Q&A met Daan van Monsjou

Vraag alles over cpu's, gpu's en de chipsector

titel

Daan van Monsjou schrijft als nieuwsredacteur de ene dag over nieuwe cpu's en smartphones en de volgende dag over de overname van Activision Blizzard of de penibele situatie bij Intel. Zijn echte liefde en expertise ligt bij nieuws over componenten, zoals videokaarten en processors. Op donderdag kun je hem alles vragen tijdens een Q&A.

Daan begon in 2019 als stagiair bij Tweakers en ging daarna bij ons aan de slag als freelancer. Sinds 2022 is hij fulltime op de redactie te vinden. Als nieuwsredacteur schrijft hij over alle onderwerpen die Tweakers behandelt, maar het liefst duikt hij in computerhardware. Daarnaast volgt Daan graag de chipsector. In de afgelopen jaren schreef hij bijvoorbeeld uitgebreide verhalen over de technische vorderingen bij TSMC, maakte hij zijn afstudeerproject over Europa's chipambities en interviewde hij voormalig ASML-cto Martin van den Brink.

In zijn vrije tijd sleutelt Daan graag aan zijn desktop, probeert hij Linux-distro's uit en slaat hij blokjes in Beat Saber. Hij is ook bezig met het opbouwen van een smarthome, hoewel hij nog niet zo diep in die rabbithole zit als sommige andere Tweakers-redacteurs. Ook hier kun je Daan donderdag alles over vragen.

Waar, wanneer en hoe?

Over Daan van Monsjou

Daan begon in 2019 als stagiair bij Tweakers en ging daarna aan de slag als freelancer. Sinds 2022 is hij fulltime redacteur, gespecialiseerd in corecomponenten en de chipsector.

Daan zit donderdag tussen 15.00 en 17.00 uur klaar om jullie vragen te beantwoorden. Die kun je nu al onder dit artikel in de comments stellen. Wil je live meelezen of vervolgvragen stellen, check dan de comments tussen de genoemde tijden of zorg dat je notificaties voor reacties op jouw comment aanstaan (belicoontje rechtsbovenin > 'Ontvang pushnotificaties').

Een Q&A? Hoe zit dat?

Tweakers organiseert regelmatig Q&A's met redacteuren en werknemers. Tijdens een Q&A kun je vooraf vragen stellen aan een redacteur, die de vragen in de middag beantwoordt. Later publiceren we ook een overzichtsartikel met de beste vragen en antwoorden.

In de toekomst willen we meer Q&A's organiseren met Tweakers-redacteuren. Laat ons in de comments vooral weten welke redacteur jij graag het vuur aan de schenen zou willen leggen.

We organiseerden eerder al Q&A's met andere redacteuren:

• Tomas Hochstenbach over pc-hardware
• Olaf Weijers over netwerken en wifitestprotocollen
• Jeroen Horlings over duurzaamheid, EV's en fotografie
• Arnoud Wokke over telefoons, AI en 15 jaar Tweakers
• Donovan Kerssenberg over smartphones en retrogaming
• Wout Funnekotter over Tweakers-redacties en smarthomes
• Luke van Drie over videostudio-set-ups, camera's en video's maken
• Jurian Ubachs over gamen voor je werk
• Sjef Weller over televisies en audio
• Jelle Stuip over laptops en wifitestprotocollen
• Eugène van der Put en Monique van der Boomen over eindredactie, d/t-fouten en schrijfwijzers
• Jasper Janssen over Tweakers op sociale media
• Friso Weijers over monitors, smartphones en treinen
• Eric van Ballegoie over wearables en thuisbioscopen

Reacties (58)

[nzall]

De komende generaties van GPUs van alle merken zullen waarschijnlijk PCIe 5.0 gebruiken als aansluiting voor het moederbord. Hou ik hier best rekening mee als ik ergens het komende jaar mijn bestaande PC zou willen upgraden naar een 9800X3D? De meerprijs momenteel tussen een goed AM5 bord met PCIE 5.0 x16 aansluiting en een goedkoper model met een klassieke 4.0 x16 aansluiting is toch al snel 60-80 EUR, wat de upgrade al snel 10% duurder maakt. Zal zo'n 5.0 X16 poort wel meerwaarde hebben, zeker gezien het feit dat zelfs een 4090 momenteel geen 4.0 x16 slot volledig benut en de kans klein is dat naast de 5090 andere komende GPUs dat wel zullen doen?

[AverageNL]

Ik zou er niet van wakker liggen als mijn pc geen PCIe 5.0-slot heeft. Zoals je zelf al opmerkt, zelfs een RTX 4090 benut amper een volledige 4.0 x16-interface. Sterker nog: TPU heeft dat eerder eens getest, en zelfs met een PCIe 2.0 x16-slot haal je nog 92% van de prestaties met een 4090 (gemiddeld, op 4k)

Je kunt best een PCIe 5.0-bord nemen als je wil 'futureproofen' en die extra tientjes je niet zoveel uitmaken. Maar als je op de prijs-prestatieverhouding wil letten, dan kun je prima uit de voeten met een PCIe 4.0-bord wat mij betreft. Je zult waarschijnlijk weinig missen qua prestaties

[nzall]

Bedankt voor het antwoord! Is dit ook het geval bij goedkopere GPUs die maar 8 of zelfs 4 PCIe lanes hebben? Ik heb mij laten vertellen dat het juist bij deze GPUs een grote impact zou hebben, omdat ze door het lagere aantal PCIe lanes standaard al dichter tegen de limiet van die lanes aanlopen.

[AverageNL]

Ah, dat is ook een goede vraag! Zeker voor 8 lanes vermoed ik dat het ook wel losloopt. PCIe 4.0 x8 is immers hetzelfde als PCIe 3.0 x16 - uit de test van TPU bleek dat dat vrijwel voldoende is voor een RTX 4090 (98% van de prestaties op 4k). Aangezien kaarten met 8 lanes een stuk minder krachtig zullen zijn dan een 4090, moet dat ook wel voldoende zijn dacht ik zo. 4 lanes komen dénk ik ook wel goed, maar dat durf niet zo stellig te beloven

[Reactie gewijzigd door AverageNL op 15 november 2024 07:34]

[Bark_At_The_Cat]

Wat vind jij? Is de wet van Moore dood?

[AverageNL]

Ja en nee. Wetende wat er in de pijplijn zit bij de grote chipmakers, vermoed ik dat we nog wel even door kunnen gaan met het verder verkleinen van transistors. Aan de andere kant denk ik wel dat dat schalen in de toekomst steeds trager zal gaan. Dat zien we eigenlijk nu al wel gebeuren, en ik kan me voorstellen dat die trend in de toekomst gaat doorzetten

Tegelijkertijd denk ik wel dat er, ook als het doorschalen trager en complexer wordt, nog genoeg andere trucjes te bedenken zijn om chips in de toekomst te verbeteren. Onderzoeksinstelling imec heeft al eens het een en ander gepubliceerd over 'CMOS 2.0', om eens een voorbeeld te noemen. In het kort: daarmee zouden chips, nog meer dan nu, opgedeeld worden in losse laagjes en chiplets, ieder met een specifiek doel. Voordeel daarvan is dat je ieder onderdeel los kunt optimaliseren, en voor ieder onderdeel het beste (en meest kostenefficiënte) productieproces kunt gebruiken

Ik vond dat toen ik op bezoek was bij imec in ieder geval erg interessant klinken, en zou daar graag nog eens wat dieper in duiken!

[Bark_At_The_Cat]

Dank voor je antwoord! Ik ga dat artikel lezen.

[ikweethetbeter]

Het aantal mensen dat zegt dat de Wet van Moore dood is, verdubbelt elke 18 maanden!

[djwice]

[kujinshi]

Of te wel dat klopt als een bus. Of komt uit als een bus.

[Globefrotter]

Na de introductie van nieuwe CPU's van Intel en AMD vraag ik mij af wat de beste processor is om te Photoshoppen en welk type chipset, dus moederbord, daar het beste mee samengaat.

[AverageNL]

We hebben een Photoshop-benchmark in onze cpu-reviews! De exacte werkwijze kun je in deze video bekijken, maar in het kort: we nemen een groot Photoshop-bestand en passen daar verschillende effecten en filters op toe. Dat timen we dan

Momenteel gaan de Ryzen 9 9950X en Core Ultra 9 285K daarin aan kop. Als je puur en alleen Photoshop gebruikt, dan is de Intel-chip iéts goedkoper. Anders heeft de 9950X een nét iets hogere gemiddelde prestatiescore (maar in gaming juist weer net iets lager)

De chipsets hebben verder overigens niet echt invloed op de prestaties. Ik zou vooral kijken naar een moederbord dat aan je overige eisen voldoet (op het gebied van connectiviteit, en of de stroomvoorziening enigszins op orde is), maar je verder niet zoveel zorgen maken over de chipset. Een gemiddeld midrangebord zou voldoende moeten zijn, lijkt me

[Globefrotter]

Bedankt voor de info!

[KurriKlown]

Denk je dat Intel bewust of onbewust geen "super game cpu" (zoals de X3D-serie van AMD) kan of wil ontwikkelen?

[AverageNL]

Volgens mij zou Intel best met een soort eigen X3D-alternatief kunnen komen. Sterker nog: Intel-baas Pat Gelsinger zei vorig jaar dat ze ook gestapelde cache gaan inzetten in toekomstige chips! De exacte implementatie zou wel iets verschillen van AMD, en het zal vast nog even op zich laten wachten, maar er wordt dus aan gewerkt als het goed is

[ddkiller0900]

Waar komt je voorliefde voor linux vandaan? Met welke distro werk je momenteel, welke distro was het minst interessant en waarom en wat is je meest favoriete distro en waarom?

Zelf ben ik tijdens mijn studies aan de hogeschool overgestapt van windows naar linux (Ubuntu) en heb ik nooit meer achterom gekeken. Wel heb ik verschillende andere distro's geprobeerd zoals Fedora en maak ik nog steeds regelmatig gebruik van Kali.

[AverageNL]

Ik ben in mijn studententijd begonnen met het écht gebruiken van Linux. Ik heb als kind wel eens Linux op een héle oude pc gezet (AMD Sempron 2400+, Nvidia FX5200, 1GB ram), maar stapte alweer vrij snel terug naar Windows toen ik Windows 7 aan de praat kreeg (inclusief Aero, door Nvidia-drivers voor Vista met compatibiliteitsmodus te installeren )

Momenteel gebruik ik, heel saai, Ubuntu 24.10 (naast gewoon Windows 11, stiekem). Het beviel tijdens mijn review best goed, dus ik heb het maar laten staan. Mijn favoriete distro is en blijft denk ik Pop_OS. Het was de eerste distributie die ik echt voor een lange periode vrijwel exclusief heb gebruikt. Qua minst interessante: ik denk Fedora. Dat bedoel ik overigens niet als een belediging - het is gewoon een extreem stabiele distro met 'vanilla' Gnome. Vrij standaard, maar op een goede manier

Leuk om te lezen welke distro's jijzelf gebruikt overigens - Kali heb ik nog nooit geprobeerd, maar staat nog wel op het lijstje!

[djwice]

Hoeveel geheugen heeft jouw volgende videokaart?
Heeft hij dan ook een NPU? En hoe krachtig is die NPU dan?
Verwacht je dat ARM systemen de x86 Windiws gaan verstoren? En hoe snel en in welke impact / op welke manier?
Verwacht je dat Apple straks ook NVIDEA van de troon gaar stoten, eerst in CAD en video editing en daarna ook in gaming?
Of gaat Qualcomm dat doen?

Of gebeurt dat überhaupt niet?
Verwacht je dat AMD straks de enige x86 (amd64) leverancier zal zijn?
Wanneer komt de 128-bits CPU en wat gaan we er op doen?

Wil je een keer langs bij de verschillende qualtum chip makers / ontwikkelaars? Wat verwacht je daarvan? En op welke termijn?

Wat zie jij als impact van AI op de hardware die de Tweakers (ontwikkelaars, etc.) de komende tijd gaan aanschaffen?

[Reactie gewijzigd door djwice op 13 november 2024 15:35]

[AverageNL]

Hoop vragen! Ik pak de eerste paar er even uit - als ik straks tijd over heb, dan doe ik de rest in een edit

Hoeveel geheugen heeft jouw volgende videokaart?

Goeie vraag! Mijn huidige heeft 16GB, en ik hoop toch wel dat de volgende minstens evenveel heeft

Heeft hij dan ook een NPU? En hoe krachtig is die NPU dan?

De hele pc, of specifiek de videokaart? Ik hecht zelf niet zo heel veel waarde aan AI-features, dus een npu is voor mij geen must. Misschien dat dat in de toekomst nog verandert, maar voorlopig zou ik niet een specifieke chip kopen, puur omdat 'ie een npu heeft. Grappig genoeg hebben we wel een videokaart met npu gezien tijdens de Computex in juni - die werd gebruikt om de stroomtoevoer te regelen, en moest zorgen voor een stuk minder energiegebruik. Dat zou ik wél willen, als het op de markt komt

Verwacht je dat Apple straks ook NVIDEA van de troon gaar stoten, eerst in CAD en video editing en daarna ook in gaming? Of gaat Qualcomm dat doen? Of gebeurt dat überhaupt niet?

Apple is erg goed bezig op chipgebied, en Qualcomm ook trouwens, maar ik vermoed dat Nvidia op dit gebied nog wel even de grootste speler blijft (zeker op het gebied van gaming)

Edit: bij dezen deel 2 @djwice!

Verwacht je dat AMD straks de enige x86 (amd64) leverancier zal zijn?

Nee, ik denk het niet. Intel heeft het zwaar, maar ik verwacht toch wel dat ze voorlopig overeind blijven

Wanneer komt de 128-bits CPU en wat gaan we er op doen?

Heel eerlijk: volgens mij heeft een 128bit-cpu niet zo heel veel nut. We hebben de limieten van 64bit nog lang niet bereikt. Als er al een dergelijke cpu komt, dan vermoed ik dat we die in eerste instantie vooral in de datacenter gaan zien. Maar ook daar zie ik dat voorlopig niet gebeuren

Wil je een keer langs bij de verschillende qualtum chip makers / ontwikkelaars? Wat verwacht je daarvan? En op welke termijn?

Quantum is niet echt mijn expertise (voormalige collega Olaf wist daar een stuk meer van), maar ik vind het enorm interessant. Ik zou dus zeker graag eens ergens een kijkje achter de schermen krijgen. Volgens mij heeft quantum best potentie op de langere termijn, maar niet voor consumentenhardware (zoals ik elders in deze Q&A al schreef)

Wat zie jij als impact van AI op de hardware die de Tweakers (ontwikkelaars, etc.) de komende tijd gaan aanschaffen?

Specifiek op hardwaregebied: steeds meer chips krijgen een npu aan boord voor 'simpel' lokaal AI-rekenwerk. Ik denk dat die trend gaat doorzetten, ook voor de desktop. Intel Arrow Lake heeft immers al een npu (hoewel die niet geschikt is voor Copilot+), en AMD suggereerde tijdens een vragensessie met media op de Computex dat zij op termijn ook npu's naar de desktop gaan brengen. Beantwoordt dat je vraag?

[Reactie gewijzigd door AverageNL op 14 november 2024 18:05]

[jax1285]

Wat denk jij dat de levensvatbaarheid is X86(-64) tegenover ARM gezien zowel in de consumenten als server markt ARM steeds verder opkomt?

[AverageNL]

Ik denk persoonlijk niet dat x86 van de markt gaat verdwijnen. De stijgende populariteit van Arm betekent wel dat Intel en AMD aan de bak moeten om x86 als ISA beter te maken (en dat doen ze ook wel)

Met een beetje mazzel zorgt de opkomst van Arm wel voor méér concurrentie. Volgens geruchten gaat Nvidia ook Arm-processors voor pc's uitbrengen (en AMD ook trouwens), en de Qualcomm Snapdragon X-chips moeten ook naar andere formfactors dan alleen laptops komen. Dat betekent meer keuze voor ons tweakers en dat kan ik alleen maar toejuichen

[DarkWoesel]

Hoe denk je dat het toekomstige beleid van Amerika door Trump de chip industrie gaat beïnvloeden?

[AverageNL]

Goeie vraag!

In brede zin is Trump natuurlijk erg van het 'build it in America'. Op zich wordt daar al aan de weg getimmerd: de US Chips Act van Biden heeft er al voor gezorgd dat alle grote chipmakers (TSMC, Samsung, Intel) nieuwe chipfabrieken in de VS gaan bouwen. Trump is echter al kritisch geweest over die chipwet, omdat invoerrechten 'beter' zouden zijn dan subsidie voor fabrieken. Misschien wordt er wel een streep gezet door de US Chips Act. We zullen zien of die fabrieken er dan nog steeds komen, of dat bedrijven een streep door die plannen zetten

Trump is natuurlijk ook behoorlijk anti-China, maar ook hier was Biden zelf al vrij streng in. Export van geavanceerde chips en chipproductieapparatuur naar China is al verboden door de regering Biden. Zie bijvoorbeeld dit achtergrondverhaal over dat beleid (en dit nieuwsbericht over een wetswijziging van vorig jaar). Ik kan me voorstellen dat Trump dat nóg verder escaleert tot een volledige handelsoorlog, met alle gevolgen van dien

Wereldwijd proberen landen en regio's sowieso al steeds meer zelfvoorzienend te worden op het gebied van chipproductie. De VS heeft dus een chipwet, maar ook hier in Europa hebben we miljarden uitgetrokken voor de chipsector. Datzelfde geldt voor Japan, Zuid-Korea, Taiwan, etc. Daar schreef ik eerder ook een achtergrondverhaal over. Maar ik zou me goed kunnen voorstellen dat andere landen dit verder doorzetten als de VS een minder betrouwbare bondgenoot blijkt

[Blokmeister]

Je hebt al eens eerder een kijkje genomen bij ASML voor je interview. Als je nog eens een hypothetische CTO zou kunnen interviewen, wat zou je dan vragen?

Daarnaast heeft Nederland ook andere grote bedrijven in de chipindustrie, zoals NXP, BESI en kleinere spelers zoals Nearfield. Waar zou je graag eens een kijkje willen nemen en waarom?

Oh en bonusvraag: als je een meubel zou zijn, wat voor meubel zou je dan zijn en welke kleur?

[Reactie gewijzigd door Blokmeister op 13 november 2024 16:59]

[AverageNL]

Je hebt al eens eerder een kijkje genomen bij ASML voor je interview. Als je nog eens een hypothetische CTO zou kunnen interviewen, wat zou je dan vragen?

Het eerdere interview met Martin van den Brink eindigde (achter de schermen) met de opmerking dat we het eigenlijk helemaal niet over metrologie hebben gehad. Dus als ik nog eens een hypothetische cto zou kunnen spreken, dan zou ik daar zeker wél op ingaan

Daarnaast heeft Nederland ook andere grote bedrijven in de chipindustrie, zoals NXP, BESI en kleinere spelers zoals Nearfield. Waar zou je graag eens een kijkje willen nemen en waarom?

Het lijkt me ontzettend leuk om eens een kijkje te nemen in een 'echte' chipfabriek, dus dan is NXP een logische keuze! Je noemde ook Besi - ik vind packaging enorm interessant, dus ik zou het zeker ook geen straf vinden om daar eens langs te gaan

Oh en bonusvraag: als je een meubel zou zijn, wat voor meubel zou je dan zijn en welke kleur?

Wat een leuke vraag! Ik denk dat ik een bureau zou zijn (liefst met een bureaublad van walnoot). En dan met een mooie set-up erbovenop: minstens twee flinke monitors, een krachtige pc, een fijn mechanisch toetsenbord, en noem zo maar op

[Blokmeister]

Een bureau heb ik nog niet eerder gehoord! Gaaf!

Als je dingen over metrologie wil weten, dan zou ik echt eens bij Nearfield aankloppen. Die willen AFM op grote schaal mogelijk maken. Volgens mij proberen ze ook dingen door de fotoresist te meten, maar dat weet ik niet zeker.

Ik hoop dat je inderdaad eens bij NXP of BESI over de vloer komt. Ik kijk uit naar die artikelen!

[atthias]

wanneer zie jij voor je dat GPU krachtig genoeg zullen zijn voor volledig path traced games

[AverageNL]

Goeie vraag! Ik vermoed dat het nog wel even gaat duren, in ieder geval voor triple-A-games. Het is natuurlijk al wel beschikbaar (en met moderne high-end-gpu's icm DLSS goed speelbaar) in titels als Minecraft RTX, maar in die gevallen is het onderliggende spel vrij makkelijk te draaien. Als je écht een tijdsvak wil, dan zou ik 'minstens nog tien jaar' zeggen, zo niet meer. Maar dat is niet meer dan een pure gok

[atthias]

Bedankt voor je uitgebreide antwoord