De meteorologische winter is begonnen, de dagen worden kouder, donkerder en korter, en er is dus geen betere tijd om gamend door de brengen dan de komende tijd. Stel, je wilt dat doen op een laptop met een leuke, enigszins betaalbare videokaart. Dan kom je al gauw op een RTX 4070 uit. Wil je daar een beetje een knap scherm bij, dan kom je al snel uit op een 16"-scherm met 2560x1600-resolutie. De 16:10-trend heeft zich doorgezet en je komt steeds meer laptops met die beeldverhouding tegen. Om een beetje snel te kunnen gamen, kun je ook maar beter meteen voor een 240Hz-scherm gaan. Maar welke laptop kies je dan?
In deze round-up zetten we vijf laptops van Acer, HP, Lenovo, Medion en MSI tegenover elkaar. Ze zijn allemaal voorzien van een Core i7- of i9-processor, 32GB werkgeheugen en een RTX 4070-videokaart. Met zulke overeenkomstige specs zou je misschien verwachten dat de laptops vrijwel hetzelfde presteren, maar er blijken grote verschillen te zijn en meer dan één aanrader.
Acer Predator 16
Samengevat
Acers Predator Helios 16 is, zodra de rgb-leds aanflitsen, een echte gaminglaptop. Tenminste: van buiten. De prestaties vallen enigszins tegen, vooral bij games op hoge resoluties en instellingen, doordat de laptop altijd de cpu de hoogste prioriteit lijkt te geven. De laptop is voorzien van 2TB opslag, maar biometrisch inloggen, met vingerafdruk of gezichtsherkenning ontbreekt. Er zit een 16"-scherm met een resolutie van 2560x1600 pixels en een refreshrate van 240Hz in de Predator. Dat is netjes gekalibreerd op de P3-gamut en heeft over het algemeen goede responstijden. De koeling maakt ook relatief weinig herrie.
Als de Predator 16 van Acer opengeklapt voor je staat, heb je misschien niet direct door dat je met een gamelaptop te maken hebt. De schermranden links en rechts zijn smal, zoals bij vrijwel alle laptops tegenwoordig, en er zijn geen knipperende rgb-leds her en der over de behuizing verspreid. Tenminste, totdat je de toetsenbordverlichting inschakelt en langs het scherm kijkt. Daarachter zit net als bij de Lenovo een 'kin', waarin de aansluitingen achterop verwerkt zijn en die versierd is met gekleurde leds. Achter op de kin zitten bovendien de uitstroomopeningen voor de koellucht, waarop magnetisch een extra 'roostertje' geklikt is. Standaard zit er een donkergrijs roostertje op, maar je kunt het vervangen door een van de bijgeleverde, lichtgrijze roostertjes.
De behuizing is grotendeels van metaal gemaakt; alleen de bodemplaat is van plastic. Het geheel voelt stevig aan. Je kunt de behuizing enigszins indrukken, maar dat kost zoveel kracht, dat het onrealistisch is dat dat in de praktijk zal gebeuren. In de bovenrand van het scherm zit de camera, met een resolutie van 1920x1080 pixels. Er is geen ondersteuning voor gezichtsherkenning en een vingerafdrukscanner is evenmin aanwezig, dus snel inloggen is er helaas niet bij.
Bij het toetsenbord heeft Acer gekozen voor keycaps met een heel licht kuiltje erin. Je ziet het bijna niet, maar kunt het wel voelen als je aan het tikken bent. De kuiltjes zorgen ervoor dat je vingers makkelijk het midden van de toets kunnen vinden als je blind typt. De feedback van de toetsen is aan de onduidelijke kant en als je hard tikt, veert het toetsenbord mee. De luidsprekertjes bevinden zich aan de onderkant van de behuizing en stellen, net als bij de andere laptops in dit vergelijk, niet zoveel voor. Het geluid is schel en als de omgeving niet al te luidruchtig is, kun je ze gebruiken om bijvoorbeeld een videogesprek mee te voeren, maar bij meer herrie zullen ze niet voldoen.
De Helios 16 is, net als de andere vier laptops, voorzien van aansluitingen aan de achterkant, maar gek genoeg heeft Acer daar niet de netwerkaansluiting geplaatst. Dat is jammer, want als je de laptop weinig meeneemt, wil je een dikke netwerkkabel liever niet in het zicht hebben, terwijl USB-C-aansluitingen des te handiger zijn om binnen handbereik te hebben. Bij deze laptop zit het andersom, wat handig kan zijn als je hem op een dock wilt aansluiten. Achterop zit dus tweemaal USB-C met Thunderbolt 4-ondersteuning en daarnaast zit de HDMI-poort. Links zit de gigabitethernetaansluiting, met daarnaast USB-A en een microSD-kaartlezer. Rechts zitten de andere twee USB-A-aansluitingen.
HP OMEN Transcend 16
Samengevat
De HP OMEN 16 is een laptop met een mooi, strak uiterlijk, die zo ontworpen is dat hij dun lijkt. Toch zit er dikke hardware in, in de vorm van een Core i9-13900HX-processor en een RTX 4070-videokaart. De OMEN onderscheidt zich daarnaast door het miniledscherm dat bij het weergeven van sdr ook een hoge helderheid van 700cd/m² heeft. Bij het weergeven van hdr-beelden piekt de backlight tot meer dan 1100cd/m². Helaas leidt die backlight wel tot slechte responstijden, wat juist bij een gamelaptop problematisch is. Ook jammer is het ontbreken van een tweede M.2-slot om de wat karige 1TB opslag uit te breiden.
De OMEN Transcend 16 is de slankste gamelaptop in deze vergelijking. De achterste rand, waarin de meeste aansluitingen zitten, is 11 millimeter dik en HP laat de metalen behuizing nog wat dunner ogen door de bodemplaat af te ronden. Toch zien we bij de HP een forse onderste schermrand, in tegenstelling tot bijvoorbeeld bij de Lenovo Legion 7. Hij is daardoor iets dieper dan de Lenovo-concurrent. Ten opzichte van 'gewone' Omen 16-modellen hebben de uitvoeringen met het Transcend-achtervoegsel een dunnere behuizing en zijn ze voorzien van een scherm met miniledbacklight.
De behuizing is netjes afgewerkt; er zit geen overbodige poespas op. Het frivoolst zijn de perforaties boven het toetsenbord en het getal '16' op de rechterhoek onder het toetsenbord. De behuizing voelt stevig aan, maar laat zich op sommige punten enigszins indrukken, bijvoorbeeld boven de pijltjestoetsen. Dat is geen punt waar normaal gesproken druk op komt te staan, dus het is HP te vergeven.
In de bovenrand van het scherm zit een camera met 1080p-resolutie, die achter een schuifje te verbergen is. De camera heeft ondersteuning voor gezichtsherkenning, zodat je snel kunt inloggen met behulp van Windows Hello. De luidsprekers zijn verwerkt in de taps toelopende bodemplaat en kunnen het geluid op die manier enigszins reflecteren via het oppervlak waarop je de laptop neerzet. De geluidsdruk is niet bijzonder hoog, dus in een rumoerige omgeving zul je waarschijnlijk snel naar een hoofdtelefoon grijpen.
Het uiterlijk van de OMEN-laptop is niet alleen onderscheidend vanwege de dunne behuizing, maar ook door de afwijkende toetsenbordindeling. De andere vier laptops zijn voorzien van een smal numeriek toetsenblok, maar HP heeft de ruimte gebruikt om een '85%'-toetsenbord te maken. Voor een gamelaptop is dat op zich geen gekke gedachte, omdat je in games de pijltjestoetsen vaker zult gebruiken dan het numerieke toetsenblok, hoewel er vlieggames zijn waarbij je de numpad nog weleens nodig hebt. De toetsen zelf zijn vlak en hebben een wat slappe feedback. Uiteraard is er toetsenbordverlichting aanwezig, die je in alle mogelijke kleuren en patronen kunt laten knipperen. Andere verlichting tref je niet aan op de behuizing.
Wat aansluitingen betreft is de OMEN niet al te ruim bedeeld. Er zitten slechts twee 5Gbit/s-USB-A-aansluitingen op de behuizing, rechts en aan de achterkant. Links zitten twee USB-C-aansluitingen, met ondersteuning voor Thunderbolt, en aan de achterzijde tref je nog een gigabitethernetaansluiting en een HDMI 2.1-poort aan.
Lenovo Legion Pro 7
Samengevat
De Legion Pro 7 is een mooi gebalanceerde laptop, die gewoon goed scoort in de cpu- en gpu-benchmarks die we op het systeem gedraaid hebben. Voor een gamelaptop is de accuduur, bijna zes uur tijdens browsen, erg goed. De laptop heeft verder een lekker helder scherm met goede responstijden en een goede sRGB-kalibratie. Verder onderscheidt de laptop zich niet echt van de concurrentie. De ssd is 1TB groot, terwijl er concurrenten met 2TB zijn. Er zit 1Gbit/s-ethernet op, terwijl er concurrenten met 2,5Gbit/s zijn. Het sRGB-kleurbereik is prima voor games, maar er zijn concurrenten die een groter kleurbereik bieden. Biometrisch inloggen is er niet bij, terwijl de concurrentie dat overwegend wel heeft. De Legion Pro 7 is, kortom, een prima presterende laptop, die zich moeilijk van zijn concurrenten kan onderscheiden, in zowel negatieve als positieve zin.
Lenovo's Legion-laptops hebben al jaren een herkenbaar ontwerp, waarbij de scharnieren van het scherm een stukje voor het einde van de behuizing zitten. Daardoor ontstaat er een soort 'kin' aan de achterkant van de behuizing, waar Lenovo de meeste aansluitingen in herbergt. Om de afmetingen van de behuizing beperkt te houden, heeft Lenovo de schermranden lekker smal gemaakt en dat zorgt ervoor dat de laptop er gelikt uitziet.
De Legion Pro 7 lijkt op een afstandje niet eens zo heel erg op een gamelaptop. Hij heeft wat grotere ventilatieopeningen dan een doorsneelaptop, maar de behuizing ziet er redelijk strak uit. Het omhulsel is van plastic en aluminium gemaakt. De achterkant van het scherm is van metaal, net als de onderkant van de behuizing. Rondom het toetsenbord, toch de plek waar je het vaakst tegenaan kijkt, is de laptop van plastic gemaakt. De laptop voelt desondanks solide aan en heeft als unieke eigenschap dat je het scherm plat kunt leggen, wat in bepaalde laptopstandaarden een voordeel kan zijn.
De laptop heeft wel een verborgen 'gamer'-uiterlijk. Als je de toetsenbordverlichting inschakelt, kun je ook de ledbalk aan de voorkant van de laptop activeren en die kun je, al dan niet in samenspraak met de toetsenbordverlichting, in alle kleuren van de regenboog laten knipperen. Het toetsenbord heeft toetsjes die voorzien zijn van een kuiltje, waardoor je vingers tijdens blind typen makkelijk het midden van de toets kunnen vinden. Veel travel is er helaas niet en de aanslag is wat slapjes.
In de uitsparing boven in het scherm is een camera met 1080p-resolutie te vinden. Die camera ondersteunt helaas geen aanmelden met gezichtsherkenning en een vingerafdrukscanner is evenmin te vinden. Voor videogesprekken is de camera wel geschikt en als je dat zonder hoofdtelefoon doet, ben je aangewezen op de luidsprekers, die schuin onder in de behuizing geplaatst zijn. Het geluid kan vrij hard, maar is schel. Dat de 'audio' afkomstig is van Harman, zoals op de behuizing geprint staat, heeft in ieder geval weinig aan de kwaliteit verbeterd.
De meeste aansluitingen zitten, zoals gezegd, achterop. Daar zit de gigabitethernetaansluiting, met daarnaast de USB-C-aansluiting, die de optie biedt om een oplader met een maximaal vermogen van 140W aan te sluiten. Dat is geen vervanging voor de bijgeleverde 300W-lader, waarvan de aansluiting helemaal rechts zit, maar kan een noodoplossing zijn als je aan het gamen bent en de logge bijgeleverde lader niet bij je hebt. Verder zitten er twee gewone USB 3-5Gbit/s-aansluitingen en een HDMI 2.1-aansluiting aan de achterkant. Links en rechts zitten vervolgens nog twee USB-5Gbit/s-aansluitingen en nog een USB-C-aansluiting, die op 10Gbit/s werkt. Een kaartlezer, zoals bijvoorbeeld op de MSI en Medion zit, ontbreekt hier.
Medion Erazer Major X20
Samengevat
De Medion Erazer X20 is een heel interessante laptop voor zijn geld. Hij onderscheidt zich door zijn heerlijk tikkende, mechanische toetsenbord. De laptop presteert erg goed in benchmarks en de koeling produceert bovendien relatief weinig herrie. Dat kan komen doordat de Medion een vrij lompe behuizing heeft, waarin veel ruimte voor die koeling is ingeruimd. Er zit een prima scherm met een resolutie van 2560x1600 pixels op de laptop, maar de Medion kan zich daarmee niet van de concurrentie onderscheiden. De helderheid (370cd/m²) en het kleurbereik (sRGB) zijn goed, maar veel concurrenten doen het beter. De i9-uitvoering van deze laptop is helaas niet meer te koop, maar de i7-variant is dat nog wel.
De Medion Erazer X20 is op het moment van schrijven de goedkoopste van de vijf laptops. Medion maakt daarvoor gebruik van barebones van het Chinese TongFang. Dat deed het bedrijf bijvoorbeeld ook bij de grote broer van de X20: de X40, die we eerder dit jaar hebben gereviewd. Je merkt aan het design van de laptop dat het een barebone is, die zich wat ontwerp betreft niet echt kan meten met de laptops die door fabrikanten zelf worden gebouwd.
De X20 heeft bijvoorbeeld een dikke schermrand aan de onderkant en is ook relatief dik. Zet je daar de Legion 7 naast, dan is de laatstgenoemde veel strakker en dunner ontworpen, met smallere schermranden. Aan de andere kant: de X20 voelt wel stevig aan. De c-cover, rondom het toetsenbord, is gemaakt van stevig plastic dat rubberachtig aanvoelt. De onderkant van de laptop is van hard plastic gemaakt, terwijl de achterkant van het scherm van metaal is.
Links boven het toetsenbord prijkt het logo van Cherry en groot deel van de toetsen, behalve het numerieke toetsenblok en de F-toetsen, is van mechanische switches voorzien. Het gaat om Cherry MX ULP Tactile-switches, die de grotere X40 ook heeft en die maken een wereld van verschil ten opzichte van de standaard rubberen domeswitches. De switches hebben veel meer travel en geven een veel duidelijker toetsgevoel.
Boven in het scherm zit een 1080p-camera, die geschikt is voor inloggen met behulp van gezichtsherkenning. De luidsprekers zitten onderaan de behuizing, zoals bij de meeste andere laptops. Het geluid is een beetje schel, maar er komt aardig wat volume uit.
De X20 zit ruim in de aansluitingen. Net als bij de MSI zit er een fullsize-SD-kaartlezer op en zijn er drie USB-A-aansluitingen die op 5Gbit/s werken aanwezig. De ethernetaansluiting achterop heeft een maximale snelheid van 2,5Gbit/s en daarmee onderscheidt de Medion zich van zijn concurrenten. Naast de ethernetaansluiting zitten een HDMI-poort en een Thunderbolt 4-aansluiting. Zoals vaker op Medion-laptops zitten er links twee jackaansluitingen: een ingang en een uitgang.
MSI GE68HX
Samengevat
De MSI GE68HX is voor gamers die van veel rgb-verlichting houden. Het opvallende uiterlijk, met veel opsmuk, moet je liggen. Waar veel concurrenten voor dit geld een i9-processor hebben, moet de MSI het met een i7-cpu doen. Dat zie je terug in de benchmarks, vooral bij games op lage instellingen. In de MSI zitten wel een vlotte 2,5Gbit/s-netwerkkaart en een 2TB-ssd. Het grootste nadeel is misschien wel dat de ventilators van de laptop erg luidruchtig zijn. Het uiterlijk van de MSI is eigenlijk zijn grootste troef, want zoveel rgb-leds vind je op weinig laptops terug. Op andere aspecten als snelheid en geluidsproductie streven goedkopere alternatieven de MSI voorbij.
Hoewel MSI ook 'gewone' laptops bouwt, richt het merk zich al geruime tijd vooral op gamelaptops. De GE68HX is onmiskenbaar zo'n gamelaptop. MSI verkoopt ook de Stealth-serie, die uiterlijk wat ingetogener is, maar de GE68HX valt in de Raider-serie en dat wil zeggen: rgb. De leds knipperen je tegemoet als je de laptop inschakelt. Vooral de 234 leds, als ik goed geteld heb, aan de voorste rand springen in het oog. Het toetsenbord is uiteraard ook van verlichting voorzien, net als het logo achterop.
Of je de behuizing mooi vindt, is een kwestie van smaak. Waar veel laptops steeds strakker en minimalistischer worden, is de MSI juist het tegenovergestelde. De behuizing is een ratjetoe van verschillende materialen, die niet allemaal even mooi op elkaar aansluiten. Je hebt bijvoorbeeld het doorzichtige plastic voor de ledbalk, het kunststof van de zij- en onderkant en het metaal rondom het toetsenbord, met daartussen duidelijk zichtbare naden. Verder is de laptop voorzien van rode, maar ook gouden plastic strips. Het komt een beetje rommelig over, maar opvallend genoeg lijkt dat de stevigheid niet te deren. De laptop voelt net zo stevig aan als bijvoorbeeld de Medion, die een behuizing heeft die gewoon uit twee delen bestaat.
Boven in de schermrand zit de 1080p-camera, waarvan je de lens met behulp van een schuifje kunt afdekken. Net als bij veel andere MSI-laptops zit er een wit knipperend ledje naast de camera, dat irritant knippert als de camera ingeschakeld is. De camera ondersteunt inloggen met behulp van gezichtsherkenning. Hoe het met de audiokwaliteit zit, konden we helaas niet testen, omdat de luidsprekers van ons reviewmodel niet werkten.
Boven het toetsenbord prijkt het logo van Steelseries, een fabrikant van randapparatuur. Zoals wel vaker het geval is met dit soort logootjes, is het de vraag of Steelseries überhaupt iets met de vervaardiging van het toetsenbord te maken heeft. Het toetsenbord heeft vlakke toetsen, met daaronder de rubberen domeswitches die je op vrijwel alle laptops tegenkomt. De aanslag is duidelijk, maar met weinig travel. Er zit wel software van Steelseries op de laptop, waarmee je de verlichting van het toetsenbord en de ledbalk aan de voorkant kunt aanpassen.
De GE68HX heeft lekker veel aansluitingen. Om te beginnen al drie USB-C-poorten, die links, rechts en achter op de behuizing zitten. Ze ondersteunen allemaal DisplayPort 1.4, maar alleen de linker heeft Thunderbolt 4, terwijl je de rechter kunt gebruiken om de laptop mee op te laden. Verder zijn er nog een USB-A-poort op 10Gbit/s en een op 5Gbit/s. De HDMI-aansluiting aan de achterkant ondersteunt maximaal 8k60-schermen, er is een ethernetaansluiting met een maximale snelheid van 2,5Gbit/s aanwezig en er is zelfs een SD-kaartlezer met SD Express-ondersteuning.
Specificaties en cpu-benchmarks
De vijf geteste laptops hebben onderstaande specificaties. In alle gevallen gaat het om een Intel HX-processor. Dit is eigenlijk een desktopchip, dus zonder de energiebesparende zaken als een geïntegreerde pch, of de ondersteuning voor Lpddr-geheugen. Meer daarover kun je in een eerder artikel over de processor lezen.
Verder hebben de laptops de RTX 4070-videokaart gemeen, die in alle gevallen een tgp van 140W heeft. Dat is het maximum dat Nvidia toelaat. Verder zijn de laptops voorzien van een 16"-scherm met een resolutie van 2560x1600 pixels en een refreshrate van 240Hz.
Acer Predator Helios 16 PH16-71-99ST
HP Omen 16-u0590nd
Lenovo Legion Pro 7 82WR001FMH
Medion Erazer Major X20
MSI Raider GE68HX 13VG-014NL
Processor
Core i9-13900HX
Core i9-13900HX
Core i9-13900HX
Core i9-13900HX
Core i7-13700HX
Cores/threads
24/32
24/32
24/32
24/32
16/24
Gpu
Nvidia RTX 4070
Nvidia RTX 4070
Nvidia RTX 4070
Nvidia RTX 4070
Nvidia RTX 4070
Werkgeheugen
32GB DDR5-5600
32GB DDR5-5600
32GB DDR5-5600
32GB DDR5-4800
32GB DDR5-4800
Ssd
Samsung PM9A1 2TB
WD SN810 1TB
Samsung PM9A1 1TB
Phison E18 1TB
Samsung PM9A1 2TB
Wifi
Killer Wi-Fi 6E AX1675i
Intel Wi-Fi 6E AX211 160MHz
Killer Wi-Fi 6E AX1675i
Intel Wi-Fi 6E AX211 160MHz
Killer Wi-Fi 6E AX1675i
Ethernet
Killer E2600 (1Gbit/s)
Realtek RTL8168 (1Gbit/s)
Realtek-gigabitethernet
Realtek RTL8125 Gaming (2,5Gbit/s)
Killer E3000 (2,5Gbit/s)
Scherm
16", 2560x1600, 240Hz
16", 2560x1600, 240Hz
16", 2560x1600, 240Hz
16", 2560x1600, 240Hz
16", 2560x1600, 240Hz
Schermpaneel
Chi Mei CMN N160GME-GTB
AU Optronics AUOA3A6
BOE NE160QDM-NZ3
BOE NE160QDM-NZ1
Chi Mei CMN N160GME-GTB
Accu
90Wh
97Wh
99,9Wh
60,8Wh
99,9Wh
Besturingssysteem
Windows 11
Windows 11
Windows 11
Windows 11
Windows 11
De verschillen zitten hem in de vaste netwerkkaarten. MSI en Medion kiezen voor 2,5Gbit/s, terwijl de andere drie het met 1Gbit/s moeten doen. Verder zijn de Medion en HP van 1TB opslag voorzien, terwijl de andere drie laptops ssd's van 2TB hebben. Met de huidige installatiegrootte van games is dat geen overbodige luxe.
Benchmarks
Op de volgende pagina van dit artikel vergelijken we de laptops in games, maar we kijken ook naar de snelheid van de cpu. De cpu-snelheden liggen naar verwachting dicht bij elkaar, omdat vier van de vijf laptops dezelfde processor gebruiken. Alleen de MSI heeft een Core i7-processor in plaats van een Core i9. Ten opzichte van die i9-chip mist de i7 acht E-cores en is de maximale kloksnelheid van de P-cores 5 in plaats van 5,4GHz.
In een test als Cinebench, die heel goed over alle cores schaalt, zie je duidelijk dat de i7-chip minder cores heeft en dus lager scoort. De Lenovo, Medion en Acer scoren bijna even hoog, terwijl de HP iets achterblijft.
Om een alledaagser scenario na te bootsen, maken we gebruik van PCMark 10, waarbij verschillende tests worden gedraaid. Essentials is de eenvoudigste. Het gaat daarbij om het starten van applicaties, webbrowsen en videobellen. In dat scenario verschillen de laptops onderling weinig. In het Productivity-scenario wordt gebruik van de tekstverwerker en spreadsheetsoftware van LibreOffice gesimuleerd en daar blijken al wat verschillen. De Lenovo en Medion zijn de snelste. De MSI loopt wat achter, waarschijnlijk door de langzamere processor. Opvallend genoeg is de MSI in het DCC-onderdeel, waarbij de gpu ook gebruikt wordt, wel de vlotste. In de Gaming-subtest verschillen de laptops onderling niet veel. Gemiddeld genomen komen de Medion en Lenovo het best uit deze test.
Geekbench is vervolgens weer een test die synthetischer aandoet, zoals Cinebench. Het gaat hier om ruwe processorkracht, en de Lenovo, Medion en Acer doen de beste zaken in deze test.
In drie van de vijf laptops zitten dezelfde ssd's: Samsung PM9A1's, met een capaciteit van 2TB. Die presteren het vlotst in de Lenovo en Acer. De MSI haalt in PCMark met dezelfde ssd een lagere score. De 1TB-ssd's in de Medion en HP presteren wat minder dan de 2TB-Samsungs.
Gamebenchmarks
De vijf laptops zijn elk voorzien van een RTX 4070-videokaart en geconfigureerd op een maximaal verbruik van 115W, met daarbovenop 25W dynamic boost, wat alleen mogelijk is als de temperaturen het toelaten. Op papier maakt het dus niet veel verschil, maar hoe zit het in de praktijk? We draaien een aantal games om dat te testen.
In 3DMark zie je meteen al iets interessants, dat verderop bij de gamebenchmarks ook naar voren zal komen; de Acer scoort wat minder hoog dan de andere laptops. Dat zit hem in het resultaat van de gpu-test, waarbij de Predator iets achterblijft bij de rest. In de cpu-test is de Acer wel net zo snel als zijn concurrenten. De Acer stuurt zijn energie dus bij voorkeur naar de cpu en niet naar de gpu. Het effect van die keuze zie je bij de meeste games terug, maar komt het best tot uiting bij F1.
In Total War: Troy zijn de verschillen tussen de vijf laptops klein. Alle laptops draaien de game soepel op 1440p-resolutie, wat het dichtst bij de 2560x1600-schermen in de buurt komt.
In F1 zie je dat de Acer op de laagste instellingen bovenaan het lijstje staat, terwijl hij bij hogere resoluties en hogere grafische instellingen onderaan bungelt. Hoe hoger de resolutie en de instellingen, des te meer er van de gpu wordt gevraagd en relatief gezien minder van de cpu. Het lijkt erop dat de andere vier laptops beter in staat zijn om het beschikbare vermogen over cpu en gpu te verdelen dan de Acer.
Gamebenchmarks vervolg
We vervolgen de benchmarkreeks met drie recentere games, waarvan er twee ondersteuning hebben voor raytracing.
In Metro is weer duidelijk te zien dat de Acer af en toe achterblijft bij de andere laptops en dat geldt in mindere mate ook voor de MSI. De Lenovo, Medion en HP blijven steeds dicht bij elkaar in de buurt zitten, hoewel het blauwe balkje van de Medion het vaakst bovenaan staat.
Cyberpunk 2077 blijft een flinke belasting voor je hardware en op 1440p-resolutie en Ultra-instellingen haal je gemiddeld rond de 60fps met de snelste drie van deze laptops, maar raytracing zul je uitgeschakeld moeten laten. Vind je het niet erg om een beetje beeldkwaliteit in te leveren, dan kun je uiteraard DLSS inschakelen voor een hogere framerate.
Total War: Pharaoh draaien we nog niet zo lang, dus in deze game hebben we wat minder vergelijkingsmateriaal. Net als in de andere games is de Medion het vaakst bovenaan het lijstje te vinden. Het 'langzaamst' in games is dus de Acer Predator, maar daarbij moet opgemerkt worden dat door deze vijf laptops naast elkaar te zetten de verschillen uitvergroot worden. Het is niet zo dat er games zijn die onspeelbaar zijn op de Acer, maar wel soepel draaien op de Medion. Aan de andere kant weet van de vijf geteste laptops de Acer zijn i9-cpu en 4070-videokaart het minst te benutten.
Scherm
Alle vijf de laptops zijn voorzien van 16"-schermen met een resolutie van 2560x1600 pixels en in alle gevallen hebben ze een refreshrate van 240Hz. De MSI en Acer maken gebruik van hetzelfde Chi Mei-paneel. Lenovo en Medion, die toevallig hetzelfde moederbedrijf hebben, gebruiken hetzelfde paneel van BOE. Alleen de HP heeft een afwijkend paneel, dat door AU Optronics gefabriceerd wordt. Het HP-paneel is bijzonder, want het is voorzien van een backlight die bestaat uit minileds; AmLed noemt fabrikant AU Optronics het. Dankzij het gebruik van minileds kan het backlight bij het weergeven van hdr-materiaal een piekhelderheid van meer dan 1100cd/m² halen.
Ook bij de weergave van sdr-content kan de helderheid bij de HP lekker hoog. De maximale helderheid van de Medion, die het laagst scoort, is met bijna 400cd/m² niet slecht. De meeste laptops zitten daaronder. Dit zijn echter geen gewone laptops, maar dure gamemachines en dan mag je wat meer verwachten.
Een ander verschil is dat het paneel in de Lenovo en Medion niet verdergaat dan sRGB, terwijl de andere drie panelen het P3-kleurbereik kunnen weergeven. Is dat een nadeel? Dat is een beetje de vraag; in sommige gevallen, bijvoorbeeld bij het editen van video's, kan het bredere P3-kleurbereik handig zijn. Ook bij het weergeven van hdr-content is een groter kleurbereik belangrijk, maar dat is eigenlijk alleen van toepassing op de HP, omdat die een backlight heeft die local dimming mogelijk maakt. Wil je naar mooie hdr-video's kijken, dan zul je dus voor de HP moeten kiezen. Van de vijf is het HP-scherm wel het slechtst gekalibreerd, al is 'slecht' een groot woord. We zien graag een afwijking die onder de 3 zit en daar zit de HP met gemiddeld 4,08 net boven. Speel je alleen games, dan is een accurate kleurweergave niet van belang, maar als je ook foto's of video's bewerkt, zal dit punt belangrijker voor je zijn. Op basis van deze metingen heeft de HP het beste scherm, dankzij zijn hoge helderheid. Dat alleen is echter niet genoeg voor een gamelaptop, zoals blijkt als we de responstijden gaan meten.
Acer Predator 16
HP OMEN 16
Lenovo Legion Pro 7
Medion X20
MSI GE68HX
Responstijden, accuduur en geluidsproductie
De vijf laptops zijn voorzien van schermen met een refreshrate van 240Hz, uiteraard speciaal bedoeld om snelle games mee te spelen. Een hoge verversingsfrequentie is leuk, maar het paneel moet ook snel kunnen reageren. Om dat te testen, kijken we naar de responstijden van zwart naar wit en van licht- naar donkergrijs. Die overgang zou binnen één refresh moeten gebeuren, wat neerkomt op 4,17ms.
Wat meteen opvalt, is dat het scherm in de HP die responstijden bij lange na niet haalt. Het scherm schakelt wellicht sneller, maar de minileds zijn helaas niet zo snel, wat een teleurstellend hoge responstijd oplevert. De MacBooks, eveneens voorzien van schermen met miniledbacklight, hebben hier ook last van. De beste responstijden vinden we bij Acer. Blijkbaar stuurt de Acer-laptop het paneel op een iets andere manier aan dan de MSI, die hetzelfde paneel heeft, maar minder goede responstijden. De Legion Pro 7 heeft prima responstijden bij de grijsovergangen, maar van zwart naar wit gaat juist weer langzamer.
Accutest
De accutest draaien we uiteraard ook op de vijf laptops, maar gezien de HX-processor, die afkomstig is uit de desktop en niet gebouwd is op energie-efficiëntie, verwachten we niets bijzonders. Om het hoge verbruik enigszins het hoofd te bieden, zijn vier van de vijf laptops van flinke accu's van bijna 100Wh voorzien. Alleen de Medion moet het met een relatief karige 60Wh doen.
Accutest browsen
PCMark 10 - Accu - Tijd
PCMark 10 - Accu - Digital
PCMark 10 Accu Essentials
PCMark 10 Accu Productivity
Accutest browsen 2013 (180cd/m²)
Laptop
Accucapaciteit (Wh)
Gemiddelde tijd in uren en minuten (hoger is beter)
Opvallend genoeg heeft de laptop met de kleinste accu niet de kortste accuduur. Dat blijkt tijdens browsen de Acer te zijn, hoewel die laptop er tijdens de belasting van PCMark de langste accuduur op nahoudt. De laptop die het in beide tests het best doet, is de Lenovo, maar zoals gezegd: dit soort apparaten zijn niet echt geschikt om mee te nemen naar een café of de collegebanken. Afgezien van de snel leeglopende accu zal de niet op efficiëntie gerichte hardware nu en dan te warm worden, waardoor de ventilators hoorbaar aanslaan.
Geluidsproductie
Het is natuurlijk prettig als je geconcentreerd kunt gamen en je laptop niet 'opstijgt' door de rotatiesnelheid van de ventilators. We testen daarom de geluidsproductie met behulp van een Larson Davis 831C-geluidsmeter met een 378A04-microfoon die is voorzien van een voorversterker. De microfoon heeft eennoisefloor van 5,5dB(A). Door onvermijdelijk omgevingsgeluid is de noisefloor van onze geluidarme ruimte ongeveer 12dB(A). Als we een veilige marge nemen, kunnen we vanaf 14dB(A) consistente metingen uitvoeren. We meten de geluidsdruk op 50cm afstand, onder een hoek van 45 graden.
Het testen doen we in vier scenario's: WebXPRT simuleert webbrowsen, PCMark 10 is representatief voor wat zwaarder desktopgebruik en Blender is een zware multithreaded workload voor de cpu. Om games te testen, maken we gebruik van F1 2020. We meten de geluidsdruk over de periode die iedere test duurt en drukken het resultaat uit in een gemiddelde, LAeq, in dB.
Als er een ding duidelijk wordt uit de vier scenario's, is het wel dat de MSI de meeste herrie maakt, of je nu aan het browsen of aan het gamen bent. De Medion X20 doet het bij zware belasting opvallend goed en dat komt wellicht doordat de behuizing van deze laptop wat dikker is dan bij de concurrenten, zeker de HP en de Lenovo. Daardoor is er ruimte voor grotere ventilators, die meer lucht verplaatsen dan kleinere op hetzelfde toerental.
Upgrades
Games nemen steeds meer ruimte in en stellen ook steeds hogere eisen aan je hardware. Mocht je in de toekomst tekort komen, kun je dan upgraden? Het antwoord bij al deze laptops is: ja.
Acer Predator 16
De Acer heeft vervangbaar werkgeheugen en is voorzien van een tweede M.2-slot voor een extra ssd, rechts van het onderste geheugenslot.
HP OMEN 16
De OMEN 16 heeft ook vervangbaar werkgeheugen, maar er is maar één ssd-slot beschikbaar. Er zijn andere modellen die wel een tweede M.2-slot hebben.
Lenovo Legion Pro 7
De Legion Pro 7 heeft vervangbaar geheugen, met links boven de accu een tweede M.2-slot.
Medion X20
Bij de Medion X20 is ook een slot voor de secundaire ssd aanwezig, vlak naast het slot voor de primaire ssd. Ook hier is het werkgeheugen verwisselbaar.
MSI GE68HX
De MSI tot besluit heeft net als de meeste laptops in deze vergelijking twee verwisselbare geheugenmodules en een leeg M.2-slot naast de primaire ssd.
Conclusie
De vijf laptops in deze vergelijking zijn voorzien van dezelfde RTX 40-videokaart en een Intel HX-processor. Bovendien hebben ze allemaal een 16"-scherm met een resolutie van 2560x1600 pixels en een refreshrate van 240Hz. Is er een winnaar aan te wijzen? Dat hangt er een beetje van af waarnaar je op zoek bent, maar de Medion weet in ieder geval opvallend indruk te maken.
De Erazer X20 is in de meeste benchmarks wel ergens bovenaan te vinden, maakt niet al te veel herrie en heeft dat bijzonder fijn tikkende toetsenbord met Cherry-switches. De laptop is verder ook compleet uitgerust, met 2,5Gbit/s-ethernet, een webcam met gezichtsherkenning en ruimte voor een extra ssd. Het nadeel van de Medion is dat er slechts 1TB opslag in zit en dat de behuizing in vergelijking met bijvoorbeeld de HP en Lenovo vrij lomp is. En misschien wel het grootste nadeel: de versie zoals wij hem getest hebben, is niet meer te koop. Welke je wel kunt kopen, is de uitvoering met Core i7 13700HX-processor en 16GB geheugen. Verder is die uitvoering voorzien van hetzelfde toetsenbord, dezelfde videokaart en hetzelfde beeldscherm als de geteste uitvoering. Naar verwachting zullen de geluidsproductie en accuduur niet verschillen. In games die cpu-limited zijn, zullen de prestaties wel wat lager liggen. De prijs van deze goedkopere versie komt uit op 2200 euro. Ook met i7 in plaats van i9 is de Medion Erazer X20 wat ons betreft een aanrader. Medion heeft na het online gaan van de review aangegeven dat eind januari een opvolger zal komen met een cpu-refresh, voor een vergelijkbare prijs. Vermoedelijk gaat dat om een Intel-processor van de veertiende generatie. De introductieprijs van het i9-model was 2500 euro.
Aan de andere kant van het spectrum heb je de HP OMEN 16, die op het moment van schrijven een kleine 2600 euro kost. Voor dat geld krijg je een laptop die er in tegenstelling tot de Medion juist heel strak uitziet en voorzien is van een miniledscherm met een hoge helderheid. De prestaties vallen enigszins in de middenmoot van de vijf laptops en het grootste nadeel aan de HP is dat de minileds niet snel reageren, wat lange responstijden oplevert. Het is dus niet echt een laptop voor het spelen van snelle shooters. De laptop is ook wat karig bedeeld als het om aansluitingen gaat. Voor de niet geringe prijs krijg je slechts 1TB opslag en een slot voor een tweede ssd ontbreekt helaas.
De MSI is met een prijs van 2800 euro de duurste en voor dat geld krijg je een laptop die eruitziet als een kermisattractie. Of je de lichtjes aanzet of uit laat, kun je natuurlijk zelf bepalen, maar met alle frutsels op de behuizing is de MSI het tegenovergestelde van het strakke uiterlijk van de HP. Je moet er, kortom, van houden en dat 'gameruiterlijk' blijkt in benchmarks niet veel op te leveren. De MSI blijft iets achter vanwege de i7-processor. De concurrentie biedt voor minder geld een snellere i9-processor. Bovendien is de koeling van de MSI het luidruchtigst en daarom vinden we de GE68HX geen aanrader.
Lenovo's Legion Pro 7 en de Acer Predator 16 kosten allebei net geen 2500 euro. Die eerste, de Lenovo, heeft een vrij dunne behuizing, die niet zo dun of strak is vormgegeven als de HP. De laptop presteert in alle benchmarks prima, maar heeft niet echt iets dat hem van de concurrentie onderscheidt. De ssd is met 1TB een beetje krap en je hebt geen mogelijkheid om met behulp van vingerafdruk of gezichtsherkenning in te loggen. Een extra ssd kun je wel eenvoudig bijprikken en de ventilators met rgb-verlichting vertonen een iets subtielere variant van de ledbalk die we op de MSI aantroffen.
De Acer, tot slot, is een laptop die er op het eerste gezicht niet uitzet als een gamelaptop, totdat je de rgb-leds achter het scherm ziet. En er zitten meer tegenstrijdigheden in de Predator 16. De processor is in veel gevallen zo snel als je van een i9 mag verwachten, maar tijdens games, met name op hoge instellingen, is de laptop duidelijk langzamer dan de concurrentie, terwijl hij die bij lage instellingen prima kan bijbenen. Het scherm van de Acer is, nipt, het best gekalibreerd en de responstijden zijn ook nipt de beste. De accuduur tijdens browsen valt tegen, terwijl die tijdens zwaardere belasting weer de beste van het vijftal is. Er is wel geïnvesteerd in een 'gaming'-netwerkkaart van Killer, maar die is 1 en geen 2,5Gbit/s. De ssd is dan wel weer 2TB groot. De Acer is een laptop waar je ongetwijfeld veel plezier aan kunt hebben, maar in deze vergelijking van gamelaptops vinden we gamebenchmarks zwaar wegen en op dat punt valt de Acer helaas tegen.
Dus welke gamelaptop zouden we aanraden? Gezien zijn prijs en het fijne toetsenbord biedt de i7-versie van de Medion X20 een prima prijs-kwaliteitverhouding. De laptop die er het best uitziet, het mooiste is afgewerkt en het mooiste scherm heeft, is de HP en dat vinden we dan ook een aanrader. Een laptop die 100 euro minder kost en eigenlijk op alle gebieden prima presteert en bovendien betere responstijden heeft dan de HP, is de Lenovo Legion Pro 7 en ook die laptop vinden we, naast de Medion en HP, een aanrader.
Zou de conclusie niet moeten zijn om geen 4070 laptop te kopen?
Ik zit al langer rond te kijken en de vele reviewers geven aan dat de 4070 gemiddeld 10% sneller is dan de 4060 en de prijs vaak 500 tot 1000 euro meer kost dan een 4060 laptop. Daarnaast gaat de bottleneck de 8gb vram zijn in de toekomst.
Zou de conclusie niet moeten zijn om geen 4070 laptop te kopen?
De conclusie is om geen gaming laptop te kopen tenzij je letterlijk geen andere optie hebt wat mij betreft en anders inderdaad zeker geen 4070 model.
Gaming laptops zijn slechte value, slechte game pc's en nog slechtere mobile devices.
[Reactie gewijzigd door youridv1 op 22 juli 2024 13:30]
Tweedehands kan dat wel heel dicht bij elkaar komen als je toch een complete PC nodig hebt. Nieuw lijken de prijzen steeds gekker te worden inderdaad. Zeker zo een 4070 met maar 8GB VRAM, terwijl een desktop versie 12GB VRAM heeft. Totaal ander beestje. Ik blijf dat consumenten misleiding noemen, want aan het typenummer zie je als leek geen verschil tussen laptop en desktop, bij beiden staat NVidia RTX 4070. Bizar dat je dat als consument maar 'moet weten' dat je bij de laptop maar 50-66% krijgt van wat je misschien op basis van het nummer 4070 verwacht.
[Reactie gewijzigd door OruBLMsFrl op 22 juli 2024 13:30]
Zou interessant kunnen zijn om bij zulke laptops ook een testsysteem met de desktop-variant van de hardware tussen de benchmarks te plaatsen. Ik denk dat iedere tweaker wel min of meer weet dat de mobiele varianten trager zijn, maar hoeveel trager is vaak een groot vraagteken (of toch voor mij).
Prima optie inderdaad. Net zoals erachter komen dat het DDR5 geheugen op 4800MT/s loopt. Dit is hetzelfde schuitje als 2133MT/s voor DDR4 destijds en dit is jammer want het geheugen op zeg maar 5600MT/s laten werken kost veel minder energie dan het oplossen met een zwaardere videokaart. Stop je er een X3D CPU in die veel en veel minder hitte verstookt dan zijn Intel tegenhanger dan kan het geheugen sneller laten lopen echt wel een verschil maken. Niet alleen bij gaming overigens. Het verschil zal geen dacht en nacht zijn, maar elk beetje snelheid is weer genomen.
Versta me niet verkeerd want Intel maakt prima processoren, maar ze zijn veel minder zuinig dan zijn tegenhanger terwijl in een laptop iedere Watt besparing het overwegen waard is.
'Ik vind' dat hier te weinig rekening mee wordt gehouden. Ik probeer alleen te zeggen dat je veel meer gamekracht kunt krijgen bij eenzelfde opgenomen vermogen.
Het is bij CPU's niet anders of eigenlijk nog veel erger. De mobile 4060 zit nog binnen ongeveer 10% van de desktop kaart bijvoorbeeld, de 4070 is wat dramatischer. De performance van een mobile i9 lijkt nieteens op die van de desktop chip.
RTX 4080 laptops beginnen bij 2K. Het is prima mogelijk om een 4080 pc te bouwen voor zo'n bedrag.
Vergeet niet dat de desktop 4080 en laptop 4080 compleet andere GPU's zijn en je ze dus niet zomaar 1:1 kunt vergelijken.
4080 desktop: 9728 cores / 16GB VRAM / 256 bit bus / 716 GBps effectief
4070Ti desktop: 7680 cores / 12GB VRAM / 192 bit bus / 504 GBps effectief
4080 laptop: 7424 cores / 12GB VRAM / 192 bit bus / 432 GBps effectief
Mocht het aan de specs niet opvallen: De 4080 laptop GPU is nog trager dan een 4070Ti. Dat is best case scenario in een laptop die hem goed kan koelen. Dus qua prijs dien je hem ook te vergelijken met een 4070Ti PC. Zo'n PC is ~1500 euro en dan heb je meer performance dan een 4080 laptop van minimaal 2000 euro. En als je op die laptop op een hogere resolutie wil gamen dan 1920x1200 zul je 2550 euro moeten neertellen of een externe monitor gebruiken.
Zo dicht bij elkaar liggen de prijzen niet als je het mij vraagt. Nvidia haalt gewoon een smerig trucje uit met de productnamen om die illusie te wekken. Bovendien kun je bij een laptop nooit meer iets zinnigs vervangen. Als je nu een AM5 pc bouwt voor 1500, kun je daar over een paar jaar gewoon weer voor 1000 euro een nieuwe cpu en videokaart in monteren en dan kun je weer mee. Bij een laptop kun je dan opnieuw 2K lappen.
Dus ik blijf bij mijn standpunt: tenzij je echt geen andere optie hebt geen gaming laptop kopen.
[Reactie gewijzigd door youridv1 op 22 juli 2024 13:30]
Maar als je die dan wil vergelijken dan moet je ook minimaal een toetsenbord en een vergelijkbaar scherm meerekenen. Die zit immers in een laptop ingebouwd waar je voor moet betalen. Dan zal het prijsverschil ongeveer 200 euro zijn. 😊 Das niet zoveel. Tuurlijk kun je hem niet zo goed upgraden maar de vraag is hoeveel mensen dat echt doen.
vergelijkbaar scherm is 120 euro ofzo. 1080p120Hz is spotgoedkoop. vergelijkbaar toetsenbord met dat van een laptop is het goedkoopst mogelijke.
als het nou om een thinkpad ging was het toetsenbord evenaren nog soortvan prijzig. Maar een 4080 laptop van 2000 euro is zo’n MSI geval en dat is het laagste van het laagste als het om de kwaliteit van de behuizing, het toetsenbord en de trackpad enzo gaat
Dus als je ook de kwaliteit daarvan als minimum stelt kun je die pc nog een heel stuk goedkoper maken door de aller goedkoopste behuizing te gebruiken en een stock koeler en een hele goedkope voeding. Dat is ook de kwaliteit die je bij een gaming laptop krijgt
Ik vind de monitor meerekenen sowieso een beetje apart. Wie koopt er een 4080 laptop om vervolgens op het interne 15-16 inch 1080p display van de laptop te gamen? Waar is die 4080 dan voor? Ik neem aan dat iedereen met een 4080 laptop minstens een 24+ inch 1440p display aan zijn laptop heeft zitten op de plek waar het vaakst gegamet wordt. En anders heb ik voor de mensen die dat niet doen de vraag waarom ze allergisch zijn voor geld. 2K voor 1080p
[Reactie gewijzigd door youridv1 op 22 juli 2024 13:30]
Natuurlijk maken mensen van het interne beeldscherm gebruik. Dat is waarom ze een laptop kopen. Als je 'm aan een extern scherm hangt, kun je ook een desktop overwegen. Ik gebruik zelf m'n gaming laptop juist alleen maar als laptop, zodat ik niet boven achter een bureautje m'n avonden door hoef te brengen, maar gewoon in de huiskamer onder de mensen kan zijn.
Dus jij bent van plan om 2000+ euro uit te geven om te gamen op een 15 inch 1080p schermpje? Of ga je voor een goedkoper model met een xx60 serie kaart?
Jep, toevallig niet lang geleden een nieuwe laptop gekocht die erg lijkt op wat hier in het artikel wordt beschreven. Dat is trouwens geen 1080p scherm, maar een 16" 16:10 2560x1600 scherm. Net zoals ze in het artikel allemaal hebben.
Leuk, maar desktops hebben een veel hoger stroomverbruik en verwarmen daarmee ook je huis meer dan een laptop, ookal zijn de temperaturen vaak lager bij een desktop.
Overigens is het alleen mooi meegenomen als je de warmte van je pc alleen als restproduct beschouwt. Standaard HR ketel verwarming is veel beter voor je portemonnee dan elektrisch verwarmen door elektronica. De effectieve prijs per joule energie die je in je huis pompt is veel lager bij gas dan bij elektriciteit. Dus ga geen Aida64 en Furmark draaien op je game pc als alternatief voor centrale verwarming, want dat is geld weggooien.
Iets dat nuttiger zou zijn, maar complex, is je pc custom waterkoelen en dan direct aansluiten op de plaats waar de waterleiding je huis binnen komt. Als je thermostaat kranen gebruikt voor bijvoorbeeld de douche, ga je dan tijdens het douchen minder verbruiken omdat de koude kraan al licht voorverwarmd is als je pc bezig is, waardoor je minder heet water vraagt van je gas systeem.
En als er iemand staat te douchen heb je ineens geweldige temperaturen omdat je een oneindige hitte put hebt.
[Reactie gewijzigd door youridv1 op 22 juli 2024 13:30]
Mijn 2015 Asus ROG zou met z'n ogen draaien moest ie er hebben.
Ik snap je hoor, maar je veralgemeent enorm.
en "slechte value"... laat dat de gebruiker beslissen. qua specs/prijs = wellicht... qua gebruiksgemak is de waarde = noodzaak van de gebruiker.
Zeker dat laatste punt, ik laat aan jou om de waarde te berekenen: 1300 euro nieuw in 2015, bijna dagelijks in gebruik, nog steeds... nog even en hij gaat 10 jaar mee, lijkt me toch best goeie value als je't zo bekijkt.
Kan ie nog mee met de nieuwste AAA games: nope, not a chance! maar daarvoor kocht ik het ding niet, toen al niet... Hoewel ik ondertussen ook meer uitkijk naar een -mini-formaat- desktop, was het toen voor mij belangrijk dat ik het ding snel en makkelijk kon inpakken en meenemen en dat het RTS'sen draaide.
[Reactie gewijzigd door PinusRigida op 22 juli 2024 13:30]
Een €1000 gaming laptop is over het algemeen krachtig zat en super leuk om mee naar je vrienden te nemen zodat je samen in een Squad kan gaan. Stuk mobieler dan een console/PC + scherm meenemen wat mij betreft. Daarbij ook veel gezelliger
Onze laptop staat op de eetkamertafel. Daar wil je geen desktop neerzetten.
Komt er bezoek of zijn we weg? Laptop in de kast en weg.
Toch is het wel prettig om daar ook op te kunnen gamen, dus het is een Legion Slim 5 (1400 euro) model geworden. Krachtig genoeg om games op te kunnen spelen. Wordt er niet op gegamed (de meeste tijd), dan is hij fluisterstil en super responsive.
Er zijn legio use-cases voor een gaming laptop, zodra je verder kijkt dan de pure gaming-scene. Het feit dat hij minder krachtig is dan zijn desktop-vriendje nemen wij graag voor lief in ruil voor de flexibiliteit die het biedt.
De conclusie is om geen gaming laptop te kopen tenzij je letterlijk geen andere optie hebt
Onze laptop staat op de eetkamertafel. Daar wil je geen desktop neerzetten.
Je draagt dus een reden aan waarom je geen andere optie hebt.
Ik heb ondertussen al bijna 10 replies gehad van mensen die een situatie aandragen waarin een laptop de enige mogelijkheid is en dan zeggen "er zijn wel usecases voor een laptop" alsof ze daarmee mijn ongelijk bewezen hebben of een gat in mijn redenatie gevonden hebben.
Ja natuurlijk zijn er use cases. Waarom zou ik anders zeggen tenzij je geen andere optie hebt.
Anders zou er wel staan: "Niemand zou ooit een gaming laptop moeten kopen, punt." Maar dat staat er dus niet. Doe dan dus ook niet alsof dat er staat en lees gewoon wat ik schrijf voordat je reageert.
[Reactie gewijzigd door youridv1 op 22 juli 2024 13:30]
Je statement is een 'desktop unless' statement. Er zijn legio situaties waar beide zouden kunnen (theoretisch kan een desktop ook bij die eettafel).
Ik (en blijkbaar vele anderen met mij) zeggen: voor beide zijn prima use cases dus is het statement niet van toepassing. Ik ben / we zijn het dus gewoon niet met je statement eens.
Ligt er ook beetje aan wat je onder gaming laptop verstaat.
Ik heb een Lenovo Legion met een 3060 6gb erin, wordt volges mij wel als een gaming laptop gezien, maar die (mobiele) 3060 is natuurlijk wat aan de lage kant om dat echt een gaming bak te kunnen noemen. Desondanks is het fijn een iets stevigere gpu te hebben dan de igpu, hij kan zeker wat oudere games prima draaien.
Laptop kostte me ronde de 1100eu nieuw, 120hz scherm, 16gb ram, 512gb ssd. Ik geloof niet dat ik heel veel meer value zou hebben door dit op te splitsen in 2 losse apparaten. Zeker gezien je voor een pc ook nog moet denken aan op zijn minst een monitor.
Ik snap je punt, maar bedenkt wel dat het niet zo zwart wit is, er zitten nog een hoop gradaties tussen.
Ja, daar kwam ik ook achter. Mijn vriendin kocht begin dit jaar een Lenovo Legion 5 Pro met 3070 erin en betaalde daar maar 999 euro voor. De 3070 zou vergelijkbaar moeten zijn met de 4060. Voor 999 euro kan ik geen vergelijkbare laptop vinden, met 32GB geheugen, 512GB SSD, i7-CPU, WQXGA-scherm, etc... Die dingen zijn echt duur geworden.
Toevallig had ik met cyber monday een deal van de lenovo site gehaald voor mijn vriendin, orginele prijs was 1699,- en nu (incl studentenkorting) 1029,- .
Ryzen 7 HS, WQXGA 240hz 400 nits 100% sRGB, wel dan slechts 16GB geheugen maar beide zijn SODIMM en vervangbaar net als de SSD.
Het ging om een lenovo legion 5 slim 15. Hij komt morgen pas binnen dus kan er nog niet veel meer over zeggen, maar met een 4060 erin was het een behoorlijk fijne prijs voor de specs.
Maar in de zoektocht voor een laptop voor haar was ik ook wel verafschuwd door de prijs/kwaliteit verhouding van de moderne laptops.
Dat klinkt als een aardige aanbieding in de huidige markt, maar nog altijd 30 euro duurder dan de Legion 5 Pro van mijn vriendin en qua snelheid geen echte verbetering. Ik vind het gewoon opvallend dat laptops in een halfjaar tijd zoveel duurder zijn geworden en dat er met BF dan geen echt geweldige aanbiedingen waren, hoewel die studentenkorting natuurlijk wel vrij fors is.
Voor 1600 euro een asus rog zephyrus g14 met 4070 gekocht in japan. De prijzen in NL zijn gewoon schandalig hoog. Voor 130 euro dan nog een 2tb ssd en 16gb ram erbij geprikt.
Dan noem je ook wel een model wat toevallig nauwelijks in prijs is gedaald.
Vooral 15 en 16 inch modellen met RTX40xx kaarten zijn de afgelopen maanden flink goedkoper geworden.
Ik zit al lange tijd te wachten om een nieuwe high end laptop te kopen maar het huidige aanbod vind ik best triest, er is altijd iets mis mee, meestal het scherm.
Blijkbaar is het onmogelijk om een deftige 18 inch laptop te maken met een miniled of oled scherm en een degelijke bouwkwaliteit.
De Razer blade 16 kwam in de buurt maar voor de 18 inch stoppen ze er weer een rotzooi scherm in, de prijs is ook nog eens absurd.
Ik hoop dat CES dit keer wel een grote laptop brengt met een degelijk scherm (geen antieke IPS) en goeie bouwkwaliteit + een 4080-4090 die geen 5000-6000 euro kost.
De Razer Blade 16 2023 heeft het mooiste scherm dat ik ooit in een windows laptop gezien heb. Het is allemaal niet echt goede value inderdaad, want erg duur, maar wel prima om vanuit je luie stoel na werk even te gamen, als je tijd hebt en geen zin om nog een paar uur achter een bureau te zitten na je werk. Ik vind wat value betreft de comment van REDSD erg nuttig.
Agreed, lees de laatste tijd regelmatig (bijvoorbeeld in 2023 worst videocard lijstjes) dat het eigenlijk schandalig is dat er nog videokaarten worden verkocht met 8 GB Bram. Die hebben de pixel pipelines wel voor 1440p maar het geheugen niet
Dit is idd de reden dat ik voor de 4080 ben gegaan, helaas wel iets mindere processor in dat model (voor dezelfde prijs) maar ik vond 't toch niet echt future-proof.
Zat beetje met de zelfde overweging. Maar doordat ik per ze een 17 of 18 inch wilde hebben en niet meer dan 2500€ wou besteden ben ik uiteindelijk bij de Asus SCAR 17 SE met de 3080Ti uitgekomen. Pusht weliswaar niet meer frames dan een goede 4070, 3080 of 3070Ti model maar leek me toch goed die 16gb vram te hebben voor de toekomst. 4080 met een een QHD 17-18 scherm was niet onder de 2900€ te hebben, ook tijdens black friday niet.
Met 2300€ was die nu ook wat fatsoenlijker geprijsd dan 11maanden geleden toen ze wenig meer dan 4000€ voor vroegen.
Dat klinkt ook wel als een prima optie inderdaad! Voor mij was de 4070 laptop editie ook wel snel zat, ging me vooral om het geheugen. Ik woon alleen in de tropen dus energieverbruik en bijbehorende warmteproductie waren ook nog wel een factor voor mij.
Wel kom je dan vaak uit bij een processor die iets ouder is, maar voor gaming zal dat niet je bottleneck gaan worden, dat gaat uiteindelijk toch echt de gpu zijn. Bij zowel een 4070 als 3070ti.
Zelf heb ik een 2 jaar oude laptop met een Intel CPU en een rtx3060 met 16 GB RAM.
Met alle bloatware eraf, VBS kernisolatie uit en wat andere tweaks is het nog steeds een heel snel apparaat. Onder gamen is deze vrij stil en de ventilatoren veroorzaken een witte ruis en geen rare andere bijgeluiden die je zeker gaan irriteren. Al is deze laptop een reserve apparaat geworden: hij werkt nog steeds lekker en elke maand werk ik hem trouw bij met de nieuwste updates:
Hier ben ik het wel mee eens, maar om hier wat aan te vullen: deze laptops zouden beter uit de verf komen als ze een AMD X3D CPU zouden gebruiken. Voor dezelfde prestaties een veel minder stroomverbruik, heel veel minder. Combineer dit met een 4060 GPU en je hebt een mooi snel en zuinig apparaat.
Combineer een 4060 dan wel met een 1080p scherm omdat die GPU zich dan het lekkerste voelt. En wat is dan belangrijker? Een hoge resolutie met zware hardware of een full HD resolutie met een apparaat dat koeler, stiller en zuiniger is waarvan de power brick ook een stuk kleiner kan zijn. Full HD op een 14-17 inch scherm is echt geen straf.
Het zou in mijn ogen een veel hogere waarde krijgen en behouden want de 4060 is heel voorlopig prima voor 1080p. Misschien kan er zelfs wel een titel gespeeld worden met ray tracing ingeschakeld.
De laptops die jij laat zien hebben allemaal een HD resolutie scherm, als je een 4k scherm wilt, dan komt de goedkoopste uit op 1399 van medion. Ik heb zelf laatst deze gekocht : Lenovo Legion Slim 5 16APH8 82Y9008NMH bij Bol.com voor nog minder dan dat, 16'scherm 2560 x 1600 en een Ryzen 7840HS. Imho een superdeal.
Natuurlijk, als je niets geeft om het scherm waar je elke dag naar zit te turen voor misschien zo'n twee jaar, dan zou ik inderdaad ~300 Euro besparen en bij HD blijven. Ik vind het het extra geld zeker meer dan waard.
Ik heb toevallig een Lenovo P1 met een 4k scherm, maar ook een Dell XPS 9570 met een 1080p scherm, op 15 inch formaat zie ik persoonlijk niet het verschil, maar het contrast en de kleuren zijn beter op mijn 1080p scherm van Dell van op mijn veel duurdere Lenovo P1.
Daarnaast is gamen op 1080p veel langer houdbaar zeker met een 4060 kaart.
Terechte conclusie! Een 4070 is enkel nuttig als het om een dunne laptop gaat met lage wattage, zoals bij een flow x16 of een gigabyte aero 16 die rond de 100tgp excl boost hebben, tests laten zien dat de 4070 aan hun max zitten bij een 100 watt tgp, dus een strix g18 met 140 watt 4070 presteert hetzelfde als een dunnere laptop met een 100 watt 4070, best wel misleidend.. Met de vorige generatie zag je een duidelijke performance boost bij hogere wattage. Beste wegblijven indd van de 4070 als het financieel loont om voor een 4060 te gaan of de stap naar een 4080 betaalbaar genoeg is.
Interessant dat de uitvoering: Lenovo Legion Slim 5 16APH8 (82Y9008NMH) niet is meegenomen. Die is €1400 en lijkt sprekend op de Pro 7. Voornaamste verschil is bouw kwaliteit; er is iets meer plastic gebruikt in de Slim 5, hoewel dat helemaal geen nadeel hoeft te zijn.
Ik heb de Slim 5 even in huis gehad en vond het een heerlijk apparaat, maar helaas wat te groot voor mij omdat ik er elke dag mee moet reizen. Ben dus voor de Slim 5 14" gegaan (met een RTX 4060) en ben tot nu toe heel blij met m'n keuze.
Edit: zoals @sspiff terecht opmerkt is de Legion Pro 7 die hier vergeleken wordt wel degelijk op meer vlakken anders dan de Slim 5 die ik noemde, met name door de krachtigere Intel CPU en de dubbele hoeveelheid aan RAM en opslag. Persoonlijk zou ik daar echter geen 1000 euro extra voor over hebben gezien de Ryzen 7 7840HS van de Slim 5 zijn mannetje wel staat en CPUs niet het belangrijkst zijn bij gaming, en daarbij zowel SSD als RAM op ieder moment zelf te vervangen zijn in de 16" modellen.
[Reactie gewijzigd door pixeled op 22 juli 2024 13:30]
Dit model heb ik dus inderdaad aangeschaft tijdens Black Friday. De laptops die in dit artikel gereviewed zijn, prijzen zichzelf belachelijk weg. Voor een *70 tier GPU is 1299 toch wel maximum wat ik er voor wil geven. En die Intel HX processoren wordt ik niet bepaald vrolijk van als dat ook zulke heethoofden zijn.
[Reactie gewijzigd door Verwijderd op 22 juli 2024 13:30]
Tijdens Black Friday was de Belgische variant voor €1199 te koop. Aan die prijs echt wel een veel betere koop.
Let wel, deze hebben een 8 core AMD CPU uit de HS reeks tov de Intel HX processoren in deze review. En slechts 16GB geheugen en 512GB opslag. Maar dat is indien nodig upgradebaar.
Op zich is technisch gezien een nieuwe MacBook Pro met een M3 Pro of Max een prima machine om games mee te spelen. Zeker nu Metal ook hardware (path tracing) raytracing beter ondersteunt. Alleen zijn er bijna geen games die native draaien. De games die er dan zijn of aankomen zijn al best weer 'oude' titels als Lies of P, Resident Evil Village en binnenkort Death Stranding. Jammer hoor maar ik snap het ook wel, te kleine markt. Hopen op komende ports via de beschikbare tooling van Apple maar ook dat loopt geen storm.
[Reactie gewijzigd door Ootje70 op 22 juli 2024 13:30]
Ja, je bent dan wel serieus geld kwijt. Toch zou ik wel eens een gave game op mijn MB Pro willen zien draaien met Ultra settings, niet waar ik hem standaard voor gebruik maar toch. En met een 512Mb SDD ben je met een game w.s. ook wel klaar...
[Reactie gewijzigd door Ootje70 op 22 juli 2024 13:30]
De Mac op zich is al een kleine markt voor games. High-end Macs die de nieuwste games kunnen spelen zijn echt een zeldzaamheid. Je zit rond 4 a 5000 euro voordat je een beetje in de buurt komt van een moderne gaming desktop qua specs.
Uiteindelijk is de gamingmarkt ontzettend prijsbewust. Consoles worden gesubsidieert om de prijs zo laag mogelijk te houden, want dat creëert een zo groot mogelijke afzetmarkt voor games. Videokaarten van €1800 bestaan maar zijn ver van de norm.
Zolang Apple geen instapper heeft die echt geschikt is voor gaming (dus goede GPU, voldoende RAM en opslag) zal de afzetmarkt te klein blijven.
[Reactie gewijzigd door Wolfos op 22 juli 2024 13:30]
Hier is het allang winter en voordat ik een van deze laptops kan betalen is het weer winter, echt gamen blijft voor mij toch op de desktop, maar goed, leuk dat dit er ook is voor wie dat handig vindt.
Oh en Acer en Medion heb ik slechte ervaringen mee, daar heb ik beide een laptop van gehad, HP niet zo'n goede desktop ervaring mee, de Lenovo laptop van m'n pa ging ook al snel stuk, dan zou ik mijn geld inzetten op de MSI. Maar dat verschrikkelijke RGB altijd, bah.
[Reactie gewijzigd door JDx op 22 juli 2024 13:30]
Hier is het allang winter en voordat ik een van deze laptops kan betalen is het weer winter, echt gamen blijft voor mij toch op de desktop, maar goed, leuk dat dit er ook is voor wie dat handig vindt.
Zelf ben ik juist kleiner gegaan in plaats van groter (Steam Deck). Opties zijn inderdaad handig en leuk.
Mijn Lenovo-laptop is inmiddels 10 jaar oud (Y510p) en had destijds al 16GB geheugen en een M.2-ssd (caching-geval, vervangen voor een full size ding). Hij doet het nog goed, maar ik wil toch een keer iets moderners/snellers. Je moet bij Lenovo alleen wel even echt in de winkel voelen. Die Legion Pro's zijn aardig degelijk gebouwd, maar Lenovo verkoopt ook instapmodellen die minder degelijk in elkaar zitten, vooral bij de scharnieren.
De specs van moderne laptops vielen me ook tegen toen ik laatst ging shoppen om m'n oude laptop uit 2014 te vervangen. Die oude heeft een quadcore i7, 16 GB RAM en 512 GB SSD.
Het viel me op dat er nu, 9 jaar later (!), ontzettend veel machines te koop zijn die nauwelijks meer geheugen en opslagruimte dan dat hebben.
Ik heb dat in de ~30 jaar dat ik nu PCs koop nog nooit meegemaakt, nieuwe machines waren vroeger altijd beter dan oude, zelfs als je een nieuw budgetmodel vergelijkt met een oud high-end apparaat.
In de Pricewatch zijn al bijvoorbeeld laptops met AMD Ryzen 7 7840HS, nVidia RTX 4070 140 Watt, 16 inch 2560 x 1600 165 hz te vinden tussen de €1300,00 en €1500,00, die lijken mij meer bangforbuck te geven. Voor €2100,00 plus zou ik minimaal een RTX 4080 GPU laptop kopen.
[Reactie gewijzigd door Jumpman op 22 juli 2024 13:30]
Ik vraag me enkel af waarom voor de MSI met i7 gekozen is, ik heb dezelfde laptop met i9 processor een paar maanden geleden voor 2200 € gekocht . ( was wel met 16 ipv 32 GB en normale prijs was 2600 € )
Dat trekt de vergelijking wel scheef natuurlijk.
De luidruchtige koeling kan ik beamen, maar zelfs mijn vrouwtje is er al aan gewoon en met de i9 en 4070 is een flinke koeling beter dan stotterende elektronica.
De ledjes kermis staat hier gewoon uit en de toetsenbord ledjes zijn hier egaal blauw.
Nog een persoonlijk minpuntje, het lettertype op het toetsenbord is niet echt om aan te zien.
Het geheugen ga ik nog wel eens uitbreiden.
Ps : ik ben geen echte gamer en 67 jaar jong :-)
[Reactie gewijzigd door vl_leo op 22 juli 2024 13:30]
De prijs verhoging van 4060 tov 4070 vind ik ook aanzienlijk. De laptop zal uiteraard beter presteren, echter heb je ruim 2 Asus A15 met RTX 4060(1049,- op dit moment) voor de prijs van 1 van de 5 beoordeelden. En het zal zeker niet enkel de videokaart zijn. Maar als ik dan zie dat de HP niet eens een uitbreidbare SSD heeft, en de Asus A15 bijv wel, wordt de keuze alsmaar moeilijker.
Dat geld eigenlijk altijd. Gaminglaptops zijn vooral interessant wanneer je echt niet anders kan. Voor hetzelfde geld heb je vaak een gaming PC + een echt draagbare laptop.
Met die prijzen kun je bijna nog beter een goedkope laptop voor de productiviteit en een Steamdeck (of ander vergelijkbaar apparaat) kopen om mobiel te gamen.
Ik heb een Medion Major X20 [type er nu mee], maar het grootste probleem van dit toestel is de BIOS versie! Fabrieksaf heeft het een zeer oude Bios [1.06], EC [0.30] en Intel Management Firmware [16.1.23] versie.
Beide installeren, eerst de bios van XMG en dan de intel MF en dan begint de Major X20 eindelijk te vliegen.
Maar er is meer! met de nieuwe bios kun je nu ook Undervolten! waardoor je laptop en koeler is, minder gebruik maakt van de ventilatie, maar ook met syntetische benchmarks en games hogere waardes haalt!
Medion heeft mij wel gezegd dat er een nieuwe Bios update komt [wat eigenlijk het bovenstaande is]... en dat het nu onder QA testen bezig zijn, maar dat was alweer 2 maanden geleden. het komt wellicht wel een keertje, maar voor nu is bovenstaande manier om je Major x20 en Major 40 eindelijk fatsoenlijk te laten werken.
En zo te zien ook even SSD swappen voor een snellere variant en doe dan ook gelijk snellere ram.
[Reactie gewijzigd door Simply1337 op 22 juli 2024 13:30]
Ik kan dit bevestigen met de X40, gewoon nul,nul bios support, zelfs na dik een maand klagen op het forum en via diverse formulieren.
Ik heb de XMG Neo17 bios geflashed en nu loopt hij als een zonnetje.
Eluktronics EC er op en gaan met die banaan.
Totaal belachelijk voor een 4000 euro laptop, maar dat is een wijze les geweest: geen Medion meer.
Maar: garantieafhandeling was wel top. Het scherm ging stuk en binnen een week gefixed retour.