Q&A met Friso Weijers

Vraag alles over monitors, smartphones en treinen

titel

Friso Weijers houdt zich bij Tweakers bezig met monitors en smartphones. Vraag hem de beste monitor om mee te gamen en hij heeft er een paar achter de hand. Maar ook over telefoons heeft hij een sterke mening. Op donderdag kun je Friso alles vragen over beeldschermen, smartphones, maar ook treinen; Friso's andere grote passie.

Friso werkt sinds september 2020 bij Tweakers, maar zat daarvoor ook al bij onze zustersite Hardware Info. Friso loopt dus al een hele tijd mee in het wereldje en dat merk je aan zijn uitgebreide reviews van monitors, maar ook de laptops en smartphones waar hij regelmatig over schrijft. Wil jij weten welke monitor de beste curve heeft of op welke smartphone je het beste kunt gamen? Of ben je juist benieuwd naar de meest obscure feitjes over treinen die iemand kan verzinnen? Dan zit je bij deze Q&A op de juiste plek.

Waar, wanneer en hoe?

Over Friso Weijers

Friso Weijers werkt sinds september 2020 bij Tweakers, maar was daarvoor redacteur bij Hardware Info. Hij weet alles over monitors, smartphones en laptops, maar heeft ook een lichte obsessie voor treinen.

Friso zit op donderdag tussen 15.00 en 17.00 uur klaar om jullie vragen te beantwoorden. Die kun je nu al onder dit artikel in de comments stellen. Wil je live meelezen of vervolgvragen stellen, check de comments dan tussen de genoemde tijden of zorg dat je notificaties voor replies op jouw reactie aanstaan (belicoontje rechtsbovenin > 'Ontvang pushnotificaties').

Een Q&A? Hoe zit dat?

Tweakers organiseert sinds vorig jaar Q&A's met redacteuren. Tijdens een Q&A kun je vooraf vragen stellen aan een redacteur, die de vragen in de middag beantwoordt. Later publiceren we ook een overzichtsartikel met de beste vragen en antwoorden.

We organiseerden eerder al Q&A's met andere redacteuren:

• Tomas Hochstenbach over pc-hardware
• Olaf Weijers over netwerken en wifitestprotocollen
• Jeroen Horlings over duurzaamheid, EV's en fotografie
• Arnoud Wokke over telefoons, AI en 15 jaar Tweakers
• Donovan Kerssenberg over smartphones en retrogaming
• Wout Funnekotter over Tweakers-redacties en smarthomes
• Luke van Drie over videostudio-set-ups, camera's en video's maken
• Jurian Ubachs over gamen voor je werk
• Sjef Weller over televisies en audio
• Jelle Stuip over laptops en wifitestprotocollen
• Eugène van der Put en Monique van der Boomen over eindredactie, d/t-fouten en schrijfwijzers
• Jasper Janssen over Tweakers op sociale media

Laat ons in de comments dan ook vooral weten welke redacteur jij graag het vuur aan de schenen zou willen leggen!

Reacties (49)

[Gerjannn]

Treinen, leuk! Verwacht je dat we ooit Nederlandse treinen in games zoals Train Sim World gaan zien? Of is NS erg streng qua licenseren?

[Rubku_NL]

Ik kan hierover wel het een en ander vertellen, aangezien ik "Dovetail Games Ambassador" ben, de ontwikkelaars achter Train Sim World en Train Simulator classic (Railworks).
Voor beide games en in het bijzonder voor Train Simulator classic, zal er geen Nederlandse content komen rechtstreeks van Dovetail Games, hoogstens van een Third Party developer.
De voornaamste reden hiervoor is dat de Nederlandse communtiy het zelf vele malen beter doen dan zij het ooit zouden kunnen, bovendien zijn wij als Nederlanders nogal kritisch op details, waar wij bekend om staan.

In het kort: nadat MSTS 2 was opgegeven, kwam het uiteindelijk via verschillende andere partijen in handen van Dovetail Games. De release van Train Simulator classic, toen nog Railworks geheten, werd uitgebracht tussen 2006 en 2008 ( in 2009 verder als Rail Simulator), met elk jaar een core update inclusief nieuwe route bundel.
Aangezien het al vanaf het begin mogelijk was om je eigen content voor het spel te maken, kwam de eerste Nederlandse content rond 2010 beschikbaar, via onder andere het voormalige Treinpunt Forum, nu SimTogether en DutchSims ( ben zelf medeoprichter van DutchSims).
In dezelfde tijd begon ChrisTrains zijn MSTS-modellen over te zetten naar dit spel, en zo verschenen er langzaam maar zeker steeds meer routes, objecten, treinen en scenario's en ga zo maar door.

Nu is op 21-05-2024 (gisteren) de 15e editie uitgebracht, met de bekende kernupdate en keren er dit jaar een aantal bekende routes terug uit de afgelopen 15 jaar.
En nu 15 jaar later is de Nederlandse Treinsim behoorlijk omvangrijk geworden, zowel in eigen land als in andere landen.
Het laatste punt dat ik wil noemen is dat er een zeer groot scala aan gratis addons en meer dan 10.000,- aan payware-addons beschikbaar is voor dit spel, uit alle hoeken van de wereld.

Tot slot wil ik eigenlijk geen reclame maken, maar als je meer wilt weten over zowel Train Sim World als Train Simulator classic, neem dan gerust een kijkje bij DutchSims & ChrisTrains.

[CodeCaster]

Dat is me daar een prijzige hobby; voor de fanmade "'t Hart van Nederland"-uitbreiding, die zo te zien modellen en textures van andere, officiële packs gebruikt, moet je al voor zo'n € 100 aan uitbreidingen kopen!

Daar hebben sims wel vaker last van (zoals MSFS en The Sims...).

[Rubku_NL]

Klopt daarom is het inderdaad ook meer een hobby en niet echt een game, we noemen het ook wel eens een virtuele modelbaan.

Voor HVNL v2.0 ben je voor de route zelf ongeveer 75,00 kwijt aan Payware addons kwijt, wel moet er bij gezegd worden als je deze addons etmaal heb het zowel pay, als freeware steeds makkelijker en goedkoper wordt.
Als ik ook wat scenario's wilt spelen ben je in de basis ongeveer 150,00 kwijt, maar als je een beetje na echtheid wil ben ik al snel meer kwijten en dan heb ik de gratis addons en repaints nog niet mee geteld.

Dit is gebaseerd als je van niks begint en alleen de base game al reeds heb, originele prijzen.

In dat opzicht wil ik ook niet weten wat me dit in de afgelopen 10 jaar gekost heeft

[deepvreezo]

Leuk om je hier ook te zien! Ik keek vroeger weleens naar je streams, al volg ik Trainsim sinds de splitsing tussen TS Classic en Train Sim World wat minder. Moet er misschien weer eens induiken want die routes die je toen speelde, zijn zo te zien weer een stuk verder gekomen

[spnw]

In MetroSimulator, gratis en van Nederlandse makelij, zit tegenwoordig zelfs wat NS materieel: https://sim.bemined.nl/ - https://sim.bemined.nl/wiki/Rolling_Stock#NS_Stock - dus qua licenties? Dat zal geen probleem zijn

[deepvreezo]

@Rubku_NL heeft al uitgebreid geantwoord, we mogen blij zijn met ChrisTrains die zowat het hele Nederlandse materieelpark heeft nagemaakt. Wel jammer dat ze niet voor Train Sim World zijn uitgekomen. Als ik het me goed herinner was er rond de splitsing tussen TSW en Classic ook wat onzekerheid rondom eventuele licentiekosten voor UE4 die hij zou moeten afdragen (waar TSW op draait) plus ontbrekende support vanuit Dovetail Games, die hem toen heeft doen besluiten om voorlopig niet verder te gaan met TSW.

[kevinvz]

“Retina” DPI op een ultrawide. Is dat technisch haalbaar? Ze bestaan niet zover ik kan vinden. Lijkt mij geweldig om een curved “34 te hebben waar je de pixels niet op ziet. Bonuspunten als het ook een usb hub is en je hem met Thunderbolt kunt aansluiten

[ThijssjihT]

Als je een scherm groter maakt, en dezelfde pixeldichtheid wilt behouden, moet je meer pixels weergeven. Je loopt tegen bandbreedtelimieten aan van je poorten.
Retina is door apple neergezet op 330 PPI bij 30 cm kijkafstand. Een monitor is iets verder weg, laten we zeggen 50 cm, we moeten ergens van uit gaan. Dat komt neer op 234 PPI.
Volgende vraag, wat zijn de beeldschermverhoudingen? Laten we uitgaan van 21:9. Stelling van pythagoras geeft een afmeting van 31,3 bij 13.4 inch.
Vermenigvuldig met de PPI, en je komt op een resolutie van 7312 x 3133 pixels, bijna 8k. Dus qua bandbreedte moet het net lukken.

In de pricewatch, nu nog niet uit, 32 inch: uitvoering: ASUS ProArt Display PA32KCX Zwart
Er staat niet bij of ie curved is.

Verder staat er nog niets.
Ik ben nu ook benieuwd naar het antwoord, maar de berekeningen zijn alvast gedaan.

[Reactie gewijzigd door ThijssjihT op 22 juli 2024 17:55]

[NaliXL]

Nou kom ik uit de drukkerswereld, maar ik snap niet hoe PPI iets met kijkafstand te maken heeft?
PPI = pixels per inch? Dus als er over 1 inch beeldscherm 300 pixels zitten heb je 300 ppi ongeacht de kijkafstand?

[Degrader]

Het gaat bij retina om de afstand tot het scherm waarbij je bij een bepaalde ppi de pixels niet meer kunt onderscheiden.

Dus volgens Apple is bij een kijkafstand van 30 cm een ppi benodigd van 330.

[Reactie gewijzigd door Degrader op 22 juli 2024 17:55]

[m_a_rnix]

De verwachte prijs is kennelijk ook 8K: https://www.newsshooter.c...sus-32-proart-8k-display/

[deepvreezo]

"Retina" kan bij Apple vanalles betekenen, maar op Apple-monitors is het ongeveer 220ppi, waar iPads meestal rond 260ppi zitten en de smartphones zelfs boven de 400ppi. Op zich een logische keuze gelet op de kijkafstand en ook omdat je het beeld dan mooi 2x kunt opschalen (een standaard monitor zit op zo'n 110ppi).

De scherpste 34"-ultrawides hebben al een paar jaar een 5120x2160-resolutie, 'maar' 160ppi, dus dan ben je er nog niet. Ik heb nog niks gehoord over nog scherpere ultrawides. Zoals @ThijssjihT al voorrekent zou je voor 220ppi wel op een '7k3k'-resolutie moeten uitkomen. De laatste jaren komen er wel wat 'normale' 5k en 6k-schermen uit voor de PC, bijvoorbeeld de Dell U3224KBA die ik vorig jaar heb bekeken. Ik zou overigens wel verwachten dat er Thunderbolt op een eventuele Retina-ultrawide zit, want dat zul je wel nodig hebben om het scherm met een laptop aan te sturen ivm. de bandbreedte voor deze resolutie

[dinoballz]

Upgraden van een iPhone 12 Pro Max naar een 14 Pro Max (voor een zacht vriendenprijsje) is het de moeite? Of merkt de gemiddelde gebruiker weinig verschil?

[Skyclad]

Hangt er vanaf wat je allemaal ermee wilt doen, zoals zo vaak bij telefoons. Mijn vriendin heeft een toestel nodig om foto's te maken van gezichten, waar details en kleur erg belangrijk zijn. Die heeft wel voor die upgrade gekozen destijds omdat ze meer tevreden was over de kwaliteit van de foto's van de 14 Pro Max dan de 12 Pro Max. Maar het is mogelijk dat dat ook een kwestie van betere software was en dat je die ook voor de 12 Pro Max kan krijgen, dat weet ik niet.

Kijk naar wat je wilt doen, en zoek dan specifiek op een vergelijking daarvoor.

[deepvreezo]

Ik denk dat je dat wel gaat merken, want de accuduur is van de 12 Pro Max tot de 14 Pro Max echt een stuk beter geworden. Ook heeft de 14 Pro Max een veel feller scherm en de camera is natuurlijk verder verbeterd, maar dat zul je wellicht niet heel goed zien tenzij je een specifieke functie wil gebruiken (zoals macrofotografie) die de 12 Pro Max nog niet had, of als je beide toestellen naast elkaar houdt.

[Genfried]

Nadat mijn vrouw een Flip 5 heeft aangeschaft hebben er meerdere vriendinnen van haar er ook 1 gekocht, omdat ze er erg enthousiast van waren geworden.

Zelf zie ik weinig mensen in het dagelijks leven lopen met een Fold. Is dit een formfactor wat volgens jouw blijvend is of verwacht jij dat die langzaam weer verdwijnt en een niche wordt?

Persoonlijk voor mij is er grote interesse maar de kosten staan me teveel tegen om er daadwerkelijk 1 aan te schaffen.

[Altamyr]

Als persoon die een fold 4 gehad heeft, het is helemaal geweldig. Helaas in mijn geval defect buiten garantie en nu kost een reparatie net zoveel als een andere 2e handse. Zou wel aanraden een foldable te halen met een breder scherm aan de voorkant zoals de Google fold of de Oneplus Open, aangezien je dat toch ook wel vaak gebruikt.

[deepvreezo]

Foldables zijn wel een blijvertje denk ik, maar wel in zekere zin als nicheproduct. Misschien dat ze de kosten verder omlaag krijgen, waarmee een belangrijke reden wegvalt dat vouwtoestellen nu nog veel zeldzamer zijn. Maar uiteindelijk maak je met vouwbaarheid ook gewoon de afweging voor een toestel dat makkelijker stuk kan gaan, en waarbij er ook minder kostbare ruimte is voor grotere accu's en betere camera's, dus op die gebieden minder goed is dan de beste normale telefoons. Ik zie die afweging niet snel veranderen en daarmee zullen normale toestellen voorlopig dominant blijven.

[Marvin.]

Waarom zijn treinen niet autonoom en wanneer kunnen we dit verwachten? Er is al best wat vervoer dat zich deels of helemaal atonoom verplaatsen maar ik hoor weinig in de ontikkeling betreft de trein. Het spoornetwerk is niet te vergelijken met het metronetwerk maar is dat echt zoveel moeilijker?

[Skyclad]

Ook al is het makkelijker dan bij autos (minder uitwijken en een stuk voorspelbaardere route en zo) zit je nog altijd met het probleem dat AI nog niet erg goed is in het correct herkennen van mensen. Met de tests met zelfrijdende autos is dat al meerdere keren naar voren gekomen: YouTube: Racism in AI and Tech: Self-driving cars are blind to dark-skinned p... (zocht een andere video maar kan die niet zo snel terugvinden)

Een treinmachinist kan eerder zien dat er iets niet klopt in de verte dan AI. Tot dat dit niet meer het geval is zal er in ieder geval nog een mens mee moeten kijken bij de rit. En als je niet een 100% onfeilbare netwerkverbinding kan garanderen kan dat ook niet op afstand.

[deepvreezo]

@Skyclad heeft denk ik al het antwoord gegeven, treinen rijden nu eenmaal niet op een volledig gescheiden baan in Nederland en de meeste andere landen, waarbij de ongelukken ernstiger kunnen uitpakken dan bij zelfrijdende auto's bij een botsing. Maar als je kijkt naar metro's zijn er best wat zelfrijdende lijnen of zelfs complete zelfrijdende netwerken. Bijvoorbeeld lijn 9 van de metro van Barcelona waar @Donny K. en ik nog in hebben gezeten toen we laatst op MWC waren

[PjotterP]

Personeel / vakbond?

[Sean93]

Afgelopen periode zijn er een aantal QD-oled monitoren uitgekomen, waarvan de een beter dan de ander.

Verwacht jij komende perioden merkbaar kwaliteitsverschil in de schermen en zo ja; welke?

[deepvreezo]

Oei, ik had je comment eerder over het hoofd gezien. Zie ook de review van bv. de 4k-QD-oled's; heel veel eigenschappen zijn gelijk tussen al deze schermen en over het algemeen gewoon uitstekend. Het verschil zit 'm vooral in de de kleurafstelling, de featureset (aansluitingen, maar ook soms bijzondere extraatjes als BFI) en bouwkwaliteit/gemak van bediening. Waarmee de prijs misschien nog wel het belangrijkste is; zelfs de minste monitor wordt interessant als hij een paar honderd euro goedkoper is dan de rest.

[Sean93]

Geen probleem! Fijn dat je nog reageert. Ik had idd de reviews al gelezen en daar kwam mijn vraag ook uit naar voren. De huidige verschillen die je aangeeft zijn mi logisch, maar denk je dat er in de toekomst nog significante veranderingen komen waardoor je nu liever zou wachten met aanschaffen?

[deepvreezo]

Qua nieuwe panelen die bijvoorbeeld een hogere helderheid zouden kunnen bieden of andere maat/resolutie, verwacht ik pas volgend jaar weer wat nieuws. Van de 27" WQHD 360Hz QD-oled-monitors moet ik de meeste nog bekijken, de interessantste 4k QD-oled die nog moet komen is die van Samsung, want hij zou een mat scherm hebben en heeft Tizen (kun je ook een nadeel vinden, maar het is in elk geval onderscheidend). En vlak woled ook niet uit trouwens. Ik ben erg benieuwd naar de resultaten van het winkelmodel van de LG 32GS95UE.

[Irsu85]

Wat vind je ervan dat telefoons steeds complexer worden? En je hoofd uit het raam steken in de trein?

[deepvreezo]

Die complexiteit brengt wel meer nieuwe mogelijkheden met zich mee, en er moet ook iets te schrijven overblijven - wat betreft de formfactor zijn veel telefoons van nu al saai genoeg
Jammer dat je je hoofd tegenwoordig niet meer uit het raam kunt steken in de meeste treinen! Maar wel zo veilig.

[Irsu85]

ja ma daarom moet je wel uitkijken als je je hoofd uit het raam van de trein steekt en ook als ie op topsnelheid rijd je hoofd er terug in steken want anders waait ie er bijna af (of zo voelt het tenminste als je een trein hebt waar dat kan op de leuven-brussel lijn ofzo)

En ja als het enige waar je over te schrijven hebt langdurige batterijen is elk jaar dan wordt het ook wel een beetje saai (ma das wel handiger eerlijk gezegd want ik vergeet altijd mijn telefoon op te laden)

[Crossfire1987]

Heb je een favoriete trein?

[deepvreezo]

Van het Nederlandse materieel vind ik het klassieke Mat'64 wel mooi, of de 1600/1700/1800, lekker retro!
Als het wat flitsender mag zijn, de 500 Series Shinkansen, al die Japanse hogesnelheidstreinen zien eruit alsof ze veel sneller gaan dan de rest . Helaas nog nooit geweest.
Een van de fijnste treinen waar ik zelf in heb gezeten is de Zweedse X 2000. Het is ook wel een bijzonder model dat je buiten Scandinavië nergens anders vindt, ook al hebben ze tot in China en Amerika gereden.

[Crossfire1987]

De 1600/1700/1800 zijn echt mooie locs.

500 serie ziet er zeker mooi uit. Ben zelf ook nooit in Japan geweest . Een vriend wel

[5pë©ïàál_Tèkén]

De uitvoering: Datacolor SpyderX Pro is een goede tool om platte monitoren te kalibreren. Wat zou jij aanraden om kromme monitoren te kalibreren?

[deepvreezo]

Wij gebruiken voor schermtests een Spectracal C6-colorimeter, de professionele versie van de i1 Display Pro (intussen gerebrand naar Calibrite Display Pro). Al die meters hebben dezelfde behuizing, die zo te zien wat smaller is dan de SpyderX Pro. Ik heb er met kromme schermen iig. nog geen problemen mee gehad.

[obe99]

Ik ben op de markt voor een 1440p@144hz monitor voor o.a. gaming. Ik heb mij altijd afgevraagd of Nvidia G-sync zoveel meerwaarde biedt als dat ik terugzie in de prijzen van monitoren die dit ondersteunen. Ik heb een Nvidia RTX GPU (RTX 2070 super) dus ik zou graag gebruik maken van deze techniek, maar ik lees soms ook dat Nividia kaarten ook met freesync monitors werken. Kun je de verschillen uitleggen tussen G-sync en freesync met betrekking tot NVIDIA GPU's en waarom dit mij als consument zou moeten interesseren bij het kopen van een monitor voor gaming?

[deepvreezo]

De meeste schermen die als 'G-SYNC'-schermen worden verkocht zijn eigenlijk 'G-SYNC Compatible' - hardwarematig vergelijkbaar aan een Freesync-monitor, maar de fabrikant heeft 'm naar Nvidia afgestuurd voor een keurmerkje dat het goed werkt. Ook schermen die dat niet hebben kunnen nog steeds helemaal prima werken met G-SYNC en een Nvidia-kaart.
Er zijn ook nog steeds een paar dozijn monitors met een echte G-SYNC scaler, wat vroeger gewoon een G-SYNC-monitor heette, en waarvoor je inderdaad een premium betaalt, want daarbij gaat het om hardware. Daarbij werkt G-SYNC uiteraard perfect en ze hebben over het algemeen een goede overdrive-afstelling voor het hele refreshrate-bereik (waar Freesync/G-SYNC-Compatible soms alleen goed zijn afgesteld voor één refreshrate).