Samsung 9100 PRO Review - Onder de motorkap

Ik gaf net al aan dat de 9100 PRO eigenlijk niet de eerste Gen5-drive voor consumenten van Samsung is, want de 990 EVO (Plus) met de Piccolo-controller kan twee PCIe Gen5-lanes benutten. Eigenlijk is de 9100 PRO strikt genomen ook niet de eerste Gen5-drive van Samsung die consumenten kunnen kopen: de PM9E1 is namelijk de oem-versie van deze drive en werd al in september aangekondigd, om vervolgens weer van Samsungs website te verdwijnen en niet verkocht te worden. Dat alles neemt niet weg dat de 9100 PRO praktisch gezien de eerste echte Gen5 x4-ssd voor consumenten is, die ook nog eens verkrijgbaar is.

	9100 PRO 1TB	9100 PRO 2TB	9100 PRO 4TB	9100 PRO 8TB (Q3 2025)
Interface	PCIe Gen5 x4, NVMe 2.0
Controller	Samsung Presto
Nand	Samsung V8 236 lagen
Cache	1GB Lpddr4x	2GB Lpddr4x	4GB Lpddr4x	8GB Lpddr4x
Sequentieel lezen	14700MB/s	14700MB/s	14800MB/s	14800MB/s
Sequentieel schrijven	13300MB/s	13400MB/s	13400MB/s<	13400MB/s<
Random reads	1850kiops	1850kiops	2200kiops	2200kiops
Random writes	2600kiops	2600kiops	2600kiops	2600kiops
Tbw	600TB	1200TB	2400TB	4800TB
Garantie	5 jaar	5 jaar	5 jaar	5 jaar

De 9100 PRO verschilt op alle cruciale punten van de 990 EVO (Plus)-drives: de controller is anders, de cache is anders en het flashgeheugen is anders. Om met die controller te beginnen: zoals gebruikelijk geeft Samsung weinig details daarover bij introductie, maar we weten dat in de 9100 PRO een nieuwe Presto-controller zit, dus niet de Piccolo van de 990 EVO's of de Pascal-controller van de 990 PRO's. De Presto-controller beschikt uiteraard over die vier PCIe Gen5-lanes voor de interface met de buitenwereld en intern heeft de controller acht kanalen, voor flashinterfaces op 2400MT/s. Dat is sneller dan de acht 2000MT/s van de Pascal-controller uit de 990 PRO en veel sneller dan de vier kanalen van de Piccolo-controller uit de 990 EVO, hoewel die ook geschikt zijn voor 2400MT/s.

Verpakking

De 9100 PRO's worden geleverd in een kartonnen, bedrukt doosje, waarbij de ssd zelf in een kartonnen insert in de doos zit.

Vergeleken met de bekendste Gen5-controller, Phisons PS5026-E26, heeft de Presto ook een streepje voor. Zoals waarschijnlijk bekend worden Gen5-drives op basis van de E26-controller vaak erg warm, waardoor de snelheid bij langdurige zware activiteit zakt. Drives met de E26 hebben dan ook een tdp van pakweg 10 tot 12W, terwijl Samsung - afhankelijk van de capaciteit - pakweg 7 tot 9 watt opgeeft. Deels verantwoordelijk is het productieprocedé van de controller: die produceert Samsung zelf op een 5nm-finfetprocedé, terwijl de E26 op 12nm gemaakt wordt.

Dat neemt niet weg dat de drives nog steeds profiteren van passieve koeling: ze worden niet voor niets geleverd met (optionele) heatsink. De heatsinkloze versie monteer je uiteraard in het M.2-slot onder een moederbordheatsink. Aangezien ongeveer elk moederbord met Gen5-M.2-slot voorzien is van heatsinks, kun je rustig de 9100 PRO's zonder heatsink kopen. Het prijsverschil met de versie mét heatsink kun je dan in je zak houden. De drives helemaal zonder heatsink gebruiken is dus niet aan te raden, maar de grote al dan niet actieve koelers van Phison-drives zijn niet nodig.

Controller	Presto (9100 PRO)	Pascal (990 PRO)	Piccolo (990 EVO)	E26 (bijna alle Gen5-drives)
Controller-architectuur	ARM 32-bit Cortex-R8	ARM 32-bit Cortex-R8	ARM 32-bit Cortex-R8	ARM 32-bit Cortex-R5 + AndesCore 32-bit N25F RISC-V
Controllercores	5-core	5-core(?)	6-core	5-Core
Controller-productie	Samsung FinFET 5nm	Samsung FinFET 8nm	Samsung FinFET 5nm	TSMC 12nm
Flashkanalen	8 @ 2400MT/s	8 @ 2000MT/s	4 @ 2400MT/s	8 @ 2400MT/s
Chip Enables:	4	8	4	4
Cache	Dram	Dram	Hmb	Dram

Nog een belangrijk verschil tussen de 990 EVO-drives en de 9100 PRO is de caching: de 990 EVO's hebben geen dram-chip aan boord en maken gebruik van host memory buffer of hmb, terwijl de 9100 PRO-drives een dram-chip van 1GB Lpddr4x-ram per terabyte hebben. Ook het gebruikte nand is sneller en moderner in de 9100 PRO: Samsung gebruikt de achtste generatie v-nand met 236 laagjes in de 9100 PRO, waar dat bij de 990 EVO's V6-nand was. In 990 PRO-modellen die vanaf 2023 verkrijgbaar zijn, gebruikt Samsung overigens ook al V8-nand; alleen in de eerste lichting 990 PRO zat nog V7-nand.

Samsung spreekt in zijn reviewguide veelvuldig over het energiegebruik en de efficiency daarvan, maar geeft in tegenstelling tot vroeger geen capaciteiten van de TurboWrite-cache op. Die is dus nog wel aanwezig in de 9100 PRO en zorgt net als bij andere drives van zowel Samsung als andere fabrikanten dat een deel van het tlc-nand als snelle slc-cache gebruikt kan worden. Welk aandeel dynamisch dan wel vast gealloceerd is, maakt het bedrijf niet bekend. Gelukkig kunnen we de afmetingen van die cache gewoon zelf meten.