Intel Z690-moederborden met DDR4

Alder Lake, zo betaalbaar mogelijk

Conclusie

Zelfs de goedkoopste Z690-moederborden zijn al erg goed; dat is misschien wel de belangrijkste conclusie van deze round-up. Borden met een slechte vrm zijn er eigenlijk niet meer en wat de hoofdfunctionaliteit betreft zien we slechts kleine verschillen. Wel raden we aan om direct na aanschaf het bios te updaten naar de nieuwste versie. De vroegste versies waren in onze ervaring niet altijd even stabiel.

Beste Z690 DDR4-bord voor 200 euro

Wat zijn dan de beste keuzes? Wil je vooral een zo goedkoop mogelijk moederbord, dan heb je de keuze uit de MSI Pro Z690-A DDR4 en de Gigabyte Z690 UD DDR4. Beide borden komen met gemak door onze zware vrm-test met een Core i9-cpu. MSI biedt een vierde M.2-slot en een snellere USB-C-header voor de poort op je behuizing; Gigabyte kiest juist voor meer USB-poorten achterop en een strakkere afwerking met een geïntegreerd I/O-shield. Op grove missers kunnen we geen van beide modellen betrappen, dus het is wat ons betreft maar net welke van de bovengenoemde verschillen je persoonlijk het belangrijkst vindt. We sturen beide modellen met een Great Value-award naar huis.

Productvergelijking	Gigabyte Z690 UD DDR4 (rev. 1.0)	MSI PRO Z690-A DDR4
M.2-slots (waarvan gekoeld)	3 (1)	4 (1)
Geïntegreerd i/o-shield	Ja	Nee
USB-poorten	10	8
USB-header	5Gbit/s	10Gbit/s

Beste Z690 DDR4-bord voor 250-300 euro

Wil je een wat uitgebreidere featureset, met bijvoorbeeld betere onboard audio en meer gekoelde M.2-slots voor snelle ssd's? De ASRock Z690 Extreme en ASUS TUF Gaming Z690-Plus D4 kosten allebei rond de 300 euro, Gigabyte is met de Gigabyte Z690 Aorus Elite DDR4 significant goedkoper. Toch zijn het juist ASRock en ASUS die er in een rechtstreekse vergelijking minder goed vanaf komen. Het bord van ASRock heeft maar drie M.2-slots, waarvan eentje ook nog eens op PCIe 3.0-snelheid werkt, en weinig USB-poorten. De ASUS TUF heeft als enige in dit segment nog een budget-audiocodec en moet het zonder bios-flashbackfunctie stellen. Die zaken bewaart ASUS voor zijn duurdere modellen. Juist de goedkopere Gigabyte Z690 Aorus Elite DDR4 is naar onze mening een Excellent-award waard.

Productvergelijking	ASRock Z690 Extreme	ASUS TUF Gaming Z690-PLUS D4	Gigabyte Z690 AORUS ELITE DDR4 (rev. 1.0)
M.2-slots (waarvan gekoeld)	3 (2)	4 (3)	4 (4)
USB-poorten	6	8	10
Audiocodec	Realtek ALC1220	Realtek ALC897	Realtek ALC1220
USB-header	20Gbit/s	10Gbit/s	10Gbit/s
Bios-flashback	Ja	Nee	Ja
	vanaf € 169,71	vanaf € 332,77

Beste Z690 DDR4-bord voor 350 euro

In het topsegment, wat DDR4-borden betreft althans, staan de ASUS ROG Strix Z690-A Gaming Wifi D4 en MSI MPG Z690 Edge Wifi DDR4 recht tegenover elkaar. Naast een wat toffer uiterlijk krijg je bij deze modellen koeling voor alle vier de M.2-slots, lekker veel snelle USB-poorten, de meest luxe Realtek ALC4080-codec voor het geluid en geïntegreerde wifi. Voor verschillen moeten we ons vergrootglas erbij pakken; de MSI wint nipt de vrm-test en de ASUS heeft naar onze mening het meest verfijnde bios. Beide borden kun je met een gerust hart aanschaffen en ontvangen dan ook een Excellent-award.

Productvergelijking	ASUS ROG Strix Z690-A GAMING WIFI D4	MSI MPG Z690 EDGE WIFI DDR4
M.2-slots (waarvan gekoeld)	4 (4)	4 (4)
USB-poorten	10	8
Audiocodec	Realtek ALC4080	Realtek ALC4080
USB-header	20Gbit/s	10Gbit/s
Wifi	Intel AX201 Wi-Fi 6	Intel AX201 Wi-Fi 6
		vanaf € 249,90

Uiteraard zullen we in de toekomst ook naar de Z690-moederborden met DDR5-geheugenslots kijken; hopelijk zijn de DDR5-kits tegen die tijd beter verkrijgbaar. Heb je nu al een bord op het oog dat wat jou betreft zeker niet mag ontbreken in die round-up, laat het dan weten in de reacties.

Reacties (109)

[lordawesome]

Mooie vergelijking van moederborden, maar AMD lijkt momenteel aantrekkelijker. De prijzen zijn zo gezakt dat de CPU's als volgt te vergelijken zijn:
12600k vs 5800x
12700k vs 5900x
12900k vs 5950x
Prijzen: https://tweakers.net/processors/vergelijken/

Als je dan naar de Tweakers CPU prestatiescore kijkt, is AMD sneller: reviews: Intel 12th Gen 'Alder Lake' - Core i9 12900K, i7 12700K en i5 12600K

[j1b2c3]

Tevens zijn de moederborden goed koper je kunt een redelijke b450 b550 al een 12 of 16 core op prikken. en AMD kun je airkoelen met een normaal formaat . Helaas am4 is een dood platform je kunt niet upgraden.

Negatieve van intel is de kosten niet alleen van moederboarden maar bij intel highend is alleen een grote waterkoeling een optie. Cpus trekken zo veel stroom. Ook idle vind ik 40 watt best veel. En dan hebben we het nog niet over bugs gehad...
Wat wel kan met intel is game streaming via quicksink of slow mode 120 Fps vox heeft er laatst een YouTube filmpje over gemaakt.

[lordawesome]

Bugs zijn wel een dingetje. Tweakers meldt hier al dat sommige borden zonder update niet stabiel zijn.

Intel zelf zegt dat een 30-tal games niet werken. Onder Windows 10 werken er nog meer niet.

Dan moet je eigenlijk naar Windows 11 wat ook weer niet bugvrij is.

[Koldur]

Alles werkt gewoon onder Windows 10, sowieso met E-cores uitgezet in de BIOS.
Het hele gaming probleem wordt erg uit verband gerukt, het probleem is dat E-cores er niet goed mee werken.
Er zijn nu BIOS-updates die een specifieke optie hebben om dit met E-cores aan te voorkomen.

Wel even lezen, het niet stabiel zijn komt omdat de moederborden verzonden zijn met pre release BIOSen, als deze geüpdatet zijn, is dit niet meer het geval.
Gebeurt helaas vaak bij nieuwe releases, borden moesten blijkbaar snel verzonden worden. Niet ideaal moet ik zeggen, maar met de release BIOS zijn er geen problemen.

[Exitz]

Het niet stabiel zijn komt omdat de moederborden verzonden zijn met pre release BIOS, als deze geüpdatet zijn. Als stabiel zonder problemen wil gamen dan wacht je best nog een jaartje tot de boel volwassen is.En dan ga je best voorlopig voor een AMD-systeem heb geleerd uit vorige release zowel AMD en intel over de jaren je best niet de eerste REV van moederborden koopt. Eerste de prijs en vooral wat je daarvoor krijgt meeste gevallen een nog niet afgewerkt product. En soms kan dat zelfs niet opgelost worden met BIOS-update waar door je over de jaren heen wel lekker gepakt voelt. Je denkt het beste snelste te kopen, maar all snel kom je tot de vaststelling dat niet zo is.

[Koldur]

Nee hoor, gamen en alles helemaal stabiel hier met mijn 12700K.

Wat zijn jouw bronnen voor de problemen en instabiliteit? Of is het een gevoel/aanname? In het ervaringen topic ook geen klachten over instabiliteit.

[Reactie gewijzigd door Koldur op 22 juli 2024 16:05]

[Waah]

Tja, ik vind elke keer mijn PC rebooten als ik een spel wil doen, na met werk bezig geweest te zijn... toch best wel een dingetje

[Dennism]

Tenzij je een van deze 3 games speelt zou dat niet meer voor moeten komen:

https://www.intel.com/con...ntel-core-processors.html

Deze lijst was eerder veel langer, het lijkt er dus op dat een boel problemen al opgelost zijn.

[Waah]

Ah das al een stuk kleinere lijst. Tja voor 3 games mag je het geen issue meer noemen nee. Niet op de levensduur van een processor.

Of ben ik de enige die 10 jaar met een processor doet
(heb nog een 2600....K)

[Olaf van der Spek]

(heb nog een 2600....K)

2010 i3-530...

[Waah]

You win

[Mick1990]

Intel heeft hier iets voor bedacht waardoor de E-cores in standby gaan:

• Power-up system and enter system BIOS setup.
• Enable switch Legacy Game Compatibility Mode to ON (one-time only) in BIOS.
• Save BIOS setup changes and exit.
• Boot to OS.
• Toggle Keyboard Scroll Lock key ON.
• Launch affected game title.
• Toggle Keyboard Scroll Lock key OFF after ending game title.

https://www.intel.com/con...ntel-core-processors.html

[Dennism]

Dat is oud nieuws, die lijst was 30 games groot bij release, inmiddels staan er nog maar 3 games op de lijst: https://www.intel.com/con...ntel-core-processors.html

[Cergorach]

Stabiliteit, bugs, software wat niet (goed) werkt, etc. lijkt mij een veel belangrijker issue dan een miniem prijsverschil en performance wat geheel afhangt van waar je iets voor gebruikt. Daarnaast, waarom zou ik me druk maken over de kosten van een nieuw CPU als die in het niet valt bij de kosten van een nieuwe GPU? Ik kijk de kat even uit de boom, we zien wel hoe het landschap eruit ziet nadat Intel met z'n videokaarten uitkomt...

[N1craM]

AM4 is toch niet dood? Er komt nog 1 refresh op, de Zen3 met 3D Vcache.

[Twam]

Oftewel net zoveel nieuwe toekomstige lijnen CPU's als compatible zullen zijn met deze moederborden, Intel's track record beetje kennende?

[!mark]

Naja ik denk dat als je nu voor een nieuw AM4 systeem gaat met 5000 processor vrijwel niemand de volgende generatie alweer gaat upgraden naar Zen3+Vcache. Tenzij je het echt leuk vind om te upgraden is er geen zinnige rede om vaker dan eens per 2-3 generaties te upgraden (zoals Ryzen 2000 naar 5000 ), wat dat betreft is AM4 nu toch wel een dood upgrade path geworden omdat de eerste zinnige upgrade op AM5 gaat komen.

Voor Intel overigens niet anders, verwacht dat alleen de volgende generatie compatibel gaat zijn met Z690, welke ook geen zinnig upgradepath is vanaf 12th Gen.

[Waah]

Nu een 5600X kopen, en over een jaar of 2/3 een 2e hands 6950X kopen. Dat is ook nog een optie

[Dennism]

Hou er wel rekening mee dat het verbruik heel erg afhankelijk is van de workload, en vaak is het verbruik zeer competitief met de AMD tegenhangers.

Zie bijv. deze tests van Igor waar de Intel 12th gen modellen vaak ongeveer net zo efficient of zelfs efficiënter zijn dan de AMD Zen 3 cpu's en waar ook het verbruik ook veel beter getest wordt in meer diverse workloads dan alleen cinebench of andere benchmark die vaak puur het maximale verbruik laten zien. Helaas zijn er maar weinig partijen die dit goed testen.

12900K en 5950X met verschillende videokaarten.

https://www.igorslab.de/e...umption-and-efficiency/3/

12900K / 12700K / 12600K in gaming t.o.v. de AMD tegenhangers.

https://www.igorslab.de/e...d-really-frugal-part-1/3/
https://www.igorslab.de/e...d-really-frugal-part-1/5/
https://www.igorslab.de/e...d-really-frugal-part-1/7/
https://www.igorslab.de/e...d-really-frugal-part-1/9/

Werkstation applicaties 12900KF / 12700K / 12600K v.s. AMD tegenhangers.

https://www.igorslab.de/i...ne-niederlage-fuer-amd/9/

[Anoniem: 25604]

Ik heb mij ook afgevraagd hoe het kwam dat toen ik een Ryzen 5800x systeem had er voelbaar méér warme lucht naar buiten werd geperst door de casefans dan met een I7-11700k en nu mijn I5-12600k. Dezelfde behuizing en componenten voor de rest. (Behalve dan dat ik op het Ryzen mobo géén 4 RAM modules kon gebruiken, maar slechts 2). Volgens mij is meer warmte een signaal voor minder efficientie.

[hoi3344]

Meer warmte is een signaal voor meer verbruik, niet per definitie minder efficiëntie.

[Anoniem: 25604]

Dat klopt. Ik zeg het omdat er massaal prat op wordt ingegaan dat de Ryzen CPU's zuiniger zijn. Ik kan het niet helemaal rijmen met de hoeveelheid warmte die dat ding hier produceerde.

[DennisH82]

Klopt, al komt AMD nog met een Ryzen 5000 refresh met meer cache geheugen toch ?
En als je nu een nieuw systeem bouwt met goed b550 bord icm 5900x en goede luchtkoeler, kun je daar ook jaren mee vooruit
Al ligt dat natuurlijk wel aan de toepassingen die je ermee gaat doen

[Moonspring]

Intel is makkelijk te koelen met een luchtkoeler. De i5 werkt prima met een hyper 212 en de i7 met een midend Noctua luchtkoeler. Alleen de i9 is verschrikkelijk heet. Er was in de b550 vergelijking van Tweakers geen één b550 bord dat een idle power heeft onder de 50W. Dat nadeel voor Intel is dus volledig verzonnen.

[Nox]

AM4 is een dood platform ja, echter is AM4 al een jaar of 4 oud uit mijn hoofd. Intels nieuwe platform van een paar weken oud daarmee vergelijken is niet fair dan.

[j1b2c3]

Je moet eerlijk wegen ik zit op een b450 msi board met een goede VRM en bios support ik kan nog naar 3000 of 5000 16 core upgraden .
Maar als je nieuw koopt moet je dat wel in je beslissing mee wegen. Wachten op am5 voor weer 4 jaar support of nu voor intel gaan en over 4 jaar allesnieuw kopen.

tegenwoordig zijn cpus xo snel en als je geen super highend grafische kaart hebt dat maat het totaal niet uit dst de cpu een paar jaar ouder is.

[Tomatoman]

Het hangt er wel vanaf welk gebruiksscenario je beschouwt. Bij videobewerking zijn de twaalfde generatie Intel CPU’s consistent 15 tot 30% sneller dan de AMD-evenknieën (bron). Dat is met DDR4-3200 geheugen. Met DDR5 worden de verschillen nog 10% groter.

[Chicken]

Als je Adobe Premiere gebruikt wel, maar als je DaVinci gebruikt dan is het verschil heel wat kleiner en vaak binnen de foutmarge (zegt Puget zelf):
https://www.pugetsystems....es-2247/#BenchmarkResults

[DennisH82]

Dank je voor de link

[THETCR]

Het is inderdaad maar net wat je er mee doet.
Voor de gamers is AMD interessanter.

De benchmarks van Tweakers dekken echter ook niet alle gebruiksscenario's.

IgorsLAB

[Anoniem: 25604]

Ik heb een Ryzen 5800x gehad. Ik gebruik de PC eigenlijk primair om te gamen. Ik vond het Ryzen systeem echt frustrerend. De I7-11700k die het heeft vervangen en naar mijn zoon is gegaan, deed het kwa gaming zichtbaar beter en vloeiender. De I5-12600k die ik nu heb ook. En misschien dat het Ryzen systeem theoretisch hogere framerates tevoorschijn kan toveren i.c.m. onze RX 6700XT kaarten, ik zag het niet terug in games. Integendeel... ik zag te vaak microstuttering optreden.

[THETCR]

Gelukkig is "game" geen data type en dus ook geen type berekening.

Intel processoren zijn beter met getallen zoals integers en floats. Dat komt mede door MKL.

Of een game al dan niet beter presteert op een Intel/AMD CPU ligt aan hoe het geprogrammeerd is, mits één van de twee niet een bijzondere technologische voorsprong heeft.

Als je CPU niet op 100% load zit, betwijfel ik ten zeerste of het de oorzaak van je micro stuttering is.

[Brutal1ty]

Microstuttering is echt een van die dingen die vaak lastig te achterhalen is waar het vandaan komt, naar mijn ervaring. Soms is het een kwestie van (GPU-) drivers, maar het kan ook een issue zijn met een bepaalde windows update, bepaalde software die stiekem (toch) op de achtergrond draait etc etc.

En ik heb het ook eenmaal gehad dat wát ik ook deed er één specifiek moederbord was waar ik gewoon geen soepele gameplay uit kon krijgen met bepaalde games ;p Pas na samenstellen van een compleet nieuw systeem (sidegrade, tweede PC toen) dacht ik ineens ''ah... dit had ik eerder moeten doen''.

[netman]

Tsja het is maar net wat je belangrijk vind. Zelf net een 12600 gekocht. Prijs (tray) en performance iets lager dan X5800 maar redelijk vergelijkbaar .Uiteindelijk voor Intel gegaan omdat de MBs net wat moderner zijn met meer M2 PCIe-4 sloten.

Bottom line met zowel x5800 als 12600 kan je nog jaren vooruit.

[Dennism]

Performance hangt ook heel erg af van de workloads, in redelijk wat workloads verslaat de 12600K de 5800X, al is het vaak wel stuivertje wisselen inderdaad.

Wat voorbeelden:

Gaming:
https://www.igorslab.de/e...d-really-frugal-part-1/5/

Maar ook in workstation tests doet de 12600K het erg goed t.o.v. 5800X

https://www.igorslab.de/i...eine-niederlage-fuer-amd/

[Anoniem: 25604]

Het gezeik met geheugencompatibiliteit, wanneer je meer dan twee modules op een snelheid hoger dan 3200MHz bij AMD mobo's wil gebruiken, neem je ook jaren mee vooruit. Maar ja... na een frustrerende reis, waarbij ik uitgebreid kennis heb mogen maken met een viertal AM4-mobo's (Long live Implementatiewet Richtlijn Consumentenrecht), DRAM Calculator for Ryzen en teveel kennis heb opgedaan over het prutsen met geheugen timings - tRFC, tWRWR SC, procODT, tARRGGHH... - is mijn vrouw nu blij met haar Ryzen 5800x met 2 x 16GB op 3200MHz voor haar fotobewerkingen... en ik weer "happy and relieved" met mijn I5-12600k en mijn geliefde Patriot modules, 4 x 8GB op 4000MHz.

[Olaf van der Spek]

Als je dan naar de Tweakers CPU prestatiescore kijkt, is AMD sneller: reviews: Intel 12th Gen 'Alder Lake' - Core i9 12900K, i7 12700K en i5 12600K

Ik zou toch iets verder kijken dan naar één getalletje..
En de 5800x is slechts bij een paar winkels echt goedkoper dan ie was.

[Arm1n]

Ik schrok van de moderbord prijzen, minimaal €200 voor een 1700 socket MB.

Bij AM4 kan je voor €70 al een prima B550 bord kopen. Ja die heeft niet alle toeters en bellen van de €200 Z690 borden maar veel mensen hebben dat niet nodig en maakt AM4 veel gunstiger om met een lager budget in te stappen.

[N8w8]

Dat is waar, maar zo is het gewoon gepland, eerst de dure en later de goedkope mobo's.
De verwachting is dat de goedkope over 5 weken uitkomen, dat zou je nog kunnen afwachten.
(En ja zo kan je natuurlijk blijven wachten, maar goed).

[DeNdRiEzEn]

Voor diegene dat er wat dieper op in willen gaan.
Intel Z690 Motherboard Roundup (OCN Edition)

[BHStar]

Jammer dat de ASUS cashbackactie niet vernoemd staat, met een goedkoper bord. Afgelopen week een build gemaakt met de ASUS Z690P-D4 die na cashback 170 euro is, maar zeker niet incompleet is voor een gemiddelde build.

[Tomas Hochstenbach]

Doorgaans vermelden we die niet, want dergelijke acties zijn tijdelijk, en het artikel blijft langere tijd courant. Maar nu we toch bezig zijn, MSI heeft sinds gisteren ook een cashbackactie op zijn Z690-moederborden: https://nl.msi.com/Promotion/2021-Christmas-deals.

Succes met het daadwerkelijk krijgen van je cashback trouwens - ik wacht nog altijd op een ASUS-cashback van een aankoop in juli

[dResign]

Top
Hier was ik op aan het wachten

[huntedjohan]

oh, dan valt het bij mij nog mee. volgens mij is mijn aankoop in augustus geweest, en ook nog niet de cashback terug gekregen

[dResign]

https://promotion.gigabyte.de/

[FiberSam]

Niets gevonden over een cashback op dit bord.

[DeNdRiEzEn]

https://promotion.asus.com/nl/nl/intel-z690

[Hobbit13]

Ik zie dat een aantal borden "koeling" voor de M2 sloten hebben. Hoe gaat dit in z'n werk?

Een grote plaat aluminium boven het slot hangen zorgt er alleen voor dat de lucht daar volkomen stil gaat staan. Als een SSD extra koeling nodig heeft, zal de fabrikant die er toch op zetten, daar hoef je zelf niet mee bezig te gaan.
Het is best lastig om met een generieke koeler netjes contact te maken met de chips op de SSD die daadwerkelijk warm worden.

Hebben ze iets speciaals gedaan waardoor de SSD daadwerkelijk koeler blijft, of is het puur voor de show?

[Tomas Hochstenbach]

Een aantal jaar geleden heb ik eens een vergelijking gemaakt tussen diverse M.2-heatsinks, zowel die je los kon kopen als wat je bij moederborden krijgt. Korte versie: zelfs de 'slechtste' heatsink houdt je ssd een stuk koeler dan geen heatsink. Moderne PCIe 4.0-ssd's gebruiken meer stroom dan de ssd die we toen hebben gebruikt, dus het nut van zo'n koeler is alleen maar groter geworden.

[ymmv]

Het nut van een heatsink lijkt me beperkt voor de meeste gebruikers. Je zult er alleen baat bij hebben als je applicaties gebruikt die de SSD langdurig maximaal belasten waardoor die zo warm wordt dat de performance zal verminderen. Als je alleen wat bestandjes heen en weer kopieert of gamet, dan zul je nooit in een situatie komen dat je SSD te warm wordt en koeling nodig heeft.

[Sangre]

Ik heb de Gigabyte Aorus elite ddr4,

Je moet meteen de bios flashen want anders ziet hij je m2 schijfjes niet, en dat is lastig windows installeren.
Ook had ik een hoop problemen om een ddr4 setje te vinden dat werkte. Corsair 3600Mhz en Gskill 3200Mhz weigerde om te booten. Uiteindelijk Kingston 3200Mhz deed het wel.

Maar nu werkt het perfect allemaal.

[DeNdRiEzEn]

Er wordt hier weinig gesproken over de Memory issues op de Gigabyte DDR4 borden ...

[Tomas Hochstenbach]

In eerste instantie hadden we inderdaad wat problemen met de geheugencompatibiliteit op diverse Z690-moederborden, waaronder die van Gigabyte, maar met de laatste bios-update werkt alles prima. Vandaar dat we bovenaan de conclusiepagina expliciet aanraden om direct na aanschaf de bios te updaten. Dat is wat mij betreft trouwens voor elk merk een goed idee, want op de huidige voorraad bij webwinkels staat vaak nog niet de nieuwste bios.

[ymmv]

Best lastig updaten als de leverancier zelf nog geen nieuwere bios-versies aanbiedt. Van mijn moederbord (Pro Z690-A DDR4) heeft MSI nog steeds de originele BIOS-versie uit september op de eigen site staan. Voor nieuwere beta-versies moet je op het MSI-forum neuzen waar de admins downloadlinks hebben gepost in verschillende threads.Die had ik echt nodig aangezien mijn nieuwe PC met de oorspronkelijke bios niet meer uit de slaapstand kwam. Bleek een incompatibiliteit te zijn icm XMP. Dat is pas een paar dagen geleden opgelost.

[KwikSkoopur]

Zelfs na de BIOS-update had ik hier problemen mee (m.2, XMP, diverse andere kleine problemen op de goedkopere Gigabyte Z690 versie). Ben na een weekend het proberen op te lossen zelf overgestapt op MSI Z690-A PRO DDR4 en alles werkte meteen.

[hooibergje]

Wordt een vierde M.2 slot echt als zo belangrijk gezien?

Ik vraag me af hoeveel Tweakers er zijn die drie M.2 stripjes hebben geïnstalleerd en dan met een vierde vertwijfeld in hun hand naar het moederbord kijken met "shit, wat is dit voor een amateuristisch prutsbordje met maar 3 sloten!"

[418O2]

Het is wel de nieuwe standaard voor opslag. Met twee sata poorten kwam je ook niet weg toch?

That being said, ik heb er maar twee op mijn x470 en die zitten vol... Dus ja, ik denk dat meer wel handig is

[Reactie gewijzigd door 418O2 op 22 juli 2024 16:05]

[Sito]

Een M.2 strip van 2 TB is op dit moment de strip met de hoogste capaciteit voor een normale prijs. Zou betekenen dat je dus 6 TB kwijt kan in je systeem. Volgens mij is dat ruim voldoende voor 99.9% van de mensen, dus ik ben het met @hooibergje eens.

[hooibergje]

Nee hoor, er is al 8 TB op een M.2 reepje. Is nog wel duur. maar dan kun je dus 24 TB kwijt met drie sloten. Daar kun je flink wat spul op kwijt.

[Sito]

Daarom gaf ik aan dat 2 TB nog betaalbaar is. Er zijn inderdaad reepjes van 8 TB, maar in verhouding zijn die veel duurder dan 2 TB. Maar ik snap je punt! Genoeg opslag voor degene die er voor wil betalen

[hooibergje]

De use cases voor 8 TB SSD zijn nu nog redelijk beperkt.
Ik denk dan bijvoorbeeld aan flight sims met hele grote stukke van de wereld in photorealistic beeld. Dat zet zoden aan de dijk. Of rekenwerk dat heel veel data schrijft in korte tijd, en dat het model echt trager wordt van een trage disk. Maar dat is allebei nogal niche...

[418O2]

Dat mag je vinden, maar niet iedereen heeft 2Tb sticks en ik vind het voor een moederbord van 200 euro niet gek.

Had jij 4 jaar geleden een moederbord met 2 sata poorten geaccepteerd?

[ShortsNL]

Ter info, op de Z-serie Sandy Bridge moederborden van 10 jaar geleden waren al zes sata poorten aanwezig.

Dus je analogie is niet helemaal correct maar ik ben het eens met je punt.

[418O2]

Mijn punt is juist dat je op de high-end borden (zoals die jij noemt) wel veel connectiviteit moet hebben Of dat nu Sata of M2 is

[Waah]

Maar ook daar zag je vaak dat het 2 SATA-600 poorten waren, en de rest SATA-300.
Hier is hetzelfde toch? 4 snelle poorten (das dus al best netjes) en nog 6 Sata-600 poorten voor je "langzame" Sata-SSD's.

[Ruuddie]

Voor mijn gevoel is onze datahonger wel relatief gezien afgenomen. Vroeger had ik 3TB nodig, nu heb ik 4TB nodig. Nu krijg je dat met 1 HDD of 2 SSD's bij elkaar, vroeger had je al snel 3x 1TB nodig. En een SATA poort voor je DVD/Bluray speler.

Ik had vroeger echt gewoon 5-6 HDD's in mijn PC zitten, tegenwoordig zit er 1x 4TB HDD in en 1x 1TB SSD en daarmee kan ik prima uit de voeten.

En dan heb je ook nog het verschil tussen snelle en trage storage. De bulk van de data hoeft in de meeste gevallen echt niet op een SSD die 6GB/s doorvoer heeft.

Daarom is m.i. 4x M2 ook echt zware overkill voor 99% van de gebruikers.

[Reactie gewijzigd door Ruuddie op 22 juli 2024 16:05]

[418O2]

Dat mag je vinden. Zo kunnen sommige mensen vast met 2 usb-poorten toe, mijn punt is dat, helemaal in deze prijsklasse in deze tijd, een slot of 3-4 echt niet teveel gevraagd moet zijn.

[Ruuddie]

Dit gaat dan ook om 'budgetmoederborden'. Ze zijn nog steeds flink prijzig, maar voor dit platform betreffen dit de budgetvarianten. Bij een budgetvariant vind ik 3x M2 al behoorlijk luxe.

Er zijn zeker use cases waarbij 4x M2 noodzakelijk is. Maar dat zal voor het overgrote merendeel absoluut niet zo zijn.

[Reactie gewijzigd door Ruuddie op 22 juli 2024 16:05]

[418O2]

Ik weiger een bord van 200 euro budget te noemen, dat gaat echt nergens over natuurlijk.

[spawnagain]

Helemaal mee eens. Moederbordprijzen slaan nergens meer op. Honderden euro's meer voor een paar features.

[n4m3l355]

Dit, van een drive die 40/80 MB was naar 1 GB was gigantisch, van 1 GB naar 1 TB wederom was een grote stap. Maar heden ten dagen met 4-8-15 TB schijven in de omloop heb ik het idee van data hoarden veel minder snel gaat. Ik heb recentelijk een 24 TB NAS thuis neergezet en ik zie dat dus in de komende jaren gewoon niet volgaan ondanks foto's films en what not. Ook dit is wederom een gelopen race of misschien zijn we gewoon minder enthousiast in het verzamelen van data omdat dit vroeger meer een hobby was en nu als ik iets wil zien dit vaak zo online kan zien zonder dat ik eerst moet downloaden (daarnaast heb ik ook veel minder drang om de laatste films uberhaubt te zien).

[Sito]

Dat is een beetje appels met peren vergelijken. Je vergelijkt ook 2 SATA poorten met 3 M.2 sloten? 2 SATA poorten had ik 4 jaar geleden niet geaccepteerd, 3 SATA poorten daarentegen wel.

Daarnaast waren 4 jaar geleden de prijzen voor opslag een stuk hoger dan nu. Los van een paar uitschieters is de benodigde schijfruimte voor games niet op hetzelfde niveau gegroeid als dat de prijs van opslag gedaald is.

Met 3 M.2 sloten kun je echt wel vooruit.

[418O2]

nitpicking is ook een kunst... De opslag is wellicht goedkoper geworden, de games (bijvoorbeeld) zijn ook een stuk groter. Het gaat om moederboarden van 200+ euro he, niet over matx instappers van 60. Ik vind dat je dan een complete featureset mag verwachten

[Reactie gewijzigd door 418O2 op 22 juli 2024 16:05]

[Sito]

Een 'complete featureset' beoordelen op 3 of 4 M.2 sloten is subjectief. Ik denk dat we het hier niet eens over gaan worden

Feit is dat het voor de ruime meerderheid voldoende is.

[418O2]

De ruime meerderheid zal dan ook die instapper van 60 euro kopen (en vaak niet eens bewust).

En nee, die complete featureset gaat niet ALLEEN om het aantal m2 sloten, maar om het hele plaatje; vrm koeling, usb poorten etc.

[Reactie gewijzigd door 418O2 op 22 juli 2024 16:05]

[SmokingCrop]

Als dat de prijs kan drukken, Ja
Zelf gebruik ik maar 1 M.2 slot en 0 SATA momenteel.. De rest vliegt op de NAS.

[huntedjohan]

als je 4 slots heb en niet de max nodig heb kan het misschien nog aantrekkelijker zijn om 4 kleinere en dus goedkopere te kopen als 3 grote en dus duurdere?

[michielonline]

Depends, de M2 sloten worden enkel gebruikt voor SSD storage, SATA kan je meer een koppelen (mijn mooie retro lightscribe DVD brander bvb ). Veel mensen gebruiken tegenwoordig NAS of cloud storage waardoor 99.99% van de mensen echt wel uit kan met een bord met "slechts" 3 M2 sloten.

[willemdemoor]

Ik heb maar 2 M.2-slots op mijn mobo, en dat hield me tegen m'n systeemdrive te upgraden afgelopen BF. De twee NVMe-drives die ik heb zijn beide 1TB, en ik vind het zonde om er daar 1 van werkeloos te maken... Als ik een derde slot had, zou ik nu een 980 Pro 2TB erbij hebben gehad
Dat vierde slot zou dan bij de volgende aanbieding welkom zijn

[Creesch]

fyi, er zijn ook pci-e insteekkaarten die je extra m.2 sloten geven.

Voorbeeldje:
pricewatch: Akasa M.2 SSD to PCIe adapter card AK-PCCM2P-01

Disclaimer, snel opgezocht in de pricewatch en is dus niet direct een aanbeveling van dit product specifiec.

[Reactie gewijzigd door Creesch op 22 juli 2024 16:05]

[Anoniem: 25604]

Heheheh... Uiteraard is dit waarschijnlijk nog niet een vaak voorkomend scenario. Hoewel ik het heel vervelend vond dat ik op mijn AMD Ryzen rig (Asus ROG STRIX B550-XE GAMING WIFI) maar twee M2 stripjes kon gebruiken. Nu ik weer terug ben gegaan naar het blauwe kamp - na het korte AMD-uitstapje - ben ik blij dat ik weer mijn Samsung PM961 NVMe (250GB) kon gebruiken op de Gigabyte Z690 Aorus Elite DDR4. Deze M2 moest ik eruit laten toendertijd. Als de prijzen voor M2's blijven zakken zie ik het zo gebeuren dat ik mijn laatste 4T HD ga vervangen voor een M2. En dan is een extra 4de slot mooi meegenomen.

[mrmrmr]

Beter nog (een week of 6?) wachten tot Intel de lagere gespecificeerde processoren en andere chipsets aankondigd. De Z serie is overkill voor huis-tuin-en-keuken gebruikers. Moederborden zijn al een stuk duurder dan ze waren.

Persoonlijk kies ik liever het beste van de middenmoot dan het slechtste van de top waar geschaafd is aan essentiele dingen zoals de kwaliteit van VRM's.

[DennisH82]

Ja, maar die 12400 etc hebben geen e cores waardoor ze wel iets sneller zijn dan de 11400 bijv maar verder niks "extra's" toevoegen naar mijn mening

[Moonspring]

De z690 borden, in tegenstelling tot de z490 en z590, hebben dus allemaal goede VRMs blijkt uit de test.

[Jeroenneman]

Bijzondere keuze van Gigabyte om de interne header slechts 5Gbit/s te maken. Elke USB stick die je in het front panel steekt zal dus langzaam functioneren.

Dan liever de trage poorten achter de PC, waar een muis of toetsenbord ingaat, en de snelste poort vooraan, want daar zul je het snelst verwijderbare media insteken, die je snel wilt overzetten.

[Midnight4u]

Ik heb ook HardwareUnboxed gevolgd en zijn interessante testen. "That being future more demanding games will benefit more from two extra P-cores, opposed to the 8-cores we have on the 12900K."

Voor mij de vraag; Hoeveel Watt gebruikt het hele systeem met alleen de E-cores en/of de P-cores ingeschakeld? Nu weet ik niet of alleen de E-cores ingeschakeld kunnen worden. Dan zou mijn laptop de deur uit kunnen.

[Wody]

Ik was zelf op zoek naar een nieuw moederbord, en van wat ik ervan gelezen heb, schijnt Gigabyte op dit moment veel problemen met geheugen te hebben wat niet herkend word, heb daarom een MSI moederbord gekocht.
Er is door Tweakers met een oude MSI BIOS van de pro getest, tegenwoordig is via de forums versie 1.15 beschikbaar, die problemen opgelost heeft met de slaapstand, en een Game Compability Modus heeft toegevoegd.
Andere moederborden/fabrikanten zullen die modus ook hebben, of toevoegen, deze schakelt de E-cores uit van de processor waardoor spellen beter werken die problemen hebben met DRM, of met de verschillende snelheden van de processors.