We hebben Windows 11 niet alleen op desktops getest, maar ook op een aantal laptops. Microsoft zegt - zoals eigenlijk bij elke Windows-release - dat de nieuwe versie van Windows weer beter is geoptimaliseerd en laptops zijn uiteraard het meest gebaat bij optimalisaties die het energiegebruik omlaag brengen ten behoeve van de accuduur. Microsoft heeft in een video uitleg gegeven over de optimalisaties en snelheidsverbeteringen en wij hebben gekeken of we die in de praktijk ook terugzien.
We hebben op een aantal laptops tests uitgevoerd, waaronder de Medion S14409. Van die laptop liet Medion ons twee exemplaren toekomen; een met Windows 10 en een die met Windows 11 geleverd wordt en binnenkort in de schappen zal liggen. Wat hardware betreft zijn beide laptops identiek; het zijn 14"-laptops met een Core i5-1135G7-processor, 16GB werkgeheugen een ssd van 512GB groot. Het enige verschil tussen de laptops is de door Medion voorgeïnstalleerde Windows-versie.
Optimalisatie 1: Windows is kleiner
Windows 11 zou minder ruimte op je ssd - of harde schijf voor een enkeling - moeten gebruiken dan Windows 10. Dat gebeurt onder andere door het 'uitgebreidere gebruik van compressietechnologieën', iets wat door ons nauwelijks te checken valt, en het gebruik van 'stubs'. Een stub is eigenlijk een placeholder voor de daadwerkelijke applicatie. De sticky notes-app (plaknotities in het Nederlands) is in Windows 11 een stub en als je er voor het eerst op klikt wordt de app gedownload uit de Microsoft Store. Gebruik je de app niet - en dat kunnen we ons bij sticky notes zomaar voorstellen - dan neemt hij dus ook geen ruimte in.
We hebben even verder in de Windows 11-installatie gegraven en het lijkt erop dat in ieder geval 'Alarmen en klok', 'Kaarten', 'Microsoft To-Do', 'Voicerecorder', 'Microsoft Nieuws' en de Weer-app ook stubs zijn. In de praktijk zul je er nauwelijks wat van merken dat die apps gedownload worden als je ze aanklikt. De belangrijkste applicaties, zoals de software voor foto's en video's, en solitaire, zijn wel voorgeïnstalleerd. Onze Medion S14409-laptops zijn redelijk vrij van bloatware, op software van McAfee na, en het verschil in gebruikte schijfruimte is aanzienlijk. De Windows 11-installatie op de Medion S14409 neemt een kleine 32GB in beslag, terwijl de Windows 10-versie van dezelfde laptop meer dan 50GB nodig heeft. Is je systeem al voorzien van een flinke hoeveelheid opslag, dan maken die paar gigabytes misschien niet zoveel uit. In het goedkoopste laptopsegment worden echter nog altijd veel laptops met 128GB opslag verkocht en dan is het verschil relatief groot.
Optimalisatie 2: Windows is zuiniger
In de video wordt ook gedemonstreerd dat Edge zuiniger is geworden dankzij 'sleeping tabs'. Dat is een functie in Edge die ervoor zorgt dat browsertabs die al een tijdje niet gebruikt worden in 'slaap' worden gebracht zodat ze geen energie meer gebruiken. Die functionaliteit is niet nieuw en zit al sinds mei 2021 in Edge. Nieuw is, volgens de video, dat de functie nu standaard ingeschakeld staat en ongebruikte tabs na twee uur inactief maakt. Fabrikanten van laptops kunnen in de Windows 10-images die ze op hun laptops zetten echter nu al zelf configureren of deze functie wel of niet is ingeschakeld. Een steekproef met laptops van Dell, Medion, HP en Lenovo liet zien dat sleeping tabs op al deze systemen standaard al is ingeschakeld. Daarbij zetten Dell, Medion en HP de ongebruikte tabs na twee uur op inactief, terwijl dit bij Lenovo is ingesteld op één uur.
| Accutest browsen 2013 (180cd/m²) | |
|---|---|
| Laptop | Gemiddelde tijd in uren en minuten (hoger is beter) |
| Medion Akoya E15301 (5 tabs, Windows 11) | 6u31m |
| Medion Akoya E15301 (5 tabs, Windows 10) | 6u22m |
We hebben toch de proef op de som genomen en onze normale browsetest niet met een, maar met vijf tabs gedraaid. Na twee uur worden vier tabs netjes inactief gezet en wordt de browsetest verder afgerond. Een verschil in accuduur tussen de beide Windows-versies is er - op basis van het browsen - echter niet. De negen minuten die we hierboven geregistreerd hebben, zijn niet genoeg om een significant verschil te maken.
Windows 11 kan je echter wel een langere accuduur bieden, maar dat is dan afhankelijk van de hardware die je gebruikt. We hebben de laatst beschikbare versie van Windows 11 op een aantal laptops geïnstalleerd om te zien in hoeverre het de accuduur beïnvloedt.
| Accutest browsen 2013 (180cd/m²) | ||
|---|---|---|
| Laptop | Cpu/soc | Gemiddelde tijd in uren en minuten (hoger is beter) |
| MSI Prestige 14 Evo A11M (Windows 11) | Ci7-1195G7 | 13u1m |
| Medion Akoya S14409-MD62133 (Windows 11) | Ci5-1135G7 | 11u43m |
| MSI Prestige 14 Evo A11M (Windows 10) | Ci7-1195G7 | 11u20m |
| HP Pavilion Aero 13-be0125nd (Windows 10) | Ryzen 5 5600U | 10u38m |
| HP Pavilion Aero 13-be0125nd (Windows 11) | Ryzen 5 5600U | 9u50m |
| Medion Akoya S14409-MD62133 (Windows 10) | Ci5-1135G7 | 9u10m |
| Medion Akoya E15301 (Windows 11) | Ryzen 5 3500U | 7u11m |
| Medion Akoya E15301 (Windows 10) | Ryzen 5 3500U | 7u6m |
Het eerste dat opvalt, is dat er flinke verbeteringen zijn voor laptops met een Intel Tiger Lake-processor. Het duo van Medion S14409-laptops verschilt tweeënhalf uur van elkaar in het voordeel van Windows 11. Ook de MSI Prestige ging er ruim anderhalf uur op vooruit na installatie van Windows 11. De browsetest heeft een foutmarge van een procent of vijf en dit soort afwijkingen zijn significant, dus Windows 11 heeft daadwerkelijk invloed op de accuduur. De vraag is vervolgens waar die afwijking door wordt veroorzaakt. Twee laptops met een AMD-processor hadden namelijk geen baat bij Windows 11. De Medion E15301 met Ryzen 3500U-processor presteerde precies hetzelfde, terwijl de HP Pavilion Aero het juist minder goed deed met Windows 11. De verdenking rustte aanvankelijk op de content adaptive backlight control die in Windows 11 geïntroduceerd is, maar de functionaliteit uitschakelen leverde niets op. Voorlopig verdenken we de driver, want Intel had eerder een Windows 11-driver klaar dan AMD. AMD's specifieke Windows 11-driver kwam te kort voor het online gaan van dit artikel beschikbaar, waardoor we er niet mee hebben kunnen testen, maar daar zijn we ondertussen mee bezig. We updaten dit artikel zodra die tests afgerond zijn.
Optimalisatie 3: Windows wordt sneller wakker en logt sneller in (als het goed is)
Microsoft heeft in Windows 11 het wakker worden uit standby-stand sneller gemaakt, waardoor het ontwaken 25 procent sneller zou moeten gaan dan onder Windows 10. Dat is gedaan door de calls naar de hardware te optimaliseren. Uiteraard wilden we dat graag testen en daartoe hadden we onze testlaptops zij aan zij klaarstaan. Het blijkt echter dat de optimalisaties alleen gemaakt zijn voor het ontwaken vanuit S3-staat. Net als de meeste laptops die je nu in de winkel kunt vinden, zijn de testlaptops geconfigureerd voor modern standby of connected standby, wat betekent dat de laptop in standby naar S0 low power idle schakelt en niet naar S3; dat kun je bovendien niet forceren zonder een herinstallatie uit te voeren. Als je zelf erachter wilt komen welke power states jouw systeem ondersteunt, kun je een command prompt-venster openen en 'powercfg -a' uitvoeren.
In de video wordt ook gesproken over sneller inloggen met behulp van Windows Hello for business. Die laatste toevoeging is belangrijk, want voor thuisgebruikers maakt de optimalisatie geen sikkepit uit. Heb je echter een laptop of desktop die geconfigureerd is via group policy of mobile device management, dan kun je volgens Microsoft tot dertig procent sneller inloggen. Log je in op een lokaal account of een Microsoft-account, dan is er geen verschil.
Optimalisatie 4: Meer snelheid (voor toekomstige hardware)
We hebben het wat testen betreft niet bij accutestjes gehouden, maar hebben net als op onze desktopcomputers een aantal benchmarks gedraaid. Op de desktopsystemen maakt het gebruik van Windows 10 of 11 vrijwel geen verschil in de prestaties en dat is op laptops ook het geval.
Sterker nog, in alle benchmarks is de Windows 11-versie van de S14409 een fractie langzamer dan dezelfde laptop die met Windows 10 is uitgevoerd, behalve bij Cinebench Multi, waarin Windows 11 juist weer iets vlotter is. Voor de snelheidswinst hoef je dus niet te upgraden naar Windows 11. Toekomstige laptops met big.Little-processors, zoals Intel Alder Lake, zullen daar wel veel baat bij hebben bij de verbeterde scheduler van Windows 11. Volgens de geruchten krijgt de snelste Alder Lake-processor voor laptops veertien cores, bestaande uit zes performance- en acht efficiënte cores.
:fill(white):strip_exif()/i/2004607192.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005690206.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2004696884.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2004451668.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2004430596.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_exif()/i/2004677808.jpeg?f=fpa)
/i/2004831212.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2004607492.jpeg?f=fpa)
/i/2005022592.webp?f=fpa)
/i/2004778134.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2004620220.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2004611192.jpeg?f=fpa)
/i/2004753068.png?f=fpa)
/i/2004646380.png?f=fpa)
