Wat zeggen politieke partijen over tech?

Alle verkiezingsplannen over tech en duurzaamheid

Partij voor de Dieren

De Partij voor de Dieren heeft nog steeds een naam die hint naar een one-issuepartij, maar het 98 pagina's tellende verkiezingsprogramma genaamd 'Een wereld te herwinnen' laat iets anders zien. Hoewel de partij vooral bezig is met flora en fauna, staat er meer dan genoeg in het programma rondom digitalisering.

Partij voor de Dieren in het kort

• Rem op bouw van datacenters
• 'Smart grids' om toegang tot energienet te bepalen
• Strikte normen voor apparaten en duurzaamheidsnormen voor ict-sector
• Recht op repareerbaarheid stimuleren
• Digitale vaardigheden en veiligheid opnemen als onderwijsdoelen
• Contant geld waarborgen
• Techbedrijven moeten media betalen voor contentgebruik
• DSA en DMA blijven volgen
• Ethische toets en transparantie bij ontwikkeling AI
• Geen zelfbesluitende algoritmes meer bij overzicht en meer openheid bij gebruik
• Privacyschendende apps en dossiers verbieden
• WSG niet invoeren
• Nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten invoeren
• Geen Europese plannen voor 'chat control'
• Uitbreiding van Autoriteit Persoonsgegevens
• Strengere regels voor data opvragen door opsporingsdiensten

Je kunt het verkiezingsprogramma van de PvdD hier lezen.

'We dringen het gebruik van wegwerpproducten zo veel mogelijk terug.'Het overgrote deel van het programma van de Partij voor de Dieren staat in het teken van dierenwelzijn en duurzaamheid. In dat gedeelte zinspeelt de partij vooral op het stopzetten van datacenters, die veel energie vragen. De partij noemt specifiek het datacenter van Meta dat in Zeewolde zou komen en zegt daarover: "Dat gaan we niet doen." De partij wil 'een rem op de bouw van datacenters', maar specificeert niet wat er nog wel en niet gebouwd mag worden en onder welke voorwaarden.

Ook wil de Partij voor de Dieren duurzame energie voorrang geven op het energienet door 'smart grids' te maken. Het gaat dan om netten die 'gevoed worden door kleinschalige en decentraal opgewekte groene energie', schrijft de partij. "De privacy van gebruikers en leveranciers mag daarbij niet in het geding komen." Tot slot wil de partij ook 'strikte normen' opstellen voor het energiegebruik van apparaten. De partij zegt verder dat er 'strenge duurzaamheidsnormen voor de ict-sector' moeten komen.

De Partij voor de Dieren is een van de weinige partijen die het recht op repareerbaarheid noemt in het programma, al gebeurt dat niet in die termen. "We leven in een wegwerpmaatschappij. Van telefoons die niet kunnen worden geüpdatet tot fast fashion; we dringen het gebruik van wegwerpproducten zo veel mogelijk terug", schrijft de partij. Daarvoor wil het hergebruik en reparaties herstellen door de tweedehandsmarkt, ruil- en deelplatformen en reparatiediensten te stimuleren en door geen btw meer te rekenen over reparatiediensten."

Onderwijs

De Partij voor de Dieren heeft weinig expliciete digitale standpunten over onderwijs, maar zegt wel dat digitale vaardigheden en digitale veiligheid moeten worden opgenomen als kerndoelen en eindtermen. "Scholieren leren zo om te gaan met internet en andere media. Zo leren leerlingen onder andere nepnieuws herkennen."

Overig

Er staan nog een paar kleine punten in het programma van de Partij voor de Dieren. De partij wil 'de toegang tot contant geld waarborgen'. Daarnaast pleit de partij voor een verbod op reclames richting kinderen voor ongezonde producten, waarbij de partij specifiek 'nieuwe vormen van marketing, zoals via influencers en vlogs' noemt. De partij wil verder dat journalistieke mediamakers 'eerlijk betaald krijgen' door techgiganten als die content gebruiken en die online platforms moeten 'worden aangesproken om maatregelen te nemen tegen bedreigingen'. Dat laatste is overigens al vastgelegd in Europese wetten als de DSA en DMA.

Gerelateerd daaraan is het plan om te onderzoeken 'hoe internetgiganten meer verantwoordelijkheid kunnen nemen om nepnieuws tegen te gaan'. "We gaan ervoor zorgen dat internetbedrijven als Facebook en Google meer transparantie bieden over wat zij gebruikers laten zien en waarom, en leggen microtargeting aan banden", schrijft de partij verder. Ook dat is een essentieel onderdeel van de DSA en DMA die inmiddels beide actief zijn, dus dit punt is achterhaald.

Kunstmatige intelligentie

'Er moet een 'ethische toets' komen bij de ontwikkeling van AI.'De Partij voor de Dieren noemt een aantal specifieke standpunten rondom kunstmatige intelligentie. Zo moeten aanbieders van die tools 'transparant zijn over de manier waarop ze gebruikmaken van nieuwsartikelen en andere bronnen'. Ook moet er een 'ethische toets' komen bij de ontwikkeling van AI en de PvdD pleit ervoor dat content die door AI wordt gemaakt altijd herkend moet kunnen worden door een logo of watermerk. De partij schrijft niet hoe het daarop wil handhaven, maar dat lijkt een lastige klus. De partij wil verder ook het auteursrecht moderniseren om met de komst van AI om te gaan, onder andere door makers een 'passende vergoeding' te geven. Details over die plannen ontbreken echter. Nederland moet, als het aan de partij ligt, investeren in wetenschappelijk onderzoek naar 'verantwoorde en veilige' kunstmatige intelligentie.

Gerelateerd aan dat punt wil de PvdD dat algoritmes van de overheid die zelfstandig besluiten nemen 'aan streng ethisch en privacytoezicht worden onderworpen'. "Ook wordt erop gelet of deze systemen discriminatoire besluiten nemen. De overheid gebruikt geen ‘black box’-algoritmes", zegt de partij verder. Dit punt was tijdens de vorige verkiezingen een belangrijk thema voor veel partijen, die daarmee zinspeelden op het toeslagenschandaal waar het voorgaande kabinet over aftrad.

Privacy

De Partij voor de Dieren beschrijft meerdere standpunten die specifiek over privacy of digitalisering gaan. De eerste keer dat dat voorkomt in het programma gaat over het demonstratierecht; de PvdD wil dat er alleen nog gecontroleerd wordt op identiteitsbewijzen als demonstranten worden verdacht van een ernstig strafbaar feit.

'Burgers hebben recht op een vrij internet zonder filters, blokkades of doorgifte van gegevens door providers.'Op economisch gebied zegt de PvdD dat bedrijven strenger moeten voldoen aan privacy-by-design- en privacy-by-defaultprincipes. Opvallend is verder dat gegevensverzameling van de partij alleen nog mag als er 'nadrukkelijke toestemming' voor is gegeven. Daarvoor zou de AVG moeten worden aangepast. Die maakt het nu ook mogelijk gegevens te verzamelen zonder toestemming.

De partij zegt verder: "Burgers hebben recht op een vrij internet zonder filters, blokkades of doorgifte van gegevens door providers", maar het noemt daarbij geen details of een concrete uitwerking. Ook wil de PvdD systemen 'zoals de landelijke elektronische patiëntendossiers' afschaffen als die de privacy 'niet kunnen waarborgen'. Hetzelfde wil de partij doen met apps die dat niet doen, al zegt de partij nergens wat het verstaat onder het waarborgen van privacy. De overheid moet zich verder inzetten voor 'het realiseren van cybereisen van apparatuur' en dan specifiek internet-of-thingsapparaten. Dat doet de overheid overigens al; er zijn verschillende Europese richtlijnen die dit regelen.

De Partij voor de Dieren is verder tegen de Wet gegevensverwerkingen door samenwerkingsverbanden, die 'niet moet worden ingevoerd'. Ook wil de partij 'uiterst terughoudend omgaan' met data-experimenten in de private en publieke ruimte. De partij noemt voorstellen zoals huurders die korting krijgen als ze gegevens afstaan.

Op Europees niveau pleit de Partij voor de Dieren voor het tegenstemmen tegen Europese plannen om digitale communicatie te scannen op mogelijk kindermisbruik, zogenaamde chatcontrole. Ook zegt de partij end-to-endencryptie in stand te willen houden.

'Camera’s met gezichtsherkenning staan we niet toe in de openbare ruimte, winkels en horeca.'De partij heeft verder een hele trits aan privacystandpunten op allerlei vlakken. Studenten 'mogen weigeren meekijksoftware te installeren' bij tentamens en die software wordt verboden voor thuiswerkers, derde partijen mogen niet zomaar in bankrekeningen kijken en gebruikers moeten 'zeggenschap krijgen' over de gegevens die auto's verzamelen.

Cameratoezicht mag van de Partij voor de Dieren alleen 'tijdelijk, in een door de rechter aangewezen risicogebied' worden ingezet. "Camera’s met gezichtsherkenning staan we niet toe in de openbare ruimte, winkels en horeca", schrijft de partij verder. Ook schrijft de partij: "De politie stopt dus ook met het Camera in Beeld-surveillancenetwerk." Camera in Beeld is echter geen cameraprogramma, maar een database met daarin slechts de locaties van private beveiligingscamera's. De partij wil wel verplicht cameratoezicht in slachthuizen hebben.

Om al die privacyregels na te leven, pleit de Partij voor de Dieren voor uitbreiding van de Autoriteit Persoonsgegevens. Het is een van de weinige partijen die dat expliciet meldt, maar de partij noemt geen concrete bedragen of groottes.

Overheid

Net als veel andere partijen pleit de PvdD ervoor dat de overheid altijd ook offline via een fysieke balie en per post bereikbaar moet blijven. De overheid moet daarnaast open standaarden en hardware en opensourcesoftware gaan 'stimuleren en waar mogelijk gebruiken', stelt de partij. Dat is overigens al langer het officieuze beleid van de overheid. De overheid moet daarnaast 'structureel investeren in softwareprojecten om de digitale infrastructuur beter te beveiligen', als het aan de Partij voor de Dieren ligt.

'Al het beleid op het gebied van aftappen, verzamelen en opslaan van gegevens van burgers wordt scherp herzien in het belang van de privacy.'Veiligheid

De Partij voor de Dieren pleit voor meer samenwerking rondom beveiliging en het bestrijden van cybercrime, al noemt het daar geen plannen voor. Het valt verder op dat de Partij voor de Dieren juist niet wil investeren in meer geld voor digitale verdediging en de aanpak van cybercrime, zoals veel andere partijen dat wel willen. De partij pleit in haar programma voornamelijk voor meer privacybeschermende maatregelen voor burgers. Zo wil de partij dat opsporingsdiensten alleen burgerdata opvragen bij 'een concrete verdenking die door de rechter wordt getoetst' en er komen strengere normen voor het aftappen van telefoons. "Al het beleid op het gebied van aftappen, verzamelen en opslaan van gegevens van burgers wordt scherp herzien in het belang van de privacy", schrijft de partij.

De partij wil verder dat diensten meer openheid geven over welke data er van hen in algoritmes wordt gestopt. Ook wil de partij de aanpassing van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten stopzetten. Het gaat dan om de 'Tijdelijke wet onderzoeken AIVD en MIVD naar landen met een offensief cyberprogramma' die de Wiv moet verruimen, maar de partij wil de hele Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten intrekken en er een nieuwe, 'privacyvriendelijke' versie van maken. Wat dat in moet houden en hoe die privacyvriendelijke versie eruit moet komen te zien, schrijft de partij niet.

Duurzaamheid

De partij heeft veel aandacht voor duurzaamheid; dat raakt immers aan de natuur en dieren en ligt daardoor dicht bij de kernwaarden van de partij. Op het gebied van energie is er meer dan 'smart grids'. "Er komt een nationaal plan energiebesparing. Grootverbruikers moeten verplicht een energiebesparingsplan inleveren. Er komen strikte normen voor energieverbruik van
apparaten en vervoermiddelen."

'De huidige salderingsregeling blijft dus voor mensen die nu nog geen zonnepanelen hebben.'Alle energieopwekking moet duurzaam. "Ook investeren we in eerlijke productie van zonnepanelen, windmolens en batterijen. Zoveel mogelijk dicht bij huis en altijd met strenge eisen aan duurzaamheid, natuur en mensenrechten. Er komen goedkope leningen en (fiscaal) goede regelingen voor het opwekken en opslaan van energie op wijkniveau. Coöperatief eigendom wordt gestimuleerd en de subsidieregeling coöperatieve energieopwekking wordt uitgebreid."

Salderen moet blijven, maar wel met een twist. "Juist mensen die nu nog geen zonnepanelen hebben, moeten in de toekomst kunnen profiteren van het financiële voordeel van salderen. De huidige salderingsregeling blijft dus voor mensen die nu nog geen zonnepanelen hebben. De regeling wordt afgebouwd voor mensen die al wel zonnepanelen hebben, met inachtneming van de terugverdientijd."

Auto's op fossiele brandstroffen vervangen door elektrische auto's vindt de partij geen goed idee. "Het een-op-een vervangen van alle auto’s in Nederland door elektrische voertuigen legt een te
groot beslag op de wereldvoorraad van benodigde grondstoffen. Daarom zetten we in op het verminderen van het autobezit door te investeren in openbaar vervoer en het fiscaal aantrekkelijk maken van deelmobiliteit."

• Volgende pagina 14. Piratenpartij