Inleiding
Om met de deur in huis te vallen: de cameramarkt staat er niet heel florissant voor. Zeer snelle technologische veranderingen zorgen ervoor dat we op een andere manier met fotografie omgaan dan voorheen en 'traditionele' fotografie staat daardoor onder druk.
Vijftien jaar geleden fotografeerden we nog massaal analoog en stond de digitale revolutie voor de deur. Een digitale camera in plaats van analoge film? Professionals moesten er aanvankelijk niets van hebben omdat de kwaliteit te laag was en het 'gevoel' van analoog ontbrak. Zelfs Kodak, in de jaren zeventig de uitvinder van digitale fotografie, geloofde aanvankelijk niet dat digitaal ooit analoog zou gaan vervangen. Strategisch gezien nam men een rol aan de zijlijn aan, als leverancier van componenten, zoals sensors. In de jaren negentig konden Canon en Nikon die nog niet zelf maken en Sony was toen alleen nog actief met compactcamera's.
Maar alles veranderde ineens begin deze eeuw. Het ruim 120 jaar oude Kodak kreeg het erg zwaar met verliezen in zowel de analoge als digitale markt en ging na een jarenlange strijd in 2012 failliet en verkocht vervolgens alle fotoactiviteiten.
Smartphones
Met welke cameramerken wordt het meest gefotografeerd?
#1 Apple, #2 Samsung
Op dit moment is de tweede disruptiegolf aan de gang, waarbij foto's steeds steeds vaker worden gemaakt door niet-traditionele camera's, zoals smartphones. Smartphones? Die telefoons met hun matige kwaliteit zonder optische zoom?
Net als de overgang van analoog naar digitaal werd de smartphone lang niet als een serieuze bedreiging gezien. Met als gevolg dat elektronicamerken als Apple, Samsung, LG, Sony en Nokia (nu Microsoft) ineens belangrijke aandelen verwierven op de cameramarkt.
/i/2000897015.png?f=imagenormal)
De populairste "camera's" op Flickr
Je hoeft alleen maar naar Flickr te kijken om te zien met welke cameramerken het meest gefotografeerd wordt. Op nummer 1 staat Apple, op nummer 2 Samsung. Pas daarna volgen Canon, Nikon en Sony, gevolgd door Motorola, HTC en LG en daarna pas Panasonic, Fujifilm, Olympus en Pentax. Dat je tegenwoordig prima met smartphones kunt fotograferen en filmen bleek weer uit onze jaarlijkse smartphonecameravergelijking.
High-end smartphones gebruiken tegenwoordig sensors die even groot zijn als die van een gemiddelde compactcamera, met navenante beeldkwaliteit. Daarbij kunnen de high-end-modellen ook in 4k filmen en worden geavanceerde instellingen als een handmatige sluitertijd, iso-waarde en zelfs raw steeds vaker ondersteund.
Natuurlijk blijven er zat situaties over waarbij een 'echte' camera nog steeds de voorkeur heeft, maar de marktcijfers tonen aan dat de gemiddelde consument dit minder zwaar vindt wegen dan het gebruiksgemak van een smartphone: altijd bij de hand, altijd online en makkelijk in het gebruik. Begin dit jaar was een van de winnende World Press Photos zelfs gemaakt met een smartphone.
Dat betekent echter niet dat de rest van de cameramarkt ten dode is opgeschreven; we zien vooral verschuivingen. Van compactcamera naar smartphone, van dslr naar systeemcamera en van 'normale' camera naar wellicht een actioncam of drone. In dit artikel bekijken we de belangrijkste verschuivingen uit 2015.
Kleine, vliegende, en 360-gradencamera's
Niet alleen fotograferen en filmen we steeds vaker met onze smartphones, we doen dat ook meer en meer met andere niet-traditionele camera's.
Actioncams
Zoals de actioncam; een kleine camera die vooral bedoeld is om te filmen, maar waar je ook foto's mee kunt maken. Vanwege zijn omvang kun je hem heel makkelijk overal op en aan monteren. Bijvoorbeeld op je helm tijdens het skiën, op een auto met zuignap of simpelweg met een band om je hoofd tijdens het sporten of duiken.
Vaak worden actioncams al kant-en-klaar geleverd met een onderwaterbehuizing, maar er zijn ook talloze accessoires voor te koop. De moeder aller actioncams is GoPro, de bedenker van dit genre. Vorig jaar werd de Hero 4 in verschillende smaken aangekondigd en dit jaar zagen we de Hero+ en Hero 4 Session. In 2016 wil GoPro ook een eigen drone uitbrengen, evenals een VR-camerasysteem. GoPro is overigens al lang niet meer de enige speler in de actioncam-markt. Ook Sony, TomTom en tientallen andere partijen vechten om een stukje marktaandeel. Een populaire budget-actioncam onder Tweakers is de Xiaomi Yi Sport waarover je op GoT Foto & Video meer kunt lezen.
/i/2000897177.jpeg?f=imagenormal)
De Xiaomi Yi Sports actioncam
Drones
Drones worden zakelijk al jaren gebruikt om beelden vast te leggen, maar vinden steeds vaker hun weg naar de consument. De goedkoopste modellen liggen soms al voor enkele tientjes bij de Action, maar die zijn vaak een uitdaging om te besturen en hebben geen of slechts een beperkte camera.
In 2015 was er heel wat te doen rondom drones. Zo is Amazon in de VS nu concreet tests aan doen om te kijken of ze voor de bezorging van pakketten gebruikt kunnen worden, hebben Sony, Intel en de NASA geld geïnvesteerd in de ontwikkeling van toekomstige drones en is dronemaker DJI een samenwerkingsverband met Hasselblad aangegaan - bekend van diens middenformaatcamera's.
Verder kwam Parrot met de Bebob 2, zijn de regels voor mini-drones versoepeld en heeft de Amerikaanse luchtvaartautoriteit privégebruikers verplicht om hun drone te registreren. Slecht nieuws was er ook: de Zano - een intelligente nanodrone die zelf objecten kan ontwijken en ideaal zou zijn om op afstand selfies te maken - is geflopt en de ruim 12.000 mensen die via Kickstarter 3,35 miljoen euro betaalden kunnen waarschijnlijk naar hun geld fluiten.
/i/2000897200.jpeg?f=imagenormal)
De DJI Phantom 3
360 graden camera
Met de opmars van VR-brillen in het achterhoofd, zou 360 graden-video en -fotografie wel eens heel populair kunnen worden. Ricoh heeft daar al in 2013 op ingespeeld met de Theta en kwam dit jaar met de Theta S. Dit is een 360 graden-camera met twee fisheye-lenzen - één aan de voorkant en één aan de achterkant. Het beeld van de twee camera's wordt automatisch aan elkaar geplakt, waardoor je een 360 opname krijgt - oftewel alles om je heen wordt vastgelegd. Dat kan zowel een foto als een video zijn. Met een VR bril als de Oculus Rift kun je dan - ook achteraf - om je heen kijken. Zet zo'n camera bijvoorbeeld op je skihelm en je kunt achteraf de tocht nog een keer beleven, waarbij je zowel voor, naast als achter je kunt kijken. De videokwaliteit valt alleen nog wat tegen. Naast de Theta S is er sinds kort ook de 360fly.
/i/2000897199.jpeg?f=imagenormal)
De Ricoh Theta S 360 graden-camera
DJI Osmo
De Osmo van dronemaker DJI is geen actioncam, geen drone en ook geen 360 graden-camera. Wat is het wel? Een gestabiliseerde 4k camera waarmee je vloeiende video-opnamen kunt maken. Hij gebruikt de gimbal en de camera van de Inspire-drone, maar is bedoeld voor opnamen uit de hand. Je kunt de draaiing van de camera met de hand bedienen, maar hem ook laten stabiliseren terwijl je bijvoorbeeld zelf om een onderwerp heen loopt. Aan de zijkant kun je een smartphone monteren, waarmee je live zicht houdt op wat de camera aan het vastleggen is.
/i/2000897208.jpeg?f=imagenormal)
De DJI Osmo camera met stabiliserende gimbal
L16 - de camera van de toekomt?
De start-up Light.co heeft aangekondigd om in de zomer van 2016 met de innovatieve L16 camera op de proppen te komen. Dit is een zogenaamde multi-aperture computational camera die sterk leunt op het gebruik van computational photography. Hij bevat zestien verschillende cameramodules met verschillende equivalente beeldhoeken van 35 tot 150mm die samen één foto van maximaal 52 megapixels zouden opleveren.
Tien camera's worden tegelijkertijd gebruikt voor het maken van foto's, de andere modules voor het berekenen van diepte-informatie, zodat volgens eigen zeggen onbeperkte controle over de scherptediepte kan worden verkregen die ook achteraf nog kan worden aangepast. Ook het combineren van meerdere belichtingen is mogelijk, evenals filmen in 4k. Wij zijn bijzonder benieuwd hoe deze camera zal presteren als hij daadwerkelijk uitkomt. Tegelijkertijd zijn we ook een beetje skeptisch, want de claims zijn niet mals en er zijn tot nu toe alleen maar lage resolutie-beelden vrijgegeven.
/i/2000780710.jpeg?f=imagenormal)
Zestien kleine camera's zouden een dslr moeten vervangen
De cameramarkt staat onder druk
Ook op het vlak van 'traditionele' camera's is veel ontwikkeling gaande, al is het daar zeker niet allemaal goed nieuws. We hoeven alleen maar naar de marktcijfers te kijken om te concluderen dat de camerahype al enige tijd over z'n hoogtepunt heen is. Uit cijfers van CIPA blijkt dat de cameramarkt tussen 2007 en 2011 op z'n hoogtepunt zat met jaarlijks 100 tot ruim 121 miljoen verkochte camera's wereldwijd. Sinds 2012 ging het rap naar beneden met 2014 als absoluut dieptepunt met 43 miljoen verkochte camera's. De volledige cijfers over 2015 zijn nog niet bekend.
Als we dat uitsplitsen in verschillende typen camera's, zien we eveneens een interessante ontwikkeling. Vooral de verkopen van compactcamera's zijn dramatisch afgenomen van bijna 100 miljoen in 2011 tot nog geen 30 miljoen in heel 2014. In datzelfde jaar werden er bijna 14 miljoen camera's met verwisselbare lenzen verkocht, waarvan 10,5 miljoen spiegelreflexcamera's en 3,3 miljoen systeemcamera's. In 2012 werden er nog 16 miljoen dslr's verkocht, maar het aantal systeemcamera's bleef stabiel en groeit daardoor in relatieve zin sterk. We verwachten dat dit zich in 2015 heeft doorgezet.
Dat zou in ieder geval blijken uit de onderstaande cijfers die afkomstig zijn van GfK en in oktober werden getoond tijdens een Sony persconferentie. Het jaar was toen nog niet ten einde en het percentage van 37 procent is op het hoogtepunt genoteerd, maar de trend is duidelijk zichtbaar. Als je de lijnen zou doortrekken, zou de dslr medio 2017 wel eens voorbijgestreefd kunnen worden door de systeemcamera.
/i/2000897051.jpeg?f=imagenormal)
Het aandeel van systeemcamera's versus dslr's groeit (cijfers: GfK, getoond tijdens een Sony persconferentie)
Er wordt dus vanuit allerlei kanten druk uitgeoefend op de cameramarkt. Dat heeft als gevolg dat het voor camerafabrikanten steeds moeilijk wordt om het hoofd boven water te houden. Samsung besloot daarom in 2015 om het rustiger aan te doen en zich terug te trekken uit verschillende regio's, waaronder Nederland. En zoals je verderop kunt lezen is dat eigenlijk doodzonde.
Samsung gooit de handoek in de ring
Op 20 november dit jaar gaf Samsung tegenover Tweakers voor het eerst toe dat men ging stoppen met de verkoop van camera's. De weken en maanden daarvoor waren waren er al steeds sterker wordende geruchten dat dit er aan zat te komen. Managers van Samsungs cameradivisie werden plots overgeplaatst naar andere afdelingen, de Samsung NX-site werd al tijden niet meer geüpdatet en productnieuws en een roadmap van nieuwe lenzen bleven uit.
De timing was opvallend, want Samsung had net een behoorlijk grote stap gezet op cameragebied. Tijdens de Photokina in 2014 werd de NX1 aangekondigd. Dit was een zeer innovatieve camera die zich in positieve zin onderscheidde van concurrerende systeemcamera's en zelfs de concurrentie aankon met dslr's.
Opvallende aspecten waren de snelle hybride-autofocus en de vlotte burstmodus. Verder had Samsung de camera voorzien van 's werelds eerste bsi-cmos-sensor op aps-c formaat, die wat betreft beeldkwaliteit tot de beste in zijn klasse behoorde. Verder kon hij filmen in 4k, wat op dat moment nog vrij zeldzaam was. De NX1 gooide hoge ogen in reviews van Tweakers en dpreview,

Waar ging het dan mis? Om te beginnen was het lenzenaanbod vrij beperkt, zeker vergeleken met andere camerafabrikanten. Samsung had weliswaar een tweetal lichtsterke zoomlenzen uitgebracht, en er waren ook enkele primes, maar verder was het aanbod vooral gericht op minder gevorderde fotografen. Dat derde partijen niet happig waren om lenzen voor het systeem te ontwikkelen versterkte het probleem alleen maar. Ook accessoires als teleconverters, tussenringen en flitsers waren erg schaars.
De videomogelijkheden die op papier zo indrukwekkend waren, bleken in de praktijk veelal frustrerend. Samsung streefde zichzelf voorbij door vol in te zetten op de h.265-codec, die vele malen beter comprimeerde dan de gangbare h.264-codec. De meeste softwarepakketten konden er echter niet mee overweg. Voor de workflow had dit grote gevolgen, want dat betekende dat de filmbeelden eerst moesten worden omgezet. Pas sinds kort, zo'n anderhalf jaar na de introductie, kan bijvoorbeeld Adobe Premiere ermee overweg.
Wat Samsung uiteindelijk ook de das heeft omgedaan is de prijsstelling. Samen met de NX1 moest je destijds zo'n 4300 euro neerleggen voor de 16-50mm f/2-2.8 en 50-150mm f/2.8. Voor dat geld kon je ook een fullframe-camera met vergelijkbare lenzen kopen. Een gebrek aan een fullframe-model in de lineup hielp ook niet: bij Nikon en Sony had je de mogelijkheid om ooit over te stappen op fullframe, bij Samsung stopte het bij aps-c. Een nieuwkomer in de markt heeft het per definitie lastig, maar deze zaken, samen met de weinige beloftes voor de toekomst, schepten niet veel vertrouwen.
/i/2000545078.jpeg?f=imagenormal)
Dit jaar introduceerde Samsung nog een goedkopere variant met dezelfde 28-megapixelsensor als de NX1: de NX500. Ook deze gooide hoge ogen, maar had hetzelfde videoprobleem. Hoewel de prijs-prestatieverhouding goed was, was de prijs toch hoger dan de meeste concurrenten in deze klasse.
Toekomst
Samsung is nog steeds vaag over de toekomst van haar camera-activiteiten. Officieel is de beslissing om te stoppen alleen op lokaal niveau genomen, onder andere in Nederland, Duitsland en Engeland. Wereldwijd ontkent Samsung dat men definitief stopt met camera's, ondanks dat er sinds februari geen nieuwe producten meer zijn aangekondigd.
Tegelijkertijd gaan er geruchten dat de cameratechnologie van Samsung zal worden overgenomen door Nikon. Daarover zegt Samsung tegenover de Korea Times: "Wij denken niet dat Nikon geïnteresseerd is in Samsung's cameratechnologie omdat het Japanse bedrijf zelf al over geavanceerde optische technologie beschikt. Maar als Nikon geïnteresseerd is, zou het wellicht zijn voor de diversificatie van diens productportfolio".
Sony groeit met systeemcamera's
Sony heeft niet stilgezeten in 2015. De afgelopen jaren was het Japanse merk ook al goed aan de weg aan het timmeren, en dit tempo is in 2015 voortgezet. De in 2013 aangekondigde A7-serie systeemcamera's met fullframe-sensors speelden de meest prominente rol. In 2013 werden de A7 en A7R aangekondigd en in 2014 werd daar een nieuw model aan toegevoegd: de A7S voor video. Eind vorig jaar markeerde het begin van een tweede generatie met de A7 II, die een doorontwikkelende body had en voorzien was van ingebouwde beeldstabilisatie. Deze camera kwam begin 2015 op de markt en hebben we toen ook aan een test onderworpen.
/i/2000735528.jpeg?f=imagenormal)
De Sony A7R II naast de Canon EOS 5Ds en de Nikon D810 tijdens onze vergelijkende test
In juni volgde de A7R II, die niet zozeer een doorontwikkeling was van de A7R, maar een mix met ingrediënten uit de gehele lijn. Zo beschikt de camera over de ingebouwde beeldstabilisatie van de A7 II en de volledig stille stand met elektronische sluiter van de A7S. Pronkstuk was de gloednieuwe 42 megapixel-sensor. En niet zomaar een sensor, maar 's werelds eerste bsi-cmos-sensor in full-frame-formaat.
Een ander pluspunt bleek dat je op de A7R II via third-party adapters ook Canon- en Nikon-lenzen kunt gebruiken met behoud van fasedetectie-autofocus. Hoewel de accuratesse en snelheid nog wisselen, worden de prestaties via firmware-updates steeds beter. In vergelijking met de eerste A7R is de beeldkwaliteit op hoge iso's flink toegenomen, ondanks de verhoging van het aantal pixels - zo bleek uit onze vergelijkende test.
/i/2000897060.jpeg?f=imagenormal)
Een door Sony getoonde grafiek met marktcijfers, afkomstig van GfK
Volgens eigen zeggen heeft Sony met de A7-camera's voor het eerst een significant marktaandeel gepakt ten opzichte van de twee grote marktleiders: Canon en Nikon. De bovenstaande grafiek, vastgelegd tijdens een Sony persconferentie in oktober, toont het relatieve aandeel in de markt van fullframe-camera's met verwisselbare lenzen. Hoewel Sony voor 2013 ook al actief was in die markt, bleek dat niets voor te stellen in vergelijking met de A7-camera's. Sinds de start in oktober 2013 is een forse groei te zien, die piekt met een marktaandeel van 23 procent. En deze cijfers bevatten slechts de eerste leveringen van de A7R II, eind juli. We zijn benieuwd of dit doorzet en of Canon en Nikon tegenwicht in de schaal zullen leggen.
1000 fps
Hoewel de echt goedkope compactcamera's zwaar onder druk staan van smartphones, lijkt het high-end-segment het beter te doen. Sony bracht daarin dit jaar twee opvallende camera's uit, de RX10 II en RX100 IV, die net als de A7R II over een geavanceerde beeldchip beschikken: een 1" stacked bsi cmos-sensor
De pixeldiodes en het circuit zijn hierbij niet meer geïntegreerd, maar bovenop elkaar gestapeld. Het circuit zit onder de lichtgevoelige fotodiodes. Dat leidt dus tot nog minder crosstalk en dat zou in theorie een betere beeldkwaliteit opleveren, al hebben we dat niet feitelijk waargenomen.
Ook de dram-geheugenchip is onderdeel van de sensor en is direct verbonden met het circuit. De dram-chip vormt de buffer van de camera. Doordat deze rechtstreeks op het circuit is aangesloten, kan hij razendsnel gegevens verwerken. Dat maakt langere burstreeksen mogelijk, evenals meer frames per seconde op videogebied. Zo kunnen de RX10 II en RX100 IV op lage resoluties met wel 1000fps filmen. Hoe dat eruit ziet kun je hieronder zien, in onze eerder gepubliceerde compilatievideo.
Een compilatie van verschillende situaties met 250, 500 en 1000fps
Canon en Nikon volharden
Canon viel dit jaar niet op door de twee goedkopere dslr's die het uitbracht, maar wel door een introductie aan de high-end-kant. De fabrikant had ooit een EOS 1D voor sportfotografen en een EOS 1Ds voor studiofotografen. De 1D was gericht op maximale snelheid, veel foto's per seconde en een grote buffer, terwijl de 1Ds zich vooral richtte op een hoge resolutie. Sinds de introductie van de 1D X, eind 2012, stopte Canon met deze positionering. In datzelfde jaar ging Nikon duidelijk een andere koers op: men introduceerde de D800 met een 36-megapixelsensor.
Het duurde drie jaar voor Canon met een concrete reactie kwam. In juni dit jaar kwam de 5Ds op de markt, die over een gloednieuwe 50-megapixelsensor beschikte. Er kwamen twee versies: een met een normale sensor en een versie met een gereduceerd low-pass-filter - iets dat Nikon in 2012 ook had gedaan. Op het gebied van details scoorde de Canon 5Ds R goed, maar de sensor liep zichtbaar achter op de concurrentie wat betreft dynamisch bereik en de prestaties op hogere gevoeligheden.
Systeemcamera's
Canon had gelukkig meer pijlen op zijn boog dit jaar. Tot nu toe kon het bedrijf in de markt voor systeemcamera's met zijn EOS M-lijn maar moeilijk meekomen, maar met de EOS M3-systeemcamera heeft Canon een flink aantal missers van de voorgangers goedgemaakt. Zo is de camera nu ook uitgerust met een kantelbaar scherm, is de bediening en de scherpstelsnelheid flink verbeterd en is er een optionele evf beschikbaar. Later dit jaar werd daar nog de EOS M10 aan toegevoegd, die nu als instapcamera fungeert. De achilleshiel blijft het nogal karige lenzenaanbod. Los van twee kitlenzen, zijn er slechts drie lenzen beschikbaar. We zijn dan ook benieuwd wat Canon in 2016 gaat doen in het steeds belangrijker wordende segment van systeemcamera's.
Compactcamera's
Canon kwam in 2014 met de G7 X op de proppen en heeft dit jaar maar liefst drie vergelijkbare modellen met dezelfde 1"-inch-sensor uitgebracht: de G3 X, G5 X en G9 X. Daarmee biedt Canon nu verschillende camera's voor meerdere doelgroepen, met vrijwel alle mogelijke features. We zijn benieuwd of Canon dit tempo in 2016 doorzet.
/i/2000735529.jpeg?f=imagenormal)
Nikon
Nikon leek zich in 2015 wat minder te profileren dan eerdere jaren. In 2014 werd de D810 geïntroduceerd en het topmodel, de D4(s), gaat alweer enige jaren mee. En in het systeemcamera-segment was het dit jaar erg stil; alleen de Nikon 1 J5 werd aangekondigd. Dat is heel wat minder fanatiek dan in 2011 en 2012 toen Nikon flink uitpakte met diens systeemcamera's.
Opvallend genoeg deed Nikon alle camera-aankondigingen in de eerste drie maanden van dit jaar. Begin januari werd de D5500 aangekondigd tijdens de CES. Vervolgens verschenen er in januari en februari een heleboel compactcamera's. waaronder de Coolpix S9900 en de AW130 die in de zomer nog door ons als beste outdoorcamera werd betiteld. Begin maart verscheen de D7200 dslr, de opvolger van de D7100 die het moest gaan opnemen tegen de Canon 7D Mark II. Op dezelfde dag werd ook de Coolpix P900 aangekondigd, de camera met het grootste zoombereik ooit - 83x optische zoom.
Verder is het opvallend dat Nikon totaal niet mee lijkt te doen met de trend van compactcamera's met grote sensors, maar het gerucht gaat dat Nikon in 2016 ook werk gaat maken van 1" compactcamera's.
Tot slot
De marktcijfers op de eerste en derde pagina klonken misschien wat somber. De fotografiemarkt is ook wat somber; kleine fotowinkels hebben het zwaar, smartphones worden dominanter als primaire camera en grote merken, zoals Samsung, trekken zich terug. Toch blijven er genoeg kleinere spelers over. Zo bracht Fujifilm dit jaar de goed ontvangen X-T10 uit en Olympus maakte indruk met de E-M5 II, een high-end model dat is uitgerust met een unieke feature: een 40 megapixel-modus door het bewegen van de sensor, al is dat vooral voor statische scenes interessant. Panasonic heeft in 2015 behoorlijk wat camera's uitgebracht en Pentax heeft aangekondigd dat men in 2016 een fullframe dslr op de markt zal brengen.
Voor de amateurfotograaf blijven het interessante tijden. Ondanks dat de markt het economisch moeilijk heeft, is er sprake van relatief veel innovatie. Denk bijvoorbeeld aan 4k video, steeds beter wordende evf's, en handige technologie als honderden autofocus-diodes op de sensor, oog-autofocus en focus peaking. Doordat de onderkant van de markt grotendeels is weggevallen richten camerafabrikanten zich steeds meer op het high end-consumentencamera's zoals compacts met grote sensor en allround systeemcamera's met alle toeters en bellen.
Bovendien is het goed om soms even te relativeren. Weliswaar lijkt de markt wat betreft cameraverkopen over het hoogtepunt heen te zijn en zitten we weer op het niveau van 2009-2010, maar desondanks is fotografie nog steeds vele malen populairder dan tijdens het analoge tijdperk. Sterker nog, dankzij smartphones fotograferen en filmen er meer mensen dan ooit te voren. En ook de groep amateurfotografen met een camera met verwisselbare lens is nog steeds een factor tien groter dan in 2003.
De vorm en definitie van een camera zijn wel sterk aan verandering onderhevig en dat zal de komende tijd nog wel zo blijven. Tegenwoordig filmen we steeds vaker met een fotocamera, maken we hoge resolutie-foto's met smartphone en spelen drones en actiecamera's ook een steeds grotere rol. Zo lang de innovatie in de markt blijft, kan de consument z'n lol op met een concurrerend aanbod van relatief betaalbare camera's voor uiteenlopende doelgroepen. We zien 2016 - en al het moois dat dan weer geïntroduceerd wordt - dan ook positief tegemoet.