er is dan een soort overlap met 4G.

[sympa]

Bijna alle 4G-banden kunne ook op 5G worden ingezet toch?
Alleen de toestellen zijn niet zo ver. Ook een berg5G-banden combineren niet voor zover ik weet. Terwijl dat bij 4G doodnormaal is.

[psdata]

5G is eigenlijk een combinatie van alle's huidige G's bij elkaar
Het is standaard (en zou worden ondersteund door het modem chipset in je telefoon)
Het stuk in de 3,5ghz is speciaal bedoeld voor op korte afstand hoge snelheden te halen, hier voor heb je een hoge dichtheid van antenne's cels nodig (bv zoals in grote steden ieder bushokje een cell)
Dit zal naar alle waarschijnlijkheid nooit in ons polder (weidse) landschap in z'n geheel worden uit gerold.
Maar de huidige providers maken hun netwerk wel gereed dat ze deze standaard 5G wel kunnen toepassen, maar of ze dan binnen deze standaard ook overal de totale dekking realiseren van alle banden die binnen 5G zitten zal denk ik niet gebeuren.

[ro8in]

Marketing termen is toch dagelijkse kost in de hele telco industrie. Van de megapixel race tot en met 5g. Elk buzzwoord wordt ingezet om jou weer naar de winkel te krijgen voor een nieuw abonnement met een 600+ euro toestel. Terwijl het allemaal maar marginaal of helemaal niet beter is.

[bzzzt]

Ben het er mee eens dat er veel buzzword gedreven onzin wordt verspreid, maar begrijp niet hoe je daaruit concludeert dat er geen verbetering is geweest.

[ro8in]

Ik zeg marginaal of niet. Ligt een beetje welk onderdeel je bekijkt. Van 3g naar 4g was een wereld van verschil. Van 4 naar 5 momenteel helemaal 0 omdat wij de echte 5g frequencies niet in gebruik hebben. Onze 5g is momenteel gewoon in de basis nog steeds 4g en is dus echt een marketing buzz woord.

[bzzzt]

Er is natuurlijk meer dan alleen snelheid. Betrouwbaarheid/schaalbaarheid is iets wat alleen inzichtelijk is voor de telecom providers, maar 5G wint ook zichtbaar op latency. (heb getest: 4g is een fractie sneller bij mij, maar 5g heeft substantieel minder latency). Beiden zijn op mijn locatie en netwerk gewoon takkesnel dus vermoed dat mijn huidige gebruik er niet veel op vooruit gaat als het nog sneller wordt. Uiteindelijk is het de vraag of bij het aanbod van >100Mbps snelheden met lage latency ook nieuwe toepassingen worden gevonden.

[Franky Boy]

5G is zo'n 10% sneller dan 4G in Nederland, omdat we al zulke goede netwerken hebben.
Latency is stukken beter in 5G, en upload snelheden ook.

[Groningerkoek]

5G is een protocol voor de nieuwe generatie telefoons, daarnaast kan een overheid besluiten (in het geval van Nederland doet de EU dat) om bepaalde bandbreedtes te reserveren voor 5G de EU heeft gekozen voor 3.6 and 26 GHz

[Frame164]

Wat we nu hebben is qua radio "echte" 5G, maar de signalering gaat nog via 4G. Het is dus wel mogelijke om de hogere snelheden te bieden, maar zaken als ultra low latency laat nog even op zich wachten. Dus applicaties die hogere snelheden nodig hebben kunnen we nu al gebruiken, maar zaken waarvoor lage latency belangrijk zijn is nu even een bottleneck. Denk aan mobile gaming, industry e.d.

[Franky Boy]

Dat heeft weer meer met de core van het netwerk te maken dan met de frequenties, maar uiteraard hangt het eea wel van elkaar af.

[pieterboes]

Gaan ze in Griekenland die3,5 GHz dan niet gebruiken?

[Groningerkoek]

Sinds 2011 is men al bezig met een nieuw satellietnetwerk op een andere band, dit is over ongeveer 10 jaar afgerond. Kan mij voorstellen dat Griekenland wel een eiland heeft waar dit prima kan,

[Verwijderd]

Wellicht op een onbewoond eiland waar 5g geen bereik heeft ?

[Franky Boy]

Er is volgens mij zo'n 100 km rondom het grondstation geen aangrenzende netwerken nodig.
Die plekken zijn er vast wel in Griekenland, waar zo weinig mensen wonen dat de 2,6GHz al genoeg bandbreedte geeft icm de andere banden.

[neeecht]

3500 MHz 5G - Mobiele Netwerken

[smesjz]

"Als de minister het advies overneemt, wordt de 3,5GHz-frequentieband in december volgend jaar geveild voor gebruik van 5G. Aan het einde van 2023 kan de band dan gebruikt worden voor het 5G-netwerk. "

Dat is wel heel optimistisch. Het kan eind 2023 gebruikt worden als veiling & betaling & uitrol in 1 maand wordt gedaan. Q1/Q2 2024 lijkt me realistischer.

[Teijgetje]

Die uitrol zijn ze al mee bezig, dus als de frequentie vrijgegeven wordt is het een kwestie van een switch omzetten om het te kunnen gebruiken.

[FrostyPeet]

/off topic

Als NL zelfstandiger wil zijn waarom geen frequentie vrijmaken voor een nationaal internet mesh router netwerk? Iedereen een router die de router van de buren zoekt en dan 1 mega netwerk zonder afhankelijkheid van providers. Beetje zoals die freenet systemen waarmee Duitsers aan het hobbyen zijn. Of wat ze in Cuba gebruiken. Intern webpagina, e-mail, chat en gamen. Als iedereen 20 euro per jaar lapt, kan er ook nog een aantal masten geplaatst worden voor de gebieden met weinig huizen.

/ontopic

Ik hoor niemand klagen dat hun youtube filmpjes te langzaam laden o.i.d. Wel als er geen bereik is. Nederland is er niet gezelliger op geworden met al die zombies in bijvoorbeeld het openbaar vervoer, met hun hoofden 45 graden gekanteld om op dat schermpje te kijken. Ik voorspel een groeimarkt voor fysiotherapeuten en oogartsen.

[jongetje]

Dat heeft Ziggo met zijn wifispots, maar dan gaan mensen klagen dat het een pietsje stroomgebruik.

KPN heeft meegedaan aan fon, maar dat is ook gestopt juist vanwege de steeds grotere databundels.

En jongeren hebben al vaker een bril nodig.

[Reactie gewijzigd door jongetje op 23 juli 2024 16:17]

[batjes]

Amsterdam had begin deze eeuw zo'n mesh Wifi netwerkje. Veel kraakpanden deden daar aan mee. Was best een leuk project.

Er zijn toen pogingen geweest dat netwerk uit te breiden naar andere steden, maar het bloedde al vrij snel dood, mede geholpen door het kraakverbod en de toenemende vervuiling van het spectrum, waardoor zelfs met richtantennes de afstanden te groot werden.

[wild_dog]

Een volledig draadloos mesh netwerk waar alle nodes draadloos met elkaar communiceren zal enorm traag zijn. Draadloze communicatie heeft niet alleen een maximum communicatie snelheid per node/verbinding, maar ook een maximum snelheid per kanaal. Over een bepaalde frequentie kan maximaal een X aantal bits aan informatie/pakketten gestuurd worden per seconde, ook pakketten die niet voor een specifieke verbinding belangrijk zijn maken van deze zelfde capaciteit gebruik.

Als router A in berijk van routers K, L en M is, en ze allemaal het zelfde kanaal gebruiken (wat moet om te kunnen communiceren, en de meeste draadloze apparaten kunnen maar 1 kanaal tegelijk gebruiken), dan zal communicatie van router K naar L ook ten kosten gaan van de snelheid waarmee A met M communiceerd.

Als K en M elkaar niet kunnen berijken, maar wel met A als tussen node, moet A de communicatie eerst ontvangen en dan het herversturen op het zelfde kanaal. 1 verbinding is met een draadloze tussen node dus al dubbel zo belastend op het draadloze kanaal.

Je zult waarschijnlijk 2 of 3 tussen nodes nodig hebben voordat communicatie aan 1 kant van de tussen nodes niet meer storend is/ten kosten gaat van de maximale snelheid van communicatie aan de andere kant. Elke verbinding die je dus door een volledig draadloos mesh netwerk stuurt zal dus 3-4 keer zo belastend zijn voor de maximum snelheid (25Mbit download verbinding gebruikt 75-100Mbit van de maximale snelheid binnen een kanaal). Als je daar dan ook nog eens veel gebruikers op zet, dan zie je wel hoe dit snel problemen gaat geven.

De huidige 3G/4G/5G netwerken hebben hier niet zo veel last van. De zend masten hoeven niet met elkaar draadloos te communiceren, dat gaat gewoon per kabel. Dus niet alleen heb je geen last van de doorstuur penalty, maar je kan ook alle nodes van een ander kanaal gebruik laten maken. Als je niet draadloos full mesh gaat heb je gewoon een veel hogere doorvoersnelheid.

Daarnaast maakt de huidige infra ook gebruik van backbone verbindingen: tussen steden of een stad en een data center liggen kabel verbindingen met een veel hogere snelheid, als een soort snelweg, en alle Inter stad verbindingen gaan via die backbone. In een full mesh netwerk kun je niet zo'n backbone opzetten. Je kan wel specifieke point to point verbindingen op andere kanalen/meerdere kanalen tegelijk opzetten met specialistische apparatuur, maar dan is het niet een full mesh netwerk zoals jij bedoelde. In een full mesh netwerk hen je eigenlijk alleen maar plattelands weggetjes en geen snelwegen.

Om nog maar te zwijgen over het feit dat er buiten de steden niet zo veel huizen zijn waar iedereen een node van zo'n mesh netwerk zal hebben, dus niet alleen heb je tussen steden geen snellere verbinding waar je die nodig hebt, je hebt zelfs minder nodes/routes die gebruikt kunnen worden, netto dus zelfs een langzamere verbinding.

[Reactie gewijzigd door wild_dog op 23 juli 2024 16:17]

[psdata]

Het is jammer voor Inmarsat, we zijn toch een land van polderen en overleg.
Er waren/zijn al geruime tijd discussie's om in het noorden rond Burrum, het spectrum een beetje te verdelen. Het gaat om een een speciefiek deel in het 3,5GHz bereik groot ik dacht 300 a 400 Mhz breed.
Men was bezig om bv de eerste 85 Mhz aan Inmarsat en dat de mobile providers (in die buurt) het andere deel uitbaten.
Het zou een oplossing zijn van deze hoge frequentie is alleen maar geschikt voor korte afstanden binnen het GSM netwerk. Er waren ook al studie's gedaan in en rond Burrum aan de behoefte van dit stukje binnen het 5G funktionaliteit.
Maar ja, ik lees hier uit dat de nederlandse politiek dit buiten de deur willen hebben.
Het wordt vervolgt

[t_captain]

Wanneer komt eindelijk de 26 GHz (mmWave) band aan de beurt?

[sympa]

Om en masse een festival te livestreamen?

[Skyrunner]

Blijf het bijzonder vinden hoe een bedrijf dat verbindingen faciliteert die binnen het GMDSS vallen ruimte moet gaan maken voor een commerciëel net als 5G...

@DhrRob dat dus.