De Autoriteit Persoonsgegevens wilde onterecht een AVG-boete opleggen aan de streamingdienst VoetbalTV. De rechter stelt dat de boete van 575.000 euro onterecht was omdat VoetbalTV een goede reden had om beelden van jongeren uit te zenden. VoetbalTV ging failliet.
VoetbalTV is een online streamingdienst die voetbalwedstrijden van amateurs uitzendt. Daar biedt de dienst vervolgens abonnementen op aan. De wedstrijden worden geregistreerd met slimme camera's die automatisch de bal volgen. Bij de wedstrijden komen echter ook voetballers met hun gezicht in beeld, en sommige daarvan zijn nog minderjarig. Dat levert privacyzorgen op. De Autoriteit Persoonsgegevens zag daarin zelfs een overtreding van de privacywet. In 2018 begon de privacytoezichthouder een onderzoek naar de VoetbalTV-praktijken. Het lange wachten op uitslagen en het voornemen een boete op te leggen werd VoetbalTV fataal.
Met name het lange wachten op een uitspraak bleek een probleem te zijn. De AP begon al eind 2018 met het onderzoek. Dat was pas aan het eind van het volgende jaar afgerond. Het oordeel was negatief. VoetbalTV overtrad de AVG, redeneerde de AP, het bedrijf mocht de gegevens niet verzamelen. De toezichthouder stelde dat het een boete op wilde leggen, en geen kleine ook: 575.000 euro. Maar daarna bleef het stil. Maarten Hoffer, oprichter van VoetbalTV: "De AP had 13 weken om met een boetebesluit te komen, maar in februari en maart hadden we nog niks binnen." Ondertussen doorgaan was volgens Hoffer geen optie. Na het negatieve oordeel legde VoetbalTV zijn zaken stil terwijl het wachtte op de boete. Uiteindelijk was het VoetbalTV die deze zomer een rechtszaak tegen de toezichthouder aanspande. "Alsof je naar de politie moet om te vragen of je je onterechte verkeersboete alsjeblieft mag betalen", zegt Hoffer.
Met al dat wachten ging VoetbalTV failliet.
Maarten Hoffer noemt de uitspraak dan ook bitterzoet. "Zo kun je het wel noemen ja. Het is erg zuur maar we zijn wel erg blij met de uitspraak. De rechter heeft geen spaan heel gelaten van de argumenten van de AP." Hij is vooral blij dat nu blijkt dat het bedrijf al die tijd handelde volgens de wet. "Dat is niet alleen voor ons belangrijk, maar ook voor andere bedrijven. Voor hen wordt er nu meer duidelijk."
Gerechtvaardigd belang
De uitspraak kan inderdaad grote gevolgen hebben. Centraal in de zaak staat namelijk een van de ingewikkeldste begrippen uit de AVG, het 'gerechtvaardigd belang'. Bedrijven kunnen zich beroepen op zes verschillende 'grondslagen' voor het verzamelen en verwerken van gegevens. Vijf daarvan zijn vrij afgebakend; het mag bijvoorbeeld als een andere wet dat verplicht, of als er toestemming is van de gebruiker. De zesde grondslag heet een gerechtvaardigd belang. Dat betekent dat als een bedrijf belang heeft bij het verzamelen, bijvoorbeeld voor de bedrijfsvoering, het die gegevens ook mag verzamelen. Dat moet het bedrijf dan wel goed kunnen verantwoorden.
Precies daar zit de crux, want dat gerechtvaardigd belang kent geen duidelijke grenzen. Bedrijven kijken voor uitleg naar de Autoriteit Persoonsgegevens, maar die zegt dat het geen exacte regels voorschrijft. Tegelijkertijd moet de toezichthouder wel afbakenen wanneer het verzamelen van data gerechtvaardigd is of niet. Dat doet het met onderzoeken en uitspraken zoals deze tegen VoetbalTV. Daarmee hoopt het een precedent en duidelijkheid te scheppen over wat wel en niet mag onder dat vage begrip waar bedrijven al 2,5 jaar mee worstelen en waar ze uitleg over vragen.
De uitspraak zorgt ook bij andere bedrijven voor meer duidelijkheid
Die duidelijkheid lijkt er nu iets meer te zijn. Hoffer zegt dat VoetbalTV meerdere redenen had die onder dit gerechtvaardigd belang vielen. Zijn interpretatie daarvan is breder dan die van de AP. Die stelde bijvoorbeeld in een controversiële uitspraak eerder dit jaar dat direct marketing nooit een gerechtvaardigd belang kan zijn, terwijl veel juristen dat vaak wel zo interpreteerden. Hoffer denkt echter dat het duidelijk is. "In principe kun je je beroepen op een gerechtvaardigd belang als het niet tegen andere wetten ingaat en als je het goed afwegt tegen de privacybelangen van individuen" Dat deed VoetbalTV, zegt hij. Zo konden spelers bezwaar maken tegen het filmen en stonden er bordjes langs het veld met waarschuwingen. Tegelijkertijd had VoetbalTV genoeg redenen om haar belang aan te tonen. Hoffer: "We bevorderen het spelplezier, en de kwaliteit van het voetbal door bijvoorbeeld onze analyses later aan clubs beschikbaar te maken. En zeker nu in coronatijd zorgen we voor meer binding tussen clubs en hun fans."
Onzekere toekomst
De rechter ging daar in mee. "De Autoriteit Persoonsgegevens heeft het gerechtvaardigd belang niet op een open en flexibele manier uitgelegd, zoals wel zou moeten", staat in de uitspraak. "Samengevat komt de rechtbank tot de conclusie dat de toetsing van de AP in dit geval uitgaat van een verkeerde interpretatie van het begrip ‘gerechtvaardigd belang’."
De Autoriteit Persoonsgegevens wil zelf niet reageren op individuele zaken. "De AP bestudeert de uitspraak en zal zich beraden op een eventueel hoger beroep", schrijft de toezichthouder in een verklaring.
Voor VoetbalTV is de toekomst onzeker. De dienst heeft faillissement aangevraagd en moet nog kijken welke mogelijkheden er voor de toekomst bestaat. "Het enige dat we kunnen zeggen is dat we de uitspraak nog inhoudelijk bekijken, maar wat er verder willen en kunnen doen is nog onzeker", zegt Hoffer. Voorlopig zijn er dus geen wedstrijden meer te zien via de dienst.