Het is overigens niet de enige situatie waarbij de waakhond streng optreedt. Onlangs sprak de AP zich uit tegen het verzamelen van locatiedata door overheden in de strijd tegen het coronavirus. Opvallend aan de uitspraak: volgens de AP kunnen locatiedata per definitie niet anoniem zijn, daarom is er een wetswijziging nodig.
De AP lijkt de privacywet soms strenger te interpreteren dan andere toezichthouders
Wolfsen vindt dat de AP-juristen de wet niet bijzonder veel strenger dan juristen of andere Europese toezichthouders interpreteren. “Op veel vlakken lopen we wel voorop”, zegt hij. “We zijn niet de trendsetter, maar spreken ons wel in een vroeg stadium al uit over bepaalde zaken. Dat komt dan misschien streng over, maar dat is juist omdat Nederland zo sterk gedigitaliseerd is en zo veel bedrijven met de wet hebben te maken.” Op veel vlakken, zegt Wolfsen, is te zien hoe andere Europese toezichthouders of het grote overkoepelende toezichthoudersorgaan er inmiddels dezelfde denkwijzes op na houden. “Als het gaat om onze interpretatie van de cookiewall, zie je dat inmiddels alle andere toezichthouders nu zeggen wat wij eerder al zeiden.”
Misschien heeft het ook te maken met het feit dat alle boetes, maar ook de subtielere waarschuwingen en de openbare blogposts van de AP, na twee jaar eindelijk meer duidelijkheid geven aan bepaalde begrippen. Bedrijven hekelden ooit termen zoals ‘het gerechtvaardigd belang’. Door een combinatie van boetebesluiten en bredere duiding van de AP worden die begrippen een stuk helderder. “De term ‘gerechtvaardigd belang’ was inderdaad lang een discussiepunt”, zegt Wolfsen. ”Na een tijdje hebben we daar op de website meer over geschreven, over de manier waarop we daar tegenaan kijken.”
Onderbezetting
Er is één probleem dat consequent terugkomt in discussies over de AP: de zware onderbezetting van de waakhond. Ook nu, twee jaar na invoering en na veel verzoeken om meer geld bij de regering, is er nog maar weinig veranderd aan de situatie. Ondertussen blijft het aantal vragen, klachten en meldingen bij de organisatie ongeremd groeien. Waren er in de tweede helft van 2018 nog 10.000 verzoeken die de AP moest afhandelen, in het eerste half jaar van 2019 ging het om 15.000 verzoeken.
De AP is notoir onderbezet, en dat levert problemen op
De toezichthouder is verplicht iedere melding in behandeling te nemen. Een paar maanden geleden moest de waakhond voor het eerst concluderen dat dat niet lukte. In 2019 zijn 3000 behandelverzoeken blijven liggen. De waakhond probeert prioriteiten te stellen om te bepalen wat voor soort vragen als eerste worden behandeld, maar nog steeds voelen burgers zich regelmatig afgescheept als ze lang moeten wachten.
‘Formatieproblematiek’
Wolfsen erkent het probleem, dat hij ‘formatieproblematiek’ noemt: “we hebben te veel werk.” Ook organisaties zoals Bits of Freedom zien inmiddels de problematiek rondom de onderbezetting, zegt Benaissa. “Dat beperkt hun slagkracht, en daardoor vallen er te weinig boetes om voor een echt afschrikwekkend effect te zorgen.” De problemen zijn ook bekend bij de politiek, maar dat heeft nog niet veel effect gesorteerd. In juni vorig jaar ging het budget marginaal omhoog, van 15,1 miljoen naar 18,5 miljoen euro per jaar. Minister Sander Dekker van Rechtsbescherming schreef vorig jaar aan de Tweede Kamer dat er niet nog meer extra geld naar de AP zou gaan.
Met de handhaving mag het inmiddels voorzichtig de goede kant op gaan, maar een echt harde aanpak van bedrijven lijkt moeilijk zolang de toezichthouder beperkte slagkracht heeft.