Jaaroverzicht: fullframe-camera's winnen terrein

Video op dslr en Micro Four Thirds

Er hebben in 2008 op fotografiegebied weinig echt grote verschuivingen plaatsgevonden. Wel is een aantal belangrijke trends te signaleren. De meeste productaankondigingen vonden plaats vlak voor of tijdens de twee fotografiebeurzen die dit jaar werden gehouden. De eerste, de PMA2008, vond eind januari van 2008 plaats, terwijl de Photokina 2008 in Keulen in september van start ging.

Video op een dslr
Het jaar 2008 markeert de komst van het opnemen van video op dslr's. Compactcamera's hadden de videofunctionaliteit al langer, maar tot dusver was het niet mogelijk gebleken om deze ook op de grotere beeldsensor van een dslr werkend te krijgen. Eerst doken geruchten op dat de Nikon D90, de opvolger van de populaire D80, videofunctionaliteit zou krijgen. Deze werden bij de introductie van de camera door Nikon bevestigd. De D90 kon hd-video met maximaal 720p opnemen bij een framerate van 24Hz. Niet veel later volgde Canon met de Eos 5D Mark II die video met een resolutie van 1080p met maximaal 30 beelden per seconde op kon nemen. Deze dslr was echter een stuk duurder en daardoor buiten het bereik van vele amateurfotografen.

De techniek staat echter nog in de kinderschoenen, want bijvoorbeeld bij de geteste D90 reageert de automatische aanpassing van de belichting erg nerveus en bovendien kan bij beide dlsr's maar weinig handmatig ingesteld worden. Ook een onhebbelijke eigenschap van cmos-beeldsensors is dat bij het heen en weer bewegen van de camera een effect op kan treden waarbij objecten in gelatine lijken te veranderen vanwege het proces van uitlezen van de gegevens van de beeldsensor. De verwachting is echter wel dat video op dslr's gemeengoed gaat worden en dat de technologie verder verbeterd zal worden.

Micro Four Thirds
De hang naar kleiner en lichter was ook de insteek voor de ontwikkeling van het Micro Four Thirds-systeem dat Panasonic samen met partner Olympus ontwikkelde. Deze twee kondigden de nieuwe lens-mount aan op 5 augustus dit jaar. Het bijzondere van het nieuwe systeem is het ontbreken van een opklapbare spiegel; hierdoor kon de afstand tussen de mount en de beeldsensor worden verkleind. Door het schrappen van het spiegelhuis kan de gehele camera kleiner worden. Panasonic heeft al zijn Lumix DMC-G1 uitgebracht en deze kan ook in verschillende kleuren geleverd worden. Door zijn grootte en kleurstellingen is de verwachting dat de G1 veel vrouwen aan zal spreken. Olympus toonde op de Photokina 2008 een mockup van een Micro Four Thirds-model dat er in tegenstelling tot de G1 van Panasonic minder als een verkleinde dslr uitziet en eerder als een compactcamera met vaste lens. Het is niet bekend wanneer deze camera van Olympus zal worden uitgebracht.

Fullframe komt beschikbaar voor breder publiek

Het jaar 2008 is ook de opkomst van de fullframe-dslr. Canon bood al enige jaren zijn enigszins betaalbare Eos 5D-fullframe, maar op 1 juli kreeg deze gezelschap van de D700 van Nikon. Het toestel had dezelfde 12,1-megapixel FX-beeldsensor als de D3, die een jaar eerder werd uitgebracht, en was net als die camera ook goed bruikbaar in situaties met weinig licht vanwege de lage ruis bij hoge iso-waarden. De D700 was, in tegenstelling tot de Eos 5D, bestand tegen weersinvloeden en hij beschikte over een ingebouwde flitser. Ook kon de D700 meer foto's per seconde nemen.

De vreugde voor Nikon was echter van relatief korte duur. Niet alleen kondigde Canon vlak voor de Photokina 2008 de opvolger van de Eos 5D, de Mark II-versie met een 21 megapixel cmos-beeldsensor, aan, maar ook bracht Sony zijn langverwachte Alpha A900 uit met een 24,6 megapixel cmos-sensor. De consument was, en is, de lachende partij bij deze concurrentiestrijd.

Vlak na de Photokina-beurs doken geruchten op dat Nikon nog een highend-dslr voor het einde van het jaar zou aankondigingen en op sommige sites werd beweerd dat Nikon zelfs in het segment voor middenformaatcamera's zou stappen, maar het uiteindelijke resultaat was iets minder sexy in de vorm van de D3x-dslr. Volgens Nikon de 'boss' op fotografiegebied met een 24,5 megapixel cmos-beeldsensor in een D3-behuizing, maar op internet klonk gemor vanwege de hoge adviesprijs van 8000 euro. Voor de Alpha A900 met een ogenschijnlijk vergelijkbare beeldsensor vraagt Sony een fractie van die prijs. Nikon wilde niet bevestigen dat Sony de sensor produceert, maar wijst erop dat Nikon verantwoordelijk is voor het ontwerp en de specificaties. Dat de beeldsensor in de D3x beter presteert dan de sensor in de A900 van Sony werd overigens al snel duidelijk aan de hand van fotovergelijkingen van iso-waarden tussen de twee. De D3x is vanwege zijn stevige bouw met stof- en waterbestendige naden ook meer een tegenhanger van de professionele Eos 1Ds Mark III van Canon, dan de eerder genoemde Eos 5D Mark II en de Alpha A900. De straatprijs van de D3x is overigens al gezakt naar bijna 7000 euro.

Middenformaat naar meer dan 50 megapixels
Hasselblad, Phase One en Leaf konden door de grotere afmetingen van de middenformaat-beeldsensors het aantal megapixels van de dslr's van Nikon, Canon en Sony eenvoudig voorblijven en introduceerden dit jaar camera's met een beeldsensor van 50 megapixels of meer. Middenformaat-camera's zijn nog steeds het formaat bij uitstek voor onder meer professionele studiofotografie.

Red en Leica
Red en Leica zijn de eigenzinnige buitenbeentjes in fotografieland. Zo kondigde de eerste een modulair, professioneel camerasysteem aan voor fotografie en video, terwijl Leica zijn professionele S2-dslr introduceerde. Deze camera is voorzien van een 37MP-beeldsensor waarvan de grootte tussen die van een fullframe- en middenformaatvariant in ligt. Met deze tussenmaat denkt Leica een niche in de fotografiemarkt te hebben gevonden en het bedrijf heeft de samenwerking met Phase One gezocht voor de ontwikkeling van software voor het bewerking van de raw-bestanden.

Instap-dslr's voeren boventoon

Vooral Sony kwam dit jaar goed uit de startblokken. Op de CES 2008-beurs voor consumentenelektronica kondigde het bedrijf de Alpha A200 aan, een instap-dslr met een ccd-beeldsensor met 10,2 megapixels die gezien werd als de opvolger van de oudere A100. Deze laatste was de eerste dslr die Sony uitbracht na de overname van de fotografiedivisie van Konica Minolta in 2006.

Vlak voor de PMA2008-beurs kondigde Sony nog twee Alpha-modellen aan, de Alpha A300 en de A350. Deze vielen vooral op vanwege hun kantelbare scherm en het gebruik van een speciaal systeem voor Live View, waarbij de snelle autofocus via fasedetectie nog steeds gebruikt kon worden. De Alpha A300 was uitgerust met de beeldsensor van de Alpha A200, terwijl de Alpha A350 voorzien was van een ccd-beeldsensor met 14,6 megapixels.

Ook Nikon liet zich niet onbetuigd in het goedkopere dslr-segment en het bedrijf introduceerde de D60. Dit was echter niet veel meer dan een D40X in een ander jasje met enkele nieuwe snufjes. Live View-functionaliteit ontbrak en gebruikers hadden eigenlijk een aankondiging verwacht van de opvolger van de D80, een dslr voor de gevorderde amateurfotograaf.

Canon lanceerde eind januari de succesvolle Eos 450D met een cmos-beeldsensor met 12,2 megapixels die de Eos 400D af moest lossen in het goedkopere segment. Maar als snel deden geruchten de ronde dat Canon met nog een dslr zou gaan uitkomen. Deze zou onder de Eos 450D gepositioneerd worden en vier cijfers voor de 'D' krijgen. Hoewel dit eerst werd afgedaan als een fabeltje introduceerde Canon in juni van dit jaar zijn Eos 1000D om tegenwicht te bieden aan de vele instapmodellen van onder meer Pentax, Olympus, Nikon en Sony.

Pentax begon dit jaar sterk. Het bedrijf, onderdeel van Hoya, kondigde in januari 2008 de K20D en de K200D aan, respectievelijk de opvolgers van de K10D en de K100D. Beide nieuwe dslr's van Pentax hadden, net als de Sony-dslrs, beeldstabilisatie ingebouwd en waren bestand tegen stof en waterdruppels. Vooral in de prijsklasse van de K200D werd dat laatste niet geëvenaard.

Net als Canon met zijn Eos 1000D, bleek ook Pentax nog een goedkoper model in petto te hebben en introduceerde het zijn K-m-model vlak voor aanvang van de Photokina 2008. Pentax schrapte hiervoor de stofdichte en waterwerende naden en ook de lcd bovenop de K200D moest het veld ruimen. Speciaal voor de K-m bracht Pentax ook een lenzenserie uit voorzien van een plastic mount om op gewicht en kosten te besparen. Op 1 december dit jaar kondigde het bedrijf aan dat er ook een witte variant van de K-m-dslr zou worden uitgebracht.

De fotografiemarkt in 2009

De verwachting is dat Nikon met een vervanger komt voor zijn D60 omdat deze een aantal noodzakelijke features mist zoals live view. Ook zal de 12,1MP-cmos-beeldsensor van de D90 waarschijnlijk zijn weg vinden naar de onderkant van de markt. Verder biedt de huidige productlijn ruimte voor een D700 met de nieuwe hoge resolutie-beeldsensor van de D3x en is de D300 mogelijk toe aan een productrefresh.

Het instap- en middensegment, is met de Eos 1000D, de 450D en de nieuwe Eos 50D redelijk voorzien, maar de geruchten over productintroducties van Canon concentreren zich meer op het professionele segment. Mogelijk dat het bedrijf in de zomer een Eos 1D Mark IV aan gaat kondigen, maar naar de specificaties is het gissen. Olympus heeft eindelijk weer wat balans in zijn lineup met de recente aankondiging van de E-30-dslr voor de gevorderde amateur. Samen met Panasonic zal het nieuwe Micro Four Thirds-formaat worden uitgebreid met onder meer nieuwe lenzen en een versie van de Lumix DMC-G1 die de mogelijkheid heeft om video op te nemen.

Ook Sony heeft zijn huidige dslr-lineup redelijk compleet. Mogelijk zit er nog een echt professionele dslr aan te komen. Zo hoorden we op de Photokina 2008 meerdere medewerkers van Sony op de stand benadrukken dat de Alpha A900 niet geschaard moet worden onder de professionele dslr's zoals de D3 van Nikon en de Eos 1D(s) van Canon. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat de naden niet gesealed zijn en de batterijgreep niet geïntegreerd is in de body.

Sigma, Samsung en Fujifilm
Stilstaan is achteruitgang en dat geldt in het bijzonder voor de dslr-markt. Sigma, Samsung en Fujifilm zitten hierbij in de gevarenzone. Zo kondigde Sigma op de Photokina nog wel een SD15 aan met een grotere lcd, maar deze dslr bevatte nog steeds dezelfde Foveon-beeldsensor als van de SD14. Ook Samsung wilde onder meer de Nederlandse markt groots betreden met zijn GX-20, de evenknie van Pentax' K20D, maar na de officiële introductie van het apparaat, waarbij stevige kritiek werd geuit op de hoge adviesprijs, werd er weinig meer van vernomen.

Op de Photokina in Keulen was de Fujifilm Finepix S5 Pro in geen velden of wegen te bekennen. De firma kondigde wel een 3d-systeem aan, bestaande uit een 3d-camera, -fotolijstje, en -printer, en het bedrijf introduceerde een nieuwe lichtgevoelige beeldchip voor compactcamera's.

Reacties (24)

[PrinsEdje80]

Wat ik hoop voor het komend jaar is dat de full-frame sensoren echt door gaan breken. Het geheel levert dan slechts een 1x crop-factor op (per definitie), maar dan kun je dit wel met ontzettend leuke lenzen gebruiken voor hoge lichtopbrengst. En natuurlijk 'verniel' je de focal-length en diafragma niet door een crop-factor > 1. Ze zijn alleen duur op dit moment.

Mochten er meer full-frames komen, is de verwachting dat er ook meer ISO 50 (of misschien zelfs ISO 25 oid) instellingen komen voor de camera's?

[ISaFeeliN]

Je kan op een 1.6 crop camera (canon bijvoorbeeld) ook gewoon de 85/1.2L of de 50/1.0L gebruiken hoor.. daarvoor heb je niet een FF nodig. Uiteraard geldt nog wel dat een grotere sensor in verhouding ook grotere photocellen heeft, die op hun buurt weer gevoeliger (of eigenlijk efficienter zijn) in het omzetten van licht in electriciteit omdat ze minder ruis produceren.

Voor mij geld het grootste verschil je FOV, die bij een FF camera uiteraard wider is. Stel dat je met een 85 lens een gezichtsportret maakt. Als je dat met dezelfde lens op een 1.6 crop camera gaat maken, dan moet je dus verder weg staan omdat je FOV nauwer is. Dat geeft dus ook een heel ander gezicht op de foto.

Met een 50mm lens op een 1.6 camera kan je nog redelijk een gezichtsvullend protret maken. Op een FF camera sta je dan echt te dichtbij en zal de neus van het model groter worden (minder flatterend dus). Op een crop camera kan een 50mm dus wel een gezichtsportret lens zijn, maar op een FF camera moet je dan echt een 85mm pakken.

Wat betreft je ISO vraag, ik denk het niet, dat is meer weggelegd voor de studio camera's denk ik, waar vaak meer dan genoeg licht aanwezig is. De meeste sensors zijn native 100 ISO (Canon), of 200 ISO (Nikon) en dat gaat denk ik niet veranderen.

[cosmoOo]

Een 50mm op crop lijkt idd een beetje op een standaard portret lens op FF (85mm) maar dat effect van die grote neus krijg je ook op een crop camera, dat is nu ook net het probleem. Crop is ook echt crop dus hetzelfde effect als foto op FF maar dan alleen het middelste gedeelte gebruikt. Een buiten proportionele neus blijft dus wel een buiten proportionele neus met een 50mm lens

[ISaFeeliN]

nee, de afstand van camera tot onderwerp verandert ook, en dus ook de vertekening.

[gratis_vodka]

Ik snap even niet wat full frame te maken heeft met leuke lenzen voor hoge lichtopbrengst?

Op een crop camera kun je die namelijk net zo goed gebruiken, net als dat low iso modes ook los staan van de sensor grootte. Het is wel verrekte handig, dat ben ik met je eens.

FF maakt qua scherptediepte wel een verschil met crop camera's, misschien dat je dat bedoeld?

[angelina]

Hij doelt op de crop factor van de sensor, 1,5x bij Nikon en 1,6 of 1,3 bij Canon. Zo wordt een 11mm opeens een 16mm, minder wide angle dus. Mensen met een telelens hebben er juist wel baat bij. 300mm wordt 450mm, zet je die op een FF camera dan blijft 300mm met 1x gewoon 300mm.
Dus fotografeer je veel landschappen dan heb je meer aan een full frame.

[gratis_vodka]

ah duidelijk, maar goed, 't heeft natuurlijk geen impact op de lichtopbrengst van zo'n lens. f/4 of f/2.8 blijft precies hetzelfde.

Anyway, zelf hou ik wel van landschappen met enige mate van tele erin; mijn favoriete landschapslens is de 135mm (fixed lens). Op een volledige kleinbeeld overigens, dat wel

Wat nog wel een uitdaging is voor mensen die overstappen in 2009: die hebben lenzen gekocht welke qua effectieve lengte goed bij hun cropcamera passen, maar zouden in een situatie kunnen komen waarbij ze merken dat het FF equivalent voor hen persoonlijk minder prettig werkt.

Het grote voordeel van FF voor mij in ieder geval is de beperkte scherptediepte.

[PrinsEdje80]

Elke keer als ik over FF sensoren las (en misschien heb ik dat verkeerd begrepen) dan lees ik over een hogere lichtgevoeligheid...

Misschien dat dan de opmerking met betrekking tot lenzen verkeerd was, maar ik doelde echt wel op gevoeligheid (sensitivity).

Dan is de vraag: is de pixelgrootte hetzelfde tussen de twee type sensoren? Zo ja, dan is er idd niet aan de hand voor de gevoeligheid. Zo nee, dan zijn er twee opties: 1) ze zijn groter, dan is de gevoeligheid waarschijnlijk beter, omdat er meer fotonen per pixel zijn; 2) ze zijn kleiner, dan is de gevoeligheid waarschijnlijk slechter, minder fotonen per pixel. Mocht het gevalletje 2) zijn, dan verwacht ik dat de techniek vooruit gegaan is en dit deels kan compenseren met betere chips/pixels.

[B64]

Ik denk het toch niet hoor.
Ten eerste is een FF beeldchip veel duurder te produceren (er passen minder chips op een platter, dus is het uitvalpercentage een stuk groter als er een foutje op de platter zit).
Ten tweede zit niet iedere DSLR-fotograaf te wachten op een grotere en zwaardere camera/lens-combinatie die het gevolg is van zo'n omschakeling.

Het zal er uiteindelijk wel op neer gaan komen dat FF de standaard wordt voor de 'gevorderde' fotograaf (zeg maar vanaf een Nikon D90/Canon EOS 50D - de opvolgers daarvan dus), en daaronder blijven de camera's een APS-C formaat chip gebruiken.

Ben alleen benieuwd wat Olympus dan gaat doen - teruggrijpen op de OM-vatting?

[satoer]

De verwachting is dat Nikon met een vervanger komt voor zijn D60 omdat deze een aantal noodzakelijke features mist zoals live view.

Nikon mag met dat "live view" wel eens even beter kijken naar Sony. Ik heb een D700 waar ik echt onwijs tevreden mee ben, maar die live view is waardeloos tenzij je met de hand focust. Met auto focus klapt die de spiegel omlaag (en zie je dus niets meer) om te focussen, en de contrast focus manier werkt al helemaal voor geen meter. M'n pa heeft een a350 van Sony, en daarbij werkt de liveview wel erg goed. Scherpstellen zonder de spiegel omlaag te klappen, net als een compact camera. Overigens gebruik ik het zelden (mede omdat het zo waardeloos werkt) maar in soms is het wel makkelijk om een shot in een moeilijke positie te maken.

[bloody]

zal wel aan mij liggen, maar ik kan in het artikel geen uitleg vinden wat nu een full-frame camera precies is en hoe die zich onderscheidt van de niet-full-frame varianten.

[simon]

http://en.wikipedia.org/wiki/Full_frame

Het formaat van (in dit geval de sensor) het lichtgevoelige oppervlakte. 35 mm, noemt men full frame. Dat is dus 't zelfde als gewone rol film (van bijv 24 of 36 opnamen, de rolletjes zoals jij ze kent). Crop is 1.5 of 1.6 keer kleiner. Het gevolg hiervan is dat bijv je 35 mm lens (dat is het brandpuntsafstand, en bepaalt de kijkhoek) een kleinere kijkhoek heeft. Dus, je hebt lenzen die minder millimeters hebben nodig voor een vergelijkbare kijkhoek.

Minder millimeters betekent ook een langere scherptediepte, wat niet altijd even wenselijk is. Daarnaast leveren kleinere sensoren slechtere signal-noise prestaties omdat ze over 't algemeen meer pixels per mm² hebben.

[ShellGhost]

Ik blijf het een rare ontwikkeling vinden, video opnemen met een spiegelreflex....
Live view kan ik helemaal inkomen ook al gebruik ik het (nog) niet.
Maar video recording......?

Toen de 40D uitkwam voelde ik me wel aardig genaaid toen Canon zo snel de 50D uitbracht.
Dus ik ben wel benieuwd of ze inderdaad nu "al" een opvolger voor de 1D MIII uit gaan brengen.....

[B64]

Gezien het aantal mensen dat filmpjes maakt met hun mobiel en/of compact camera, vind ik video recording op een SLR niet zo'n raar idee hoor. En na live view was dit maar een klein stapje.

[Verwijderd]

Stilstaan is achteruitgang en dat geldt in het bijzonder voor de dslr-markt. Sigma, Samsung en Fujifilm zitten hierbij in de gevarenzone. Zo kondigde Sigma op de Photokina nog wel een SD15 aan met een grotere lcd, maar deze dslr bevatte nog steeds dezelfde Foveon-beeldsensor als van de SD14.

Samsung heeft heel erg weinig kosten aan hun DLSR's aangezien het Pentax camera's zijn met iets andere software en Samsung logo.
Fujifilm heeft een probleem qua resolutie maar hun finepix S5 Pro maakt hele mooie foto's met mooie diepe kleuren, dankzij de fuijfilm sensor.
Sigma probeert IMO ogen eerst het belangrijkste kritiek punt aan te pakken. Ik hoop wel dat na de overname van Foveon de ontwikkeling sneller zal gaan en dat ik hopelijk over niet al te lange tijd een full-frame Foveon sensor zal zijn. Hopelijk met 24, 36 of 48 MPixels.

Ik dat geen enkele van de genoemde fabrikanten in de gevaren zone zit. Ze hebben andere producten waar ze het gros van het geld aan verdienen. Ze hebben de camera divisie niet nodig om te overleven.

Ik hoop dat zowel Sigma als Fujifilm niet zullen stoppen met het maken van DSLR's vanwege hun afwijkende sensors (van de bayer sensor). Ik ben zelf Sigma gebruiker en fan, ben met smacht op een full-frame Sigma DSLR aan het wachten.

[Jochem]

Ik mis echt een overview of the top-level point-n-shoots zoals de Canon G10, Panasonic Lumix LX3 en enkele anderen. Dit camera segment onder de SLR maar boven de budget camera's zijn erg interessant voor mensen die niet altijd de slr willen meenemen maar slechts weinig aan kwaliteit willen inboeten.

[Verwijderd]

Wat dat betreft mis ik een jaar overzicht van -juist- de 'budget' camera's, het stukje gaat toch voornamelijke over de dSLR markt. Wel hebben ze even het micro 4/3rds systeem genoemd, wat ook enigszins binnen jouw verhaal past - beetje tussen de P&S en de dSLR in; jammer dat ze alwéér om een of andere reden het nodig vinden om te zeggen dat dit systeem vooral vrouwen aan zal spreken.

Aan de andere kant zijn er niet echt veel ontwikkelingen geweest in het P&S en midden segment geweest... wel in de software (gezicht herkenning, glimlach herkenning (wtf), in-camera pano assistenten, etc.), maar verder niet echt.. Uitzonderingen als de Casio EX-F1 (die ook trendsetter blijkt te zijn, steeds meer cameras hebben hoge frame rates) daargelaten.

[MadButcher]

Wat van mij flink mag verbeteren is het dynamisch bereik van zowel sensoren als monitoren (anders heb je er natuurlijk niks aan).

Het menselijk oog heeft een veel groter bereik dan beide electronische apparaatjes.

Ook de kleurenruimte mag van mij gaan overeenkomen met het menselijk oog.

Kwa resolutie zitten we aan de grens van het glas. Dus daar is weinig winst te halen.
Maar kwa dynamisch bereik en kleurenruimte dus des te meer.

[Reactie gewijzigd door MadButcher op 22 juli 2024 14:18]

[zonoskar]

Ik vind vreemd dat de introductie van de 50D niet specifiek genoemd wordt. Dit is toch de DSLR met de hoogste pixel dichtheid (meeste pixels op een 1.6 crop camera) die ook dit jaar geïntroduceerd is.

[Verwijderd]

Het ligt er zo wie zo aan wat je eisen zijn.
Wat wil je er precies mee doen?

Het enigste gevoel dat ik bij je vraag heb is dat je een camera wil hebben voor een lage prijs.

1) Hoeveel wil je de camera gaan gebruiken?
2) Wat voor een soort afdrukken wil je maken?
3) In welk soort omgevingen wil je camera gebruiken. Thuis of ook in regenwoud en woestijn?
4) Als je SDLR fotografie goed bevalt wil je een meer geavanceerde camera kopen?
5) Welke accessoires zijn belangrijk?

[zonoskar]

Misschien moet je je vraag even in het [starters] Ik wil een dSLR, wat nu? Deel 4 topic vragen, daar wordt je beter geholpen dan hier.