Volgens de Nederlandse regering mogen de Eerste en de Tweede Kamer zich waarschijnlijk over een deel van het omstreden Acta-verdrag buigen. Dit verdrag kan tot strenge maatregelen tegen auteursrechtenschending leiden.
Dat het parlement zich waarschijnlijk toch mag uitspreken over het verdrag, blijkt uit een brief van de demissionaire ministers Maria van der Hoeven van Economische Zaken en Hirsch Ballin van Justitie aan de Tweede Kamer. Eerder werd gedacht dat het parlement geen zeggenschap over het Acta-verdrag heeft, omdat de EU-lidstaten de Europese Commissie hebben gemachtigd om namens Nederland te onderhandelen. Dit standpunt leidde tot veel kritiek; de democratische grondslag voor het verdrag zou ontbreken. Het Acta-verdrag is bedoeld om de handel in namaakartikelen en piraterij op internet tegen te gaan. De Europese Unie, Japan, de Verenigde Staten en een aantal andere landen onderhandelen al jaren in het geheim over het verdrag.
Volgens de twee ministers is de kans groot dat de Eerste en Tweede Kamer zich er toch over mogen buigen. Weliswaar heeft het Europees Parlement sinds 1 december 2009, toen het verdrag van Lissabon intrad, veel te zeggen over justitie en binnenlandse zaken, maar een deel van het Acta-verdrag valt waarschijnlijk nog steeds onder de bevoegdheden van de EU-lidstaten.
Dit zou in ieder geval gelden voor de 'strafrechtelijke onderdelen', waarbij onduidelijk is wat deze concreet inhouden. Hierdoor wordt het verdrag als een 'gemengd akkoord' aangemerkt. Een dergelijk akkoord moet niet alleen door het Europees Parlement, maar ook door de EU-lidstaten zelf worden ondertekend en geratificeerd. De ministers denken dat het Acta-verdrag een gemengd akkoord wordt.
Belangrijk is daarbij dat het Nederlandse parlement alleen kan oordelen over de onderdelen die nog onder de Nederlandse bevoegdheden vallen, zegt woordvoerder Edwin van Scherrenburg van Economische Zaken. Het kan zich niet uitspreken over onderdelen waarover het Europarlement moet beslissen. Keurt het parlement het nationale deel echter af, dan kan het verdrag niet worden bekrachtigd, zegt Pieter-Jan Kuijper, hoogleraar internationaal recht aan de Universiteit van Amsterdam.
De Eerste en Tweede Kamer kunnen het verdrag in de praktijk dus afkeuren, maar mogen dat alleen op basis van het deel dat onder de bevoegdheid van de lidstaten valt. "Keurt het Nederlandse parlement het Acta-verdrag af omdat het niet akkoord gaat met onderdelen van het verdrag die onder de Europese bevoegdheid vallen, dan begint de Europese Commissie een inbreukprocedure", aldus Kuijper.
Ook het gebrek aan openheid over de onderhandelingen werd gehekeld. Vorige week nog nam het Europees Parlement een resolutie aan waarin het eiste dat de Europese Commissie openheid van zaken zou geven. De beide genoemde ministers schrijven in hun brief aan de Tweede Kamer dat ze hopen dat er in april wordt besloten dat de documenten openbaar worden gemaakt. Dan wordt er namelijk in Nieuw-Zeeland een nieuwe onderhandelingsronde over het akkoord gehouden.
Minister Van der Hoeven sprak zich al eerder uit tegen het gebrek aan openheid rondom het verdrag. Ook zei ze dat three strikes-wetgeving, waarbij filesharers na twee waarschuwingen worden afgesloten van internet, wat Nederland betreft onacceptabel is. Eerder bleek uit uitgelekte documenten dat een dergelijke maatregel mogelijk onderdeel is van het Acta-verdrag, maar de twee ministers herhalen in hun brief dat Nederland daar niet op zit te wachten. Volgens de bewindslieden gaat het verdrag bovendien niet verder dan de huidige, bestaande wetgeving.