De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft bepaald dat in 2020 aan EA onterecht een dwangsom voor de FIFA Ultimate Team-lootboxes is opgelegd. Deze conclusie volgt op basis van het oordeel dat deze lootboxes in de FIFA-games geen kansspel zijn.
De uitspraak van de Raad van State betekent dat de eerdere uitspraak van de rechtbank in Den Haag wordt vernietigd. Dat geldt ook voor de dwangsom die in oktober 2019 door de Kansspelautoriteit aan EA werd opgelegd. Nu die komt te vervallen, hoeft EA de FIFA-games ook niet meer aan te passen. De Kansspelautoriteit zegt dat het 'gaat bezien wat de consequenties van deze uitspraak zijn voor haar aanpak van lootboxes'.
In de huidige zaak bij de Raad van State betoogde de Kansspelautoriteit dat hier sprake was van een kansspel, omdat toeval de inhoud bepaalt en de spelers een economische waarde vertegenwoordigen. EA bracht daartegen in dat de Packs met virtuele spelers geen kansspel zijn, maar 'onderdeel uitmaken van het bredere behendigheidsspel, namelijk de FUT-modus'. Volgens EA zijn de Packs dus geen apart spel. Verder benadrukte EA dat de meeste Packs alleen door gameplay zijn te verwerven; volgens EA geldt dat voor 92 procent van de Packs. Ook stelt EA dat de inhoud van de Packs niet als prijs of premie is te kwalificeren, omdat de inhoud niet legaal in geld kan worden omgezet en is afgesloten van de economie.
De Raad van State gaat mee in deze redenering van EA. Volgens de Afdeling is het verkrijgen en openen van de Packs geen opzichzelfstaand spel. De rechters stellen dat gamers 'de Packs alleen openen met het oog op het spelen van virtuele voetbalwedstrijden' en dat ze alleen worden verkregen en geopend in voetbalwedstrijden. "De Packs worden niet in een omgeving die losstaat van de FUT-modus geopend. Hoewel het openen van Packs niet tijdens het spelen van wedstrijden en opdrachten zelf kan plaatsvinden, gebeurt dat wel in dezelfde FUT-modus. Dat de Packs aldus apart van de wedstrijd of in game-opdracht geopend worden, maakt niet dat sprake is van een apart spel", aldus de Afdeling.
Ook stelt de Afdeling dat de verhandelbaarheid van de Packs op de zwarte markt 'betrekkelijk' is: "De zwarte markt richt zich met name op het verhandelen van complete accounts in plaats van losse Packs of de inhoud daarvan. De Kansspelautoriteit kan niet één onderdeel - namelijk dat de Packs los van het spel te kopen en openen zijn - isoleren om te concluderen dat sprake is van een apart spel", zegt de Afdeling. De conclusie dat sprake is van een apart spel zou eventueel wel overeind blijven als de Kansspelautoriteit 'uitgebreid kan motiveren' dat deze handel 'op grote schaal plaatsvindt'. Volgens de Afdeling is de Kansspelautoriteit hier echter niet in geslaagd.
De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State is de hoogste algemene bestuursrechter in Nederland. Er is dus geen beroep mogelijk. Dat betekent dat de verkoop van de lootboxes in Nederland niet hoeft te verdwijnen en dat EA spelers geen optie hoeft te bieden om de inhoud direct te kopen, zonder gokelement. Daarmee ontstaat er een verschil met de situatie in België. In België is EA begin 2019 al gestopt met de verkoop van FUT Points. Dat besluit werd genomen na gesprekken met de Belgische Kansspelcommissie, die van oordeel is dat de Packs in strijd zijn met de gokwetgeving. EA was het daar niet mee eens, maar gaf toch gehoor aan het verzoek; er kwam dan ook geen rechtszaak aan te pas.
Deze rechtszaak gaat specifiek over de Packs in de FUT-modus van de FIFA-games, waardoor deze uitspraak en de gestelde maatstaf van de Afdeling waarschijnlijk niet automatisch van toepassing zullen zijn op andere games en de lootboxes die daarin voorkomen. Het zal voornamelijk draaien om de vraag of de lootboxes onderdeel zijn van de gameplay of echt als een los spelelement moeten worden gezien.
In deze zaak is het ook opvallend dat de Kansspelautoriteit in november vorig jaar 'een zeer omvangrijk nader stuk heeft ingediend'. Dat betekent dat de autoriteit dat stuk niet direct in het begin van het proces heeft ingebracht en de beroepstermijn al verstreken was toen het werd ingediend. In principe kunnen stukken dan alsnog worden ingediend, tenzij dat in strijd zou zijn met de goede procesorde. Volgens de Afdeling is daar sprake van, omdat het gaat om een groot stuk dat op een laat tijdstip is ingediend. Volgens de Afdeling heeft EA hierdoor niet de kans gehad om er passend op te reageren. Ook heeft in dit oordeel meegespeeld dat er 'zo min mogelijk nieuwe passages' in staan en dat de Kansspelautoriteit tijdens de mondelinge zitting in de rechtszaal haar standpunt heeft kunnen toelichten.
De rechtbank oordeelde eerder dat de besluiten die de basis vormen voor de inmiddels vervallen last onder dwangsom openbaar gemaakt moeten worden. Volgens de Raad van State heeft de rechtbank ten onrechte overwogen dat de Kansspelautoriteit kon bepalen dat de besluiten openbaar gemaakt moesten worden. Het sanctiebesluit, zoals dat sinds oktober 2020 op de website van de Kansspelautoriteit stond, is inmiddels niet meer vindbaar.
De Nederlandse Kansspelautoriteit laat zich sinds 2018 kritisch uit over lootboxes in games. De autoriteit had toen tien populaire games met lootboxes onderzocht en stelde dat vier daarvan niet in lijn waren met de Wet op de kansspelen. Volgens de Kansspelautoriteit waren die games in strijd met deze wet, omdat de inhoud van de lootboxes via externe handelsplaatsen overdraagbaar was.