Het testlab en de laptopredactie van Tweakers hebben in 2023 niet stilgezeten. Het jaar is nog niet helemaal voorbij, maar tot nu toe hebben we 173 laptops getest in ons testlab en zijn er traditiegetrouw zes Laptop Best Buy Guides, diverse reviews en een round-up verschenen. In dit artikel blikken we terug op de laptoptech van 2023 en vooruit op 2024. Voordat we dat doen, vragen we de redacteuren van de laptopredactie wat voor hen de memorabelste laptop van 2023 is.
Friso: Ik ben enorm gecharmeerd van oledschermen en wat is er beter dan een oledscherm op een laptop? Twee oledschermen natuurlijk! Maar zonder grappen, ik was dit jaar best onder de indruk van de Lenovo Yoga Book 9. Die laptop heeft twee oledschermen en dat blijkt toch beter te werken dan de foldables die Lenovo en ASUS eerder uitbrachten. Met twee panelen heb je meer schermoppervlakte, je hebt geen vouw midden in beeld en de constructie is minder kwetsbaar. Bovendien bleken de twee schermen in de praktijk verrassend goed te werken. Ik verwacht dat we dit concept in 2024 vaker zullen terugzien.
Jelle: De laptop waar ik in 2023 blij van werd en waar we behoorlijk veel aandacht aan besteed hebben, is de Framework Laptop. In 2022 bracht Framework zijn modulaire laptop uit met Intels processor van de elfde generatie en er volgde toen ook een upgrade naar de twaalfde generatie, maar in 2023 heeft Framework wat mij betreft laten zien dat het een blijver is. Er kwam een upgrade naar de dertiende Intel-generatie, maar ook een Zen4-moederbord, een case waarmee je van je oude moederbord een desktop-pc kunt maken en de aankondiging van de Framework 16, die een verwisselbare videokaart krijgt. Een verwisselbare videokaart in een laptop? Het is heel lang geleden dat ik dat voor het laatst gezien heb.
Tot zover de subjectieve gevoelens van uw laptopredactie. Op de volgende pagina's schakelen we over naar de keiharde cijfers, voor een terugblik op 2023. Fijne Tweede Kerstdag en veel leesplezier.
Cpu's: veel 'oude' chips in omloop
Het jaar 2023 begon zoals gebruikelijk met de CES, de beurs in Las Vegas waarop AMD en Intel traditiegetrouw nieuwe chips aankondigen. Dat gebeurde ook dit jaar, met Zen4 voor AMD en Raptor Lake voor Intel. Zen4 was een nieuwe architectuur, terwijl de dertiende generatie Raptor Lake eigenlijk hetzelfde was als de twaalfde generatie Alder Lake, maar dan met iets hogere kloksnelheden en (soms) meer E-cores. Bij AMD zat er dus aanvankelijk de meeste vernieuwing in de laptopprocessors, tot het einde van het jaar. Toen introduceerde Intel Meteor Lake, een hele nieuwe processorarchitectuur, terwijl AMD de npu wat sneller maakte en het zeventje van de modelnaam van Zen4-processors voor 2024 verving door een achtje. Heeft dat iets gedaan met de voorkeur van fabrikanten voor een bepaald processormerk? Grappig genoeg niet.
Van alle laptops die in 2023 aan de Pricewatch werden toegevoegd, had 26,87 procent een AMD-processor. Op twee tiende procentpunt na evenveel als in 2022. Het aandeel Intel is ook gelijkgebleven, terwijl het aandeel laptops met Apple-processor iets groter is geworden. De oorzaak daarvan is dat Apple in 2023 liefst twee nieuwe MacBooks heeft geïntroduceerd. Begin van het jaar waren dat de MacBook Pro-laptops met M2-processors, terwijl tien maanden later de M3 al zijn opwachting maakte.
Ten opzichte van 2021 lijkt AMD minder populair te zijn geworden. Een blik op de data leert dat er in 2021 nog veel laptops waren met Athlon- en A4-processors. Ondertussen zijn dat allemaal Ryzen-processors geworden en werden er nog maar elf laptops met een Athlon Silver-processor toegevoegd.
AMD
Over AMD gesproken, niet alles wat AMD in 2023 uitbracht, maakte gebruik van de nieuwe Zen4-architectuur. Hoewel 'Ryzen 7000' op de desktop wil zeggen dat je de nieuwste generatie processors te pakken hebt, is dat bij laptops niet noodzakelijk het geval. Daar gebruikt AMD cores van de Zen2-, Zen3-, en Zen4-generatie door elkaar. Het derde getal in het typenummer geeft aan waar je mee te maken hebt. De Ryzen 5 7520U is bijvoorbeeld Zen2, de Ryzen 3 7330U is Zen3 en de Ryzen 7 7840U is Zen4. Zen4 bood, net als op de desktop een flinke vooruitgang in prestaties en was, anders dan op de desktop, AMD's eerste processor met Ryzen AI, oftewel een npu voor het versnellen van bepaalde AI-taken.
Maar als je in 2023 een willekeurige AMD-laptop kocht, was de kans het grootst dat de processor nog op de Zen3-architectuur gebaseerd was. Zen4-chips verschenen in de loop van het jaar in laptops, terwijl AMD volop Zen2- en Zen3-chips produceerde. Er zijn zelfs nog wat laptops op basis van de eerste Zen-architectuur verschenen, met Athlon Silver 3050U-chips aan boord.
Intel
Bij Intel begon 2023 dus met de introductie van de dertiende generatie Core-processors, maar de twaalfde generatie bleef nog volop in productie, terwijl ook de elfde generatie, van najaar 2020, in productie bleef. Er verscheen in 2023 zelfs nog een aantal laptops met een processor van de tiende generatie in de Pricewatch.
Alder Lake, oftewel de twaalfde generatie Intel-processor, was een flinke verandering ten opzichte van de elfde generatie. Intel begon toen voor het eerst P- en E-cores samen in een processor te gebruiken. De populairste laptopprocessor van 2023, de Core i5-1235U, kreeg bijvoorbeeld tien cores, terwijl zijn voorganger, de Core i5-1135G7, nog vier cores had. Het verschil zit hem er natuurlijk in dat slechts twee van de tien cores snelle P-cores zijn, terwijl de andere acht zuinige E-cores zijn. Het verschil tussen de twaalfde en de dertiende generatie is een stuk kleiner. Als je naar het verschil tussen de i5-1235U en 1335U kijkt, dan heeft die laatste een 200MHz hogere turboklokfrequentie, een 50MHz hoger geklokte gpu en ondersteuning voor hogere geheugenklokfrequenties. Is de rek een beetje uit de Intel-processors?
Als we kijken naar de Cinebench-scores van een aantal laptops met Core i5-xx35-processors, dan lijkt dat wel een beetje het geval te zijn. De stap van de tiende naar de elfde generatie leverde een prestatiewinst op van gemiddeld 58 procent in de multicoretest en 25,3 procent in singlecorebewerkingen. De stap van de twaalfde naar de dertiende generatie was in de singlecoretest maar 5,4 procent en in de multicoretest 15,7 procent. Dat is niet zo gek, want zoals gezegd is de dertiende generatie een refresh van de twaalfde. Het wordt dus tijd voor een nieuwe generatie en die heeft Intel dan ook al aangekondigd: Meteor Lake. De cpu-cores van deze nieuwe generatie worden op het Intel 4-proces gemaakt en de E-cores zijn volgens Intel wel 50 procent sneller dan die van de vorige generatie. Dat geldt niet voor de P-cores, die langzamer zijn dan die van de dertiende generatie. De steeds minder snel stijgende lijn van de processorprestaties zou in sommige gevallen dus weleens kunnen gaan dalen.
Bij de presentatie van Meteor Lake zei Intel dat AI-toepassingen belangrijk zullen worden de komende jaren en dan specifiek het lokaal draaien van die software. Sinds Meteor Lake heeft Intel een npu, ofwel een neural processing unit, ingebouwd in zijn processors. AMD heeft het sinds Zen4 en Apple al sinds de M1. De hardware van laptops is er dus klaar voor en het wordt interessant om te zien in hoeverre de verschillende processors zich van elkaar kunnen onderscheiden. Op papier heeft Apple de krachtigste npu, maar de praktijk moet uitwijzen of dat ook betekent dat de M3-processor de snelste is. De npu opereert niet in het luchtledige, maar samen met cpu en/of gpu. Een softwaretitel zal bovendien ongetwijfeld beter draaien op de ene processor dan op de andere.
Hoe het er volgend jaar voor de laptopprocessors van AMD uitziet, is minder concreet dan Meteor Lake, bij Intel. Begin december gaf AMD al zijn bestaande processors een nieuw nummertje, maar een nieuwe architectuur houdt dat niet in. Een soort wijziging in architectuur zagen we in 2023 al wel met de Zen4c-cores, die kleiner zijn dan 'echte' Zen4-cores en een minder hoge maximale klokfrequentie hebben. Volgens geruchten gaan de Zen5-laptopprocessors ook gebruikmaken van een mix van Zen5- en Zen5c-cores. Zen5 komt, volgens AMD, in de loop van 2024 beschikbaar.
Videokaarten: Nvidia mag de tgp's weer afschaffen
Het afgelopen jaar was ook een belangrijk jaar voor videokaarten in laptops en dus een belangrijk jaar voor Nvidia. Als je kijkt naar de laptops met een aparte grafische kaart, is het overgrote deel van Nvidia afkomstig.
De Geforce-kaarten maken dus de dienst uit, maar ook Nvidia's professionele videokaarten zijn beter vertegenwoordigd dan de laptops met videokaarten van Intel en AMD. Er waren twintig laptops met een Intel-videokaart en alle twintig waren dat instapvideokaarten. Twee laptops waren voorzien van een A350M, terwijl er zeventien een A370M aan boord hadden. Eentje had zelfs de Arc Pro A30M aan boord, de professionele variant van de A370M. High-end videokaarten zitten er helaas niet bij en dat is opvallend, want eind 2022 reviewden we nog een laptop met A730M-videokaart, die in sommige games even goed presteerde als een RTX 3070 van Nvidia. In andere games waren de prestaties echter teleurstellend, onder andere door driverproblemen, dus het is niet geheel onverwacht dat andere fabrikanten van gamelaptops de gok met de Arc-videokaarten niet hebben genomen. Intel zet in ieder geval wel door en brengt in 2024 de tweede generatie Arc-videokaarten uit.
Tgp's: zoveel mogelijk maxed out
Toen Nvidia de RTX 3000-generatie videokaarten uitbracht, leidde dat tot veel verwarring, want de ene RTX 3080 bleek de andere niet te zijn. Fabrikanten konden videokaarten op een bepaald maximum vermogen configureren, ook wel total graphics power of tgp, in watt. Vanzelfsprekend presteert een op 80W afgestelde RTX 3080 een stuk minder goed dan een die op 150W is afgesteld.
De gedachte van Nvidia was op zich niet gek, want de trend bij laptops is, eigenlijk al sinds de eerste laptops, dat de behuizing steeds dunner wordt. Om dunne laptops toch van een krachtige videokaart te voorzien, moet het verbruik omlaag en zo kun je dus alsnog een RTX4080 kwijt in een relatief dunne laptop. Als de behuizing zo dun is, zou je het dan eigenlijk niet beter houden bij een zuinigere videokaart, zoals een RTX4070? Daar valt wat voor te zeggen, omdat een zuinig afgestelde 4080 minder snel kan zijn dan een 4070 die voluit mag presteren, maar dat zal niet in alle gevallen zo zijn. Een reden om toch voor een zuinig afgestelde 4080 te kiezen, kan zijn dat die kaart meer werkgeheugen of meer tensorcores heeft en er zijn toepassingen waarbij dat het verschil maakt.
Nvidia's idee van een 'brede' tgp-afstelling is in dat licht gezien zo gek nog niet, maar een blik op de 3DMark-resultaten van de gamelaptops die we afgelopen jaar getest hebben, leert dat er gek genoeg weinig verschil is tussen de laptops. Zeker als je naar de duurdere videokaarten kijkt; alle 4070's presteren globaal hetzelfde en ook tussen de 4090's zitten geen heel grote verschillen. Het lijkt er dus op dat fabrikanten de gpu's op hun maximum configureren.
Als we vervolgens naar de Pricewatch kijken, dan lijkt dat te kloppen. Van de 861 laptops met RTX40-kaart die dit jaar in de Pricewatch verschenen, gaf de fabrikant bij 294 stuks een maximale tgp op. Minder dan de helft dus. Van die opgegeven tgp's hebben we het gemiddelde genomen en vergeleken met Nvidia's maximum voor een bepaalde gpu. Bij de RTX 4050, 4060 en 4070 is dat 115W, met daarbovenop 25W dynamic boost. Dat is een hoger verbruik waarop de gpu mag draaien, mits de temperatuur niet te hoog is. Bij de RTX 4080 en 4090 is dat 150+25W. Gemiddeld gezien zitten de laptops met RTX 4070, 4080 en 4090 bijzonder dicht bij het maximale vermogen dat de gpu van Nvidia mag verbruiken. Oftewel: de fabrikanten van deze laptops hebben ze zodanig geconfigureerd dat de laptop het maximale uit de videokaarten kan halen.
Dat werpt ook weer de vraag op of Nvidia de hele tgp-bandbreedte niet kan afschaffen, maar bij de RTX 4050 en 4060 blijken er nog wel veel verschillende configuraties te zijn. Van die goedkoopste videokaart zien we bijvoorbeeld vijf stuks die op 45W draaien, maar ook drie stuks die de 140W mogen halen. Als deze 294 laptops een indicatie mogen zijn, lijkt de consensus onder laptopfabrikanten dat je de high-end videokaarten voluit moet laten werken, maar bij de goedkopere laptopvideokaarten blijft het opletten op de tgp's.
2024: niet het jaar voor laptop-gpu's
Wat gaan we in 2024 aan laptop-gpu's zien? Dat is nog gissen. Intel heeft, zoals hierboven genoemd, plannen om zijn tweede generatie Arc-videokaarten uit te brengen en die komen wellicht ook naar laptops. AMD heeft de afgelopen jaren wel nieuwe laptop-gpu's uitgebracht, maar die zagen we in ieder geval in Nederland en België nauwelijks in laptops terug. Wellicht komt het door het gebrek aan tegengas van AMD en Intel, want Nvidia lijkt in 2024 vooralsnog niets nieuws uit te gaan brengen op laptopgebied. De geruchten over RTX 40 Super-videokaarten op de desktop zijn ondertussen zo sterk dat je mag aannemen dat die binnenkort verschijnen, maar iets soortgelijks op laptops lijkt er niet aan te komen. Volgens Hardware.info hoef je niet op een RTX 40 Super-videokaart voor laptops te rekenen en komt de volgende Nvidia-generatie pas in 2025, met de RTX 50-serie.
Beeldschermen: groter, hoger en meer oled
Nog steeds hebben veruit de meeste laptops die aan de Pricewatch worden toegevoegd, een ips-scherm. Het aandeel is iets gedaald sinds vorig jaar, maar nog altijd heeft bijna 90 procent van de toegevoegde laptops zo'n paneel. TN-schermen, met hun fletse kleuren, lage contrast en abominabele kijkhoeken, lijken (gelukkig) te verdwijnen. Van 15 procent vier jaar geleden is het aandeel toegevoegde laptops met dit paneeltype gedaald tot 4 procent in 2023.
Kijkend naar de populariteit van verschillende resoluties, zagen we vorig jaar al dat schermen met een 16:10-beeldverhouding steeds vaker voorkwamen, doordat het aantal laptops met een scherm van 1920x1200, 2560x1600 en 3840x2400 pixels is toegenomen. Dat geeft net wat meer ruimte dan de equivalente 16:9-resoluties, zoals 1920x1080 of 3840x2160 pixels, waardoor je minder hoeft te scrollen. Bovendien vult een 16:10-scherm vaak de ruimte op de schermklep wat beter uit. Laptops van een paar jaar geleden hadden weliswaar smalle zijranden, maar ook vaak een brede onderkin. Bij (duurdere) moderne apparaten zijn alle vier de schermranden smal.
Te zien aan de cijfers voor 2023 zet de trend van het afgelopen jaar zich stevig door. Nog maar de helft van de nieuw toegevoegde laptops heeft een scherm met 1920x1080 pixels, tegenover bijna 70 procent een jaar geleden. Daarbij steeg het aantal nieuwe apparaten met een scherm van 1920x1200 pixels van 6,4 procent vorig jaar naar precies 20 procent dit jaar.
Steeds meer grote schermopties
Het aantal nieuw toegevoegde laptops met kleine schermen van 11" tot 13,6" neemt al jaren af en 2023 vertoont wat dat betreft geen trendbreuk. Er werden dit jaar bijna vijf keer zoveel 14"-laptops toegevoegd als kleine laptops, waarmee die maat onverminderd populair is. De meest voorkomende schermmaat voor laptops is nog altijd 15" tot 15,6", maar het aandeel laptops met deze schermmaat is in 2023 scherp gedaald ten opzichte van de voorgaande jaren, van meer dan 40 tot ongeveer 30 procent. Die daling lijkt vooral veroorzaakt doordat er in 2023 veel meer 16"-laptops zijn bijgekomen. Bijna een kwart van de nieuw toegevoegde laptops heeft deze schermmaat, waar dat vorig jaar slechts zo'n 10 procent was. De populariteit van 16"-laptops gaat ook ten koste van 17"-modellen, die in 2023 voor het eerst ook concurrentie kregen van extra grote 18"-laptops.
Oledschermen zijn sinds enkele jaren aan een opmars bezig, zo tekenden we eind 2022 al op. Hoewel een echte prijsdoorbraak uitbleef in het lagere segment, waarin je voor de goedkoopste oledlaptop nog steeds meer dan 500 euro betaalt, zien we wel dat het aandeel laptops met een oledscherm dit jaar is toegenomen. Er werden bijna 300 nieuwe oledlaptops toegevoegd in 2023, tegenover 174 een jaar eerder.
ASUS was er vroeg bij als het om oledlaptops gaat. In 2021 was maar liefst 81 procent van alle nieuw toegevoegde laptops met oledscherm afkomstig van deze fabrikant. Ook vorig jaar was meer dan de helft van de oledlaptops er een van ASUS, maar in 2023 kwam 'slechts' een derde van de nieuwe oledlaptops van ASUS. Lenovo introduceerde dit jaar de meeste laptops met oledscherm, waaronder de IdeaPad Slim 5, Yoga Slim 6 en Yoga 7. We kwamen in 2023 ook nieuwe oledlaptops van HP, Acer en Samsung tegen, bijvoorbeeld de Galaxy Book3 Pro en Ultra, die we in het voorjaar uitgebreid hebben gereviewd. Die high-end laptops demonstreren mooi hoe goed een laptopoledscherm anno 2023 kan zijn, met een erg goede kleurweergave, een hoge 120Hz-refreshrate en uitstekende responstijden, zeer goede kijkhoeken en natuurlijk een perfect contrast, wat in combinatie met de relatief hoge helderheid rond 400cd/m² een uitstekende weergave oplevert.
Samsung Galaxy Book3 Pro en Galaxy Book3 Ultra
De schermen in de Galaxy Book-laptops hadden ook een lekker hoge resolutie van 2880x1800 pixels, wat een 16:10-beeldverhouding oplevert. Ook aan oledschermen gaat de 16:10-trend niet voorbij en '2,8k' is voor laptopoledschermen een veelvoorkomende resolutie. Het afgelopen jaar verschenen meer laptops met een 2880x1800 pixels tellend oledscherm in de Pricewatch dan in de twee jaar daarvoor. Ook 3840x2160 en 1920x1200 pixels komen voor, maar er blijven nog steeds laptopoledschermen die 'gewoon' een full-hd-resolutie hebben (1920x1080 pixels), zoals in de ASUS VivoBook 15 OLED M1503QA. Dat is nog altijd een van de goedkoopste laptops met een oledscherm.
Wellicht verrassend vanwege al hun goede eigenschappen, is dat oledschermen ook in 2023 zeer ongebruikelijk waren in gaminglaptops. Misschien komt het door het gebrek aan paneelopties met een heel hoge refreshrate van meer dan 120Hz of doordat fabrikanten beducht zijn voor inbranden. Als je in de Pricewatch filtert op apparaten met een Nvidia RTX 40-series gpu en een oledscherm, zie je enkel luxe zakelijke laptops en 'creatorlaptops' naar voren komen.
Fabrikanten van gaminglaptops hebben in 2023 dus ingezet op lcd's, die zich onderscheiden door een steeds hogere refreshrate. Was een 144Hz-scherm een paar jaar geleden iets voor een high-end gaminglaptop, tegenwoordig mag je dat al verwachten bij een basismodel. De gemiddelde luxe gaminglaptop van dit moment heeft een 240Hz-paneel, zagen we in onze recente round-up van 4070-laptops. Meer is mogelijk; zo heeft MSI enkele laptops met een 360Hz-scherm in het assortiment, terwijl Dell in januari een Alienware-laptop liet zien met 480Hz-paneel. Acer, ASUS, Razer en Dell kwamen allemaal met een gaminglaptop met een 18"-scherm, waar de grootste laptops traditioneel waren uitgerust met een 17,3"-paneel.
RTX 4070-gaminglaptops, met in het midden de HP OMEN Transcend 16
Om de hdr-beeldkwaliteit van de lcd te verhogen, hebben sommige fabrikanten een optie voor een miniledbacklight op enkele van de duurste gaminglaptops. In onze round-up zat bijvoorbeeld de HP OMEN Transcend 16, die was voorzien van een AmLed-paneel van AUO. Zo'n backlight bestaat uit duizenden ledjes die onafhankelijk gedimd kunnen worden, zodat schaduwen donkerder en highlights helderder kunnen worden weergegeven. Zoals blijkt uit een inventarisatie van Ultrabookreview, komen miniledbacklights nog steeds vooral voor op grotere laptops van 16" of meer, omdat het nu eenmaal lastig is om duizenden ledjes achter een 14"-scherm te proppen. Apple slaagt daar overigens wel in met zijn MacBook Pro 14, sinds modeljaar 2021 uitgerust met een miniledscherm.
Begin 2023 zagen we op de CES in Las Vegas een aantal nieuwe laptops met een 3d-scherm. Net als met een Nintendo 3DS kun je hiermee genieten van een 3d-beeld zonder dat je een speciaal brilletje nodig hebt. Zowel Acer als ASUS heeft enkele modellen in het assortiment, met een scherm geleverd door het Veldhovense Dimenco. Dat werd deze zomer overgenomen door branchegenoot Leia, die in het najaar ook de 3d-patenten van Philips overnam. Sinds de Acer Predator Helios 300 SpatialLabs-editie, ASUS ProArt StudioBook 16 en de Vivobook Pro 16X van dit voorjaar zijn er voor zover wij weten geen nieuwe laptops met 3d-scherm verschenen. Ook de overname van Leia heeft vooralsnog niet tot nieuwe aankondigingen geleid. Wellicht komen er in 2024 meer 3d-laptops uit.
Werkgeheugen en opslag: de opmars van 16/512
Behalve processors en videokaarten is ook andere hardware veranderd in de laptops van 2023. In de laptops die in 2023 zijn toegevoegd aan de Pricewatch, zat minder vaak vervangbaar werkgeheugen dan in de modellen van het jaar ervoor. Bij een derde van alle laptops die werden toegevoegd, was het geheugen muurvast gesoldeerd. Bij nog eens 12 procent van de apparaten werd een combinatie van gesoldeerd geheugen en een enkele geheugenmodule gebruikt. Daarbij moeten we aantekenen dat we niet van alle laptops weten wat de formfactor van het geheugen is; 10 procent is niet geïndexeerd.
De zeer repareerbare Framework Laptop, die in 2023 verscheen in een AMD-versie, heeft uiteraard vervangbaar geheugen.
Vervangbaar geheugen in laptops komt nog steeds in de vorm van de welbekende SO-DIMM-modules. De Compression Attached Memory Module die Dell vorig jaar voor het eerst liet zien in zijn Precision 7670-laptop, die enkele nadelen van de 26 jaar oude SO-DIMM-formfactor moet oplossen, is in 2023 nog niet breed aangeslagen. Toch gingen de ontwikkelingen rondom CAMM dit jaar door. Merken zoals Samsung en Adata kwamen met hun eerste CAMM-modules, terwijl standaardenorganisatie Jedec deze maand een echte standaard heeft onthuld voor de geheugenmodules op basis van het eerdere ontwerp van Dell. Op basis van die standaard is het goed mogelijk dat er in 2024 nieuwe systemen in de winkels zullen liggen waar CAMM's in kunnen, ook van andere merken dan Dell.
Betere webcams (zelfs voor gamers)
Niet alleen de schermresoluties zijn in 2023 omhooggegaan, ook de scherpte van het cameraatje boven het scherm is gemiddeld verder toegenomen. Nog altijd hebben de meeste laptops een 720p-webcam, maar het aantal nieuw toegevoegde laptops met een full-hd-camera (1920x1080 pixels) is gestegen van bijna 500 in 2022 tot bijna 2000 dit jaar. Ook op gaminglaptops is een goede kwaliteit webcam nu gebruikelijk, zoals al bleek op de CES van het afgelopen voorjaar. Veel fabrikanten bouwden in 2023 ook op deze laptops een 1080p-camera in en zelfs ASUS heeft het licht gezien. Dat liet de webcam voorheen weg op sommige van zijn ROG-gaminglaptops, maar aan de bovenkant van het 2023-model zit een lipje met daarin een piepklein cameraatje. Full hd zit er nog niet in, maar het is beter dan niets.
Al jaren leveren fabrikanten hun laptops af met meer werkgeheugen, ten minste als we kijken naar de modellen die in de Pricewatch worden toegevoegd. 8GB ram was voor het laatst in 2020 dominant; sindsdien is het aandeel van laptops met 16GB werkgeheugen groter. Het afgelopen jaar had zelfs meer dan de helft van alle nieuw toegevoegde laptops 16GB werkgeheugen, waarbij ruim 14 procent van de geïndexeerde laptops is voorzien van een riante 32GB ram en het aandeel 64GB-laptops ten opzichte van vorig jaar meer dan verdubbeld is.
Gelet op de gedaalde prijzen voor ssd's is het niet gek dat fabrikanten ook scheutiger zijn met opslag. Het aandeel laptops met een 512GB-ssd is al sinds 2020 groter dan het aantal nieuw toegevoegde apparaten met 256GB opslag en komt in 2023 voor het eerst boven de 50 procent uit. Meer dan een kwart van de nieuwe laptops had dit jaar zelfs een terabyte opslag, waarbij minder dan 5 procent van de nieuwe laptops minder dan 256GB opslag heeft. We zien die verschuiving ook in de Best Buy Guide voorkomen, waarbij we de afgelopen maanden vaker 512GB-laptops kunnen aanraden in de 500-eurobudgetcategorie, waarin voorheen 256GB de norm was.
Jammer genoeg is er een fabrikant die ook in 2023 blijft vasthouden aan karige hoeveelheden opslag en werkgeheugen op zijn nieuwe laptops: Apple. Het fruitmerk vernieuwde eind dit jaar zijn MacBook Pro 14" en 16" met de nieuwe M3-, M3 Pro- en M3 Max-processors. Het zijn op allerlei manieren zeer vooruitstrevende notebooks, maar het instapmodel van de nieuwe MacBook Pro 14 heeft nog altijd 8GB werkgeheugen. Koop je eind 2023 een MacBook Air, nog uitgerust met de oudere M2-processor, dan zit in dat 1600 euro kostende apparaat ook een ssd van slechts 256GB. De meerprijzen die Apple vraagt voor extra opslag of werkgeheugen zijn exorbitant, waarbij achteraf upgraden onmogelijk is.
Conclusie en vooruitblik
2023 was een bewogen jaar in laptopland, al duurde het even voordat het wat nieuwe hardware betreft op gang kwam. Intel liet pas aan het einde van 2023 echt nieuwe processors zien, waarbij de dertiende generatie, die begin 2023 werd gepresenteerd, meer een twaalfde generatie was met een klein plusje erop. AMD bracht in 2023 zelfs nog meer oude processors uit, hoewel het merk een poging deed om dat te verbloemen. Met zijn verwarrende nieuwe naamgeving werden allerlei processors op basis van een compleet verouderde architectuur 'omgestickerd' tot gloednieuw lijkende Ryzen 7000-cpu's. We hopen dat dat soort trucs in 2024 tot het verleden zullen behoren, maar gelet op wat er al is uitgelekt over de plannen van AMD, is dat waarschijnlijk ijdele hoop.
Wat 2024 op laptopgebied zal brengen, is ook op andere gebieden nog ongewis. We weten wel het een en ander doordat Intel zijn nieuwe processorgeneratie voor volgend jaar in feite al heeft aangekondigd. Meteor Lake, zo schreven we in onze recente preview, brengt niet zozeer meer rekenkracht met zich mee. Wel moeten laptops slimmer worden; de ingebouwde neural processing unit versnelt AI-rekentaken. Ook AMD heeft sinds deze zomer laptopprocessors met een ingebouwde npu. Ongetwijfeld zal die ook weer een onderdeel vormen van de Ryzen 8000-serie laptopprocessors die het merk op deze CES naar verwachting zal aankondigen. Het valt te bezien of softwaremakers met die interessante nieuwe voorziening echt iets gaan doen wat de gebruiker in de praktijk merkt, of dat het AI-gedeelte op de chip er meer is voor de marketeers van alle laptopmerken.
Nieuwe laptop-gpu's zitten er in 2024 niet in, lijkt het. Pas in 2025 wordt Nvidia's RTX 4000-serie naar verwachting opgevolgd door een nieuwe reeks. Intel en AMD lijken vooralsnog niet met alternatieven te kunnen komen. Dat betekent dat gaminglaptops van begin 2024 zich op een andere manier moeten onderscheiden van de modellen van het jaar daarvoor. Ongetwijfeld kunnen fabrikanten een gloednieuwe processor van Intel of AMD monteren. Ook betere schermen en een nog wat dunnere behuizing kunnen manieren zijn om de nieuwe systemen toch een voorsprong te laten nemen op de beste gaminglaptops van 2023. We zijn ook benieuwd of de koeling nog beter kan. Fabrikanten experimenteren al jaren met vernieuwende opstellingen met liquid metal in plaats van standaard koelpasta en vaporchambers versus standaard heatpipes. Nu de praktijkprestaties van een laptop vooral afhangen van het koelvermogen, heb je misschien zelfs meer aan een betere koeler dan aan een betere chip.
Als laptopredactie van Tweakers hopen we in elk geval dat een aantal trends die we in 2023 signaleren, zich in 2024 zullen doorzetten: betere schermen, ook in budgetlaptops, en meer werkgeheugen en opslag. Nu 16GB ram en 512GB opslag het afgelopen jaar de standaard is geworden, mogen duurdere modellen wat ons betreft gerust met 32GB ram en 1TB opslag verschijnen, zeker nu geheugen steeds vaker op het moederbord wordt gesoldeerd. Een laptop met voldoende werk- en opslaggeheugen zal dan minder snel in de vuilnisbak verdwijnen, wat we vanuit het oogpunt van duurzaamheid alleen maar kunnen toejuichen. We zijn in elk geval benieuwd wat 2024 op laptopgebied gaat brengen en jij als lezer hopelijk ook.
De grootste slag moet geslagen worden in het niet meer constant bij basis taken het laten blazen van laptops….. ik zoek mij rot naar een goede zakelijke 15,6 of 16 inch, Alu behuizing, goed toetsenbord, IPS met hoge helderheid, of oled, met cijfertoetsenbord rechts, groot glazen touchpad, 32 ram
Met andere woorden de elitebook 860/5 g10, ik heb hem beide zelfs maar hij blaast echt veel te veel met 3 monitoren eraan vast en de laptop dicht geklapt….. ik wacht op de lenovo thinkpad serie )zakelijke maar die amd chip werd ineens uitgesteld…… (Intel variant is zeer midden mode tov de amd potentie…)
Was dat niet een bios setting op die laptops? Ik heb met interesse naar de 8x5 G9 gekeken (niet gekocht uiteindelijk omdat ik toch graag een touchscreen heb), bij één van die modellen stond hier op Tweakers in een gebruikersreview dat je de fancurve in de bios kunt beïnvloeden.
Was dat niet een bios setting op die laptops? Ik heb met interesse naar de 8x5 G9 gekeken (niet gekocht uiteindelijk omdat ik toch graag een touchscreen heb), bij één van die modellen stond hier op Tweakers in een gebruikersreview dat je de fancurve in de bios kunt beïnvloeden.
Klinkt goed! (Fan curve)
Wie weet er hier meer van voor een elitebook 860 g10 amd.
Denk dat je bijna alles wat je zoekt, kunt vinden bij het fruitmerk (behalve het numerieke toetsenbord dan). Maar dat had je waarschijnlijk zelf ook wel bedacht….
Ja inderdaad, helaas kan ik daar niet op draaien…. Te specifieke bedrijfsoftware voor
en 2 OS op 1 device mwa mwa dat zie ik niet snel goed gaan en lekker draaien
Heb hier ook windows op parallels draaien op een macbook 16. Draait verbazingwekkend goed, beter dan menig windows specifieke laptop. Draai tegelijkertijd ook meerdere docker images, absoluut geen probleem. Als je intensief gebruik wilt maken van een numeriektoetsenbord is het waarschijnlijk het prettigst om een extern toetsenbord te gebruiken.
Dat ligt er natuurlijk geheel aan wat jij verstaat onder 'basis taken' en wat voor CPU je er in heb zitten, aangezien je laptop hebt waarin een CPU kan zitten die 28W trekt en kan turboen naar 64W, kan ik me heel goed voorstellen dat deze redelijk goed gekoeld moet worden, helemaal als deze dicht zit...
Als de laptop toch dicht zit en er die monitoren (plus een externe muis+toetsenbord) aan vast zit, gebruik je wel de juiste tool voor de 'job'? Waarom geen miniPC?
Wat betreft de fruit optie, ik weet niet exact wat je bedrijfsspecifieke applicaties zijn en hoe zwaar deze zijn, maar wat had je gedacht van virtualisatie/emulatie?
Basis taken:
Alle office programma’s ( Word, excel, Outlook, OneNote), todoist, snagit, dat soort. (Met teams meeting gaat die echt constant vol gas blazen, komt denk ik door de gpu), chat apps, Adobe pdf.
Mini pc geen optie omdat ik veel onderweg ben en dan stop en go moet werken met de laptop incl. Op kantoor.
Er zijn gewoon teveel programma’s die ik nu soms moet toepassen waarbij het op een MacBook geen software voor is…
Teams is beter geworden met hoe zwaar het draait sinds de pandemie, maar is nog steeds een vrij zwaar monster wat zeker als je presenteert heel veel consumeert. Dat je laptop dan gaat blazen is niet verwonderlijk.
Maar wat bedoel jij virtualization en emulatie?
Parallels Desktop of VMware Fusion, draai daarmee een Windows 11 for ARM op een fruitlaptop en laat de Windows 11 for ARM de emulatie afhandelen van x86 naar ARM. Afhankelijk van de software, kan dat wel/niet haalbaar zijn. Zeker als dat zware programma's zijn is dat minder haalbaar (afhankelijk van hoe efficiënt dat ge-emuleerd kan worden).
Eventueel zou een alternatief kunnen zijn dat je remote connect naar een VM (lokaal of in de cloud) waar je gewoon Windows op heb draaien.
Vaak zijn dit soort issues op te lossen als je wat meer de bestaande oplossing loslaat en out of the box gaat denken.
Dat teams blaast vind ik ook ok, dat doe je 1 uurtje maar onder die normale load mag dat echt niet anno 2023. Maar ik zal nog eens nadenken over wat je schrijft. Dank.
Basis taken:
Alle office programma’s ( Word, excel, Outlook, OneNote), todoist, snagit, dat soort. (Met teams meeting gaat die echt constant vol gas blazen, komt denk ik door de gpu), chat apps, Adobe pdf.
...
Er zijn gewoon teveel programma’s die ik nu soms moet toepassen waarbij het op een MacBook geen software voor is…
MS Office (2019, 365,...) inclusief Word, Excel, Outlook, OneNote en Teams is er gewoon in een Mac versie! En ook todoist is er voor de Mac!
Snagit is er ook voor de Mac, maar ik gebruik de standaard in macOS aanwezige tools voor screen grabbing.
Adobe Acrobat is er ook voor de Mac, maar ik gebruik het niet, want alles wat ik met PDF moet kunnen doen, inclusief het maken van PDF's, kan met Voorvertoning, een standaard Mac tooltje.
Ik mis in jouw lijst de zeer specifieke Windows software die niet voor de Mac beschikbaar is...
Als je Parallels draait, hou er dan rekening mee dat je een oude (2019) MacBook nodig hebt om de Intel versies van Windows 10 of 11 te draaien. In een nieuwe Mac zit een M1, M2 of M3 processor, met Parallels kun je dan alleen de ARM versie van Windows 11 draaien.
En daar gaat het al mis welke bedrijven die specifieke software maken gaan dat nou ook voor ARM maken…. Ik moet gewoon een goede Windows pc vinden… wordt 2024 het jaar…?
Geluid van de fan moet je kunnen verminderen in Windows. Of in de BIOS of via een programma of in Windows Settings / Power Plan (vaak het helpt het om die op 'balanced' te zetten zonder echt merkbare performance verlies, om de een of andere reden kan het ook helpen om de 'maximum processor state' op 95% te zetten in 'edit power plan' -> 'advanced power settings', althans bij mijn oudere laptops).
Hier zijn nog wat meer opties beschreven: https://windowsreport.com/windows-11-fan-control/
Sommige laptops koelen overigens slechter als deze dicht geklapt zijn. En als de laptop de warme lucht naar beneden blaast helpt het om je laptop in een houder te zetten.
ps: tot dusver lijkt het dat Intel 14gen (/Meteorlake) cpu's energie efficiënter gaat worden. Momenteel zou ik zelf nu de voorkeur geven aan AMD cpu's omdat die nu al efficient zijn.
[Reactie gewijzigd door ochhanz op 22 juli 2024 14:35]
Het is niet de meest elegante optie maar zelf zet ik de maximum processor state op 99% (alleen op intel geprobeerd tot nog toe) in edit power plan > advanced power settings > processor power management. Dat stop eigenlijk meteen het opstijgen van je laptop. Je verliest uiteraard wel een beetje power maar ik merk er in de praktijk weining tot niks van. Ook Civ 6 draaide nog prima zonder veel merkbaar prestatie verlies maar de fans onder een dergelijke load produceerde me toch nog iets teveel geluid.
Dus eerst maar eens de bios ingedoken maar daar kon je helaas bijzonder weinig veranderen. Dus Intel XTU ge-installeerd. Helaas was ook daar het meeste geblokeerd om echt te kunnen fine tunen. Gelukkig kon ik daar nog wel de turbo boost short power max en turbo boost power max wattages aanpassen. Na een beetje gespeeld te hebben ermee zet ik beide meestal op 17w max (ipv 50w en 30w). In normaal gebruik zoals browsen merk ik geen verschil. In Civ merk je wel iets langere laadtijden maar ik vind het verschil zeer acceptabel. Vooral omdat ik van thermal throtting naar 70c temps ben gegaan en je de fans bijna niet meer hoort. Batterij duur is ook flink toegenomen, vooral tijdens een Civ sessie in hey vliegtuig
Daar is een betere (standaard verborgen) optie voor in de Power settings.
Zoek eens naar Processor performance boost mode.
Je kan daarmee het gedrag van het Turbo boosten aanpassen of helemaal uitzetten.
Volgens mij wel een consumentenproduct maar voldoet verder aan al jouw eisen: Galaxy Book 3 Ultra. Zelf in bezit van deze laptop en heel tevreden over.
Dat is een goeie, vooral als je die op balanced (of misschien power saver) zet zou je een goede balans tussen performance en batterijduur hebben en weinig fan noise. De Galaxy Book Pro 16" (zowel clamshell of touch) modellen zijn ook wel interessant als je de nvidia gpu niet nodig hebt.
Ik heb 1,5 jaar geleden een MacBook Pro M1 13" (zakelijk) gekocht omdat ik dat altijd nog eens graag wilde uitproberen, en ik toch al (een) iPhone, iPad en Airpods heb.
Mijn ervaringen waren alleen wat teleurstellend. Ik ben wat computer gebruik betreft zo Windows gewend, en voor simpele Tweak zaken heb je al een 3rd party app nodig.
3 dingen waren fantastisch: batterij en daarmee standby tijd (oneindig in vergelijking met alle Windows laptops die er zijn, premium feel en responsiveness van het systeem.
Zoals je aan de wijze van schrijven leest ben ik er weer vanaf gestapt. Vorige week is mijn HP Elitebook 845 G9 gearriveerd (zakelijk), en wat een verademing is Windows dan weer.
Desalniettemin zijn er ook meteen weer 2 kritieke nadelen die onmiddellijk naar voren kwamen:
batterij en daarmee standby tijd (beter dan mijn ervaringen met andere Windows laptops in het verleden, maar niet best in vergelijking met MacOS), en nu de clou namelijk inderdaad, die verschrikkelijke ventilatoren die om de haverklap beginnen te blazen.
Laten we eerlijk zijn, dit moet toch anders kunnen? Ik heb in 1,5 jaar tijd, met verschillende renders van video's en dergelijke de fans van mijn MacBook Pro (ja, de Pro heeft ook fans!) nog nooit gehoord.
Irritatie nummer 1 bij Windows laptops is direct weer duidelijk.
De grootste slag moet geslagen worden in het niet meer constant bij basis taken het laten blazen van laptops…..
Mocht iemand suggesties hebben..
Geen dunne laptop nemen. Hitteopbouw is daar groter en de fans moeten op harder draaien om de hitte af te voeren. Verder goed je thermische profiel instellen, en de laptop zelf op een goed ventileerbaar oppervlak neerzetten.
zonet een lenovo ideapad pro 16inch gekocht met uitstekende cpu (7840hs) en genoeg ram (32gb), maar het IPS paneel (WQXGA) stelt mij teleur qua backlight bleed. Deze is prominent aanwezig.
Ik ben nog serieus aan het twijfelen om die retour te doen en te gaan voor een thinkpad met oled, maar de meningen zijn enorm verdeeld: het ene kamp schreeuwt dat burn-in nog altijd een issue is terwijl anderen zeggen dat de techniek al enorm geëvolueerd is en dat het eigenlijk geen issue meer is. Ook qua leesbaarheid van tekst is er veel discussie.
En toch is er een stemmetje in m'n hoofd dat me de richting van oled uitduwt...
Bedenk ook dat die Oled optie bij die Thinkpads een hoge resolutie heeft en dus een aanslag zal doen op je batterijduur. Oled op zich lijkt mij prima, ben niet zo beducht voor dat inbranden, maar dan zie ik liever een "normale" resolutie (1200p). Kijk zelf nu naar een ThinkPad T16Gen2, die heeft nog een IPS optie met een iets hogere helderheid (400 nits).
Allemaal persoonlijke afwegingen natuurlijk . Als je goede toepassingen hebt voor die hoge resolutie gewoon doen, maar schaal dan ook je accu op.
Voor OLED accuduur lijkt het ook veel uit te maken of je donkere of lichte dingen bekijkt.
Draai je alles toch al in dark mode dan is OLED mss wel zuiniger?
Nu heb ik LCD en liever alles licht, maar als ik OLED zou hebben zou ik dat wel even uitproberen.
Het contrast en de scherpte en helderheid vallen mij na 5 jaar gebruik nog steeds tegen. Bouw kwaliteit van ideapad is niet zo goed als de thinkpad. Als je kunt ruilen zou ik dat doen. Mijn laptop is nu het toetsenbord van kapot en dat onderdeel is weer 100 euro...
het ene kamp schreeuwt dat burn-in nog altijd een issue is terwijl anderen zeggen dat de techniek al enorm geëvolueerd is en dat het eigenlijk geen issue meer is. Ook qua leesbaarheid van tekst is er veel discussie.
Mijn oudste OLED-scherm zit in een notebook uit 2020. Met 4k is het 15" scherm bijzonder scherp voor tekst. Het enige preventieve dat ik gedaan heb is mijn (Plasma) taakbalk automatisch verbergen, zodat deze niet permanent in beeld staat. Verder gebruik ik die veel voor coding, dus vaak statische elementen in beeld. Nog niets ingebrand.
Verder heb ik ervaring met OLED TV's, smartphones, spelcomputers... Ik ben nog geen ingebrand scherm tegengekomen. Je moet ook niet het ongeluk opzoeken, zoals een OLED TV van het lichtnet loskoppelen voordat diens onderhoudscyclus is voltooid.
OLED is een zegen en een vloek voor mij. Sinds ik het heb, koop ik geen (apparaat met een) beeldscherm zonder. Zwart is zwart, en ik ga niet voor minder. Bezint eer ge begint.
[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 22 juli 2024 14:35]
Hoop inderdaad dat 16:10 of 3:2 meer gemeengoed wordt. Dat tezamen met een trackpad die +- in het midden zit en zonder numpad. 2 jaar terug nog georiënteerd naar deze wensen maar je komt dan uit op laptops van 1000+
Edit: nog steeds het geval. Op de Acer Swift na allemaal tegen of boven de 1000€ wanneer je in de pricewatch filtert op 16:10, 3:2, zonder numeriek toetsenbord, geen apple
[Reactie gewijzigd door AOC op 22 juli 2024 14:35]
De enige echt lekkere 3:2 laptop die ik kon vinden op de markt was de HP DragonFly g4, kost je zo 2500 eur. Het is zeer jammer dat dit niet populairder is geworden. Mijn oude Surface mis ik toch nog wel eens om die reden. 16:10 zit te dicht tegen 3:2 aan en is "good enough" gok ik.
Een 3:2 laptop met een trackpad in het midden voor < €1000 zit ik toch echt aan de Framework 13 te denken, en dan een 12e generatie Intel apparaat (of een 2e hands). Ik ben zo blij met mijn 13's
Ik kan niet goed grote stukken tekst lezen, maar wilde weten wat 16/512 betekent, dat wordt niet echt uitgelegd, maar ze bedoelen dus gewoon laptops met 16GB RAM en 512GB SSD.
Ik had hetzelfde met 'tgp'. Dat wordt ook niet gedefinieerd. In de tekst zelf gaat het dan op een gegeven moment over instelbaar vermogen (wattage) van videokaarten, en daaruit kon ik het wel opmaken.
Maar een korte definitie, in een bijzin of zo, was handig geweest.
Ik heb het ook moeten opzoeken, het staat voor "Total Graphics Power". Verder helemaal akkoord dat dit toch wel op een of andere manier uitgelegd had moeten worden. Zo'n nalatigheid doet echt afbreuk aan het artikel.
Dan nog…
Overbodige tgp’s betekent dan overbodige total graphics powers?
Ook een rare zinsconstructie.
‘Dat is een hoger verbruik waarop de gpu mag draaien,’ is ook vreemd. Het zal een hogere kloksnelheid zijn waarop de gpu mag draaien, of meer cores, met als gevolg een hoger verbruik.
[Reactie gewijzigd door GeeBee op 22 juli 2024 14:35]
Nou, er wordt dan specifiek gestuurd op verbruik. Afhankelijk van dingen als yields kan de ene chip daar meer of minder mee dan de andere chip.
Het is een aanvullende 'metric' op TDP, maar dan eentje die dus wat meer arbitrair en ondoorzichtig is.
Het is een aanvullende 'metric' op TDP, maar dan eentje die dus wat meer arbitrair en ondoorzichtig is.
Geen aanvullende metric, maar een configuratie-instelling die de laptopfabrikant kan maken. TDP is een pure metric (hoeveel warmte-afgifte moet door het koelsysteem verwerkt worden om de chiptemperatuur op veilig peil te houden), tgp is een configuratieinstelling (hoeveel watt mag de grafische kaart max verbruiken), die ervoor zorgt dat dezelfde chip kan worden ingebouwd in systemen ontworpen voor verschillende TDPs (omdat de ingestelde tgp invloed heeft op de resulterende TDP)
Klopt inderdaad. Het wordt echter wel vaak gecommuniceerd als een 'metric', wat de nodige verwarring oplevert. Goede tool, slecht gebruikt, vooral door verkeerde marketing/communicatie.
Dat is een hoger verbruik waarop de gpu mag draaien,’ is ook vreemd. Het zal een hogere kloksnelheid zijn waarop de gpu mag draaien, of meer cores, met als gevolg een hoger verbruik.
Nope, het is echt totaal opgenomen vermogen. Dat is vooral in laptops veel belangrijker dan kloksnelheden.
Dat is precies wat ik bedoel, dat je zo'n pagina begint met "Het afschaffen van de TGP, de total graphics power (moest het ook opzoeken), is een van de punten die bla bla...".
Ja, moest het ook opzoeken. Het is een probleem dat ik vaker heb bij Tweakers, en ik werk in the ICT, in een stortvloed van dit soort afkortingen. Ik heb het er helemaal mee gehad.
Ja, als je met een vakgenoot over je vak spreekt zijn afkortingen handig, je weet immers dat de ander precies snapt waar je het over hebt, maar zodra je met anderen spreekt moet je je taalgebruik aanpassen.
Tweakers wil waarschijnlijk een breed publiek aanspreken, en dan leg je aan het begin van een artikel uit waar je het precies over gaat hebben.
Ik geef toe dat ik geen gamer ben, of graphics card specialist, maar wel nieuwsgierig.
Het gebruik van afkortingen als tgp of 12/256 is een journalistieke doodzonde...
Ik zie regelmatig 'wetenschappelijke' studies die vol staan met dit soort afkortingen. Soms worden ze in de lopende tekst nog (tussen haakjes) verklaard. Maar nooit of zelden zie ik nog een verklarende symbolenlijst bij een artikel.
Studenten moeten beter opgevoed worden.
Artikelschrijvers moeten naar een heropvoedingsinstelling.
Ze mogen het natuurlijk zelf weten.
(wat het betekent, ze hoeven het niet verklappen)
Later niet gaan klagen dat ze door niemand begrepen worden, of erger dat onze Zorgverzekering hun psychologische hulp moet betalen.
Nee niet, want 16/512 kwam voor mij over alsof het een bekende term zou zijn, zoals 3600CL16, het werd al snel duidelijk, maar CTRL+F door pagina 5 gaf geen hits. Het is uit de titel niet meteen duidelijk dat het gaat om werkgeheugen/opslag.
En even snel Googlen geeft 0.03125
[Reactie gewijzigd door JDx op 22 juli 2024 14:35]
Het is daarnaast ook lastiger dan paar jaar geleden om een laptop te vinden met ruimte voor twee ssds (zonder in de hele dure workstation hoek uit te komen).
Tik dit op een laptop van toen 1350 euro, nu 1000 euro. Heerlijke laptop met OLED en alu behuizing waardoor het toetsenbord ook veel lekkerder typed. Het ding van mijn bedrijf heeft wel veel geheugen en een sterke CPU, maar plastic en een slecht low res IPS scherm. Zo lang bedrijven dit aanvaarden zal het wel niet veranderen, maar dat het prut is is duidelijk.
Gelukkig is hij vooral bedoeld als "luggable" overigens, de keren dat ik het ding los gebruik overleef ik wel. Meestal hangt er een extern keyboard & setje schermen aan.
De bovenstaande reageerders ben ik het mee eens. Als je jargon gebruikt, weet dan zeker dan je toehoorder die ook begrijpt. Ik ben door het artikel, met hier en daar een stukje 'scannen'. Het artikel 'pakte' me niet. OLED? Dacht het effe niet! Wat vele male belangreiker is, is of een scherm een matte coating heeft of niet. Gelukkig staat het filter erbij in de Pricewatch. Kijkhoek? Ook niet echt van belang, ik zit er recht achter
Dat is wel één van de redenen dat ik OLED heb overgeslagen, bij de laptops waar ik interesse in had, had OLED ook een glanzende coating. Leuk dat perfecte zwart als dat perfecte zwart ook een perfecte spiegel is . Ligt natuurlijk aan de omgeving waar je je laptop gebruikt, maar ik heb iig veel liever een mat scherm.
Kijkhoek? Ook niet echt van belang, ik zit er recht achter
Wel van belang dus... in die situatie is een slechte kijkhoek ideaal. Hoef je ook geen kijkhoekverslechterend privacy-screen tegen shouldersurfing meer in te zetten.
Ik was eigenlijk benieuwd naar iets anders; maar blijkbaar een ondergeschoven kindje => camera en microfoon.
Ik heb zelf een laptop met een redelijke camera en goede microfoon.
Maar ik mee dat collega’s op hun nieuwe laptops nog steeds camera’s hebben uit ‘de jaren 90’.
En microfoons die verstopt zitten in een donzen kussen.
Het is toch raar dat we een dure laptop kopen en dat de makers er maar vanuit gaan dat we ook nog een dure extra microfoon en camera set gaan kopen ?
Btw; met al die mooie oled schermen en video kracht, komen je collega’s en familie alleen nog maar lelijker in beeld dankzij dit ondergeschoven kindje.
[Reactie gewijzigd door Hen3s op 22 juli 2024 14:35]
Als je een zakelijke laptop koopt zit daar tegenwoordig best leuke camera en videosysteem op. Je krijgt vaak 5MP of hoger(niet echt nuttig maar de betere beeldkwaliteit kunnen ze niet goed omschrijven in de marketing), Windows Hello, AI achtige dingetjes voor hoofd tracking, achtergrond vervanging etc. de microfoons zijn vaak ook een stapje beter.
5MP zegt natuurlijk helemaal niets als de lens/sensorgrootte de beperkende factor is. Het zal vast voldoende zijn voor doodgecomprimeerde video streams in Teams, maar echt mooi wordt het niet.
Bij Windows laptops (ook zakelijke) is het altijd een gok of de speakers/microfoons een beetje ok zijn. Of überhaupt handig ingebouwd zijn (hilarisch die oude Dell XPS 13 'neushaar camera').
Ja maar ik had niet echt zin om een half boek te schrijven over de vooruitgang in webcams. De sensoren zijn over het algemeen een stukje groter geworden wanneer ze een sprong naar "5MP" maken. Het is niet zo zeer dat ze over gestapt zijn op veel kleinere pixels.
In de laptops die in 2023 zijn toegevoegd aan de Pricewatch, zat minder vaak vervangbaar werkgeheugen dan in de modellen van het jaar ervoor. Bij een derde van alle laptops die werden toegevoegd, was het geheugen muurvast gesoldeerd.
Dit soort anti consument en niet duurzame zaken moet je echt niet pikken
Hier geldt dat stemmen met de portemonnee waarschijnlijk het meest effectief is. Door niet te kopen laat je duidelijk weten hier niet in mee te gaan.
[...]
Dit soort anti consument en niet duurzame zaken moet je echt niet pikken
Denk je nou echt dat bedrijven alleen maar bezig zijn te bedenken hoe ze maximaal anti-consument en niet-duurzaam kunnen zijn?
Integratie heeft heel veel voordelen:
- je betaalt niet voor het testen met alle verschillende DIMM modules van 1000 fabrikanten die klanten mogelijk in de laptop monteren
- de connectors kunnen niet losraken
- je weet zeker wie de leverancier is van modules (en kan garantieclaims dus direct doorzetten ipv kastje-muur toestanden)
- afstanden zijn kleiner dus modules kunnen sneller geklokt worden
- je weet zeker dat er geen gevaarlijke materialen gebruikt zijn (RoHS etc, goed voor recycling)
- geheugen gaat eigenlijk bijna nooit stuk
- de meerderheid van klanten denkt er niet over een laptop open te schroeven
Je bent vrij te stemmen met de portemonnee maar dat zijn anderen ook en het is duidelijk te zien dat de meeste mensen hier geen probleem mee hebben.
De meeste zaken die je hier noemt zijn ook haalbaar zonder vast gelijmde geheugenmodules.of zijn niet bestaande voordelen / drogredenen. Hoger gecloked? Dat zie je in de pratijk niet terug. Geheugen kan en gaat ook gewoon stuk, zie bijvoorbeeld sommige topics hier op Tweakers en elders op Intranet. Het is niet voor niets dat er gehele test suites voor geheugen bestaat en dat bv zelfs Windows standaard een mogelijkheid tot het testen van het geheugen mee levert.
Vastlijjmen is vooral goedkoop en zorgt voor meer verkoop want is er meer geheugen nodig? Dan moet je een nieuw systeem kopen. Er is geen voordeel voor de consument.
en het is duidelijk te zien dat de meeste mensen hier geen probleem mee HEBBEN.
Waar zie je dat aan? Ik lees het vaak als nadeel namelijk. Of spreek je hier vooral voor jezelf?
Denk je nou echt dat bedrijven alleen maar bezig zijn te bedenken hoe ze maximaal anti-consument en niet-duurzaam kunnen zijn?
Nee, bedrijven zijn continu op zoek naar winst optimalisatie waaruit een anti consument en niet duurzame houding kan ontstaan.
- je betaalt niet voor het testen met alle verschillende DIMM modules van 1000 fabrikanten die klanten mogelijk in de laptop monteren
Dat betaal je met vervangbaar geheugen ook niet; de fabrikant levert doorgaans een lijst met supported modules, al dan niet van eigen fabrikaat en verwijst bij issues met ander geheugen naar de geheugen fabrikant. Non issue dus.
- de connectors kunnen niet losraken
Heb je ooit losse geheugen connectoren gezien? Hoe vaak komt dit voor ten opzichte van een kapotte geheugen module? Non issue wat mij betreft?
- afstanden zijn kleiner dus modules kunnen sneller geklokt worden
Welke afstanden, wat probeer je hier te zeggen?
[Reactie gewijzigd door Bor op 22 juli 2024 14:35]
De meeste zaken die je hier noemt zijn ook haalbaar zonder vast gelijmde geheugenmodules.of zijn niet bestaande voordelen.
Want als het jou niet uitkomt bestaat het niet?
Geheugen kan en gaat ook gewoon stuk, zie bijvoorbeeld sommige topics hier op Tweakers en elders op Intranet. Het is niet voor niets dat er gehele test suites voor geheugen bestaat en dat bv zelfs Windows standaard een mogelijkheid tot het testen van het geheugen mee levert.
De laatste keer dat ik zo'n geheugentest stuk heb zien gaan is meer dan 20 jaar geleden. Dat het soms gebeurt zegt nog niet dat het een algemeen probleem is. Veruit de meeste computers halen hun economische levenseinde zonder vervangend geheugen nodig te hebben.
Vastlijjmen is vooral goedkoop en zorgt voor meer verkoop want is er meer geheugen nodig? Dan moet je een nieuw systeem kopen. Er is geen voordeel voor de consument.
Gegarandeerd door de fabrikant geteste modules en geen welles/nietes hoeven spelen met leveranciers van incompatible cpu/mainboard/geheugen modules is een voordeel voor de consument.
Waar zie je dat aan? Ik lees het vaak als nadeel namelijk. Of spreek je hier vooral voor jezelf?
Als iedereen er zo boos over zou zijn zouden laptops met vastgesoldeerd geheugen niet zo goed verkopen. Daarnaast is de primaire computer van mensen tegenwoordig de telefoon en die hebben doorgaans ook geen vervangbaar geheugen en daar heb ik werkelijk nog nooit iemand over horen klagen.
Een goede onderbouwing Wat ik aangeef is dat de zaken die jij hier als voordeel noemt in veel gevallen geen directe relatie hebben met het vastlijmen van modules. Geheugen wordt niet opeens hoger gelocked omdat het vastgelijmd zit bijvoorbeeld.
De laatste keer dat ik zo'n geheugentest stuk heb zien gaan is meer dan 20 jaar geleden. Dat het soms gebeurt zegt nog niet dat het een algemeen probleem is. Veruit de meeste computers halen hun economische levenseinde zonder vervangend geheugen nodig te hebben.
Typisch geval van N=1 lijkt mij. Kijk hier eens op het forum of Google eens; er zijn zeer veel meldingen te vinden van defecte modules. Dat jij het al 20 jaar niet meer hebt meegemaakt wil niet zeggen dat het niet gebeurd. De wereld is breder dan alleen jij (en ik).
Gegarandeerd door de fabrikant geteste modules en geen welles/nietes hoeven spelen met leveranciers van incompatible cpu/mainboard/geheugen modules is een voordeel voor de consument.
Hoe is dat een voordeel voor de comsument? Wat merkt die daar van? Ook dit is prima op te lossen zonder modules vast te lijmen of te solderen; je kan werken met officieel supported geheugen (eventueel zelfs met authenticated modules wanneer je echt niet wilt dat andere modules mogen werken) zoals fabrikanten al jaren doen. Keuze vrijheid en de mogelijkheid zelf iets te repareren; DAT is voordeel voor de consument. Waarom ben je zo anti right-to-repair dat je voorstanders zelfs als "tech wappie" probeert weg te zetten?
Als iedereen er zo boos over zou zijn zouden laptops met vastgesoldeerd geheugen niet zo goed verkopen.
Dat komt ten eerste omdat heel veel mensen bij aanschaf niet eens weten dat de modules niet vervangbaar zijn en er steeds minder keuze is. Het is echt niet zo dat mensen hier bewust voor kiezen.
Daarnaast is de primaire computer van mensen tegenwoordig de telefoon en die hebben doorgaans ook geen vervangbaar geheugen en daar heb ik werkelijk nog nooit iemand over horen klagen.
Een telefoon is een heel ander soort device wat doorgaans een andere levensduur kent en waarbij het uitbreiden van het geheugen veel minder speelt (maar kijk voor de grap eens naar hoe vaak mensen hier SD kaartjes voor willen kopen, ergo de behoefte is er wel). Dit is wel een appels en peren vergelijking hoor.
Maar goed; Noem nu eens 1 objectief en aantoonbaar voordeel voor de consument van het vastlijmen / solderen van modules op het moederbord?
[Reactie gewijzigd door Bor op 22 juli 2024 14:35]
Een goede onderbouwing Wat ik aangeef is dat de zaken die jij hier als voordeel noemt in veel gevallen geen directe relatie hebben met het vastlijmen van modules. Geheugen wordt niet opeens hoger gelocked omdat het vastgelijmd zit bijvoorbeeld.
Niet vanzelf, maar het is een natuurwet dat latency afhankelijk is van fysieke afstand. Uiteindelijk kan een design beter worden gemaakt omdat het compacter is (je CPU registergeheugen kan je ook niet extern plaatsen).
Typisch geval van N=1 lijkt mij. Kijk hier eens op het forum of Google eens; er zijn zeer veel meldingen te vinden van defecte modules.
Ik heb genoeg systemen van 10+ jaar oud gezien zonder geheugenproblemen om met enig vertrouwen te zeggen dat dit niet de hoofdzakelijke reden is dat deze falen.
En de 'typische' problemen van tweakers hebben ook wel te maken met prioriteiten geven aan het goedkoopste, snelste geheugen, overclocking en extra nodeloze bling. Dingen waar 99,9% van de eindgebruikers niets om geeft en ook geen last van heeft in hun standaard Dell configuratie.
je kan werken met officieel supported geheugen (eventueel zelfs met authenticated modules wanneer je echt niet wilt dat andere modules mogen werken) zoals fabrikanten al jaren doen.
Weet je het zeker? Daar wordt over het algemeen ook behoorlijk negatief over gereageerd uit jouw hoekje.
Keuze vrijheid en de mogelijkheid zelf iets te repareren; DAT is voordeel voor de consument. Waarom ben je zo anti right-to-repair dat je voorstanders zelfs als "tech wappie" probeert weg te zetten?
Omdat ik aan de ene kant vind dat fabrikanten zelf mogen ontwerpen en rigide regels heel slecht zijn voor de innovatie en aan de andere kant dat het een leugen is dat right to repair "de" oplossing is voor het duurzaamheidsprobleem. Als een fabrikant morgen met een kastje komt wat volledig is dichtgetimmerd maar wel gegarandeerd 20 jaar mee kan gaan sta ik er voor in de rij.
Maar goed; Noem nu eens 1 objectief en aantoonbaar voordeel voor de consument van het vastlijmen / solderen van modules op het moederbord?
Connectors die er niet zijn kunnen niet stuk gaan of slecht contact maken.
En 2: als er niet meer gerommeld kan worden is dat beter voor onwetende kopers van tweedehands spullen.
Zou goed zijn als er ook voor laptops EU-wetgeving zou komen die vervangbaar RAM en SSD zou verplichten.
Denk dat er veel use cases zijn waar paar jaar oude laptop langer mee zou kunnen met geheugen upgrade.
Helemaal met je eens. Ik tik dit op een 10 jaar oude dell inspiron 7720 met enige upgrades : 16 GB geheugen en 4 TB aan ssd's en een andere wifi kaart hetgeen keurig windows 11 draait. Voorlopig neem ik geen afscheid van dit apparaat!
Waarom zou dat niet voordelig zijn? Als de gemiddelde gebruiker 2 jaar na aanschaf meer schijfruimte nodig heeft of meer geheugen nodig heeft dan lijkt het mij in het voordeel van de consument dat hij/zij een upgrade kan (laten) uitvoeren om de laptop te blijven gebruiken in plaats van gelijk een nieuwe te moeten kopen.
Of indien het geheugen of de SSD problemen krijgt of kapot gaat. In plaats van de hele laptop weg smijten gewoon nieuwe storage/DIMMs kopen en je kan weer vooruit.
Het is niks anders dan planned obsolescence en omwille van het reduceren van e-waste mogen fabrikanten daar best even op worden aangesproken
Waarom zou dat niet voordelig zijn? Als de gemiddelde gebruiker 2 jaar na aanschaf meer schijfruimte nodig heeft of meer geheugen nodig heeft dan lijkt het mij in het voordeel van de consument dat hij/zij een upgrade kan (laten) uitvoeren om de laptop te blijven gebruiken in plaats van gelijk een nieuwe te moeten kopen.
Dat is de theorie, in de praktijk gebeurd dit amper. Omdat:
#1 Het gros van de gebruikers zelf geen geheugen/storage kunnen/durven vervangen.
#2 Gebruikers ipv. het iemand anders laten doen (wat vaak geld kost), liever een nieuwe kopen omdat het in veel van de gevallen niet heel veel duurder is als je alle kosten bijelkaar optelt.
#3 Gebruikers al een device kopen met specs waarvan ze verwachten dat ze nodig hebben over de levensduur van het device.
#4 Als mensen echt willen, je met een beetje zoeken nog steeds de keuze hebt om een laptop te kunnen kopen waarvan je zelf RAM en storage kan upgraden. Zeker bij de grote merken is dat heel tricky en zelf Tweakers.net, een tweakers site, geeft niet duidelijk aan in PW of je zelf storage/RAM kan wijzigen en kan je daar niet op filteren (althans, dat kon niet de laatste keer dat ik hier zelf naar opzoek was).
Reparatie: Binnen garantie periode, geen zorg voor de gebruiker. Buiten garantie: Device is stuk, wordt over het algemeen geheel vervangen door het gros van de gebruikers. Omdat ze zelf al de hardware niet kunnen/durven te vervangen en al helemaal niet de vaardigheden hebben om te kunnen constateren wat er stuk is. Dan moet je het weer iemand anders laten doen, dus vaak kosten.
En laat ik heel eerlijk wezen, RAM of SSD defect, mits het netjes is geplaatst en redelijk kwalitatief goed is, is niet iets dat vaak stuk gaat. Imho is het helemaal zeldzaam dat ingebakken RAM/storage defect gaat buiten de garantie periode.
Imho kan je veel beter wettelijk de garantie periode verlengen dan RAM/SSD vervangbaar te maken, daar zijn meer mensen bij geholpen ipv. die kleine, kleine niche die zelf RAM/SSD vervangt. Als iemand die zelf al 30+ jaar PCs zelf bouwt, bouw ik zelf tegenwoordig ook gewoon een PC op de gehele levensduur van de machine. De enige reden dat ik een PC nog open trek is om deze schoon te maken. RAM vervangen is 'te duur', kost te veel tijd, etc. Als ik verwacht potentieel veel RAM te verbruiken en er past 64GB RAM in, waarom zou ik er minder in proppen?
Voor niets gaat de zon op. Modulariteit is leuk, maar het gaat altijd ten koste van iets anders. Volledige geïntegreerde oplossingen hebben grote voordelen die je kwijt raakt bij een modulaire oplossing. Wat mij betreft weegt het voordeel van modulariteit niet op tegen de forse nadelen die het heeft.
Ik verwacht eigenlijk een verschuiving naar meer geïntegreerde systemen, ook in de PC wereld. Apple is hier sinds de M-series helemaal op overgestapt en we weten allemaal dat de PC wereld na een aantal jaar het voorbeeld van Apple volgt. Ik denk dat je over een jaar of 10 vrijwel geen enkele PC meer zal vinden met verwisselbaar RAM of een discrete GPU.
Lijkt me onrealistische onderschatting van laptop-bezitters.
Denk dat zeker 10 keer zoveel (>10%) mensen in staat zijn om mbv Youtube geheugen zelf te upgraden en dat een nog veel groter deel iemand in familie/vriendenkring heeft die dit voor ze kan doen.
Ik heb hiermee al meerde mensen om mij heen geholpen!
In 'staat zijn', daadwerkelijk 'durven' en doen zijn heel verschillende zaken.
Natuurlijk ben je niet de enige, maar je bent relatief zeldzaam. Je bent echt niet 1 op de 10, je bent zelfs niet 1 op de 100. Zeker niet als je kijkt naar IT opleidingen en hoeveel mensen daarin PC hardware open halen (en fatsoenlijk weten te troubleshooten). En dat is slechts een relatief klein deel van de bevolking, over de decennia is dat alleen maar 'erger' geworden...
Daarnaast leer je vanzelf wel af om het IT/tech support punt te zijn voor een grote range familie/vrienden kring. Jou tijd is ook niet gratis en kan zelfs kostbaar zijn en men komt met steeds meer meuk bij je aan en als er iets niet goed gaat met een vervanging/reparatie met troep die zij hebben gekocht ben je helemaal het haasje. Speaking from experience!
Het is voor jezelf en anderen dan ook veel voordeliger om je familie/vrienden aan te leren om hardware op de groei aan te kopen. Op die manier komen ze bij jou voor advies ipv. reparatie en dat scheelt jou en hun enorm in tijd, kosten en frustratie. Waarom zit er na 2 jaar niet voldoende RAM/storage in een laptop? Omdat men 'cheap' is geweest of omdat men niet de juiste keuze heeft gemaakt? Heb je het geld niet voor een 16GB RAM laptop, dan wacht je een paar maandjes, ga je iets minder naar de kroeg ipv. dat je volgend jaar bij mij weer op de stoep staat met "Mijn laptop zuigt! Kan je het weer effe fixen?"...
Ik heb jaren geleden zakelijk bergen laptops/PCs voorzien van nieuw geheugen/SSDs juist in de periode dat er een overgang was tussen beide en het aanbod nog heel beperkt was van kant en klare systemen. Gezien het uurloon (wat men betaalde aan het bedrijf waar ik werkte) voor niet alleen de hardware vervanging, maar ook de herinstallatie, was dat niet misselijk en eigenlijk niet rendabel. Maar geen keuze is geen keuze op zo een moment...
Er is een periode geweest bij Intel Macs waarbij dit mogelijk wel rendabel was, maar het was nog steeds dat de meeste Mac gebruikers gewoon meer neerlegde voor een volledige Apple Mac. Maar ook niet zo makkelijk als men dacht...
Daarnaast leer je vanzelf wel af om het IT/tech support punt te zijn voor een grote range familie/vrienden kring.
Been there. Je verhoudingsgetal over hoeveel mensen laptops een midlife ugrade geven herken ik ook wel. Los hiervan begrijp ik ook wel waar de andere reacties op doelen. Wat je beschrijft is de gegeven situatie waarin aanpassing/reparatie niet loont in verhouding tot nieuwe hardware. De professionele laptops vormen nog een niche waarin opslag en NIC vervangen kunnen worden, en geheugen vaak maar deels. Van deze groep gebruikers zal maar een gedeelte hardware vervangen of bijplaatsen. Misschien moeten we de groep gamelaptops er nog bij trekken.
Zelfs bij professionele laptops zie ik een trend om geheugen op zijn best maar deels uitbreidbaar/vervangbaar te maken. In het tijdperk dat laptops nog centimeters dik waren was er ook meer vervangbaar. De connectors en interfaces claimen hoogte in die apparaten. Nu de dikte ook in de professionele laptops wordt teruggedrongen sluipen daarin gesoldeerde oplossingen door, te beginnen bij het geheugen.
Wil die gegeven situatie veranderen dan is de mindset verandering nodig dat hardware repareerbaar moet kunnen worden. En mindset verandering of niet, de bulk die nooit hardware zal open maken is denk ik een constante, die heeft dus in die situatie een serviceverlener nodig. Die repareerbaarheid en bedrijfjes die dat als optie aanbieden krijgen denk ik pas goed de wind in de rug wanneer de kosten van hardware door milieuwetgeving, grondstoffenschaarste ed. zo hoog wordt dat reparatie of upgrade, met uurloon en al, gaat lonen. Maar ook dan zijn nog andere randvoorwaarden nodig, zoals lange beschikbaarheid van vervangingshardware en ondersteuning van drivers, over verschillende OS-versies heen.
Ik moet zeggen dat het Framework initiatief laat zien dat modulariteit laptops niet per se weer terug laat veranderen in de bakstenen die we uit de 3-spindle tijd nog wel kennen. Het hangt er gewoon vanaf waar de innovatiekracht op ingezet wordt om verder te komen met vervangbaarheid. Een hoge kostprijs is nodig als aanjager voor een dergelijke innovatie, en die is er (nog) niet. En dan nog moet het service landschap ontstaan om die bulk te bedienen.
Wil die gegeven situatie veranderen dan is de mindset verandering nodig dat hardware repareerbaar moet kunnen worden.
Waarom zou die mindset specifiek moeten veranderen? Je doet alsof de repareerbaarheid het doel is, maar dat is het eigenlijk niet. Het doel is minder vervuiling en repareerbaarheid lost dat issue niet op of zo, helemaal niet als haast niemand het doet.
Zelfs je voorbeeld Framework laptops doen uiteindelijk vrij weinig voor het gestelde doel, minder vervuiling. Maar wat gebeurd er nu, men vervangt ook het moederbord, geheugen, etc. Bij een upgrade, als je mazzel hebt wordt het oude mobo nog gebruikt in een Cyberdeck build, maar op een gegeven moment is die gimmick ook vervlogen en belanden ze gewoon weer op de e-waste berg...
Als ik kijk naar hardware in zijn algemeenheid dan doen gebruikers er in de meeste gevallen gewoon niet lang genoeg mee. Niet dat het stuk is, niet dat het niet meer performed waarvoor het is aangeschaft, maar mensen willen wat anders/meer. Laat ik iets heel onrealistisch stellen, stel dat ipv. die RAM/storage verplichting vervangbaar maken verplichten bij fabrikanten, we gewoon gebruikers verplichten 10 jaar te doen met hun aankoop. Dan zou die mindset bij de gebruiker, waar eigenlijk het probleem ligt, vrij vlot gaan veranderen...
Maar laten we een wat realistischer voorstel maken: Stel een verplichte fabrieksgarantie van 5 jaar met een mogelijkheid die tegen (redelijke) betaling te verlengen tot 10 jaar fabrieksgarantie met verplichte ondersteuning van 10+ jaar. Producten zullen veel degelijker en duurzamer ontworpen worden. Wellicht dat gebruikers dan ook duurzamer omgaan met hun aankopen. Alle aankopen duurzamer maken is imho beter dan alleen zij die kapot gaan....
Waarom zit er na 2 jaar niet voldoende RAM/storage in een laptop? Omdat men 'cheap' is geweest of omdat men niet de juiste keuze heeft gemaakt?
Omdat de systeem eisen van software verandert, omdat mensen misschien iets anders met het systeem willen doen, omdat een systeem met voldoende geheugen bij aanschaf misscbien niet beschikbaar was. Zo zijn er nog meer redenen te bedenken zonder dat men bv 'cheap is".
Ik denk dat veruit de meeste het niet zelf zouden upgraden nee. Maar er is wel meer markt om het dan te laten upgraden als dat mogelijk is.
En USB-C regelgeving ben ik iig heel erg blij mee. Nee, je kan niet je laptop (fatsoenlijk) opladen met de adapter van je koptelefoon, maar andersom wel, en het geeft ook nog eens mooie stimulans aan de telefoonfabrikanten om te kappen met al hun eigen standaarden en gewoon USB-PD te ondersteunen. Mijn oordopjes laadt ik eigenlijk enkel op met docking station van mijn werk laptop bijvoorbeeld. Ligt in de buurt, en zo vaak hoeft die toch niet te worden opgeladen. Tablet leeg? Gewoon aan de laptop lader.
Hoe zit dat eigenlijk qua upgradebaarheid van RAM? Bij veel laptops staat bijv. 16 GB RAM, gevolgd door max 32 GB RAM. Hoe hard is deze max?
Nu weet ik dat werkgeheugen iets anders is dan opslaggeheugen, maar neem nu bijv. geheugenkaartjes. Bij apparaten die geheugenkaartjes ondersteunen zoals mobiele telefoons en digitale fotocamera's klopt die max namelijk vaak niet. Adhv van de soort kaartlezer kan je altijd gewoon de maximumcapaciteit van de ondersteunde standaard kiezen. Dus niet max een kaartje van 128 GB omdat de fabrikant dat zegt, maar gewoon 2TB als je apparaat SDXC ondersteunt. Werkt dat met de genoemde max RAM in een laptop ook zo, of klopt die max wel?
Als RAM en opslag totaal niet te vergelijken zijn op dit vlak, dan blijft mijn vraag: waarop is die max gebaseerd en waarom hebben zoveel laptops een max van 32 GB RAM?
Ik beetje mooie laptop zit tegenwoordig geen vervangbaar geheugen meer in. De max van 32 komt vrijwel altijd voort uit het feit dat er een zeer kleine markt is voor meer en ze geen zin hebben om een variant te maken waar meer geheugen op geprikt wordt. Voor laptops met sodimm is meer dan 32 geen punt.
:strip_exif()/i/2005816738.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006077706.jpeg?f=imagegallery)
/i/2006311474.png?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005773154.jpeg?f=imagenormal)
:strip_exif()/i/2006264056.jpeg?f=imagearticlefull)
:strip_exif()/i/2006123886.jpeg?f=imagegallery)
:strip_icc():strip_exif()/i/2006311458.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005529738.jpeg?f=fpa_thumb)
/i/2005707588.png?f=fpa)
/u/107039/crop5ac3a11632951_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/468004/crop5ae38d7f96478.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/221910/crop568251d74f211_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/6764/cergorach.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/153231/crop5fa699c2d2f02.gif?f=community){kind=small}
/u/472627/crop5c83fe498b36e_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/600197/crop65ae23898ae4c_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/94276/power-on-light.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/262645/Waldorf.jpg?f=community){kind=small}
/u/94702/klein.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/285051/teaglass_tweakers.jpg?f=community){kind=small}
. Als je goede toepassingen hebt voor die hoge resolutie gewoon doen, maar schaal dan ook je accu op.
/u/94596/crop643fb12fd4e6d.png?f=community){kind=small}
/u/34858/crop61e5ade5a4319_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/145751/check-in-minion-small2.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/206489/crop60aa920895686_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/3730/oddball.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/673195/crop58f270eadad40_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/44074/avatar001.gif?f=community){kind=avatar}
/u/416523/fotos_in_de_cloud_android.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/489983/crop5db33928bbeea_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
. Ligt natuurlijk aan de omgeving waar je je laptop gebruikt, maar ik heb iig veel liever een mat scherm.
:strip_icc():strip_exif()/u/54371/sjelturICON.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/21673/crop65674aee06c6d_cropped.jpg?f=community){kind=small}
Wat ik aangeef is dat de zaken die jij hier als voordeel noemt in veel gevallen geen directe relatie hebben met het vastlijmen van modules. Geheugen wordt niet opeens hoger gelocked omdat het vastgelijmd zit bijvoorbeeld./u/693272/crop55e042eae2eeb_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/1983/whiteButton.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/219668/crop6818d9983dc68_cropped.webp?f=community){kind=small}