Door Willem de Moor

Redacteur

Q&A met Willem de Moor

Alles over pc-kasten, toetsenborden en 3d-printers

24-03-2025 • 15:00

61

titel

Als je al sinds 2008 meedraait op de redactie van Tweakers, heb je al het een en ander gezien. Willem de Moor is zo iemand. Hij bouwt niet alleen al sinds jaar en dag zijn eigen pc's, maar reviewt ook alle componenten ervan, van ssd's tot kasten en toetsenborden.

Willem is een tweaker in hart en nieren, wat je ook wel ziet aan zijn hobbyprojecten zoals zijn 3d-geprinte Terminator-skelet of zijn zit-stabureau, waarbij zijn Bambu-printer bijna non-stop staat te draaien en waarover hij schreef in onze eerdere redactieblogs. Op dinsdag kun je Willem alles vragen over die printer, maar ook over Tweakers' testprotocollen voor ssd's, hoe je eigenlijk een toetsenbord goed reviewt of wat het leukste is aan anderhalf decennium werken bij Tweakers.

Waar, wanneer en hoe?

Over Willem de Moor

Willem de Moor

Willem de Moor werkt sinds 2008 bij Tweakers en weet alles over componenten, van de kleinste USB-aansluiting tot de grootste case. Ook heeft hij permanent een 3d-printer draaien.

Willem zit op dinsdag tussen 15.00 en 17.00 uur klaar om jullie vragen te beantwoorden. Die kun je nu al stellen onder dit artikel in de comments. Wil je live meelezen of vervolgvragen stellen, check de comments dan tussen de genoemde tijden of zorg dat je notificaties voor replies op jouw reactie aanstaan (belicoontje rechtsbovenin > 'Ontvang pushnotificaties').

Een Q&A? Hoe zit dat?

Tweakers organiseert sinds vorig jaar Q&A's met redacteuren. Tijdens een Q&A kun je vooraf vragen stellen aan een redacteur, die de vragen in de middag beantwoordt. Later publiceren we ook een overzichtsartikel met de beste vragen en antwoorden.

We organiseerden eerder al Q&A's met andere redacteuren:

Laat ons in de comments dan ook vooral weten welke redacteur jij graag het vuur aan de schenen zou willen leggen!

Reacties (61)

61
61
50
5
0
9
Wijzig sortering
Wat voor 3D printer zou je nu tweakers willen aanraden vanwage het Bambu debacle?

2de vraag: Hoe zie je voor je dat de 3D-printermarkt gaat verschuiven?

3de vraag: Favoriet filament?

Bedankt voor de moeite, beantwoordse nog!
Groetjes, Woesel

[Reactie gewijzigd door DarkWoesel op 24 maart 2025 15:17]

Da's geen makkelijke vraag, want budgetten en gebruik lopen nogal uiteen.
Ondanks alle ophef zou ik nog steeds een Bambu Lab P1S (of een A1) aanraden, wegens het gebruikgemak. En natuurlijk blijft een Prusa een solide keuze: meer opensource, en made in EU (grotendeels) en met hun Core1 nu ook fijn een corexy-printer in het assortiment. En voor liefhebbers kun je een Voron kiezen en op speed tunen, supertof om mee te tinkeren. Voor dat laatste kun je ook nog een goedkope Ender van Creality nemen, maar dat is doe je meer voor de nostalgie "omdat iedereen erop begon". Ik denk dat je moet kiezen of je wil bouwen en upgraden aan je printer, of gewoon een werkende printer wil hebben waarop je kunt vertrouwen.
Je tweede vraag heb ik met bovenstaand een beetje beantwoord: voor een deel van de mensen is een printer meer een appliance die gewoon moet werken zonder gedoe, net als je waterkoker (nee, niet zoals een papierprinter, want die geven altijd gezeur). En voor anderen is het juist de uitdaging om mee te spelen en te modificeren. Dat is een beetje wat elke volwassen wordende markt doet denk ik.

Qua filament gebruik ik nog voor het merendeel gewoon pla(+) en petg, meestal van Prusa(ment) en voor pla+ heb ik goede ervaring met eSun PLA+.
Voor iemand die niet in de 3d-print-scene zit, wat is het Bambu debacle?
Gaat hier over: nieuws: Bambu Lab beperkt functionaliteit third-partysoftware op 3d-printers

Tl;dr Bambu Lab heeft de functionaliteit van zijn printers flink beperkt in een firmware update onder het mom van security, maar het lijkt meer een poging om 3rd party software voor de printers buiten spel te zetten.
Hey Willem, tof dat je de tijd maakt! Wat is de print die voor jou echt grensverleggend was? Echt zo’n mind=blown momentje?

Ik kan mijn printer voor mezelf niet de hele dag aan hebben, jij wel? Waarmee dan? :D Of print je ook voor anderen bijvoorbeeld?

Kan je ook zelf CADden? Welk pakket heeft dan je voorkeur?

En hoe zorg jij dat je getweak een hoog genoege WAF (wife/partner/kid acceptance factor) heeft?

Dankjewel!
Een grensverleggende print? Ik vind mechanismes (ik heb wel eens een echappement en veer van een klok gemaakt) altijd mooi: dingen die gebruik maken van de materiaaleigenschappen. Maar ook totaal niet-nuttige dingen, zoals mijn eerste tpu-print destijds op m'n Ender3, met direct-drive hotend. Dat was een eenvoudig een rakettje, maar hij kwam er wel netjes uit. En recenter, een kaart van Middle Earth met hueforge (filament) painting. Oh, en ik was/ben aangenaam verrast dat het klikwieltje van mijn LG-remote dat ik gemaakt heb, het nog steeds volhoudt :)

Ik print primair voor mezelf (of gezin), maar zeker niet elke dag. Soms wel, met een projectje waar veel voor geprint moet worden natuurlijk, maar m'n printer is er vooral voor het gemak en als het nodig is. Ik vind het erg fijn om iets te willen printen en het naar de printer te sturen en er (vrijwel) zeker van zijn als het er ook gewoon uitkomt. Niet printjes met gekruisde vingers babysitten en hopen dat het niet mislukt :)
Voor CAD heb ik eerst FreeCAD een tijd gebruikt, maar dat vond ik voor complexere dingen traag en foutgevoelig worden. Tegenwoordig doe ik alles in Fusion360 (free license) omdat alles wat ik wil zich daarmee laat modelleren. Maar voor meer organische dingen zou ik graag nog een keer Blender willen leren :)
Maar persoonlijk vind ik dat gevoel, van een idee naar een tastbaar iets een paar uur later, het mooiste van 3d-printen. Tuurlijk is het leuk en makkelijk stl's te downloaden en te printen, maar met zelf ontwerpen ontsluit je (imo) pas echt de kracht van je printer.

De WAF? Ik heb het getroffen denk ik, want ik krijg zelden commentaar, hoogstens dat ik eens wat moet opruimen :) Enige uitzondering is de laser: die gebruik ik nauwelijks en is regelmatig doelwit van uit-huis-werk-pogingen...
Hahaha ja dat opruimen herken ik wel. Mijn kamer is ook wel een tamelijke chaos met snoertjes schroefjes filament en prints :+

Bedankt voor je antwoord!
En dan nu over naar de echte vragen: als je een meubel zou zijn, wat voor meubel zou je dan zijn en welke kleur?
Meubel: houten werkbank. Ik vind het leuk om dingen te maken, en een werkbank (of tafel waar gebruikssporen op mogen komen) is daarbij essentieel wat mij betreft. En hout (zowel als kleur als materiaal) omdat ik van hout en de variatie in tekening hou.
Ik ben aan het oriënteren voor een nieuwe PC-kast en het liefste iets met een houten afwerking. Na de Fractal Design North heb ik geen reviews meer voorbij zien komen geloof ik maar komen er nog individuele reviews of een round-up van PC-kasten met houten afwerking zoals bijvoorbeeld de Asus PA 602 of 401, Liam Li A3, Corsair 6500?
De Corsair 6500 (en de North XL) hebben we getest, met het standaard metalen front en met de bamboe-elementen: review: Corsair 6500X - Luxe behuizing met dubbel glas getest en review: Fractal North XL: knapste kast groeit groter
De Lian Li A3 heb ik as we speak in aanvraag staan, dus die kun je hopelijk binnenkort verwachten. Over een roundup van 'houten' kasten: afgezien van de gemeenschappelijke deler, het hout, is het wel een beetje appels met peren vergelijken denk ik. Kijk alleen maar naar de 6500 vs de A3, da's eATX vs mATX, da's geen eerlijke vergelijking. Die ASUS-kasten zijn ook wel interessant, ik zal 's kijken wat we kunnen doen.
Gezien de lengte van je loopbaan vraag ik me af wat je in de afgelopen 17 jaar qua tech hebt zien ontstaan waarvan je in 2008 écht niet had gedacht dat het vandaag de dag mogelijk zou zijn. Dit zou natuurlijk het 3D printen kunnen zijn, of iets compleet anders (bijv. grootte van opslag op een kleine sd, ik noem maar wat).
Ook een lastige vraag... Een heel cynisch antwoord zou zijn dat alles min of meer een doorontwikkeling is van eerdere techniek, maar sommige dingen zijn wel echt nieuw. Ik had bijvoorbeeld nooit kunnen denken dat er asics speciaal voor cryptomining gemaakt zouden worden: cryptocurrency (een jaar nadat ik hier begon) is wel echt een bijzonder fenomeen.
En ik ben natuurlijk elke keer weer onder de indruk van chipontwikkeling: echt zo bizar hoe 'ze' steeds weer de grenzen van natuurkunde kunnen verleggen en miljarden transistors op een vierkante centimeter krijgen, en ze nog kunnen bedraden ook. En in het verlengde daarvan, we zitten bijna op het punt dat quantum computing bruikbaar wordt, met allerlei verschillende methodes om met een techniek te werken die bijna niemand echt begrijpt. We kunnen het wel gebruiken en inzetten (kijk maar naar ssd's, die slaan data op dankzij quantum tunneling), maar een duidelijke voorstelling kun je je niet echt maken van de quantumwereld. En zo zijn er steeds nieuwe ontwikkelingen die dit werk - gelukkig - superleuk en interessant houden.
Dat hele quantum computing is net a.i. van die commerciële fluttermen. Iedereen heeft het erover maar niemand die het helemaal snapt. a.i. is niet anders dan zoekmachine die een verhaal of een keuze/suggestie kan maken voor je.
Ik heb een Fractal Meshify 2 compact waar ik 2 vragen rond heb:

1. Ik heb ergens vorig jaar geprobeerd om de HDD cage in de kelder van mijn case te verwijderen omdat ik die toch niet gebruikte, maar ik heb daarbij de schroeven waarmee deze vast zat complete kapotgedraaid. Deze waren bljikbaar gemaakt van een verrassend zacht materiaal, en de schroevendraaier die ik gebruikte was zo hard dat deze in het verzonken deel de hoekjes heeft kapotgedraaid. Ik heb al geprobeerd om met één of ander elastiekje meer grip te krijgen, maar zonder veel succes. Is er een manier waarop ik deze schroeven alsnog los kan krijgen?
2. Niet echt kastgerelateerd, maar kom: binnen een goede maand wil ik van een 12700 naar 9800X3D overstappen, wat een moederbordswap betekent, en ik wil natuurlijk vermijden dat ik deze schroeven OOK hopeloos vermangel en niet meer kan losdraaien. Heb je advies om te vermijden dat ik helemaal in de knoei kom te zitten hiermee en mijn moederbord niet meer los zou krijgen?
Is er een manier waarop ik deze schroeven alsnog los kan krijgen?
Als je er met een boormachine of anders met een dremel bij kan en je weet de dikte van de schroef, neem die maat boor of anders klein slijpsteentje, en boor of slijp alleen het kopje weg, dan kan je de hdd kooi verwijderen en erna met een tang het resterende schroefje eruit halen.

Voor je 2e vraag, met vast draaien, vast is al vast en hoeft niet extreem vast gedraaid worden, daar gaat het vaak fout en draai je de bus weer mee los (erna met tang of baco en schroevendraaier van elkaar losmaken en verwijderen.
En past de schroef niet ivm grove draad of fijne draad, pak dan een ander schroefje en niet gaan door draaien. En weer, vast is vast ;)
Ik had het bij die 2e vraag eerder over het loskrijgen van mijn bestaande moederbord. Ik wil gewoon vermijden dat ik deze schroeven ook strip bij het uit de kast halen van de te vervangen onderdelen, want dan ben ik helemaal gezien vrees is...
Belangrijkste raad, vast is vast, muurvast hoeft bijna nooit.
Ik probeer eerst altijd voor ik het mobo plaats, welk schroefje qua draad in welke standoff past, zo kan je niet fout gaan.
En los draaien, het juiste gereedschap ;)

edit; Standoffs zijn nm van koper en dat is een zachter materiaal dan de schroefjes, die van staal zijn, verschillende torque krachten. Je draait dus vaker de standoff kapot met de verkeerde schroef, dan andersom.

[Reactie gewijzigd door GameNympho op 25 maart 2025 12:33]

Zorg dat je de goede schroevendraaier gebruikt! Vaak worden schroeven dol gedraaid doordat er niet de juiste schroevendraaier/bitje gebruikt wordt, maar eentje die wat kleiner is. Daardoor lijkt het op eerste gezicht goed te passen, totdat je het sloopt.
Daarnaast kan het helpen om goed druk te zetten op de schroevendraaier bij het losdraaien. Bij te weinig druk zal de schroevendraaier eerder slippen.
Voor het losmaken van de schroeven, ik neem aan dat je het ook nog met een platte schroevendraaier geprobeerd heb? Als het heel erg mee zit heb je nog net genoeg "vlees" om ze los te draaien.
Andere optie die wat agressiever is maar altijd werkt is de boutjes uitboren.
Gestripte schroeven losmaken is gelukkig mogelijk, maar kan afhankelijk van de plek best lastig zijn. Het hangt ook af van welk gereedschap je hebt natuurlijk, en of je bereid bent dingen te kopen. Je kunt, zoals iemand ook suggereerde, een platte schroevendraaier proberen, eventueel (met tegendruk) hard aanduwen of erin drijven met zachte hamertikjes (dat geldt ook voor je gewone philips-schroevendraaier). Als je een griptang hebt, kun je ook proberen of je daarmee genoeg grip kunt krijgen, eventueel twee platte kanten aan de vastzittende schroef vijlen (als je ruimte hebt). En het gat uitboren is natuulijk altijd een optie: je hoeft alleen de kop weg te boren om ze los te krijgen, maar je afstandsbusje is natuurlijk wel onbruikbaar dan. Je kunt ook speciale schroef-extractors kopen, al heb ik daar geen ervaring mee (ik heb ooit zo'n setje gekocht, maar nooit gebruikt).

Wat ik altijd doe met behuizingen testen of systemen inbouwen, is een schroef met fijne draad en een schroef met grove draad proberen in de afstandshouders, zodat je weet welke draad je moet hebben. En ze niet keihard aanknoerten, vast is vast :)
Met de bouw van een eigen PC naast de vele case reviews online viel het mij op dat er steeds meer kasten komen zonder externe drivebays. Op zich vind ik dit jammer want naast mogelijke drives (wat veel tweakers onzin vinden) worden externe drivebays ook voor andere zaken gebruikt zoals USB hubs en kaartlezers. Uiteindelijk kwam ik uit bij een LC Power LC-7041B. En ja, ik snap dat je alles ook USB kunt aansluiten maar waarom dan een grote kast en nog steeds alles extern? Is dit een trend dat gaat doorzetten?
Ja. Er worden vrijwel geen nieuwe 5,25 inch accesoires meer geïntroduceerd en zo'n beetje alles wordt tegenwoordig via usb(-c) aangesloten. Fysieke schijven zoals cdroms en dvd's zijn in alledaags computer gebruik dood. Dan blijft de externe flashkaart, zoals een sd-kaart over en daar wordt vaak gewoon een adaptertje voor gekocht.
maar waarom dan een grote kast en nog steeds alles extern
Dus geen grote kast, maar een compact mATX modelletje. PCIe kaarten anders dan videokaarten zijn ook zo goed als verleden tijd voor de thuis desktop

[Reactie gewijzigd door youridv1 op 24 maart 2025 16:40]

Heel persoonlijk vind ik niet dat 5.25" en 3.5" accessoires een einde van leven hebben. Dit is een discussie dat ik ook met iemand op het forum had en voor mij is dat wel een zeer eenzijdige en best wel een denigrerend mening, alsof je voor alle PC gebruikers spreekt. Naast drives, kaartlezers en USB hubs zijn er ook vele andere accessoires te vinden zoals fancontrollers, displays voor monitorfuncties etc. Hele winkelvoorraden zijn hiermee te vinden.
En ja, ik snap dat airflow belangrijker is geworden met huidige game videokaarten maar dat is ook niet voor iedereen aan de orde. En mijn verwijzing naar grote kasten is niet vreemd, als ik een computerwinkel binnenloop staan de grote kasten veelal met gekleurde fans prominent in de schappen.
Ik spreek niet voor iedereen, maar voor de meesten.
fancontrollers
Er staan welgeteld 7 stokoude 5,25 inch fan controllers in de PW. Hebben niet echt een plek meer met hoeveel headers moederborden tegenwoordig hebben.
als ik een computerwinkel binnenloop staan de grote kasten veelal met gekleurde fans prominent in de schappen.
Omdat die leuk staan in de etalage.
displays voor monitorfuncties
nog nooit gezien

[Reactie gewijzigd door youridv1 op 24 maart 2025 21:46]

als ik een computerwinkel binnenloop staan de grote kasten veelal met gekleurde fans prominent in de schappen.
Dat heet marketing. Veel kleuren trekken eenmaal de aandacht, maar huidige systemen zijn ook niet klein te noemen. Met 3 grote frontfans is er weinig plek over voor een 5,25 inch device. Natuurlijk gaat de tijd voort, maar één ding is er niet veranderd en dat is dat vroeger bij het starten van games de originele cd in de drive moest doen als soort DRM en nu heb je een launcher. Als er storing is kun je veel games gewoonweg niet spelen.

De kern? Het is er mooier op geworden, maar niet altijd makkelijker.
En toch, buiten retroliefhebbers om, zie ik wel een kleine mogelijkheid om modern en iets ouder te combineren. Moderne moederborden hebben nog steeds Sata aansluitingen en ondersteunen nog harde schijven en cd-branders. Het zal een niche markt zijn, maar 5,25 bays zijn nog niet dood; ze zijn alleen minder common.

En verder? Ja, grote kasten blijven gemeengoed onder games zie er een deftige videokaart in hebben hangen. Die kaarten wil je goed koelen. Een kleine kast staat soms mooier, maar hebben vaak (niet altijd) mindere airflow en dus koeling.

*ziet jinh307 een hobbyhoek onstaan naar handmate moderne kasten mét een 5,25 inch bay?
De pop serie en oudere defines van fractal design, de silencio serie van cooler master, sommige bequiet kasten en een paar antec kasten hebben gewoon nog 5,25 inch bays.

Ze zijn er nog wel, alleen few and far between.
Blijken lastig te vinden, ben ik met je eens.

Eerst verdween het oude 3,5 inch diskettestation, toen de cd/dvd lezer/brander en nu heb je louter internet en usb als input. Het is hedendaags zeker niet slecht, maar de iconen van toen zijn soms gevoelig afwezig. Dat is jammer, maar wel begrijpelijk want internet is tegenwoordig danig snel dat het sneller is dan een game installeren vanaf een snelle DVD drive wat destijds bizar was.

Tijden veranderen en zeker niet in negatieve zin, maar er lopen nog genoeg mensen rond die nostalgie koesteren. Gelukkig zijn er topics voor en met een beetje creativiteit kun je een vette sleeperbuild maken :Y)
Tijden veranderen en zeker niet in negatieve zin, maar er lopen nog genoeg mensen rond die nostalgie koesteren. Gelukkig zijn er topics voor en met een beetje creativiteit kun je een vette sleeperbuild maken :Y)
Eens, vind ik ook vet.
Eerst verdween het oude 3,5 inch diskettestation, toen de cd/dvd lezer/brander en nu heb je louter internet en usb als input. Het is hedendaags zeker niet slecht, maar de iconen van toen zijn soms gevoelig afwezig. Dat is jammer, maar wel begrijpelijk want internet is tegenwoordig danig snel dat het sneller is dan een game installeren vanaf een snelle DVD drive wat destijds bizar was.
Ja weetje met hoe populair steam tegenwoordig is, zie ik weinig noodzaak voor games op externe schijven.
10-20MB/s van een schijf of 53,5 via mijn 400 glasvezel verbinding van twee tientjes per maand.
Was zo'n schijf nou 8.5GB? Daar kan ik er meer dan 230 van kwijt op een SSD'tje van 100 euro.

Diskettes heb ik nog op mijn bureau op werk staan vanwege legacy support. Een stokoud industrieel pc'tje redden zegmaar. Maar de kaartlezer daarvoor ligt toch echt in de kast en er zit een usb kabel aan
Vraag me af of je wel eens een vreemd 3D print verzoek hebt gehad, zoals een pc case in een bepaalde vorm?
Als tweede vraag wat zou je aanraden aan een beginnende 3D printer?
Gekke verzoeken? niet echt, meer dat sommige mensen denken dat je alles kunt printen, zonder een ontwerp te maken of een bestaande stl, alsof het een prompt is :)
Ook lastig: verzoeken om hele fijne vormen die ofwel nauwelijks printbaar zijn, of direct stuk zouden gaan
En wat een printer voor beginners zou zijn: die deze reactie.

[Reactie gewijzigd door willemdemoor op 25 maart 2025 16:32]

Dank je. Duidelijk antwoord al moest ik iets verder naar boven scrollen voor het juiste antwoord dan je linkje maar nu heb ik een idee.
Oeps, linkje fixed :)
Misschien ben ik blind als wat,
Zou het meegenomen kunnen worden hoeveel verticale pci slots er in een kast zitten?

Ik ben namelijk op zoek naar deze informatie moet ik vaak uit foto's halen.
Meestal noem ik in reviews wel of de videokaart gedraaid kan worden ja, maar ik denk dat je een goed punt hebt dat het aantal slots wel duidelijker vermeld mag.
Of bedoel je in de Pricewatch? Want dan durf ik niet te zeggen of dat uit de feeds van specs gehaald kan worden.
Beide zou fijn zijn.

Nu zit ik nog met een Dual slot GPU, maar ik meende dat ze over gestapt zijn naar 3 slot.
Inderdaad is het ook niet in de pricewatch te vinden.
Zou toch mooi zijn om te kunnen sorteren op 1/2/3 verticale slots.

Bedankt voor je werk en inzet Willem!
Heb je weleens per ongeluk (of misschien met opzet) een reviewexemplaar van een stuk hardware gesloopt en hoe reageerde de fabrikant daarop? En heb je zo ook weleens iets aan het licht gebracht wat de fabrikant nog niet wist?

[Reactie gewijzigd door Zeror op 24 maart 2025 18:07]

Gelukkig gaat hardware zelden stuk (heel politiek correct antwoord). Maar soms gaat het mis: we hebben wel eens een ssd gehad die niets meer deed, en ik heb in een grijs verleden wel eens een vin van de ventilator van een GT6600 afgebroken. In de zeldzame gevallen dat samples defect raken en er nog getest moet worden, geven we dat gewoon aan bij de fabrikant.
Als het nodig is, vragen we een nieuwe, en als we ons moeten schamen (duidelijk gebruikersfout) dan kopen we zelf een vervangend exemplaar. Maar gelukkig is dat (beide) zelden nodig. En wat feedback aan fabrikanten betreft: we geven bij veel productgroepen aan bij de fabrikant als we vreemde dingen zien tijdens het testen. Soms is dat oplosbaar met een software/driverfix, soms is het een bekend fenomeen en bevestigen ze het.
Bedankt voor je antwoord! Gelukkig maar dat er vrijwel niks stuk gaat.
Dit vind ik wel echt een hele leuke vraag! Ben heel benieuwd naar het antwoord :+

Op dit item kan niet meer gereageerd worden.