17 Intel Z690-moederborden met DDR5 Round-up - Gigabyte Z690 UD AX, Aero G, Aorus Pro, Ultra, Master en Xtreme

Van Gigabyte ontvingen we zes modellen voor deze round-up. De Z690 UD AX is het instapmodel van Gigabytes Z690-borden met DDR5-ondersteuning en kost 219 euro. Het duurste bord, de Z690 Aorus Xtreme, moet bijna 1000 euro opbrengen.

Gigabyte Z690 UD AX

Zoals de naam al zegt, beschikt de Gigabyte Z690 UD AX over geïntegreerde wifi, waarbij het gaat om een Intel AX201-kaartje met Wi-Fi 6: niet de allernieuwste standaard dus. De meerprijs ten opzichte van de 'gewone' UD is twee tientjes. Op de geheugenslots na is het moederbord volledig identiek aan de Z690 UD DDR4, die we in onze eerdere DDR4-round-up hebben besproken.

Dat het een instapbord betreft, merk je bijvoorbeeld aan het feit dat slechts een van de drie M.2-slots een een koeler heeft. Ook de budget-audiocodec in de vorm van een Realtek ALC897 geeft dat al gauw prijs. Waar Gigabyte niet op heeft bezuinigd, is de vrm. De Vcore heeft maar liefst zestien 60A-powerstages.

In de DDR4-round-up gaven we zowel de Gigabyte UD DDR4 als de MSI Pro Z690-A DDR4 een Great Value-award. Bij Gigabyte is de DDR5-versie tot op de euro even duur, maar het MSI-bord kost met DDR5 juist 40 euro meer. MSI laat de budgetmarkt voor Z690-borden met DDR5, voor zover die bestaat, dus duidelijk voor wat die is.

Gigabyte Z690 Aero G

Net als de ProArt Creator van ASUS is de Gigabyte Z690 Aero G gericht op creatievelingen. Beide merken mikken echter op sterk uiteenlopende segmenten; de Aero G kost met 279 euro maar de helft van wat het ASUS-bord kost. Uitwassen in de specificatielijst als Thunderbolt 4-poorten of 10Gbit-ethernet ontbreken daardoor, maar je kunt wel vier gekoelde PCIe 4.0-M.2-ssd's kwijt. De Vcore-vrm is met zestien 70A-powerstages iets krachtiger dan bij de UD.

Het bord heeft wel twee USB-C-poorten, waarvan er een is uitgebreid met wat Gigabyte VisionLink noemt. Deze poort ondersteunt niet alleen USB 3.2 Gen2x2 (20Gbit/s), maar ook USB-powerdelivery tot 60W en videouitvoer met een maximale resolutie van 4k bij 60Hz. De DisplayPort-aansluiting op het i/o-paneel betreft een ingang, dus je kunt het signaal van je losse videokaart doorlussen naar deze USB-C-poort. Dat is handig voor een monitor, maar een specifiek gebruiksdoel dat Gigabyte voor ogen heeft, is een tekentablet met een geïntegreerd scherm, zoals de Wacom Cintiq Pro 16. Die kun je dan met één kabel verbinden voor de USB-verbinding, beeld en stroom.

Gigabyte Z690 Aorus Pro

Met de Gigabyte Z690 Aorus Pro zijn we aangeland bij de op gamers gerichte Aorus-moederborden. Ondanks de afwezigheid daarvan in de productnaam beschikt ook dit bord over wifi, overigens net als alle hoger gepositioneerde Gigabyte-borden. Voor veel basisonderdelen maakt de fabrikant bij de Z690 Aorus Pro wat luxere keuzes dan bij goedkopere borden. Zo worden alle vier de M.2-ssd's gekoeld, wordt Realteks meest luxe ALC4080-codec ingezet voor het geluid en bestaat de Vcore-vrm uit zestien 90A-powerstages van Renesas.

Tegelijk gaat Gigabyte bij dit model nog niet los met allerlei gekkigheid. De bedrade netwerkverbinding is nog gewoon 2,5Gbit en de rgb-verlichting blijft beperkt tot een Aorus-logo op de i/o-cover. Wel beschik je over tweemaal USB 3.2 Gen2x2, eenmaal achterop en eenmaal via de interne USB-C-header. Gigabyte vraagt op het moment van schrijven 329 euro voor de Z690 Aorus Pro, waarmee hij ongeveer even duur is als de MSI Tomahawk.

Gigabyte Z690 Aorus Ultra

Op het vlak van specificaties is de Z690 Aorus Ultra vrijwel identiek aan de Pro. Het prijsverschil blijft dan ook beperkt tot drie tientjes. De belangrijkste technische aanpassing is dat de vrm gebruikmaakt van sterkere 105A-powerstages. Buiten dat zijn de veranderingen vooral esthetisch.

De bovenste vrm-heatsink heeft een upgrade gekregen van een massief blok naar koelvinnen, die een veel groter contactoppervlak met de omgevingslucht hebben. Daarnaast ziet de heatsink op het eerste M.2-slot er een stuk indrukwekkender uit, met een koelblok dat de hoogte ingaat en wat rgb-verlichting. Ook de rgb-zone op de i/o-cover is groter in vergelijking met de Aorus Pro.

Gigabyte Z690 Aorus Master

De Gigabyte Z690 Aorus Master is met een prijs van 479 euro weer een grotere stap. Officieel betreft het een eATX-bord, hoewel de Master met 25,9cm nog lang niet zo breed is als de 28,5cm van de Xtreme. Bij de Aorus Ultra zagen we al dat de bovenste vrm-heatsink gebruikmaakte van koelvinnen, bij de Master komt daar nu ook die aan de linkerzijde bij. Bovendien is de Vcore-vrm verder uitgebreid van zestien naar negentien 105A-powerstages en worden de componenten ook vanaf de achterkant gekoeld door de grote aluminium 'baseplate' met een carboncoating.

In totaal kun je maar liefst vijf M.2-ssd's kwijt op de Aorus Master. Vier daarvan werken op PCIe 4.0-snelheid, de vijfde is beperkt tot PCIe 3.0-snelheid. Net als bij de Ultra is het eerste M.2-slot voorzien van een extra grote heatsink. Ook het aansluitingenpaneel heeft een upgrade gekregen, met de toevoeging van 10Gbit-ethernet en Wi-Fi 6E. Thunderbolt 4 komen we echter nog niet tegen.

Hoewel Gigabyte net als ASUS een specifiek model voor overklokkers heeft, de Aorus Tachyon, zitten er ook al de nodige overklokfeatures op de Master. Zo heeft het bord spanningsmeetpunten, onboard knopjes voor power en reset, en een 'multikey' waarvan je de functie zelf kunt instellen in het bios. Enkele mogelijkheden zijn het uitschakelen van alle rgb-verlichting, direct naar het bios booten en het activeren van de safemode, waarmee je veilig in het bios terechtkomt zonder je settings te verliezen.

Gigabyte Z690 Aorus Xtreme

Het topmodel van Gigabyte is zoals we gewend zijn de Aorus Xtreme. De Taiwanese fabrikant heeft in de afgelopen jaren naam gemaakt als fabrikant van dit soort alles-erop-en-eraanborden, dus dat belooft wat. Net als bij de Z590 Aorus Xtreme is de nieuwe Z690 Aorus Xtreme vrijwel geheel bedekt door zwarte covers en zijn vrijwel alle connectors in een hoek van 90 graden geplaatst. Dat geeft de Xtreme niet alleen een bijzonder strakke look, maar maakt ook het kabelmanagement gemakkelijker.

De koeling is op vrijwel elk punt ultiem uitgevoerd. De vrm-heatsinks bestaan uit blokken met koelvinnen en zelfs de koeler van het primaire M.2-slot heeft een dergelijk koelblok, inclusief twee (!) heatpipes. Ook voor de componenten van de vrm is Gigabyte all-out gegaan met twintig 105A-powerstages.

Je kunt in totaal vier M.2-ssd's kwijt, die allemaal op PCIe 4.0-snelheid werken. Gigabyte heeft dus geen mogelijkheid uitgedokterd om toekomstige M.2-ssd's met PCIe 5.0 te kunnen huisvesten, zoals we dat op de duurdere modellen van ASUS wel zagen. De connectiviteit is met onder meer twee Thunderbolt 4-poorten, in totaal twaalf USB-poorten en 10Gbit-ethernet wel ongeveer op het niveau van de ASUS Maximus Z690 Extreme.

Wat overklokfeatures betreft krijg je niet veel meer dan op de Master; de spanningsmeetpunten van dat model zijn op de Xtreme zelfs weer foetsie. Onder de foutcodedisplay heeft Gigabyte in de cover wel plaats gevonden voor power- en resetknoppen. Van die laatste is de functionaliteit in het bios instelbaar als 'multikey'. Op het i/o-paneel zijn knopjes ondergebracht voor clear-cmos, biosflash en 'ignition mode', waarin aangesloten apparaten zoals ventilators stroom krijgen, maar de cpu zelf niet.

Bij de Z690 Aorus Xtreme zit een uitgebreid accessoirepakket. Daarin zit onder meer een USB-C-dac op basis van een ES9280CPRO-chip, die uitkomst biedt als je de onboard audio op basis van een ES9280AC-dac en twee ES9080-drivers nog niet goed genoeg vindt. Opvallend is ook de meegeleverde cover die je over je geheugenmodules kunt plaatsen. Uiteraard is die voorzien van flink wat rgb-verlichting.