Er is een periode geweest, ergens tussen de tijd dat een computer het grootste deel van een etage opslokte en de tijd van de beige pc, dat een computer in een toetsenbord was gevat. De hele pc bestond uit een enkel pcb, dat in een extra groot keyboard was ingebouwd en je bijvoorbeeld op je tv kon aansluiten, want gebogen lcd's of zelfs een 4:3-cga-computerscherm waren er nog niet. De Pi 400 brengt ons terug naar die tijd, maar dan wel in een modern en uiterst tweakervriendelijk jasje.
Een korte introductie van de Raspberry Pi en de organisatie erachter: de Raspberry Pi Foundation is een liefdadigheidsorganisatie met als doel computers en techniek naar een zo breed mogelijk publiek te brengen. De Raspberry Pi is een kleine computer, een singleboardcomputer of sbc, die zo goedkoop mogelijk mensen in aanraking moet brengen met computers en programmeren. De prijs van de instapmodellen is altijd ongeveer 40 euro geweest en de organisatie biedt een opensource-besturingssysteem. Daarnaast kan een Pi tal van andere besturingssystemen en bijbehorende software draaien. De eerste Raspberry Pi werd in 2012 uitgebracht en inmiddels is de Raspberry Pi 4 de actuele versie. Daarnaast is diverse randapparatuur uitgebracht. De 'Pi' is voorzien van een Broadcom-soc met cpu- en gpu-cores, on-board geheugen, netwerk, USB- en videouitgangen, en diverse andere poorten, waaronder de programmeerbare gpio-poorten.
Met het verschijnen van de Pi 400 heeft de Raspberry Pi Foundation, de organisatie achter de Pi's, een nieuwe telg in de familie. In het verleden produceerde de RPF altijd de reguliere singleboardcomputers, bekend als de Model B-varianten. Andere varianten die het bedrijf produceert, zijn de Model A's, die minder poorten hebben en goedkoper zijn, en de Compute Modules. Daarnaast is er de op de RPi 1 gebaseerde Raspberry Pi Zero (W), een zeer compacte variant. Onder het toetsenbord van de Pi 400 gaat een nieuw bordje schuil: de RPi-foundation heeft niet simpelweg een Compute Module of een Model B in een toetsenbord geschoven.
In deze review kijken we naar die Pi 400, welke hardware erin zit en hoe die hardware anders is dan de bestaande Pi 4-varianten. We kochten daartoe een complete kit van de Pi 400, uitgerust met voeding, muis, geheugenkaartje en boekje. Het setje kost ongeveer 120 euro, maar je kunt ook het losse keyboard met Pi 400 voor ongeveer 70 euro kopen. We vergelijken de sbc met een reguliere Pi 4, die we voor de gelegenheid inbouwen in Cooler Masters nieuwste Pi-behuizing, de Pi Case 40. Die moet net als de Pi 400 voor passieve koeling van de Arm-soc zorgen. Voor welke doelgroep is de Pi 400 bedacht en biedt hij voldoende meerwaarde boven de reguliere RPi 4?
Formfactor en hardware
Bijna iedere tweaker, zonder gatekeeping of proberen iemand uit te sluiten, heeft weleens van een Raspberry Pi gehoord of ermee gespeeld. Eigenaren van 3d-printers maken er bijvoorbeeld een Octoprint-server van, privacy-minded tweakers maken een Pi-Hole en smarthome-enthousiastelingen draaien er bijvoorbeeld Domoticz of Home Assistant op. Om nog maar te zwijgen over de inzet van Raspberry Pi's als brein in hobbyprojecten, zoals robots en lichteffecten, en overal waar je aanstuurbare logische uitgangen tot je beschikking wil hebben. Als simpel servertje, zeer zuinige NAS of vpn-gateway doet een Pi ook uitstekend dienst, maar als desktopvervanging lijkt de Pi toch niet zo populair.
Dat ligt misschien aan de formfactor. Als een singleboardcomputer, of sbc, is het een printplaatje met onderdelen en poorten erop en je moet maar zien dat het een beetje netjes op je monitor, muis en toetsenbord wordt aangesloten. Voor behuizingen zijn er legio opties, maar die moet je erbij kopen, en dan is er nog de vraag welk toetsenbord en muis erbij passen. Je zou natuurlijk voor de officiële Raspberry Pi muis en dito toetsenbord kunnen kiezen: dat past mooi bij de in dezelfde kleurstelling uitgebrachte behuizing. Met de Raspberry Pi 400 worden al die vragen beantwoord: het is een Pi in een toetsenbord en leent zich bij uitstek voor gebruik als desktopvervanger. Tenminste, dat is de theorie…
De hardware
Hoe moet de Pi 400 dat bewerkstellingen? Je kunt toch net zo makkelijk een Raspberry Pi 4 pakken, er een muis en toetsenbord aanhangen, een behuizing eromheen bouwen en klaar is kees? Ja, dat kan, maar dat levert lang niet zo'n opgeruimde 'all-in-one'-ervaring als de Pi 400. Tijdens het testen en gebruik van de Pi 400 hadden we een Pi 4 met 60-procentkeyboard en losse muis. Samen met een netwerkkabel, handig voor onder meer grote updates van het besturingssysteem, een hdmi-kabel en de voeding gaf dat redelijk wat kabelbende. Met de Pi 400 heb je nog steeds het gros van die kabels nodig, maar dankzij de integratie van toetsenbord en Pi is het toch een stuk opgeruimder.
Het moederbord van de Raspberry Pi 400
Onder de motorkap, of het toetsenbord eigenlijk, zit een afwijkende Pi-module die je enkel in de Pi 400 vindt. Het is geen Compute Module, niet de A-formfactor en niet de bekendste B-variant. De soc is dezelfde Broadcom BCM2711, maar met C0 als differentiator. De vier Cortex A72-cores van de BCM2711C0 tikken dan ook op 1,8GHz, waar ze bij de gewone BCM2711 in de RPi 4 op 1,5GHz werken. En waar je bij de RPi 4 keuze hebt uit 1, 2, 4 of 8GB werkgeheugen, is dat bij de Pi 400 altijd 4GB. De overige hardware, zoals een gigabitnetwerkadapter, wifi- en bluetoothconnectiviteit, en de meeste poorten en aansluitingen zijn hetzelfde gebleven.
De meeste poorten? Ja, want hoewel de Pi 400 heel fijn zijn bekende gpio-header aan de achterkant heeft zitten, zodat je, om maar een zijstraat te noemen, ledverlichting via een script kunt aansturen, ontbreken sommige dingen ook. Zo kun je op genoemde gpio-header geen hats aansluiten, want die zijn voor de B-formfactor gemaakt. Een displayhat achter op het toetsenbord zou een beetje gek, nutteloos en onpraktisch zijn bijvoorbeeld. Waar je dankzij de gpio-header nog wel kunt tweaken met een Pi 400, kun je geen Pi Cam meer aansluiten en ook een display via de DSI-poort aansluiten is er niet bij. Een gewone webcam kun je uiteraard via een USB-poort aansluiten en voor schermen ben je op de Micro HDMI-connectors aangewezen. Hier had de Raspberry Pi Foundation best voor een gewone HMDI-poort mogen kiezen: dat scheelt gedoe met de aparte kleine connector. Ook de analoge audiopoort is verdwenen; eventueel kun je audio via HDMI naar een beeldscherm sturen.
Wie poorten telt, zal nog een verschil tussen de RPi 4 en de Pi 400 opvallen; er zijn drie USB A-poorten en één type C-connector. Die laatste gebruik je voor voeding, maar de Model B-Pi's hebben vier USB-poorten; de Pi 400 levert er eentje in. Die wordt namelijk gebruikt door het toetsenbord, dat via een Holtek-controller op de interne VIA-hub is aangesloten. Dat laat nog maar drie poorten over om naar buiten te voeren, waarvan je er in de praktijk waarschijnlijk één zult gebruiken om een externe muis aan te sluiten. Een feature die de Model B mist, maar die wel op de Pi 400 zit, is de powerbutton, via een toetscombinatie. Gezien het beoogde gebruik, een simpele desktop, is het ook logisch om de Pi makkelijker aan te kunnen zetten, zonder USB-connectors uit en in poorten te prikken.
We noemden al even de hogere kloksnelheid van de soc in de Pi 400 vergeleken met de RPi 4: 1800MHz versus 1500MHz. Om die kloksnelheid te realiseren, is de spanning op de cores in de Pi 400 verhoogd van 0,85 naar 0,92V. Een hogere kloksnelheid én een hogere spanning leveren uiteraard meer warmte op, reden om de Pi 400 van een grotere aluminium heatsink te voorzien. Die beslaat bijna de hele behuizing onder het toetsenbord en moet de Broadcomm-soc koel houden. Hoe goed dat werkt, zullen we zo direct bekijken.
Randapparatuur en accessoires
Afhankelijk van je beoogde gebruik van een Raspberry Pi kun je hem natuurlijk kaal gebruiken of inbouwen in een project. Wil je de Pi echter als eenvoudige desktop gebruiken, dan zul je wat randapparatuur, zoals een muis, toetsenbord en beeldscherm moeten aansluiten.
Raspberry Pi muis
De Pi 400 is uiteraard al voorzien van een toetsenbord en we kochten de kit inclusief officiële Raspberry-muis. Dat oogt leuk, want de muis is wit met 'rood' en dus keurig in de huisstijl van Raspberry. Het is wel een erg eenvoudig muisje, met slechts twee knoppen, of drie met het scrollwiel meegerekend, en een weinig ergonomische vormgeving. De kabel is 63 centimeter lang, meer dan lang genoeg om met de Pi 400 ernaast verbonden te worden, maar niet erg bruikbaar voor andere desktops met de behuizing onder het bureau. Het toetsenbord lijkt sterk op de eerder uitgebrachte Raspberry Pi Keyboard en is een laptop-stijl chiclet-toetsenbord. Tijdens gebruik levert het toetsenbord gemengde gevoelens op. De travel is uiteraard beperkt, maar we merkten ook een paar keer dubbele aanslagen en de volledig vlakke toetsen geven weinig positionele feedback aan je vingers. Voor een school of voor licht gebruik zal het echter allemaal prima voldoen.
Raspberry Pi 400: texture analyzer-curve switches
We hebben het toetsenbord onder onze texture analyzer voor keyboards gelegd en getest. Omdat het keyboard niet als HID gebruikt kan worden, konden we onze reguliere tests niet uitvoeren: wel hebben we travel en de actuatiekracht (bij benadering) gemeten. Die zijn respectievelijk gemiddeld 1,721 millimeter en ongeveer 65cN: keurig in lijn met wat je van chiclet-toetsenborden met scissor-switches verwacht.
En over randapparatuur gesproken, Raspberry Pi's zijn zuinige computers, maar hoewel de verleiding groot is, raden we je niet aan naar een standaard USB-adapter te grijpen om je Pi van prik te voorzien. De oudere Raspberry Pi 3 had al vaak moeite om voldoende prik van een huis-tuin-en-keukenlader te betrekken, met regelmatig een 'undervolt'-waarschuwing tot gevolg. De RPi 4 en Pi 400 worden beide door een USB type C-connector gevoed en dikke kans dat je inmiddels ook daarvan voldoende kabels en adapters in huis hebt. Toch zouden we je aanraden de originele Pi-voeding te kopen. Wil je je eigen voeding gebruiken, zorg dan dat die voldoende prik kan leveren. Met een voeding van 3A bij 5V moet je goed zitten. Let vooral op dat de spanning bij belasting niet te veel inzakt. Bij minder goede voedingen zagen we de spanning bij belasting inzakken tot onder de 4,8V, wat tot waarschuwingen van de Pi leidt.
De prestaties van een Raspberry Pi zijn in hoge mate afhankelijk van de sd-kaart die je erin prikt. Een goedkoop kaartje is traag, vooral bij het lezen en schrijven van kleine bestandjes door het besturingssysteem. Daarbij maakt het weinig uit of je nu Ubuntu, het voormalige Rasbian en inmiddels Raspberry Pi OS, of bijvoorbeeld Android, Windows IoT of een ander besturingssysteem draait. Dat is ook de reden voor sommigen om niet van een sd-kaartje te booten, maar van een ssd. Daar zijn wat extra stappen voor nodig, maar het geeft je wel meer snelheid.
Beginner's Guide
Ons kitje bestond uit de Raspberry Pi 400, compleet met originele Raspberry Pi-muis, voeding en officiële Beginner's Guide. Dat boek is een prima houvast om je eerste stappen met een Pi te zetten. Het helpt je namelijk op weg om twee belangrijke aspecten van Raspberry Pi's te benutten: de gpio-pinnen en programmeren. Nu is programmeren uiteraard een vaardigheid die je op elke computer kunt leren, maar het unieke van de Pi is dat je dankzij de gpio-pinnen eenvoudig tastbare handelingen aan je code kunt koppelen.
Om het laagdrempelig te maken, wordt in het boek uitgelegd hoe je kunt leren programmeren met Scratch, een visuele programmeertaal die met blokken werkt. Met een combinatie van opdrachten en eigen uitbreidingen is dat een mooi begin, ook voor kinderen. Een ander hoofdstuk is gewijd aan het programmeren met Python, een programmeertaal die door de Nederlander Guido van Rossum werd ontwikkeld. Met zowel Python als Scratch worden programma's geschreven om de gpio-pinnen aan te sturen en bijvoorbeeld een verkeerslicht met ledjes te bouwen.
Het boek is niet toegespitst op de Pi 400, maar op de Model B-varianten van Raspberry Pi's. Aangezien de Pi 400 ook zijn gpio-pinnen beschikbaar heeft, mag dat geen probleem vormen. Alleen het laatste hoofdstuk, waar wordt ingegaan op de Raspberry Pi Camera Module, is minder relevant wegens het ontbreken van een aansluiting daarvoor op het Pi 400-pcb.
De Pi 400 in de praktijk
De Raspberry Pi 400 als complete desktop, met Rasberry Pi OS, de meegeleverde muis en het handboek.
In principe kun je met de Pi 400 natuurlijk alles wat je met de gewone Model B-variant van de RPi 4 ook kunt, met uitzondering van een DSI-scherm of een webcam met ribbon cable aansluiten. Verder heb je een beperking met het aansluiten van hats, maar stiekem is de Pi 400 daar ook niet voor bedoeld. Het is al fijn dat een op de consument-gebruiker gerichte Pi-variant nog altijd zijn gpio-pinnen beschikbaar heeft. Wat prestaties betreft is de Pi 400 dankzij zijn hogere kloksnelheid van twintig procent wat rapper dan de Model B met zijn cores op 1500MHz. Is de Pi 400 dan een snelheidsmonster?
Dat hangt ervan af wat je met de Pi 400, of de gewone RPi 4 Model B, wil doen. Voor Raspberry Pi OS, voorheen Raspbian, voldoet het prima. Je zit voor dagelijks gebruik wel tegen een doorgaans traag microSD-kaartje aan te hikken, terwijl de soc en het werkgeheugen snel en groot genoeg zijn. Hou er rekening mee dat sommige dingen 'out-of-the-box' niet werken zoals je zou verwachten. Een stukje Netflix of Disney+ bekijken is er standaard niet bij; de beveiliging van die streamingdiensten is niet compatibel met de Pi's. Gelukkig is er een prima work-around; je kunt een Chomium-versie van Chrome OS installeren, want daarop werken streamingdiensten wel. Developer Ventz heeft dat met een scriptje makkelijk gemaakt voor je.
Om een alternatieve desktopervaring te proberen, hebben we Ubuntu 20.10 op de Pi geïnstalleerd. En aangezien dat een zwaarder besturingssysteem is dan Rasbian Pi OS, hebben we het op een externe ssd gezet. Daarvoor moet je wel eerst de boot-eeprom aanpassen, omdat standaard alleen van sd-kaartjes gestart wordt. Ubuntu heeft daar zelf een prima handleiding voor geschreven, die zonder morren werkt op zowel een RPi 4 als een Pi 400. In het eerste geval heb je een extra USB-ssd aan je Pi hangen, wat geen ramp is, omdat het toch al een wat rommelige set-up is. Bij de Pi 400 is het ronduit zonde om een externe drive, in ons geval een oude 840 Pro met USB-adapter, aan het toetsenbord te hangen. Voor gewone Model B-Pi's zijn behuizingen te koop om de systeemschijf netjes in onder te brengen; die optie heb je voor de Pi 400 uiteraard niet. Je bent dus of veroordeeld tot trage microSD-kaartjes of tot een minder aantrekkelijke externe ssd die eraan bungelt.
De Raspberry Pi 4 in een behuizing
Tijdens het testen hebben we de Raspberry Pi 4, als tegenhanger van de Pi 400, in diverse behuizingen ondergebracht. We hebben de Model B kaal op het bureau getest en voor de warmtetests hebben we de Pi 4 in de officiële, wit-rode behuizing ingebouwd, diezelfde behuizing getest met de begin december geïntroduceerde ventilator en de Pi 4 in de Pi Case 40 van Cooler Master ingebouwd. Voor die laatste behuizing kozen we enerzijds omdat die bijna gelijktijdig met de Pi 400 werd aangekondigd, anderzijds omdat die de Pi passief koelt met een aluminium heatsink en zo een vrij eerlijke vergelijking met de Pi 400 mogelijk maakt. Die laatste wordt immers ook passief gekoeld door een aluminium heatsink.
We bespreken de Pi Case 40 kort op deze pagina. De behuizing wordt geleverd in een piepklein doosje van 10 bij 10 bij 3 centimeter en om de kosten te drukken, is de doos van bruin karton met eenvoudige opdruk gemaakt. In de doos zitten de Pi Case 40, een zakje met vier schroeven en twee thermal pads, en vier VESA-mounts om de behuizing aan een tv of monitor te monteren. De handleiding of instructies zijn aan de binnenkant van het doosje geprint, een prima besparende maatregel.
De behuizing bestaat uit twee schalen. De onderkant is van polycarbonaat gemaakt en heeft vier mountinggaten om de Pi 4 vast te zetten. De opstaande zijkanten bevatten de i/o-poorten en een uitsparing voor het microSD-kaartje. Twee rubberen pads voorkomen dat de behuizing wegslipt. Voor de camera- en displayflatcable moet je een enkele sleuf in de behuizing delen.
De gebruikelijke volgorde van GPIO-pinnen
De bovenkant is gemaakt van aluminium, met een naar binnen stekende, geribde heatsink, die contact maakt met de Broadcomm-soc. De riser voor de gpio-pinnen zit naast de heatsink en maakt het mogelijk de gpio-pinnen te gebruiken. Dat klinkt handig, maar let op: de twee rijen zitten precies omgedraaid. Waar je normaal pin 1 verwacht, vind je pin 2. Pin 4 zit op de plek van pin 3 enzovoort. Dat betekent dat je geen hats kunt aansluiten en bijzonder voorzichtig moet zijn bij het gebruikmaken van de gpio-pinnen. Voor je het weet, sluit je pinnen verkeerd aan en maak je je Pi of randapparatuur stuk.
De gpio-pinnen worden afgedekt door een sleeve van tpu, een flexibel plastic. Die sleeve zit rondom het aluminium van de bovenste helft van de behuizing en ten dele aan de bovenkant. Daar dekt hij ook een knopje af dat boven op de behuizing zit en op het gpio-riser-pcb is aangesloten. Die knop zet standaard de Pi aan en uit, maar kan door middel van Cooler Masters eigen software geherprogrammeerd worden voor andere functies. Dat tooltje, de Pi Tool die Cooler Master keurig op Github aanbiedt, kan ook gebruikt worden om de Pi te overklokken en om temperaturen te monitoren.
Zoals gezegd hebben we de Pi 4 Model B ook getest in zijn officiële behuizing, met en zonder de Raspberry Pi Foundation-ventilator. Die ventilator is een piepkleine fan met drie aansluitingen, die geleverd wordt met een kleine heatsink van 18 bij 18mm en 5mm hoog. De ventilator is in een plastic clip gevat, waar behalve het Pi-logo niets op staat. De clip klemt zich in de bovenkant van de behuizing vast, zodat de ventilator op de soc, het geheugen en de powerchip is gericht. Via gpio-pin 1 wordt de ventilator temperatuurafhankelijk aangestuurd. De 25mm-fan werkt op 5V bij 0,06A, of ongeveer 0,3W, en is voorzien van een Hypro-lager. Of die lager het ook na langer gebruik volhoudt, is afwachten. Op vol vermogen is de ventilator er echt een uit de categorie 'niet in de buurt komen'. Het kleine fannetje doet denken aan de chipsetfans van weleer, met een hoog zoemend, vervelend geluid. Het gebruik ervan zou eigenlijk alleen aan te raden zijn als je de Pi ver wegstopt of in een omgeving gebruikt waar ander geluid overheerst.
Benchmarks en temperaturen
We hebben enkele benchmarks gedraaid, maar die geven uiteraard slechts een indicatie van de prestaties. We vergelijken de Pi 400 met het gewone Model B van de Raspberry Pi 4. Om het eerlijk te houden, hebben we ook de nieuwe behuizing van Cooler Master getest om de RPi 4 heen. Die Pi Case 40 is een relatief betaalbare behuizing van aluminium dat als heatsink voor de soc dient. Zo trekken we de kansen wat meer gelijk. Een ongekoelde RPi 4 is immers een stuk warmer dan een Pi met heatsink, ook al is die passief.
We noteren eerst de idle-temperaturen van de Raspberry's nadat ze ten minste tien minuten idle de desktop van Groovy Gorilla hebben getoond. Daarbij meten we de temperatuur van de soc, of cpu-cores, en van de pmic: het geïntegreerde powermanagementcircuit. Ons scriptje leest ook de kloksnelheid en de spanning op de cores uit; de tien meetwaarden middelen we. De temperaturen van de Pi 400 en de Model B in de Cooler Master-behuizing ontlopen elkaar niet veel, maar de losse Pi 4, zonder behuizing, is stukken warmer. Daarbij hebben we 53 tot 54 graden gemeten, aanzienlijk warmer dus en een goede reden om iets van koeling te regelen.
Vervolgens laten we Stressberry draaien. Daarmee worden de cores gedurende vijf minuten belast, voorafgegaan door een periode van drie minuten om een stabiele idle-temperatuur te bereiken, en gevolgd door een even lange periode om af te koelen. Stressberry maakt gebruik van een package 'stress' en is puur bedoeld om kunstmatige loads te genereren. Het is geen benchmark en we gebruiken het hier enkel om de cores warm te maken. We gebruiken Stressberry om de temperaturen van de Pi 400 te vergelijken met die van een 'kale' RPi 4, met die van een RPi 4 in de officiële Raspberry Pi-behuizing, met en zonder koeling, en met de temperaturen van een RPi 4 in de Cooler Master Case 40. Omdat het zo makkelijk is, vonden we het ook leuk om de RPi 4 een beetje te overklokken, zodat de Cortex-cores net als in de Pi 400 op 1800MHz tikken. Ook van die configuratie hebben we de temperatuur geplot, maar alleen in de Pi 40-case, omdat een beetje koeling, al is het maar passief, wel gewenst is in zo'n situatie.
Vlnr: Raspberry Pi 400, Pi 4 Model B in Pi Case 40, Model B overgeklokt in Pi Case 40, Model B in originele Pi Case, Model B in Pi Case met heatsink op de soc, Model B in Pi Case met heatsink en 25mm-ventilator, en ten slotte het kale Model B-pcb
De Pi 400 klokt zichzelf tijdens idle regelmatig terug, maar tijdens load zien we geen throttling en blijft de temperatuur net boven de 50 graden. In de Pi Case 40 tikt de Model B de 48 graden aan en de overgeklokte Pi 4 wordt een nog net acceptabele 70 graden. In geen van de gevallen moet de processor tijdens load terugklokken. Als we de Pi 4 Model B echter in de officiële, plastic behuizing stoppen, tikken we een pittige 84 graden aan en zien we volop throttling. Als we het kleine heatsinkje op de soc plakken, treedt het throttlen iets later op, maar zien we nog steeds een maximumtemperatuur van 84 graden. Met de luide ventilator die in de behuizing op de heatsink blaast, is het throttlen opgelost en komt de soc niet boven de 65 graden uit. We hebben de stresstestresultaten in een tabel met de gemiddelde, hoogste en laagste temperaturen en kloksnelheden gevat. Daarbij hebben we gekeken naar de hele test, inclusief idle-tijd, en naar enkel de cijfers tijdens de stressload.
Testuitvoering (enkel load-samples)
Kloksnelheid en throttling
Temperaturen (soc)
Aantal samples lage kloksnelheid
Aantal samples hoge kloksnelheid
Gemiddelde kloksnelheid
Minimum
Maximum
Gemiddeld
Pi 400
0
145
1800MHz
40°C
53°C
49°C
Pi 4 in Pi Case 40
0
145
1500MHz
37°C
48°C
44.3°C
Pi 4 (OC) in Pi Case 40
0
145
1800MHz
54°C
70°C
65.1°C
Pi 4 in case
69
76
1262MHz
65°C
84°C
80.9°C
Pi 4 in case met heatsink
6
139
1480MHz
60°C
84°C
76.4°C
Pi 4 in case met heatsink en fan
0
145
1500MHz
49°C
65°C
60.9°C
Pi 4 kaal pcb
38
107
1369MHz
63°C
84°C
80.1°C
Als we kijken naar de verdeling van de kloksnelheden en de gemiddelde kloksnelheden, lijkt de Pi 400 net iets sneller dan de overgeklokte Pi 4 Model B. De grote heatsink lijkt iets beter throttling in toom te houden. Kijken we echter alleen naar de load, dan maakt het weinig uit; beide Pi's kunnen vol blijven presteren. Pi's zonder adequate koeling worden rond de 80 graden of meer en throttlen daardoor een flink deel van de test.
Uiteraard staat het je vrij om zowel de Pi 400 als de Model B verder dan 1800MHz te klokken. Ongeveer 2100MHz moet haalbaar zijn, mits je koeling in orde is. Zonder extra koeling kun je je Pi ook overklokken, maar in de praktijk zal de soc zo heet worden dat je constant aan het throttlen bent.
De losse RPi 4 is idle een graad of tien warmer dan de Pi 400 en ook onder load noteren we veel hogere temperaturen van de losse Model B. Een heatsink zou dus, ook zonder een dergelijke belasting, geen gek idee zijn. De aluminium plaat van de Pi 400 doet zijn werk uitstekend en houdt de soc lekker koel, en bij normaal dagelijks gebruik is die temperatuur nog lager, aangezien de load van stress niet al te vaak zal optreden bij dagelijkse bezigheden.
Synthetische benchmarks
We hebben ook enkele benchmarks gedraaid, maar aangezien het erg lastig te voorspellen is waarvoor iemand een Pi gaat inzetten, is het ook lastig om algemene, voor iedereen relevante benchmarks te draaien. We hebben het daarom op ruwe prestaties gehouden, zodat je het verschil tussen de hogere kloksnelheid van de Pi 400 en de gewone Model B kunt zien. Daartoe hebben we de Linpack-benchmark op singlecore- en multicore-instellingen gedraaid en aangevuld met Dhrystone-tests. Naast de Dhrystones per seconde geven we ook de VAX MIPS-rating van de Pi's weer.
Opgenomen vermogen
Ten slotte hebben we de opgenomen vermogens van de Pi's gemeten door een USB Powerlogger tussen de voeding en de stekker te prikken. De voeding levert steeds ongeveer 5,15V. We hebben uitgeschakelde Pi's gemeten en het idle-verbruik en de load tijdens stress op de cores (stress -c 4). De Model B's bleken niet helemaal uitgeschakeld te worden. Ook na een volledige shutdown slurpen ze nog stroom, waar de Raspberry Pi 400 wel netjes helemaal uitstaat.
Opgenomen vermogen
Pi 400
Pi 4 Model B
Pi 4 Model B OC
Uitgeschakeld (in watt)
0,015W
2W
2.6W
Uitgeschakeld (in mA)
3mA
389mA
508mA
Idle (in watt)
3,5W
3,4W
3,5W
Idle (in mA)
680mA
665mA
680mA
Load (in watt)
6,9W
6,2W
7,6W
Load (in mA)
1325mA
1190mA
1465mA
Tot slot
We hebben ter gelegenheid van de introductie van de Rasperry Pi 400 eigenlijk vier producten gereviewd, waarvan twee 'gelegenheidsreviews'. Allereerst hebben we geprobeerd een indruk van de Pi 400 te geven, waarbij we vooral keken naar het gemak en de praktijk. Daarnaast hebben we de Raspberry Pi 4 Model B gezet, om te kunnen vergelijken en omdat we die nog niet eerder hadden bekeken. En omdat zowel Cooler Master als de Raspberry Pi Foundation met nieuwe producten kwam, respectievelijk de Pi Case 40 en de Case Fan, hebben we die eveneens meegenomen.
Om met die laatste twee te beginnen: de Case Fan is een typisch miniventilatortje zoals we dat kennen van vroeger, toen south bridges actief gekoeld werden. Het fannetje van de RPF is precies zo'n vervelend zoemding en raden we niemand aan, tenzij je je Pi heel ver wegstopt. Het enige positieve aan de ventilator is dat de meegeleverde bracket zo mooi in de officiële plastic Pi-behuizing past en aardig koelt.
De Pi Case 40 van Cooler Master is een aantrekkelijk geprijsde upgrade voor je Pi-behuizing. Hij heeft een paar handige extra's, zoals de programmeerbare button en natuurlijk de aluminium bovenschaal, die als heatsink dienstdoet. Voor korte, intensieve activiteit is dat prima en houdt het je Pi een stuk koeler dan een plastic behuizing, maar de thermische massa is te klein voor echt langdurige, zware belasting. Dan had het kastje iets duurder moeten worden en had misschien ook de onderste schaal van aluminium moeten zijn. De inversie van de gpio-pinnen is een kwalijke zaak en verpest het handig naar buiten brengen van de pinnetjes een beetje. Los daarvan is de Pi Case 40 een praktische behuizing die prima werkt.
De Pi 400 zelf is een slimme zet van de Raspberry Pi Foundation. De populariteit van de Model B Pi's was al enorm en de Pi's zijn de facto standaard sbc's om naar te grijpen voor elk project waarvoor je meer rekenkracht nodig hebt dan een Arduino of 555-timer biedt. Voor het gebruik als eenvoudige desktop-pc, was de drempel voor sommigen wellicht wat hoog. Je hebt immers nog een behuizing nodig, een voeding, een toetsenbord en een muis. Door de behuizing en het toetsenbord met de Pi te fuseren, krijg je een opgeruimdere, laagdrempeligere en makkelijkere introductie in Raspberry Pi's. Samen met pakketjes waarin ook een muis, voeding, geheugenkaartje met besturingssysteem en handboek voor beginners zitten, maak je een Pi wel erg aantrekkelijk, vooral voor kinderen of iedereen die voorzichtig en vooral leuk met programmeren wil beginnen.
Vergeleken met de gewone Model B Pi 4 is de Pi 400 een stukje sneller, maar je levert een paar poorten in die niet voor iedereen even belangrijk zijn. Zo is er geen analoge A/V-poort, geen PiCam- en geen DSI-poort. Ook heb je een USB-poort minder wegens het geïntegreerde toetsenbord, maar daar staat tegenover dat je geen toetsenbord meer hoeft aan te sluiten. Een muis is voor desktopgebruik wel handig, dus in de praktijk heb je nog maar twee poorten over. Op een Model B zou je wellicht een draadloos desktopsetje met een enkele USB-receiver gebruiken. In beide gevallen kun je natuurlijk ook randapparatuur via bluetooth aansluiten, zodat je alle poorten vrijhoudt. De gpio-pinnen zijn nog bruikbaar, alleen niet voor hats, maar het educatieve aspect van die pinnen, zeker in combinatie met het handboek, is behouden. We hadden liever ten minste één grote HDMI-poort in plaats van de twee Micro-varianten gezien, maar fijn dat de Pi 400 net als de Pi 4 twee videopoorten heeft, in plaats van slechts één HDMI-uitgang bij eerdere varianten.
Wat prestaties betreft is de Pi 400 iets sneller dan de Model B-variant, dankzij de hogere kloksnelheid. Nu is het natuurlijk erg eenvoudig om ook de Model B op 1800MHz te laten werken, mits je voor wat extra koeling zorgt. Die koeling is bij de Pi 400 dankzij de aluminium heatsink dik in orde. Het toetsenbord tikt redelijk, maar je moet geen al te hoge verwachtingen hebben; het is vergelijkbaar met een willekeurig chiclet-laptoptoetsenbord. Al met al is de Pi 400 een mooie aanvulling op het productgamma van de Raspberry's en zeer geschikt voor onder meer educatieve doeleinden. Ook als je een dedicated Linux-terminal wil hebben, is het een mooie, kant-en-klare oplossing.
"Op vol vermogen is de ventilator er echt een uit de categorie 'niet in de buurt komen'. Het kleine fannetje doet denken aan de chipsetfans van weleer, met een hoog zoemend, vervelend geluid. Het gebruik ervan zou eigenlijk alleen aan te raden zijn als je de Pi ver wegstopt of in een omgeving gebruikt waar ander geluid overheerst."
Het klopt dat op 5V de ventilator doet denken aan een PS4 in een afgesloten TV kast of een Boeing 747 tijdens het opstijgen. Maar gelukkig kun je die fan ook op 3,3V laten draaien. Op https://www.freva.com/202...-a-fan-to-a-raspberry-pi/ beschrijven ze mooi welke GPIO pinnetjes je daarvoor moet gebruiken. Mijn Raspberry Pi 4 draait op 2 GHz met de fan op 3,3V en die blijft mooi op temperatuur.
Sent from my raspberry pi 4 desktop.
[Reactie gewijzigd door H1MSELF1SH op 22 juli 2024 16:59]
Naast het aanpassen van de snelheid van de ventilator, is er ook de mogelijkheid voor het verbeteren van de passieve koeling door een grotere of betere koelvin te plaatsen? Als de ventilator dan helemaal niet meer moet draaien is het feest!
Dat kan zeker. Je hebt zelfs cases die helemaal uit aluminium bestaan. https://shop.pimoroni.com...-4?variant=29430673178707 is zo'n voorbeeld. Ik heb er zelf goede ervaringen mee, maar ik vind een gesloten case met fannetje op 3,3V net dat iesje properder op een desktop. Behalve dat het cleaner oogt dan heb ik er ook meer vertrouwen in dat die niet té warm wordt op 2 GHz.
Dat kan zeker. Je hebt zelfs cases die helemaal uit aluminium bestaan. https://shop.pimoroni.com...-4?variant=29430673178707 is zo'n voorbeeld. Ik heb er zelf goede ervaringen mee, maar ik vind een gesloten case met fannetje op 3,3V net dat iesje properder op een desktop.
Als je toch een passieve case wilt, kijk dan eens naar die van Flirc. Die schijnen ook goed (passief) te koelen.
Zelf heb ik dat aluminium blok, dat uit twee delen bestaat. Werkt goed met een beetje koelpasta op de aansluitende chips (SoC, RAM, USB hub).
[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 22 juli 2024 16:59]
Een Argon1 is ook heel fijn, plus dochterbordje waarmee je soft powerdown kunt doen én de bijbehorende fan fatsoenlijk kunt regelen :-) ook nog eens een slick behuizing waar nu ook nog een nieuwe onderplaat voor te krijgen is om een m2 ssd netjes in te bouwen.
Mijn RP4 heeft dezelfde heatsink zonder ventilator als waar H1MSELF1SH naar linkt, en dat gaat al 12+ maanden prima.
Ik keek net naar de temp en het is 45°C op ~10% load. Ik betwijfel eigenlijk of een ventilator van toegevoegde waarde is op een bordje dat minder stroom gebruikt dan een gemiddelde telefoon
Dat hangt helemaal er vanaf wat je ermee doet. Ik draai BOINC projecten op mijn Pi 4's, 24/7/365, en heb 52Pi Ice Tower Koelers draaien om ze op 45°C te houden.
Het zou kunnen dat 24/7/365 draaien va BOINC @2000MHz de temperatuur wat doet oplopen, vandaar die 52Pi Ice Tower koeler. BOINC zorgt voor 100% processorbelasting.
[Reactie gewijzigd door Dirk_P_Broer op 22 juli 2024 16:59]
Inderdaad. Ik heb zo'n irritant zoemend ventilatortje op mijn "libre elec" PI 3B gezet en die hoor je alleen op 15cm afstand. Dus als die naast de TV ligt als media/netwerkspeler hoor je totaal niets
In mijn geval heb ik een een weerstandje ertussen gefrot (simpel genoeg om te doen) om het tot ongeveer 3,5V terug te brengen.
@Raven :
Mijn RPi4's Model B (ook met 1GB gechecked) bleven idd hoog standby-verbruik vragen, in alle gevallen met Ubuntu 20.10 getest. Mogelijk stuurde groovy gorilla geen correct shutdown-signaal, maar dan is het gek dat het de pi 400 wel correct uitschakelt...
edit: reply ging niet helemaal goed, even mention gedaan
[Reactie gewijzigd door willemdemoor op 22 juli 2024 16:59]
Ik heb op een Pi 4 (2GB, niet de geteste 4GB: die ligt samen met de Pi 400 op kantoor) even gekeken. In mijn bootloader (rpi-eeprom-config) op die Pi 4 staat [code]POWER_OFF_ON_HALT=0[/code] en [code}WAKE_ON_GPIO=1[/code] inderdaad.
Gek, enige wat ik aan bootloaders / eeproms veranderd heb is de bootvolgorde zodat ik van ssd kan booten voor ubuntu: zelfde stappen voor de Pi 4 als Pi 400 (bash history met zelfde sd-kaart met raspbian)
Maar power-off en wake zouden wel verantwoordelijk kunnen zijn voor hoge standby-power idd. Apart dat het bij de Pi 400 wel goed ging. Als ik dit jaar nog op kantoor kom, zal ik checken wat de Pi 4 4GB en Pi 400 zeggen...
Ik gebruik de Pi400 nu twee weken als thin client voor werken vanuit huis. Onder Pi OS heb ik Citrix Workspace aan de praat gekregen (na oplossen van een issue met certificaten) en kan nu prima werken met mijn remote desktop. Hierdoor werk ik feitelijk met Windows 10 van mijn werk. Ik draai op een simpele SD kaart, die volgens de diagnostics van Pi OS niet snel genoeg is. Maar zelfs daarmee kan ik prima werken. Enige nadeel is dat de Citrix client voor Linux geen audio en video ondersteunt, waardoor videobellen met bijvoorbeeld teams nog niet kan. Dat doe ik dan via mijn mobiel.
Ik heb ook Ubuntu geprobeerd, maar die ondersteunt geen bluetooth, wat onhandig is voor mijn headset. Verder krijg ik onder Ubuntu ook Citrix niet geinstalleerd, ik krijg een melding van missing dependencies. Ook merk ik dat Pi OS veel sneller en soepeler draait. Aangezien ik toch alleen maar mijn VDI draai, maakt het OS verder niet uit.
Ik kan op mijn Kubuntu systeem via portal.office.com inloggen op onze werkomgeving en via een link uit die omgeving met de Linux versie van Teams werken. Misschien is dat een optie als er ook een ARM-versie van Teams voor Linux is?
Ik kan via Pi OS ook inloggen op het office365 portal van mijn werk, maar als ik dan verder wil naar teams, dan strand ik op authenticatie. Dat gaat dan in een loop. Ik ga het eens proberen op Kubuntu, dank voor de tip.
Missing dependencies is een bekend probleem onder ubuntu,.net als de beveiligingscertificaten die je handmatig moet toevoegen.
Mocht je de insteucties hiervoor willen hebben dan mag je mij pmen.
Leuk concept dat toetsenbord, maar ik zie de use-case er niet echt van in. het feit dat het OS op een SD kaartje staat maakt het gigantisch storingsgevoelig. Ik heb al een aantal corrupte kaartjes gehad. Ik had, voor deze versie, liever gezien dat ze een kleine hoeveelheid aan interne opslag zouden toevoegen voor het OS.
Spijtig om horen dat je zo'n slechte ervaringen heb gehad tot op heden. Je weet wellicht onderstaande al, maar toch even voor de lezers die dit nog niet weten:
SD kaartjes zijn op zich vrij robuust, maar kunnen niet goed tegen veel schrijf-acties. Elke 'sector' kan maar x-aantal keer beschreven worden. Raspberry Pi OS (=nieuwe naam van Raspbian) had hier dus ook speciale aanpassingen voor waarin er veel minder naar logfiles of temp-files op het kaartje geschreven werd.
'Spijtig genoeg' gebeurt dit niet overal. Installeer je bvb een Home Assistant, dan zal deze daar ook zoveel mogelijk rekening mee houden, maar de plugins bvb niet allemaal.
Zet je de MariaDB erop of ESPHome, dan houden deze hier geen rekening mee en flushen ze elke sensorupdate of logfileupdate gewoon direct naar het kaartje. Dit zorgt er spijtig genoeg voor dat deze kaartjes erg snel het eind van hun leven bereiken.
Dit hangt natuurlijk af van de use-case. Hopelijk heb je in de toekomst meer succes, want het zijn toch leuke devices voor Tweakers als wij :-)
Als kleine (grote) tip wil ik je dan toch log2ram meegeven: daarmee maak je een ramdisk in het inmiddels forse geheugen van de Pi voor de logfiles die naar /var/log gaan en schrijft 'ie niets meer naar het kaartje qua logbestanden.
Heb voor de zekerheid ook een ssd gekoppeld en maak backups met de Dropbox uploader API.
Heb met log2ram 2 jaar probleemloos domoticz gedraaid op een sd kaart. En er worden heel veel logs iedere seconde diverse sensoren opgeslagen.
Mijn Raspberry Pi zit in een Din rail behuizing in de meterkast. Dus heeft wel een ander doel dan de hierboven beschreven oplossingen die ik prachtig vind.
[Reactie gewijzigd door hydex op 22 juli 2024 16:59]
Ahhh, ik gebruik mijn Pi veel voor sensoren, waarbij ik veel log
Maar ik blijf het toch een groot minpunt (voor een OS zoals hier beschreven) als de opslag het zwakste punt van het systeem is. En het booten via een USB drive sluit natuurlijk niet aan bij het minimalistische concept van zo’n toetsenbord-pc.
Je zou kunnen kijken naar de Banana Pi. De nieuwe (misschien ook de oude) heeft geheugen op de plaat zitten. Support is wel minder, dus geen garantie dat alles gewoon blijft werken... Ook zou je kunnen denken aan het gebruik van een SSD als bootschijf ipv een SD kaartje of de logs laten schrijven naar een portable harde schrijf ipv het SD kaartje.
Een beetje off-topic aangezien je de normale Pi hebt, maar je zou eventueel een hat kunnen aanschaffen voor de PI en de logs mounten op een SSD. Ook niet ideaal voor veel schrijfoperaties, maar je hebt wel heel veel plaats en zou dus niet in de problemen moeten kopen. Het maakt het natuurlijk wel wat minder aantrekkelijk wat de prijs betreft.
De vraag dat je kan stellen is of je al die logs moet hebben. Mij boeit de geschiedenis van veel van mijn sensors niet (dat mijn tv op stond of mijn lamp gebrand heeft is voor mij niet interessant).
Je kan beperken welke sensor informatie in de logs terecht komt via https://www.home-assistant.io/integrations/recorder/
Bij Pi's versie 3 of 4 kan je ook usb sticks gebruiken die er maar een paar mm uit steken. Heb je ook in USB3.x met veel opslag.
Heb je echter een Pi 1 of 2, dan kan je niet booten van USB en kan je wel booten van SD, maar je temp, log (mss zelfs de hele /var/) op een stick zetten. Zo zal je al erg veel writes van de SD weghalen.
@Blaise: Uiteindelijk faalt alles inderdaad; maar uiteindelijk faalt een HDD of SSD ook.
Ik persoonlijk gebruik geen RPi meer voor sensors; ik ben naar de ESP32 devices overgestapt met ADS1115 bordjes... sweet.... :-)
Deze sturen alles naar een laptop met virtual machines/dockers met database die gerepliceerd wordt naar m'n Synology nas.
Totaal overkill, maar kom, we zijn tweakers, we doen het "omdat het kan" :-D
Vroeg of laat gaat dat mis. Als je als software of hardware developer bepaald beleid wil invoeren moet je zorgen dat eventuele restricties automatisch worden toegepast, anders gaat het mis. Er zullen altijd developers hebben die er geen weet van hebben of te laks zijn en doen wat je niet wilde. Als het gewoon niet kan zullen ze zich pas naar het beleid voegen. Zie bijvoorbeeld Windows apps die tot enige tijd geleden naar allerlei system dirs schreven en tegenwoordig netjes in de user dirs worden geïnstalleerd omdat Windows het gewoon niet meer toelaat, tenzij.
Met als gevolg dat applicaties volledig in AppData geïnstalleerd worden in plaats van Program Files om deze restricties te omzeilen... Ook niet echt gewenst.
Ja Squirrel installer, ik bedoel jou
[Reactie gewijzigd door RoL0 op 22 juli 2024 16:59]
En daarom gaat mijn voorkeur gewoon uit naar een Odroid met emmc bijvoorbeeld. Rpi is leuk maar voor wat meer performance kun je beter naar snellere chips kijken. Het gebruik van sdkaartjes is inefficiënt en foutgevoelig. Teveel geknutsel voor veel doeleinden voor teweinig resultaat wat mij betreft.
Toevallig net iets tegen het lijf gelopen.
WD MicroSD met wear leveling. Iets wat SD's standaard niet hebben - vandaar dat ze zo snel defect geraken...
Gelukkig heb ik het zelf nog nooit gehad. Maar ik doe wel heel af en toe eens met het commando 'dd' en full disk image backup naar een externe (USB) hdd.
Als het goed is, kan ik in het geval het kaartje kapot gaat zo'n backup terugzetten en dan is alles toch weer hoe het (toen) was?
Doe ik dagelijks middels een script en een cronjob. En ja, als er iets vernaggeld is (kaartje, update of instellingen door gepruts), is het een zaak van de laatste backup terugzetten en doorgaan. Ik heb het al een tijdje niet meer nodig gehad, maar toen ik net begon, was het wel een uitkomst.
Bijna geheel mee eens; Het niet inbouwen van een sata/m.2 aansluiting is een grote gemiste kans om de desktopervaring sterk te verbeteren zonder gedoe met externe drives via de usb poort. Sd kaartjes zijn voor dit gebruikt gewoonweg niet betrouwbaar genoeg.
[Reactie gewijzigd door Anoniem: 57411 op 22 juli 2024 16:59]
Je kunt niet zomaar even een SATA of M.2 aansluiting inbouwen. De Raspberry Pi 4 is het eerste model dat de beschikking heeft over PCI Express en het is een enkelvoudige PCI-e 2.0 lane. Op de reguliere Raspberry Pi 4 heeft men er voor gekozen via deze weg USB 3.0 aan te bieden aan de gebruiker, echter ondersteunt de RPi4 (nog) geen boot over USB. Het is echter wel mogelijk om te booten vanaf een SD kaart en de rest van het OS van een USB schijf te draaien, waarbij je dus ook je logs op de externe schijf weg schrijft. Dit zou het probleem in principe moeten verhelpen.
De Raspberry Pi 4 compute module heeft van zichzelf geen aansluitingen maar geeft je wel de mogelijkheid om de PCI-e bus direct aan te spreken. Via die weg is het wel mogelijk om SATA of zelfs een M.2 SSD direct op de Pi aan te sluiten. Jeff Geerling heeft hier meerdere video's over gemaakt.
Juist daarom vindt ik dit gebrek bij deze nieuwe pi400 onbegrijpelijk. Dit was het moment om de mogelijkheid in te bouwen om het wel zomaar te kunnen. Een strategische plaatsing van een van de usb3 poorten met wat extra ruimte voor de ssd en electronica voor het omzetten van usb naar sata/m.2 was al afdoende geweest.
Boot vanaf usb is overigens gewoon mogelijk met de nieuwste firmware (zie artikel).
[Reactie gewijzigd door Anoniem: 57411 op 22 juli 2024 16:59]
Ik ben het niet met je oneens, maar ze moesten een keuze maken tussen USB 3.0, SATA óf NVMe M.2 op de RPi400 en blijkbaar is de keuze gevallen op USB 3.0, waarschijnlijk met de gedachte dat hier meer behoefte aan is. Bovendien denk ik dat als je SATA of NVMe M.2 als alternatieve opslag aan biedt je het nooit goed kan doen en altijd vragen blijft krijgen waarom de ene over de ander, en beiden is helaas niet mogelijk. Mensen die per se SATA of NVMe M.2 willen zullen uit moeten wijken naar de compute module op een bordje dat specifiek de functionaliteit biedt dat ze willen hebben.
Overigens acht ik de kans groot dat als er een Raspberry Pi 5 komt, dit wel standaard wordt. Tegen die tijd zijn de componenten er voor ook weer wat goedkoper, waardoor ze het binnen het prijsniveau kunnen houden waar ze met de Raspberry Pi's naar streven.
Interessant ! Ik kende deze nog niet.
Naast Samsung en Sandisk hebben blijkbaar ook Kingston, Kioxia en Silicon Power zulke kaartjes.
Linkje voor andere geïnteresseerden: https://tweakers.net/gehe...pWhgQGQW5SZnOqbmadkZVALAA
Behalve Kingston zou ik die andere merken links laten liggen. Neem in een Pi altijd en alleen de A merken. Zelf weten uiteraard, maar juist de B merken sneuvelen overal altijd binnen enkele weken, wat ik tot nu toe gezien heb.
Btw. die Samsung Endurance die ik heb is merkbaar sneller in het gebruik dan andere kaartjes. Als ik er naar toe schrijf gaat dit met 30MB/sec.
[Reactie gewijzigd door pennywiser op 22 juli 2024 16:59]
Kioxia is het oude Toshiba, en dus absoluut een A merk.
Silicon Power richt zich al jaren op "industrial grade hardware" en ondanks dat het in Nederland onder consumenten misschien geen bekende naam is, durf ik te wedden dat ze goed mee kunnen komen met de andere hier genoemde merken.
Ik zou eerlijk gezegd wel eens eens een vergelijkende stress-test willen zien tussen de verkrijgbare "endurance" SD-kaartjes.
*off to Google we go*
Ja ik ben het met je eens dat Kioxia geen herkenbare naam is (nog), ik denk dat ze daar misschien wat beter over na hadden moeten denken want er zullen vast meer mensen zijn met dezelfde reactie als jij !
Het is ook pas sinds dit jaar, en gezien alle andere dingen die er dit jaar spelen zal die naamswijziging een beetje ondergesneeuwd zijn
SD kaart corruptie heeft vaak met de use case te maken (veel logbestandjes e.d. schrijven). Ik gebruik al heel wat jaren raspberries en ik heb in totaal 2 of 3 kaartjes versleten.
Je moet ook geluk moet hebben. Ik had twee dezelfde kaartjes gekocht voor exact hetzelfde gebruik. Het ene begaf het al na 4 maanden, het andere gaat al dubbel zo lang mee. Wel spijtig dat Kiwi Electronics de garantie niet spontaan wil uitvoeren terwijl dat eigenlijk wel zou moeten. Voor die luttele euro's ga ik daar geen zaak van maken, maar goede reclame is het niet.
Naast geluk is het ook merk afhankelijk en zelfs serie afhankelijk. Duur of jiet maakt niet heel veel uit, maar pak het liefst kaarten die geschikt zijn voor bijvoorbeeld dashcams. Die schrijven namelijk heel veel data weg per rit.
Nou ja dat klopt wel inderdaad, maar als je toch weer data kwijtraakt, is altijd weer balen. Draait het net fijn.. Kijk eens naar Samsung Endurance kaartjes. Sws nooit B merken nemen.
Ik heb dat in het verleden ook gehad, maar ik moet daar wel bijzeggen dat ik de pi als server gebruikte.
Dit apparaat lijkt mij meer mooi voor standaard desktopgebruik als browsen en tekstverwerken. En als je er een beetje grote SD kaart inzet (64 en 128 GB zijn goed te betalen) dan verwacht ik niet dat je snel dat probleem hebt.
Dat ligt eraan wat voor websites/services je gaat draaien, voor kleine websites moet dat voldoende zijn. Een SSD gebruiken in plaats van een SD kaart is sowieso aan te raden, dat verbetert de disk I/O prestaties behoorlijk.
Ik gebruik tegenwoordig zelf wel gewoon een VPS, want dan hoef ik mij niet te focussen op de infrastructuur, tijd en stabiliteit zijn ook wat waard.
Het grootste gemis van het toetsenbord vind ik de aansluitingen die allemaal via dat toetsenbord moeten lopen waardoor ik überhaupt geen voordeel zie t.o.v. een pi in een case (het artikel geeft aan dat het 'zo netjes opgeruimd' uitziet). Nu heb je al die kabels over je bureau heen lopen terwijl je een pi in een case netjes kunt wegwerken achter je monitor, onder je bureau, whereever, want dan heb je alleen nog maar eventueel de kabels van je toetsenbord en muis over je bureau lopen (mocht je geen draadloos toetsenbord/muis hebben).
Ironisch genoeg zijn schermen om de een of andere reden nog steeds duurder dan de RPI + kit. D'r is denk ik geen grote markt voor goedkope / kleine schermen?
Interessant....zou wellicht ideaal zijn om eens in de wereld van raspberry te stappen en eens een old school gaming setup te maken met retropie. Iemand een idee of dit daar inderdaad ideaal voor zou zijn?
Ah nice, thanx.
Ik zou vooral oude systemen erop willen hebben zoals MSX, C64, (S)NES.
Lijkt mij dat bv bij MSX het ideaal is dat het ook direct met keyboard is.
Alle games uit de jeugd van zo'n 30 jaar geleden zou ik bij elkaar willen zoeken.
ik heb zelf ook een retropie draaien met daarop probleemloze nes/snes/sms/genesis/gamegear/jaguar/dreamcast/neogeo/pcengine/ps1/msx/videopac/ emulaties draaien.. lots of oldskool-fun )
Waarom niet? Retropie draait ook prima op de oudere Pi's. Tuurlijk, als je zaken als de N64 of PS2 wilt emuleren kun je beter een 4 of ik denk deze 400 hebben, maar het werk wel prima. Je kunt dan de GPIO of USB gebruiken voor eventuele controller aansluiting.
Yep,
Zoals hieronder gezegd werkt het prima.
Ik heb de PI 400 in mijn arcade kast project gebruikt.
Hoef ik tenminste niet meer te zoeken naar een toetsenbord wanneer ik weer eens iets verpest heb.
En de aan/uit knop die erop zit is erg handig.
MSX draait er perfect op. Ik wist zelfs nog een paar cheats.
Een stukje Netflix of Disney+ bekijken is er standaard niet bij; de beveiliging van die streamingdiensten is niet compatibel met de Pi's
Wel wat kort door de bocht. De Pi's hebben daar niets mee te maken, eerder het Linux operating system. Ik weet niet hoe het nu zit, maar de laatste Ubuntu 19.10 had dit issue evengoed. Nu klinkt het alsof het aan de hardware of software ligt of specifiek gebonden is aan deze foundation, terwijl het gewoon een DRM ding is op Linux niveau...
Van Disney+ weet ik het niet, maar wij kijken hier gewoon netflix met firefox in ubuntu 18.04. Je geeft één keer toestemming om de drm tentakels in je systeem toe te laten (wordt automatisch gevraagd als je probeert te kijken) en je kijkt verder zonder problemen.
A series of problems meant that production versions did not begin to arrive until December 1977, by which time the TRS-80 and Apple II had already begun deliveries.
Bij de Apple II is het keyboard geïntegreerd in het computergedeelte terwijl bij de Pi400 het computergedeelte geïntegreerd is in het keyboard.
Denk dat deze Pi400 er wel 10 x inpast qua formaat.
[Reactie gewijzigd door El_Bartholomew op 22 juli 2024 16:59]
Ik was laatst bij een bedrijf waar een apple IIe nog gewoon e.e.a stond aan te sturen. Niks kritisch, maar het draaide al sinds 1984 stabiel met een destijds zelf geknutselde interface naar de desbetreffende machine.
Geen netwerk connectie, dus ook geen gedoe met veiligheid. Mooi om te zien
Het is een leuk productje in de Raspberry familie. Ook nog eens lekker goedkoop in aanshaf. Maar voor de echte projectjes heb je toch meer aan een los boardje. Neemt niet weg dat dit een heel fijn dingetje kan zijn voor het leren programmeren.
Zelf heb ik een PI om me verder in Linux te verdiepen zonder het risico mijn werk PC te verprutsen.
Leuk! vooral ook dat je er eenvoudig dingetjes mee kunt aansturen zoals lampjes schakelaars en verzin het maar. Was wat vroeger ook makkelijk kon met bijvoorbeeld de "user port" op de Commodore-64 gewon een plug erin met wat gesoldeerde draadjes en dan wel hopen dat je je chips niet opblaast
Linux zelf kun je ook prima draaien in Virtualbox om je daarin te verdiepen maar als je ook al een Pi hebt is dat laatste wel veel leuker
:strip_exif()/i/2004070854.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004070664.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004070732.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004070734.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004070736.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004070738.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004070660.jpeg?f=imagegallery)
/i/2004070654.png?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004070656.jpeg?f=imagenormal)
:strip_exif()/i/2004070618.jpeg?f=imagenormal)
:strip_exif()/i/2004070830.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004070832.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004070826.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004070828.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004070834.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004070848.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004070850.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004070852.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/2002871478.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2003971146.jpeg?f=thumbmedium)
/i/2002079839.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2004092816.jpeg?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/227038/samsungapple1.jpg?f=community)
:strip_exif()/i/2003978888.png?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2004634254.png?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2001020707.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2000776603.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2003938218.jpeg?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/80624/crop56269c878c330.jpeg?f=community){kind=small}
/u/94596/crop643fb12fd4e6d.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/71325/blablaleet.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/1516518/crop60d4d87f609b6_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/471959/utsuho7_small.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/322814/crop56a2ab3f2084f_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/585119/crop606d74514b715_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/247151/moppersmurf-60px.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/128173/crop59a1592e54731_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/474290/crop5612d647692a7.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/255795/crop61eaa60539e4e_cropped.gif?f=community){kind=small}
/u/298866/crop5ef045407bab9_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/181668/goudvis2.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/52293/yingyang.jpg?f=community){kind=small}
/u/407251/crop5dbc1006845b8_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/336463/crop61a6352d9866b_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/28792/thing.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/30300/crop649b06535e901_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/72351/Toon_en_Len%25202015-02-02%252070x69.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/23869/RLOGO.jpg?f=community){kind=small}
/u/98401/crop57b85f51b147a.png?f=community){kind=small}
/u/298857/crop6471d9676d431.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/99162/crop5fbeb65712858_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/381607/have%2520a%2520nice%2520day%2520-%2520small.png?f=community){kind=small}
/u/350912/crop5dfc61d9b19d3.png?f=community){kind=small}
/u/64036/crop57dc5762a2e2c_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/141969/crop56135abe767dd_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/43374/et.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/14521/usericon.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/250715/crop5b8808aee367e.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/101865/crop5e04c97889698_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/133140/crop65bcb7b972268_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/518735/crop590c368ed64a4_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/657325/crop61823cd62e417_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/353194/ic.tweakimg.net.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/33497/crop5e7214432b417_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/37931/Acid_icon1-60x60.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/274331/fireball_icon.jpg?f=community){kind=icon}
:strip_icc():strip_exif()/u/116600/crop5be04a1ae3ded_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/418416/crop5d6123ebbd0a4.jpeg?f=community){kind=small}
