Het is weer najaar en dat betekent dat de spotlight helemaal gericht is zoals Apple wil: op de producten. Er komt weer allerlei nieuw spul uit en daaromheen hoort een circus met een gelikte presentatie, preorders, reviews en de uiteindelijke start van de verkoop. Dit jaar zal dat voor Apple extra fijn aanvoelen, want in de afgelopen maanden was het bedrijf vooral ánders in het nieuws en in dit verhaal gaat het over dat andere nieuws: de rechtszaken en overheidsonderzoeken naar vermeend misbruik van zijn marktmacht in bijvoorbeeld de App Store en op andere plekken.
Vaak is het zo dat bedrijven bij druk vanuit de overheid of rechtspraak liever meebuigen dan helemaal barsten. Dat blijkt ook hier; er gaan dingen veranderen en die ga je vermoedelijk ook merken als gebruiker van nieuwe of oudere Apple-producten.
Het is goed om te vermelden dat Apple niet het enige techbedrijf is met kopzorgen rond onderzoeken naar het machtsmisbruik van monopolies. Er lopen ook onderzoeken en rechtszaken tegen de eveneens Amerikaanse bedrijven Google, Facebook en Amazon. Daarnaast liggen grote bedrijven uit andere delen van de wereld onder een vergrootglas. Dan gaat het onder meer over Alibaba en ByteDance uit China. Alibaba moet van de Chinese overheid zijn geldleendivisie afsplitsen; ByteDance ligt in het Westen onder vuur vanwege zijn privacybeleid voor kinderen op TikTok.
:strip_exif()/i/2003938322.jpeg?f=imagenormal)
Waarom Apple onder vuur ligt
Eerst even terug naar de reden waarom overheden en andere bedrijven hun pijlen op Apple hebben gericht. Die ligt in de opzet van de App Store en daarbij horende in-app-aankopen. Bij het opzetten van de App Store heeft Apple zichzelf een absoluut monopolie gegeven wat de appdistributie en de betalingen binnen apps op iOS betreft. Als gebruiker kun je apps voor iPhones of iPads namelijk alleen downloaden in de App Store. Vervolgens kun je binnen die app alleen betalen voor bijvoorbeeld een abonnement of een digitale dienst via het betaalsysteem van de App Store. Van elke euro die je betaalt, gaat dertig cent naar Apple.
Dat heeft diverse gevolgen. Apple heeft de sleutels van de digitale deur van de App Store; alleen apps én updates voor apps die Apple heeft goedgekeurd, komen erin. Krijg je geen goedkeuring? Dan kun je geen apps verspreiden voor iPhones en iPads. Dat geeft Apple macht over de distributie en over de ontwikkelaars van apps. Daarbij heeft Apple een eigen set regels om te kijken of apps goedgekeurd mogen worden. Die regels zijn specifiek. Gamestreamingdiensten als Google Stadia, Microsoft xCloud en Amazon Luna mogen bijvoorbeeld niet op iOS. Streamen vanaf je eigen pc of console binnen een app mag dan weer wél.
Daar stopt het niet. Apps mogen niet zeggen dat er andere manieren zijn om te betalen of links geven naar andere betaalmethoden. Als je bijvoorbeeld de Netflix-app opent, mag die je laten inloggen op een bestaand abonnement. Netflix mag een manier inbouwen om via de App Store een abonnement af te sluiten, maar zeggen dat je naar de website kan om een abonnement af te sluiten, mag dan weer niet.
Apple ligt onder vuur om al deze factoren. Het gaat dus om het monopolie op de distributie van apps. Epic, maker van Fortnite en de Unreal-engine, betoogt bijvoorbeeld dat Apple andere downloadwinkels op iOS zou moeten toestaan, zoals ook het geval is op andere platforms. Ook het monopolie op betaalsystemen is echter iets waar bijvoorbeeld de Europese Commissie over valt. Ontwikkelaars vinden de afdracht van dertig procent veel te hoog. Daarnaast gaat het om het niet mogen communiceren over andere manieren om te betalen, iets waar de toezichthouder in Japan bijvoorbeeld over viel.
Hoe Apple onder vuur ligt
Er zijn diverse onderzoeken aangekondigd en sommige zijn al afgerond, dus het is goed om even op een rijtje te hebben wat er allemaal al is geweest. Een van de meest uitgesproken onderzoeken was dat van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden. Dat presenteerde zijn rapport over diverse grote techbedrijven ongeveer een jaar geleden. De Amerikaanse politici concludeerden dat Apple met zijn App Store 'boven-normale' tarieven hanteert bij de afdracht; de dertig procent is te hoog. Het rapport, dat heel leesbaar is, maar met 445 pagina's aan de lange kant, raadt onder meer aan om het aanbieden van de winkel en het aanbieden van diensten of producten in die winkel te splitsen. Daardoor zou Apple niet de App Store mogen uitbaten én diensten als TV+ of Music aan de man mogen brengen.
Het rapport geeft slechts adviezen; die moeten vervolgens wet worden via wetsvoorstellen. Daarvoor is nu een volgende stap gezet; er liggen diverse wetsvoorstellen die de adviezen in de praktijk moeten brengen. De Open App Markets Act heeft kans van slagen en als die wet erdoor komt, komen er alternatieve downloadwinkels voor apps op iPhones en iPads; Apple mag dat niet langer tegenhouden. Bovendien mogen apps dan verschillende betaalmethoden aanbieden, waaronder eigen betaalmethoden. Die wet is er nog lang niet, maar er is volgens Bloomberg veel steun voor onder politici in de VS.
De Verenigde Staten zijn niet het enige land dat werkt aan wetten rondom downloadwinkels. In Zuid-Korea is al een wet aangenomen. Die verplicht Apple om andere betaalmethoden toe te staan in de App Store. Bovendien mogen ontwikkelaars gaan klagen bij de overheid als hun apps te lang moeten wachten op goedkeuring of als hun app is verwijderd. Vervolgens moet Apple luisteren naar het oordeel van de Zuid-Koreaanse overheid.
Behalve wetten zijn er ook rechtszaken en andere onderzoeken. Zo heeft de Europese Commissie Apple beschuldigd van concurrentievervalsing. Daarbij gaat het erom dat streamingdiensten verplicht zijn om Apples in-appbetaalsysteem te gebruiken als de ontwikkelaars binnen een app iets willen verkopen. Het tweede omstreden punt draait om bepalingen waarmee Apple voorkomt dat ontwikkelaars aan klanten laten weten dat die klanten ook buiten de app abonnementen en andere zaken kunnen aanschaffen.
Onderzoek en beschuldiging door de Europese Commissie leiden niet tot wetgeving, maar kunnen wel leiden tot hoge boetes en tot aanpassingen die bedrijven moeten doen binnen de Europese Unie. Bekende maar weinig geliefde voorbeelden zijn het browserkeuzescherm in Windows, om het monopolie van Internet Explorer te breken, en het zoekmachinekeuzescherm in Android. Een onderzoek dat al tot een aanpassing heeft geleid, is dat van de Japanse markttoezichthouder JFTC. Daarom heeft Apple nu besloten dat links naar webpagina's met uitleg over andere manieren van betalen toegestaan zijn. Daarbij gaat het alleen om apps die Apple classificeert als 'readerapps' en niet om games.
Ook Rusland heeft Apple op de korrel. Eerder dit jaar kreeg Apple een boete van 12 miljoen dollar aan zijn broek na een klacht van Kaspersky over het weigeren van een app voor ouderlijk toezicht. Apple klaagde de overheidsdienst FAS daarop aan vanwege de boete. Deze zomer volgde een waarschuwing van de FAS vanwege het niet toestaan van alternatieve betaalmethoden. Apple moet die toestaan vanaf 30 september, anders volgt meer actie. En dat terwijl Apple best vriendelijk is voor de Russische regering. In de set-up van iPhones in Rusland krijgen gebruikers de mogelijkheid allerlei Russische alternatieven te installeren, iets wat in geen enkel ander land gebeurt.
:strip_exif()/i/2004609706.jpeg?f=imagegallery)
Behalve de toezichthouders en onderzoeken zijn er ook rechtszaken. De bekendste is natuurlijk de zaak van Epic. Die begon vorig jaar augustus, toen Epic een eigen betaalmethode toevoegde aan Fortnite, wetende dat het zou leiden tot de verwijdering van Fortnite uit de App Store. Toen dat gebeurde, had Epic de aanklacht al klaar liggen.
Inmiddels is er een uitspraak in die zaak. De rechter heeft bepaald dat Apple niet langer mag verbieden om een alternatieve manier van betaling te laten zien. Dat was het detail waarop de rechter Epic gelijk gaf. Apple hoeft echter geen alternatieve downloadwinkels op iOS toe te staan en de rechter ziet de App Store niet als monopolie, wat Epic wel had betoogd.
:strip_exif()/i/2004609688.jpeg?f=imagegallery)
Wat je ervan gaat merken
Deze druk is niet iets van de laatste maanden, maar speelde in de afgelopen jaren op. Apple heeft daarom al actie ondernomen. Dat heb je kunnen zien aan diverse stappen die het bedrijf al heeft genomen.
De eerste kwam eind vorig jaar. Ontwikkelaars die een miljoen dollar of minder verdienen per jaar in de App Store, kunnen deelnemen aan een programma en vervolgens hoeven ze maar vijftien procent af te dragen in plaats van dertig procent. Dat zou je dus kunnen merken aan in-app-aankopen bij kleinere apps, die dus wellicht goedkoper zijn geworden. De stap was vermoedelijk bedoeld om de tegenstanders te splitsen. Halvering van de afdracht van kleine ontwikkelaars, waarvan er veel meer zijn dan grote, kost Apple relatief weinig, maar kan wel goodwill opleveren.
Bovendien kun je nu mail krijgen van app-ontwikkelaars over alternatieve betaalmethoden. Dat kan natuurlijk alleen als je je met een mailadres hebt aangemeld. Het klinkt gek, maar ontwikkelaars mochten je tot nu toe niet mailen met alternatieve methoden van betaling als je het mailadres in de app had ingevuld. Daarnaast kun je binnen apps links gaan verwachten naar webpagina's van app-ontwikkelaars, waar je je kunt aanmelden en kunt betalen voor een dienst. Die stap, onder druk van de marktautoriteit in Japan, gaat begin volgend jaar in.
Dit zijn natuurlijk kleine stapjes en het is geen koerswijziging voor Apple. Het bedrijf probeert met deze stapjes politici en toezichthouders tevreden te stellen, maar de vraag is of dat lukt. Er hangen nog diverse grote bedreigingen als een zwaard van Damocles boven het bedrijf uit Cupertino. Een onderzoek van de Europese Commissie kan leiden tot een verplichting om alternatieve betaalmethoden toe te staan, terwijl er in de VS wellicht een wet komt die daarnaast alternatieve downloadwinkels gaat brengen. Daardoor kan het dus gebeuren dat apps je in de toekomst verschillende manieren van betaling gaan aanbieden, met wellicht verschillende prijzen.
Als er alternatieve downloadwinkels komen, ga je dat als gebruiker vermoedelijk niet meteen merken. Natuurlijk zou Epic zijn eigen Epic Games Store enorm gaan promoten binnen zijn games en dat geldt ook voor andere aanbieders van alternatieve downloadwinkels. Die komen allemaal niet standaard op het homescreen van je telefoon te staan. Op Android is in de afgelopen jaren gebleken dat alternatieve downloadwinkels niet per se een deuk in een pakje boter slaan op gebied van marktaandeel.
:strip_exif()/i/2004609694.jpeg?f=imagegallery)
Het is duidelijk hoe de wind aan het waaien is. Apple is stukje bij beetje aan het buigen om te voorkomen dat het verdienmodel van de App Store barst. Die wind lijkt in de komende tijd te veranderen in een storm of zelfs een orkaan. Het ligt daarom voor de hand dat Apple in de komende tijd verder buigt óf gaat barsten. We gaan de gevolgen van dit juridische en politieke getouwtrek merken op de schermpjes van onze telefoons en tablets.
:strip_icc():strip_exif()/i/2004823388.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_exif()/i/2004636232.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2004882098.jpeg?f=fpa)
/i/2004668562.png?f=fpa)
/i/2004910108.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2004715584.jpeg?f=fpa)
/i/2004667238.png?f=fpa)
/u/381607/have%2520a%2520nice%2520day%2520-%2520small.png?f=community){kind=small}
/u/122874/crop5e26d7a209cd1_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/509758/crop5f996ff2e7378_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/375226/crop62effc38c6e6e.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/316733/Mommy%2520square.gif?f=community){kind=small}
/u/185949/crop5fed94243cc25_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/74291/crop5acdd5958c5a1_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/21203/tweak.jpg?f=community){kind=small}
