De Europese Commissie waarschuwt de Autoriteit Persoonsgegevens dat die de AVG mogelijk te streng interpreteert. Die klacht draait vooral om het controversiële 'gerechtvaardigd belang'. De AP krijgt die kritiek vaker, maar ontkende eerder tegen Tweakers te streng te zijn.
De Europese Commissie heeft een brief geschreven aan de Nederlandse privacytoezichthouder. In die brief van begin 2020, die NRC in handen heeft, waarschuwt de EC de AP voor een te strenge interpretatie van de privacywet. Daarmee zou 'het goede functioneren van de interne markt in de EU in het gedrang komen', staat in de brief. Het gaat dan specifiek om de houding die de AP aanneemt rond het 'gerechtvaardigd belang'. Onder de AVG moeten bedrijven een reden hebben om data van gebruikers te verwerken. Er zijn specifiek zes van zulke grondslagen. Toestemming is er een van, maar ook als het wettelijk verplicht is of als een bedrijf 'vitale belangen moet beschermen' mogen ze gegevens verzamelen. Een van de grondslagen is het gerechtvaardigd belang: als een bedrijf aannemelijk kan maken dat er een belangrijke reden is om data te verzamelen, mag het dat doen. Het probleem met de AVG is dat die term nooit duidelijk is gespecificeerd. Bedrijven worstelen met de vraag wat wel en niet gerechtvaardigd is. De Autoriteit Persoonsgegevens heeft nooit een eenduidige definitie gegeven, maar heeft de afgelopen jaren meerdere keren met boetes laten zien wat niet is toegestaan.
Een van die boetes kwam in 2020 voor rekening van de Koninklijke Nederlandse Lawn Tennis Bond. Die kreeg 525.000 euro boete wegens het verkopen van gegevens van leden aan sponsors voor direct marketing. De vereniging beriep zich daarbij op het gerechtvaardigd belang; het zou voor de economische positie van de bond nodig zijn de gegevens te verkopen. De AP was het daar niet mee eens en concludeerde dat direct marketing nooit een gerechtvaardigd belang kan zijn voor dataverwerking. Juristen waren toen verbaasd over de strenge interpretatie van de AP.
Later speelde een soortgelijke zaak bij VoetbalTV. Dat ging failliet omdat het te lang moest wachten op een besluit van de AP. Ook VoetbalTV beriep zich op het gerechtvaardigd belang voor het filmen van spelers, maar de AP stelde dat alleen een commercieel doel geen gerechtvaardigd belang was. De rechter was het daar toen niet mee eens. Die schaarde zich achter VoetbalTV: "De Autoriteit Persoonsgegevens heeft het gerechtvaardigd belang niet op een open en flexibele manier uitgelegd, zoals wel zou moeten", schreef de rechtbank. De AP wil met dergelijke uitspraken aangeven dat commerciële belangen nooit gerechtvaardigd kunnen zijn voor het verzamelen van data, maar daar hebben zowel juristen als rechters kritiek op.
Nu heeft dus ook de Europese Commissie kritiek op de strenge interpretatie van de AP van het gerechtvaardigd belang. Volgens de Commissie zou de AP met die strikte interpretatie 'het vrije ondernemerschap belemmeren'. De AVG is jaren geleden niet alleen in het leven geroepen om dataverzameling te beteugelen, maar ook om bedrijven op een verantwoorde manier te laten blijven werken met data. In de brief haalt de Commissie ook het voorbeeld aan van Google. Dat mag wel gegevens van Europese gebruikers blijven gebruiken vanwege commerciële overwegingen.
Tweakers vroeg AP-voorzitter Aleid Wolfsen vorig jaar en in 2020 naar de strenge interpretatie van de AP van meerdere begrippen. Wolfsen herkende zich nooit in die kritiek. Hij zei toen dat de AP weliswaar streng strafte, maar dat de AP daarmee vooropliep. Als voorbeeld haalde hij bijvoorbeeld interpretaties over de cookiewall aan. "Als het gaat om onze interpretatie van de cookiewall, zie je dat inmiddels alle andere toezichthouders nu zeggen wat wij eerder al zeiden", zei hij toen.
Opvallend is dat het uitgerekend Wolfsen was die dat strenge standpunt doordrukte, schrijft NRC op basis van ex-medewerkers bij de privacytoezichthouder. Interne juristen zouden ervoor waarschuwen dat rechters het niet eens zouden zijn met de interpretatie. Wolfsen zou 'consumenten willen beschermen tegen de datahonger van bedrijven' en daarom zijn visie door hebben gedrukt.