Snelle DDR5-geheugenkits Round-up

Het testen van geheugen is een vak apart. De impact van geheugensnelheid is vaak klein, dus je gaat op zoek naar tests waarmee je dergelijke verschillen consistent kunt meten. Daarnaast werk je vaak op het randje van wat de rest van de componenten, zoals je processor en moederbord, aankan. Het is natuurlijk niet eerlijk als de geteste geheugenmodules in hun kunnen worden beperkt door de rest van de hardware, en daarop worden beoordeeld.

Testsysteem

Voor deze round-up hebben we daarom een speciaal testsysteem samengesteld. Als processor gebruiken we de Intel Core i9 13900KS, een gebinde versie van de i9-13900K waarvoor alleen de best 'gelukte' chips worden gebruikt. Ook het gebruikte moederbord is een bijzonder exemplaar. De ASUS ROG Maximus Z790 Apex is volledig ontworpen voor overklokkers en dat merk je niet alleen aan alle extra knoppen met specifieke functionaliteit, maar ook aan dat hij maar twee geheugenslots heeft. Die kunnen daardoor zo dicht mogelijk bij de socket worden geplaatst, en hoe korter de pcb-sporen, hoe hoger de maximale kloksnelheden.

De Core i9-13900KS staat bekend als een heethoofd, dus met een Alphacool Core Ocean T38 AIO 360mm-waterkoeler zorgen we voor voldoende koeling. En omdat we ook enkele gamebenchmarks zullen doen, installeren we de snelste videokaart van dit moment, een Nvidia GeForce RTX 4090, in het testsysteem.

Testopzet

Nu we het testsysteem hebben samengesteld; wat gaan we dan testen? Twee zaken vinden we het interessantst aan een geheugenkit: hoe snel hij is op de standaard XMP/EXPO-snelheid, en hoe hoog we hem kunnen overklokken.

Op de standaardsnelheid van elke geheugenkit draaien we om te beginnen de AIDA64-geheugentest. Die meet de lees-, schrijf- en kopieersnelheid, plus de latency. Daarnaast voeren we onze video-encodingtest met de x264-codec in Staxrip en een inpaktest in 7-Zip uit. Van beide tests weten we dat ze (enigszins) gevoelig zijn voor geheugensnelheid; software draaien die daar sowieso niet mee schaalt, heeft natuurlijk weinig zin.

Verder noteren we de scores van 3DMark Time Spy, waarbij we vooral geïnteresseerd zijn in de cpu-score, en meten we de framerates en -times in twee games: Assetto Corsa Competizione en Far Cry 6. Dat doen we in full-hd-resolutie en op medium- en ultra-settings. Door de resolutie laag te houden, vergroten we de kans dat de processor en daarmee het geheugen invloed hebben op de prestaties.

Hoge geheugensnelheden kampen traditioneel al snel met diminishing returns; als de verschillen überhaupt nog meetbaar zijn, zijn ze in elk geval geenszins merkbaar. Een snelle kit kopen doe je dus ook een beetje voor de hobby. In twee stappen proberen we daarom het maximale uit de geheugenkit te persen. In eerste instantie doen we dat met de standaardspanning, in de meeste gevallen zo rond de 1,4V. Vervolgens verhogen we de spanning naar 1,5V, wat op het randje zit van wat je veilig 24/7 kunt draaien zonder je hardware al te snel te laten degraderen. Voor enkele van de geteste geheugenkits was in het bios van de Z790 Apex een vooraf samengesteld overklokprofiel aanwezig, waar dat het geval was, hebben we ook gekeken of dat werkte.