De EU-raad heeft de concepttekst voor de nieuwe auteursrechtrichtlijn goedgekeurd. Nederland heeft met vier andere lidstaten tegengestemd. Deze landen laten hun teleurstelling blijken en stellen dat deze regels een stap terug zijn voor de digitale interne markt.
In een korte, officiële verklaring laten Nederland, Luxemburg, Polen, Italië en Finland weten dat het eindresultaat er 'niet in slaagt om een balans te treffen tussen het beschermen van de rechthebbenden en de belangen van individuele burgers'. Op basis van die vaststelling hebben deze vijf landen geen akkoord gegeven voor de uiteindelijke tekst die op basis van de onderhandelingen tussen de Raad, de Europese Commissie en het Europees Parlement tot stand is gekomen.
De vijf tegenstemmende lidstaten stellen in de verklaring dat de doelen van de richtlijn bestaan uit 'het versterken van de interne markt en het stimuleren van innovatie, creativiteit, investeringen en de productie van nieuwe content, ook in de digitale omgeving'. De landen stellen dat de manier waarop content wordt geproduceerd, gedistribueerd en toegankelijk wordt gemaakt, door digitale technologie radicaal is veranderd. Ze willen dan ook dat de nieuwe regels deze veranderingen ondersteunen en reflecteren, maar de landen stellen vast dat de richtlijn er niet in slaagt om adequaat te voldoen aan deze doelen. Daarom achten ze de huidige tekst 'een stap terug in plaats van een stap vooruit voor de digitale interne markt'.
Ze stellen dat de richtlijn innovatie niet promoot maar juist zal hinderen en dat ook de concurrentie op de digitale interne markt negatief wordt beïnvloed. Bovendien vinden Nederland, Luxemburg, Polen, Italië en Finland dat de richtlijn in zijn huidige vorm juridische duidelijkheid ontbeert. Omdat er voor belanghebbenden onduidelijkheid zal bestaan over de uitleg van de regels, kan dat leiden tot het aantasten van de rechten van EU-burgers, zo stellen ze.
Een week geleden werd achter gesloten deuren al overeenstemming bereikt over de auteursrechtrichtlijn, inclusief de omstreden artikelen 11 en 13, waarbij het gaat over respectievelijk de 'linktaks' en 'uploadfilters'. Deze overeenstemming volgde nadat Frankrijk en Duitsland een compromis hadden bereikt. Het verzet van onder andere Nederland was onvoldoende om de tekst af te keuren. Daarvoor moesten dertien lidstaten of een hoeveelheid lidstaten die 35 procent van de EU vertegenwoordigt, tegen stemmen. In januari leek het aantal landen die tegen de EU-wettekst zijn, te groeien, maar uiteindelijk hebben dus vijf lidstaten tegen gestemd.
In de uiteindelijke tekst is ten aanzien van artikel 13 een uitzonderingspositie opgenomen voor diensten die minder dan drie jaar beschikbaar zijn, jaarlijks minder dan 10 miljoen euro omzetten en per maand minder dan 5 miljoen unieke bezoekers krijgen. Deze cumulatieve uitzonderingsregels, die waarschijnlijk alleen aan de orde zullen zijn voor een vrij kleine groep, betekenen dat kleine spelers niet hoeven te voldoen aan de verplichting om het uploaden van auteursrechtelijk beschermd materiaal op hun platforms tegen te gaan. Zij zijn dan ook niet aansprakelijk als dat toch gebeurt, ook al moeten ze wel kunnen aantonen dat ze redelijkerwijs stappen hebben ondernomen om dit te voorkomen.
Critici zijn bang dat het regime van artikel 13 onvermijdelijk leidt tot het instellen van uploadfilters, omdat anders veel te snel aansprakelijkheid op de loer ligt. Het alternatief van het sluiten van talloze licentieovereenkomsten met rechthebbenden zal in de praktijk behoorlijk lastig, zo niet onmogelijk zijn, stellen critici. Bij uploadfilters is de kans vrij groot dat er ook materiaal wordt geblokkeerd dat niet auteursrechtelijk beschermd is of beschermd wordt door uitzonderingsregels, zoals regelingen die gelden voor parodieën.
Voor de definitieve goedkeuring moet de concepttekst nog een keer door het Europees Parlement worden goedgekeurd. Deze stemming vindt tussen 25 en 28 maart of tussen 15 en 18 april plaats. Mocht de wettekst uiteindelijk definitief worden aangenomen, dan zullen de individuele lidstaten de richtlijn waarschijnlijk moeten omzetten in nationale wetgeving, waar de nodige tijd overheen kan gaan.