De directeur van de Duitse privacywaakhond zegt dat de komende EU-auteursrechtrichtlijn tot aanzienlijke databeschermingsproblemen kan leiden. Hij stelt dat door uploadfilters een scenario dreigt van enkele grote partijen die in toenemende mate data van gebruikers zullen verzamelen.
In zijn positie als hoofd van de Bundesbeauftragte für den Datenschutz und Informationsfreiheit erkent Ulrich Kelber dat de nieuwe EU-auteursrechtrichtlijn uploadfilters niet verplicht stelt, maar dat de richtlijn in de praktijk wel tot de instelling van deze filters zal leiden. Hij stelt dat met name kleine platforms en serviceproviders niet in staat zijn licentieovereenkomsten te sluiten met alle denkbare rechthebbenden.
Daarnaast zijn deze kleinere partijen volgens hem ook niet in staat om hun eigen uploadfilters in te stellen, wat Kelber omschrijft als een 'immense programmeeropgave'. In plaats daarvan zullen ze terugvallen op tools, filters en technologie van grote it-bedrijven, zoals dat nu ook al gebeurt bij andere zaken zoals analysetools, waarbij de bouwstenen van Facebook, Amazon en Google door vele apps, websites en diensten gebruikt worden, schrijft de directeur.
Uiteindelijk zal een dergelijk door hem genoemd 'oligopolie' ervoor zorgen dat er minder leveranciers voor filtertechnieken komen, waardoor deze kleine groep min of meer al het internetverkeer van relevante platforms en diensten beheert, aldus Kelber. Daarmee krijgen ze volgens hem verreikende informatie over alle gebruikers in handen.
De directeur stelt dan ook dat de huidige plannen voor de EU-auteursrechtrichtlijn als bijeffect een 'acuut gevaar' met zich meebrengen, namelijk een verdere concentratie van data in het geval van een oligopolie van providers. Kelber vindt dat juist het tegenoverstelde bereikt moet worden, zeker tegen de achtergrond van het recente besluit van het Bundeskartellamt, dat in januari Facebook beval te stoppen met het verzamelen van bepaalde gegevens in Duitsland.
Kelber stelt dat de EU duidelijk moet zijn over zijn claim dat platformbeheerders ook zonder uploadfilters aan de uit de EU-auteursrechtrichtlijn voortvloeiende verantwoordelijkheden kunnen voldoen, zoals over de manieren waarop dat dan kan. "In dat licht kijk ik erg uit naar de door de Commissie aangekondigde aanbevelingen over hoe met de nieuwe regels moet worden omgegaan". Als dit niet duidelijk wordt gemaakt, vindt Kelber dat de regels 'fundamenteel moeten worden gewijzigd vanuit het oogpunt van databescherming'. "De noodzaak om auteurs een modern ondersteunend auteursrecht te bieden mag niet ten koste gaan van de privacy van de internetgebruikers", stelt hij.
Het onderdeel van de richtlijn waar de kritiek van Kelber zich op richt, is artikel 13. Dat artikel zorgt ervoor dat platforms aansprakelijk worden als gebruikers auteursrechtelijk beschermd materiaal uploaden. Critici zijn bang dat het regime van artikel 13 onvermijdelijk leidt tot het instellen van uploadfilters, omdat anders veel te snel aansprakelijkheid op de loer ligt. Bij uploadfilters is de kans vrij groot dat er sprake is van overblocking, waarbij ook materiaal wordt geblokkeerd dat niet auteursrechtelijk beschermd is of beschermd wordt door uitzonderingsregels.
Inmiddels is duidelijk geworden dat tussen 25 en 28 maart tijdens de plenaire sessie in het Europees Parlement definitief over de richtlijn gestemd gaat worden. Eerder werd achter gesloten deuren al overeenstemming bereikt over de auteursrechtrichtlijn.
De kritische Europarlementariër Julia Reda, lid van de Duitse Piratenpartij, roept inwoners van EU-lidstaten op om op 23 maart de straat op te gaan en tegen de komende nieuwe regels te demonstreren.