Energieleverancier Vandebron heeft aangekondigd een terugleverheffing te gaan berekenen voor klanten met zonnepanelen. Deze aankondiging leidt tot veel verontwaardiging en roept heel veel vragen op. In dit beknopte artikel bespreken we de vijf belangrijkste.
Wie gaat dit treffen en wat betekent dat concreet?
De nieuwe heffing gaat alle nieuwe - en uiteindelijk ook de bestaande - klanten van Vandebron treffen die jaarlijks meer dan 5kWh aan zonnestroom terugleveren. Vanaf dat punt, met een maximum van 5.000kWh, berekent het bedrijf vaste terugleveringskosten per dag. Inclusief btw komen die neer op 4 tot 46 euro per maand. Dat is een aanzienlijke lastenverhoging die de energierekening op jaarbasis met 552 euro kan verhogen. Dit treft dus expliciet huishoudens met zonnepanelen - klanten zonder panelen zouden vanaf dat moment juist relatief gunstige stroomtarieven betalen. De kans is groot dat andere energieleveranciers het voorbeeld van Vandebron zullen volgen.
Huh? De overheid wilde toch juist dat huishoudens verduurzamen door zonnepanelen te kopen en zo meer duurzame energie op te wekken?
De overheid heeft de salderingsregeling in het leven geroepen om de opwek van duurzame energie te bevorderen, zodat het voor huishoudens betaalbaarder is om te investeren in zonnepanelen. Door de salderingsregeling kun je je overcapaciteit in de zomer een-op-een wegstrepen tegen het verbruik in de winter, wat zeker in combinatie met een lucht-lucht- of lucht-waterwarmtepomp erg handig is. Het stroomnet functioneert daarbij als een soort accu, maar die situatie is op de lange termijn niet houdbaar.
De salderingsregeling werd in Nederland in 2004 ingevoerd door het kabinet-Balkenende II, met als doel om particulieren en kleine bedrijven te stimuleren om te investeren in zonnepanelen. Door de regeling kunnen ze de elektriciteit die ze opwekken en terugleveren aan het net wegstrepen tegen de elektriciteit die ze van het net afnemen.
De regeling betrof een tijdelijke subsidie van de overheid. Pas onlangs is besloten dat deze subsidie wordt afgebouwd tussen 2025 en 2031, al kan dit mogelijk nog veranderen door de val van het kabinet. Nederland heeft inmiddels de meeste zonnepanelen per hoofd van de bevolking in de hele EU, dus beduidend meer dan huishoudens in Frankrijk, Spanje, Italië en Griekenland, terwijl de situatie daar in technische zin veel gunstiger is.
Het opwekken van duurzame stroom via zonnepanelen helpt om de opwekking van elektriciteit te vergroenen, maar het terugleveren vormt een belasting voor het net. Idealiter zou stroom zoveel mogelijk lokaal moeten worden opgewekt en meteen worden gebruikt, maar dat gebeurt meestal niet. Er is steeds vaker sprake van productie van overtollige energie, waardoor de elektriciteitsprijs negatief wordt, al is op jaarbasis het aantal uren waarin dit gebeurt beperkt.
Energieleveranciers moeten daardoor steeds vaker meer betalen voor de teruggeleverde stroom dan wat het hen kost om die stroom in te kopen op de groothandelsmarkt. Bovendien leidt het succes van de regeling ook tot steeds meer technische problemen, zoals spanningsfluctuaties, onbalans en netcongestie. Zo lang de salderingsregeling nog van kracht is, is er voor eigenaren van zonnepanelen geen financiële prikkel om de opgewekte stroom zelf te gebruiken of te investeren in energieopslag, zoals thuisaccu’s.
Na het uitfaseren van de regeling is het de bedoeling dat huishoudens hun eigen zonnestroom zoveel mogelijk zelf consumeren. Voor het restant dat overblijft en wordt teruggeleverd, volgt een (nog onbepaalde) vergoeding.
:strip_exif()/i/2004864206.jpeg?f=imagenormal)
Waarom doet Vandebron dit?
De stap van Vandebron komt niet in directe zin voort uit overheidsbeleid, maar is een eigen initiatief. Volgens het bedrijf is de stap nodig vanwege 'de uitdagingen van de energietransitie'. Men stelt dat de kosten van het terugleveren van elektriciteit steeds hoger worden, in de eerste plaats voor leveranciers en netbeheerders, maar daardoor ook voor klanten. Ook op momenten met negatieve energieprijzen moeten bedrijven als Vandebron aan klanten met reguliere contracten dezelfde prijs voor teruglevering betalen als die klanten zelf betalen bij stroomafname, terwijl de leveranciers zelf geld moeten toeleggen om de overtollige energie kwijt te kunnen.
Vandebron: "Vanwege de explosieve toename van zonne-energie (en teruglevering) lopen de kosten steeds verder op. Vandebron heeft daarom besloten om dit eerlijker te verdelen en de kosten in rekening te brengen bij degenen die ze veroorzaken. Op deze manier betaalt iedereen een eerlijke prijs voor zijn verbruik en teruglevering." Directeur Kim Verdouw zei tegen de NOS: “Het alternatief is om de kosten te blijven verdelen. Maar dan krijg je dus dat de buurvrouw zonder panelen betaalt voor de buurvrouw met panelen. Dat vinden wij oneerlijk."
De voordelen van de salderingsregeling komen nu ten goede aan de bezitters van zonnepanelen. Huishoudens zonder panelen - die soms simpelweg geen mogelijkheid hebben om ze te plaatsen - betalen hier indirect aan mee, terwijl ze minder netbelasting veroorzaken. Dit is een gevolg van overheidsbeleid, maar energieleveranciers en netbeheerders staan nu voor extra kosten. Het aantal zonnepanelen is exponentieel gestegen, waardoor het uit de pas is gaan lopen met de netverzwaring en andere investeringen in het kader van de energietransitie. Tegelijkertijd moeten regels en beleid worden aangepast, wat enorm veel tijd kost.
Dat het kabinet-Rutte IV nu is gevallen, heeft mogelijk grote gevolgen voor energieleveranciers en netbeheerders. Het is immers denkbaar dat de uitfasering van de salderingsregeling nog verder opschuift, terwijl over een aantal andere grote aanpassingen, voor een nieuwe elektriciteitswet, op politiek niveau nog geen knopen zijn doorgehakt. Zo mogen netbeheerders in Nederland bijvoorbeeld zelf geen bufferopslag, bijvoorbeeld in de vorm van buurtaccu’s, plaatsen. Beslissingen worden dus vooruitgeschoven terwijl de problemen rondom netcongestie en overcapaciteit steeds groter worden.
Dit verklaart de netelige positie van de netbeheerders en energieleveranciers, maar door op deze manier maatregelen te treffen worden de spelregels van de salderingsregeling plotseling aangepast, wat gevolgen heeft voor de terugverdientijd van zonnepanelen. En het is dan weer de vraag hoe eerlijk dat is.
Mag dit zomaar?
Het toezicht op energieleveranciers en de energiemarkt in Nederland wordt uitgevoerd door de Autoriteit Consument & Markt (ACM). De ACM houdt toezicht op de energiemarkt om te zorgen voor eerlijke concurrentie, consumenten te beschermen en de continuïteit en betrouwbaarheid van de energievoorziening te waarborgen.
Consumenten kunnen een klacht indienen bij de ACM als zij het niet eens zijn met de terugleverheffing. De ACM kan in principe echter alleen ingrijpen als die heffing in strijd is met wet- en regelgeving of als de belangen van consumenten er overduidelijk mee worden geschaad. Het is de vraag of de ACM vindt of dat laatste aan de orde is.
Als het alleen nieuwe klanten of bestaande klanten met een variabel contract betreft, is de voorwaarde simpelweg dat tariefswijzigingen duidelijk en tijdig aan de consument worden gecommuniceerd. Zij hebben vervolgens de mogelijkheid om voor een andere leverancier te kiezen, al is dat uiteraard niet zinvol als andere energieleveranciers hetzelfde gaan doen als Vandebron.
Wat doen andere energieleveranciers?
Het vermoeden is dat andere energieleveranciers zullen volgen. Zij zitten namelijk met dezelfde problemen en hebben gelijke overwegingen. Het is verboden dat bedrijven onderling afspraken maken en zo de marktwerking verstoren, maar ze kunnen wel zelf kiezen om hun prijzen te verhogen of verlagen.
Van medetweaker Geert Wirken, CTO bij Keuze.nl, vernamen wij dat dit in feite al gebeurt, zij het op een minder transparante manier dan hoe Vandebron het nu gaat doen. Zo bieden Innova Energie, Mega en Budget Energie sinds kort geen cashback - oftewel welkomstkorting voor nieuwe klanten - meer. Dit scheelt 150 tot 190 euro per jaar. Coolblue Energie verhoogde zijn vaste leveringskosten van 7,10 naar 11,89 euro per maand; dat is 57,50 euro per jaar. Dit werd ontdekt door het geautomatiseerd crawlen van alle energietarieven. De energieleveranciers lijken dit bij alle prijsvergelijkers te doen, dus ook bij Gaslicht, Pricewise, Independer en Overstappen.nl. Op hun eigen sites doen ze dit nog niet, behalve Vandebron. Andere energieleveranciers verhogen juist weer de vaste leveringskosten, meldde BNR gisteren. Dit kan een voorbode zijn van een verslechtering van het aanbod in de hele markt.
Forum
Op het forum loopt een levendige discussie over dit onderwerp