'Meestribbelen' is misschien het beste Nederlandse woord voor 'malicious compliance', het idee dat je aan de letter van de wet wilt voldoen zonder aan de geest van de regels te voldoen. Apple gooide iPhones een beetje open om aan de EU-wet Digital Markets Act te voldoen. In het artikel op Tweakers over die implementatie staat dit: "Apple lijkt met de huidige implementatie ergens halverwege de intentie van de EU en de zelf gewenste regels uit te komen. Met de reacties van de bedrijven zoals ze er nu liggen, waaronder die van Microsoft, dat bovendien zelf aan de DMA moet voldoen, bestaat er een kans dat de Europese Commissie inderdaad de implementatie van Apple zal afkeuren."
Zover is het nu nog niet, maar het eerste waarschuwingsschot is gelost: in de voorlopige bevindingen van het onderzoek naar hoe Apple voldoet aan de DMA, concludeert de Europese Commissie dat het bedrijf in overtreding is.
Tegelijk zit Apple ook niet stil. Apple Intelligence, de belangrijkste set aan nieuwe functies in de producten van de fabrikant in jaren, komt voorlopig niet naar Europa vanwege de DMA. Daarbij wees Apple naar de interoperabiliteitvereiste van de DMA. Dit artikel duikt in deze ontwikkelingen en hoe Apple omgaat met deze wet die de iPhone-maker duidelijk niet kan waarderen.
Illustratie bovenaan de pagina en op de frontpage: Dall-E met prompt: "Een afbeelding van twee middeleeuwse ridders die strijden. De ene heeft een hoofd in de vorm van een appel, de andere heeft een vlag. De zwaarden beide ridders raken elkaar. Zij vechten voor een poort." Verder bewerkt in Adobe Photoshop.
DMA: wat was het ook alweer?
De DMA is EU-wetgeving die moet voorkomen dat grote techbedrijven te veel macht krijgen. Specifiek gaat het over het reguleren van de poortwachterfuncties van grote techbedrijven. Die poorten zijn diensten van bedrijven waar kleinere bedrijven niet omheen kunnen. Bij Apple gaat het om de App Store. Ontwikkelaars konden niet om de App Store heen als ze iOS-apps wilden uitbrengen. Daarom moest Apple downloadwinkels van derden toestaan, zodat ontwikkelaars hun app niet per se in de App Store hoeven te plaatsen.
Apple is zeker niet het enige bedrijf dat aan de DMA moet voldoen. Er zijn in totaal zeven bedrijven met diensten die aan de DMA moeten voldoen, en dat doen ze op allerlei manieren.
DMA-poortwachters | Alphabet | Amazon | Apple | ByteDance | Meta | Microsoft | Booking |
Bemiddelende diensten | Google Maps Google Play Google Shopping |
Amazon Marketplace | App Store | Meta Marketplace | Booking.com | ||
Advertenties | Amazon | Meta | |||||
Sociale netwerken | TikTok | Facebook |
|||||
Berichtendiensten | WhatsApp Messenger |
||||||
Video | YouTube | ||||||
Besturingssystemen | Google Android | iOS, iPadOS | Windows | ||||
Zoeken | Google Zoeken | ||||||
Browser | Chrome | Safari | |||||
Totaal aantal diensten | 8 | 2 | 4 | 1 | 6 | 2 | 1 |
Apple is zelfs niet het bedrijf dat de meeste diensten heeft; op de lijst staan acht diensten van Google en zes van Meta. Tot deze diensten behoren onder andere Android, Google Zoeken, Chrome, Instagram, WhatsApp en Messenger. De DMA, waarvan de tekst hier te lezen is, verplicht deze bedrijven onder meer om hun diensten open te stellen voor samenwerking met diensten van derden, verbiedt ze om eigen diensten te bevoordelen in eigen browsers en besturingssystemen en moet daardoor een gelijker speelveld creëren voor concurrentie op het gebied van digitale diensten.
Grote techbedrijven gebruiken vaak eigen platforms om hun producten en diensten te bevoordelen. Google levert onder meer Chrome, Maps en de Play Store mee met Android. Op iOS is Safari de standaardbrowser. Andere browsers mochten wel worden gebruikt, zolang zij de renderingengine van Safari gebruikten.
De DMA ging in maart in, maar toen al was duidelijk dat deze datum niet het eindstation was. De wet is nieuw en daarom was het onduidelijk wanneer een bedrijf precies wel of niet voldeed aan de wet. Wanneer is het genoeg en wanneer doet een bedrijf te weinig?
Hoe Apple dacht te voldoen aan de DMA
:strip_exif()/i/2006792338.webp?f=thumblarge)
Apple heeft wel degelijk veel gedaan om aan de DMA te voldoen, wat tot uiting komt in diverse categorieën. Een van de wijzigingen die gebruikers zullen merken, is dat Apple nu ook andere browserengines toestaat op iOS. Tot voor kort was alleen de WebKit-engine van Safari toegestaan. Dat is een groot verschil met de desktop, waar browsers wel een eigen browserengine mogen gebruiken. Chrome en Firefox op iOS waren tot nu toe in feite eigen skins over Safari heen. Dat is nu anders. Dat heeft ook effect gehad: andere browsers hebben nu een groter marktaandeel op iOS.
Dat komt vooral door een andere aanpassing: een browserkeuzescherm. Gebruikers konden al andere browsers als standaard instellen op iOS, maar nu krijgen ze bij de eerste keer starten een keuzescherm met diverse alternatieven. Die staan bovendien in een willekeurige volgorde.
Bovendien staat Apple eindelijk gamestreamingdiensten en emulators toe in de App Store. Dat is al een punt waar het misging, want Apple heeft de voorwaarden zo opgesteld dat ontwikkelaars meer mogen in de App Store dan in apps daarbuiten. Bovendien handhaaft Apple daar ook op.
Daarmee komen we op een volgend punt: er zijn nu alternatieve downloadwinkels. De eerste verschenen vanaf april en er komen er nog meer aan. Apple geeft zijn controle niet op: het checkt niet alleen de ontwikkelaars van alternatieve downloadwinkels, maar ook alle apps die erin verschijnen. Die moeten dus voldoen aan soms strengere en soms minder strenge regels dan in de App Store zelf. Dat is te zien in de regels door het vinkje aan de linkerkant van de pagina aan te zetten. Ontwikkelaars mogen hun apps ook aanbieden via hun eigen website en ook dat checkt Apple.
Een andere wijziging is dat gebruikers op verschillende manieren kunnen betalen in apps. Dat kan via Apple, zoals altijd al kon, maar ook via andere betaalproviders. Apps moeten van Apple gebruikers met een apart scherm waarschuwen dat ze een betaling doen via een andere partij dan Apple. Bovendien is de korting op Apples commissie 3 procentpunt, vaak te weinig voor ontwikkelaars om met een alternatieve betaalmethode winst te maken. Ook kunnen apps nu links plaatsen naar aanbiedingen buiten de app. Zo kan Netflix via de eigen website een gratis proefmaand aanbieden en dat adverteren binnen de app, iets wat voorheen niet mocht van Apple.
Voor ontwikkelaars zijn er keuzes te maken. Zo kunnen ontwikkelaars een formulier invullen om hun app compatibel te maken met specifieke elementen van iPhone-hardware of iOS-software die niet standaard in api's zitten. Bovendien komen er api's en tools beschikbaar voor alle nieuwe mogelijkheden, en komen er nieuwe voorwaarden voor ontwikkelaars binnen de EU.
Daarnaast heeft Apple voor ontwikkelaars een nieuw voorstel voor het afrekenen van commissie. Momenteel betalen kleine ontwikkelaars, met een omzet tot een miljoen dollar, 15 procent commissie en grote ontwikkelaars 30 procent. Voor abonnementen die binnen apps worden afgesloten, hanteert Apple een commissie van 30 procent in het eerste jaar en 15 procent in de daaropvolgende jaren. Deze voorwaarden mogen ontwikkelaars blijven gebruiken. Het alternatief zijn de nieuwe voorwaarden. Kleine ontwikkelaars betalen 10 procent en grote ontwikkelaars 17 procent. Voor het gebruik van Apples betaalsysteem geldt een tarief van 3 procent. Bovendien komt er een Core Technology Fee. Wanneer een app meer dan een miljoen installaties in een jaar bereikt, betalen ontwikkelaars 50 cent per installatie. Dat tarief geldt niet alleen als een nieuwe gebruiker de app installeert, maar ook voor updates. Het doel hiervan is om grote gebruikers van de infrastructuur van de App Store met grotendeels gratis apps, daarvoor te laten betalen.
Ontwikkelaars krijgen bovendien toegang tot meer data over het gebruik van hun app via een apart rapport, dat onder andere informatie bevat over het aantal gebruikers, hoeveel dingen zij uit de app delen en andere relevante statistieken.
Waarom Europa dat niet genoeg vindt
De Europese Commissie zei in maart al meteen dat ze onderzoek zou gaan doen naar Apple, Google en Meta om het mogelijk niet voldoen aan de DMA. Dat deze uitslag er aankwam, was al langer duidelijk door de geruchten. De huidige uitslag gaat alleen over Apple en niet over andere bedrijven die aan de DMA moeten voldoen.
Onderzoek EC | Apple | Amazon | Meta | |
Appstores | Ontwikkelaars kunnen niet vrij communiceren over aanbiedingen buiten App Store Voorwaarden voor appstores van derden schieten mogelijk doel van wetgeving voorbij |
Ontwikkelaars kunnen niet vrij communiceren over aanbiedingen buiten Play Store | ||
Eigen diensten voortrekken | Google Shopping, Google Flights en Google Hotels lijken nog steeds voorrang te krijgen in zoekresultaten | Amazon trekt mogelijk producten onder eigen merk voor in webwinkel | ||
Softwarekeuzes maken |
Apps van Apple kunnen mogelijk niet makkelijk genoeg verwijderd worden Standaardapps wijzigen in iOS is mogelijk niet makkelijk genoeg Design van browserkeuzescherm voorkomt mogelijk dat gebruikers andere keuze maken |
Keuze tussen tracking en betaald abonnement voor Facebook en Instagram voldoet mogelijk niet |
In de bevindingen noemt de Commissie een aantal punten die zij anders wil zien in het beleid van Apple. Ten eerste moeten ontwikkelaars vrijer kunnen communiceren over aanbiedingen buiten de App Store om; dat mag nu niet, want ontwikkelaars mogen bijvoorbeeld geen prijzen noemen. Bovendien neemt de Commissie aanstoot aan de beperkingen van links binnen apps. Die moeten nu direct leiden naar een betaalpagina, iets wat de Commissie onnodig vindt. Ontwikkelaars zouden zelf moeten kunnen bepalen waar links heen leiden. Ook vindt de Commissie het buitensporig dat Apple nog steeds een commissie eist over elke aankoop die gebruikers binnen zeven dagen na het klikken op een link doen. De Commissie vindt dat niet noodzakelijk.
Apple zal dit moeten aanpassen, anders volgt waarschijnlijk een boete. Maar daar blijft het niet bij. Er zijn ook nieuwe problemen met Apples implementatie van de DMA, aldus de Commissie. De Commissie opent daarnaast een apart onderzoek naar de Core Technology Fee, de nieuwe vergoeding van 50 cent per installatie die Apple in rekening brengt vanaf een miljoen installaties van een app in één jaar. Dit volgt op Apples aankondiging van twee maanden geleden over twee wijzigingen: hobbyisten die apps zonder inkomsten uitbrengen, hoeven de kosten nooit te betalen, en apps die ineens de grens overgaan, hebben een paar jaar met geen tot weinig kosten aan de CTF. Die ingrepen zijn voor de Commissie kennelijk niet genoeg, ook al neemt het diverse pijnpunten weg.
De Commissie vindt het installeren van alternatieve downloadwinkels mogelijk te ingewikkeld. Dat is nu een proces van meerdere stappen en dat zou simpeler moeten zijn, omdat de App Store al standaard op de telefoon of tablet staat. Ook vereist Apple dat de aanbieders van alternatieve downloadwinkels 'een goede staat van dienst' hebben, een eis die volgens de Europese Commissie mogelijk overbodig is. Over het algemeen lijkt de Commissie te vinden dat Apple te veel controle uitoefent op de distributie buiten de App Store.
En nu verder? De reactie van Apple
Apple vindt, uiteraard, dat het wel voldoet aan de DMA met de doorgevoerde maatregelen. "De afgelopen maanden heeft Apple naar aanleiding van feedback van ontwikkelaars en de Europese Commissie een aantal wijzigingen doorgevoerd om te voldoen aan de DMA. We zijn ervan overtuigd dat ons plan voldoet aan de wet en schatten dat meer dan 99 procent van de ontwikkelaars hetzelfde of minder aan vergoedingen aan Apple zou betalen onder de nieuwe zakelijke voorwaarden die we hebben opgesteld. Alle ontwikkelaars die in de EU zaken doen via de App Store kunnen gebruikmaken van de mogelijkheden die we hebben geïntroduceerd, waaronder de mogelijkheid om appgebruikers naar het web te leiden om aankopen te doen tegen een concurrerend tarief. Zoals we altijd hebben gedaan, zullen we blijven luisteren naar en samenwerken met de Europese Commissie."
Het zou ook vreemd zijn als het anders was. Juristen zullen hebben gekeken naar wat er minimaal juridisch noodzakelijk was en vooral verdedigbaar was. Apple heeft niets specifieks gezegd over volgende stappen in dit proces.
De Europese Commissie wil duidelijk laten zien dat het de eigen wetgeving volkomen serieus neemt en dat bedrijven aan de letter en de geest van de wet moeten voldoen. De onderzoeken naar Google en Meta lopen nog, maar die bedrijven zien nu ook dat ze wellicht niet wegkomen met halfbakken implementaties van de regels.
Vorige week heeft Apple ook gezegd dat functies als Apple Intelligence, iPhone Screen Mirroring en SharePlay Screen Sharing niet naar de EU komen vanwege de DMA: Apple heeft naar eigen zeggen meer tijd nodig om te beoordelen of deze voldoen aan de regels rond interoperabiliteit. Of dit echte zorgen zijn of dat Apple een drukmiddel wil hebben om de publieke opinie te beïnvloeden, is van buitenaf niet te zeggen. Diensten zijn vaker later uitgekomen door Europese regels, zoals Threads van Meta en Bard van Google. Het gebeurt dus vaker, en Apple zegt niet dat het de functies volledig zou schrappen voor de EU, maar slechts dat ze later komen.
Hoe dit verdergaat, moet de komende maanden blijken. Het is duidelijk dat deze strijd nog niet is gestreden. De DMA is software en diensten aan het veranderen, en het verandert ook duidelijk de relatie tussen techgiganten en de politiek. De tijd waarin 'meestribbelen' volstond, zou daarmee wel eens aan een einde kunnen komen.