NASA stelt lancering van James Webb-ruimtetelescoop uit tot 30 maart 2021

De lancering van de James Webb-ruimtetelescoop is voor de tweede keer uitgesteld. De nieuwe lanceerdatum is door de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA vastgesteld op 30 maart 2021. Het uitstel is het gevolg van technische problemen.

De NASA maakt de nieuwe lanceerdatum bekend in de conclusie over een rapport dat eerder is uitgebracht door onafhankelijke onderzoekers. Dat rapport wees in mei uit dat er technische problemen zijn waarbij schroeven en sluitringen loskomen. Aanvankelijk dacht Greg Robinson, die de leiding heeft over het James Webb-project, dat dit geen verdere vertraging zou veroorzaken, maar dat blijkt nu toch het geval te zijn.

Volgens het rapport zijn de problemen grotendeels veroorzaakt door het werk van Northrop Grumman, het bedrijf dat het ruimtevaartuig en het zonneschild bouwt. Er is onder andere een oplosmiddel gebruikt bij het schoonmaken van sluitringen, zonder bij de fabrikant ervan te controleren of dat middel geschikt is. Daardoor beschadigde de ringen en moesten ze vervangen worden.

Dat er schroeven loskwamen bij een test, kwam door het feit dat deze niet strak genoeg waren aangedraaid. Meer dan een dozijn schroeven sprong los en kwam terecht in het ruimtevaartuig. Twee schroeven zouden nog niet teruggevonden zijn.

Het was eerder de bedoeling om de James Webb-telescoop in 2019 te lanceren. Dat werd begin dit jaar uitgesteld naar mei 2020, omdat er meer tijd nodig was om tests uit te voeren. Het nieuwe uitstel betekent ook extra kosten. NASA stelt het benodigde budget bij naar 8,8 miljard dollar, tien procent hoger dan het budget van 8 miljard dollar dat werd vastgesteld in 2011 bij de oorspronkelijke planning.

Een Ariane 5-raket van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA moet de James Webb-telescoop in een baan om de zon brengen, op een afstand van 1,5 miljoen kilometer van de aarde. De ruimtetelescoop kan hier uit de schaduw van de aarde en maan blijven. Een groot zonneschild blokkeert het licht en de hitte van de zon, de aarde en de maan, zodat infraroodlicht van verre objecten kan worden waargenomen. De telescoop moet heel koud zijn om het zwakke infraroodlicht op te kunnen vangen. Door het schild is de temperatuur aan de voorkant van de telescoop 85 graden Celcius, terwijl dat aan de achterkant, waar de telescoop zit, -233 graden is.

James Webb-telescoop

Door Julian Huijbregts

Nieuwsredacteur

28-06-2018 • 08:43

73

Lees meer

Reacties (73)

73
73
24
4
0
46
Wijzig sortering
Het ironische is dat tegen de tijd dat deze mechanisch zeer complexe telescoop af is SpaceX's BFR waarschijnlijk zijn eerste vluchten maakt. De JWST maakt gebruik van een spiegel waarvan twee delen (linker en rechter drie segmenten) opgevouwen worden zodat hij in de fairing van de Ariane 5-raket past. Tevens is er een zeer complex uitvouwbaar scherm aanwezig, wat de telescoop af moet schermen van lichtvervuiling van de zon. Waar ook al de nodige problemen mee zijn geweest.

De Hubble was mechanisch veel simpeler: Het was gewoon een grote spiegel in een be- en afschermende koker eromheen. Niks uitvouwbaar of bewegend (behalve de zonnepanelen), gewoon een statisch ontwerp. En het ironische is, je kan de hele JWST mét een koker eromheen (wat beter beschermt en afschermt dan een dun zonnescherm) in de BFR plaatsen.

Natuurlijk kon je ten tijde van de goedkeuring van de JWST niet weten dat SpaceX ineens zo'n enorme raket in recordtempo ging bouwen, maar het is net jammer dat er nu miljarden worden gepompt in een van de mechanisch meest complexe apparaten die de mensheid ooit ontworpen heeft terwijl het eigenlijk niet nodig is omdat je over vier jaar ook een opgeschaalde Hubble de ruimte in kan schieten.
Eerst zien dan geloven wat betreft de BFR hoor

Musk timmert hart aan de weg, en wat SpaceX voor elkaar krijgt is zonder meer indrukwekkend, maar Musk is er wel een van zwaar optimistisch/agressief plannen, en als je de helft haalt ben je alsnog beter dan alle concurrentie. Falcon heavy zou aanvankelijk ook vanaf 2013 vliegen, en de BFR is sinds een eerste aankondiging (in de vorm van ITS) ook al drastisch teruggeschaald.

een payload bouwen die alleen gelanceerd kan worden op een raket die nog lang niet bestaat, laat staan gevlogen heeft is gewoon geen strak plan
Nou... de president van SpaceX (Gwynne Shotwell) is het eens met Musk zijn deadline, en zij geeft over het algemeen wel aardig goede verwachtingen kwa deadlines. In ieder gevan een stuk beter dan Musk

Volgend jaar beginnen de eerste hops van de BFS (Het bovenste deel), ze zijn al begonnen met de constructie (in een super grote tent....)
Ik zou het geweldig vinden als dat ze lukt, maar ze zullen geheid tegen onvoorziene dingen aanlopen, dus ik wacht rustig af
Het optimisme van Musk kennen we. Maar gezien de vertraging maar ook de vorderingen die de falcon heavy de laatste 2 jaar maakt is het niet zo heel gek idee dat er met 2020 al een prototype BFR is. Gezien de ervaring die ze nu opdoen met de falcon heavy. Ik wil het ook eerst zien en dan pas geloof ik het. Maar musk kennende zal het niet lang meer duren voordat die iets als een BFR heeft klaarstaan.
Ik zie zelf niet direct hoe FH relevante ervaring voor BFR oplevert, BFR is een boosterloze stack, met compleet andere hardware dan F9/FH, if anything dan is F9B5 relevant in de zin van snelle turn arounds.

Het zou me ook niet heel erg verbazen als ca 2020 er iets van BFR de lucht in gaat, maar ik neem Musk zn planning wel met een korreltje zout
Alle ervaring is iets. Zeker voor Musk zijn doeleinden. Kijk maar naar de Tesla Model X vs Model 3. Ervaringen die ze met de X hebben opgedaan hebben ze doorgevoerd naar de 3. Ookal is het een totaal andere auto. Tuurlijk moet je de planning van Musk met een korreltje zout nemen, doe ik ook.
een payload bouwen die alleen gelanceerd kan worden op een raket die nog lang niet bestaat, laat staan gevlogen heeft is gewoon geen strak plan
Zo is de VS naar de maan gevlogen. De maanlander werd tegelijk met de Saturnus V ontwikkeld.
Saillant detail over de Falcon Heavy.
De planning van 2013 zou prima zijn gehaald mits de extra iteraties en verbeteringen op de F9.
Door alle kleine verbeteringen is het Falcon Heavy project steeds verder achterop gekomen, maar de F9 zelf zijn sprongen vooruit gegaan.

Dat neemt natuurlijk niet weg dat Musk uitermate optimistisch is ;)

Edit: Zie @Playa del C. natuurlijk ook

[Reactie gewijzigd door Adaolin op 23 juli 2024 10:01]

Dat klopt, maar alleen als de BFR ook daadwerkelijk op tijd af komt. SpaceX heeft er ook wel een handje van om de projecten uit te stellen omdat ze toch moeilijker zijn dan gedacht. Kijk maar naar de Falcon Heavy, die heeft uiteindelijk 5 jaar vertraging opgelopen.
Maar de oorzaak was niet (of niet alleen) dat de Falcon Heavy problemen had tijdens de ontwikkeling. De Falcon 9 bleek zich beter te ontwikkelen dan verwacht en daardoor was het lucratiever en nuttiger om de resources op de ontwikkeling van de Falcon 9 te houden.
Bewust uitstellen is iets anders dan uitstel door tegenslag. Elon Musk is natuurlijk altijd zwaar optimistisch. Hij is echter ook intelligent en snapt zelf ook wel dat hij erg strakke deadlines zet. Als je de deadline te laat zet, weet je van te voren dat ontwikkeling traag verloopt. Waarschijnlijk zorgt Elon er zo voor dat projecten met uitstel nog eerder af zijn dan wanneer hij realistische deadlines vanaf het begin inzet.
Musk heeft zelf een aantal keer gezegd dat ze de complexiteit van het maken van de FH zwaar onderschat hebben.
“It’s one of those things that sounded easy,” Musk said during a press conference after a Falcon 9 launch on March 30, 2017. “It was actually shockingly difficult to go from a single-core to a triple-core vehicle.”

During a July 2017 spaceflight conference, Musk added: “We were pretty naive about that.”
https://www.businessinsid.../?international=true&r=US
Daarom zei ik ook tussen haakjes dat het niet alleen de oorzaak was. Niemand weet exact het effect, maar een groot deel van het uitstel was bewust, omdat er gewoon geen noodzaak was om verder te ontwikkelen. Toen ze van single- naar triple-core gingen was dat inderdaad een obstakel.
Verschil met de NASA is dat de NASA regelmatig tegen een probleem aanloopt en daardoor flink vertraagt. Dat overkomt ze. Natuurlijk heeft elk ruimtevarend bedrijf grote obstakels. SpaceX heeft uiteindelijk toch nog vrij vlot en soepel de Falcon Heavy gelanceerd. Het klinkt in ieder geval heel anders als je zegt dat iets vijf jaar uitstel heeft gehad, of als je zegt dat er vier jaar expres niet is verder gewerkt plus één jaar uitstel door een probleem.
Het ontwerpen van de Falcon Heavy ging ook niet zonder problemen.... Het was blijkbaar een stuk moeilijker dan gedacht om 3 Falcon 9 raketten aan elkaar te koppelen.

BFR is daarintegen een veel "Simpele" raket, maar ook niet zonder zijn uitdagingen. Volgensmij is momenteel de grootste uitdaging nog het hervullen van de raket in de ruimte.

[Reactie gewijzigd door Twanekel op 23 juli 2024 10:01]

Gelukkig loopt de JWST dezelfde vertragingen op, dus dat had geen verschil gemaakt! ;)
Hoezo is het niet nodig?

De BFR kan wel meer ruimte hebben, maar dat betekend dat ze het huidige ontwerp nog veel groter kunnen maken zodat we met nog meer detail de ruimte in kunnen turen.

Het is geen nutteloze investering of ontwikkeling, verre van. Dit is wat de NASA (en ESA) behoort te doen, de grenzen verleggen. De basis onderzoek plegen.

Daarnaast gaat geen enkel bedrijf investeren in ruimte telescopen.
Hoezo is het niet nodig?
omdat je over vier jaar ook een opgeschaalde Hubble de ruimte in kan schieten.

[Reactie gewijzigd door Hopman42 op 23 juli 2024 10:01]

Of je kan over 4 jaar ook een opgeschaalde James Webb de lucht in de schieten met nog meer detail.

Desalniettemin houdt men rekening met wat beschikbaar is op het moment van ontwikkeling en niet de "What ifs" van de toekomst.

[Reactie gewijzigd door batjes op 23 juli 2024 10:01]

Ja klopt, het ligt er helemaal aan wat je doelen zijn.

De James Webb moet de Hubble vervangen en dus groter en beter zijn. Als ze beschikking hadden over een BFR (of iets dergelijks), had NASA er dan voor gekozen om alsnog een JWST-constructie te gebruiken of zouden ze (eerst) kiezen voor een simpeler ontwerp zoals dat van de Hubble telescoop?

Ik denk dat ze voor het simpelere ontwerp zouden zijn gegaan (zeker als je bedenkt dat de Hubble ook kapot was na lancering).

Maar we kunnen de tijd niet terug draaien, dus we zullen het nooit weten.
NASA zelf heeft natuurlijk met de Saturn-V een reeds lang bewezen platform op de plank liggen waarmee ze de JWST hadden kunnen lanceren zonder al die mechanische poespas.

Dus zelfs met vooraf de wetenschap dat ze een veel grotere raket beschikbaar hebben is er toch gekozen voor dit ontwerp en om die te lanceren met de véél kleinere Ariane-V.

Ik denk dus niet dat ze bij NASA hadden gekozen voor een simpeler ontwerp als ze geweten hadden van de BFR, want ze hadden zelf al een grotere volledig uitgeteste en meermalen succesvol bewezen raket ter beschikking.
Saturn-V heeft niet gevlogen sinds 1973, dus ik denk niet dat he zo simpel is als 'afstoffen en opstarten'. Daarnaast hadden ze waarschijnlijk niet het geld om dat op te zetten, en misschien dus ook niet voor een theoretische BFR.

Nu is het een oplossing voor de tools die ze hebben en klaar zijn voor gebruik, maar zoals ik al zei, we kunnen niet zeggen wat ze zouden hebben gedaan als....
Klopt. De machines die gebruikt zijn om veel delen van de Saturn V te maken bestaan al lang niet meer. NASA kan dus niet zomaar een nieuwe Saturn V (laten) bouwen zonder hele productilijnen opnieuw te maken. En dat zou miljarden dollars en een aantal jaar duren.
Als het ontwerp van de hubble echt zo simpel is kunnen ze met de huidige stand van zaken misschien alsnog beter dat gebruiken en de JW de container inschuiven.
dat kan dus niet want dan kan dat ding niet de ruimte in. dat is juist waarom dit complexe ontwerp ontwikkeld is
Wel met de BFR zodra die operationeel is. Oftewel, ze staan nu voor de keuze: Doorgaans met dit ding en al zn complexiteit en hopen dat je hem in 2021 kunt lanceren, of een "simpele" telescoop bouwen en hopen dat je m in 2021 kunt lanceren.
De tweede optie is denk ik goedkoper en minder onzeker.

@mjz2cool, die vertraging is denk ik vooral een kostenpost voor SpaceX, niet voor de NASA. Die moeten dat ding opslaan en af en toe controleren/testen totdat ie wordt gelanceerd.

[Reactie gewijzigd door DirtyBird op 23 juli 2024 10:01]

en dan komt die bfr nog niet, en kost het nog meer door de extra vertraging
Natuurlijk kon je ten tijde van de goedkeuring van de JWST niet weten dat SpaceX ineens zo'n enorme raket in recordtempo ging bouwen, maar het is net jammer dat er nu miljarden worden gepompt in een van de mechanisch meest complexe apparaten die de mensheid ooit ontworpen heeft terwijl het eigenlijk niet nodig is omdat je over vier jaar ook een opgeschaalde Hubble de ruimte in kan schieten.
Dat is nou eenmaal hoe technologische vooruitgang werkt. Als deze investering(en) er niet waren geweest had iets als SpaceX uberhaupt ook niet kunnen bestaan. Dus dit soort investeringen zijn wel degelijk nodig.
Ik denk niet dat ze zo’n miljarden project met een BFR uberhaubt willen lanceren.
Naast dat de BFR nog niet bestaat, failure ratio van space X is nog behoorlijk hoog, voor dit soort projecten, wat komt omdat ze nog niet veel vluchten hebben gehad
Anoniem: 85014 @Balance28 juni 2018 09:40
Is de technologie niet zowizo nuttig om te hebben? Ik kan me voorstellen dat zo'n grote spiegel na al het schudden en beven tijdens de lancering helemaal niet meer goed staat. Terwijl dit soort technieken vermoedelijk tijdens het uitklappen alles terug heel precies op zijn plaats brengt. Je hebt dat soort (mechanische) technieken dus vermoedelijk nodig met of zonder de grote raket en ruimte.

Het is niet dat je zoals men bij ASML doet een hoop mensen kan meesturen die alle spiegels tot op een paar micrometer nauwkeurig terug kunnen plaatsen en ter plaatse metingen kunnen doen. Maar vermoedelijk moeten deze spiegels niettemin net zo precies staan. Zelfs na een ritje dat wel wat heviger schudt en beeft dan zo'n blauwe ASML vrachtwagen op de autosnelweg meemaakt.

Hubble hebben ze ook moeten gaan herstellen achteraf.
Dat is nu een van de redenen dat deze projecten zoveel geld kosten. Alles moet bestand zijn tegen o.a. deze trillingen. Dat wordt getest, keer op keer.
En wat denk je van temperatuursverschillen? -233 versus +85 is meer dan 300 graden. Materiaal wordt ronduit slap (bros) als het afkoelt. En als het ding ietsje draait is het hoepla 300 graden warmer. Uitzetten, krimp, kou.
Not to mention rondvliegend ruimtepuin en kleine brokjes/restanten van planeten/kometen etc. Vallende sterren.
Een zandkorrel met 20000km/h voor je kop zal pijn doen. Geldt ook voor een satelliet.
Anoniem: 87301 @beerten29 juni 2018 09:47
Ik denk dat die dwars door je heen gaat, die zandkorrel, maar of je dat meteen voelt? Een kogel voel je ook niet altijd meteen en die is groter en gaat trager!
Anoniem: 636203 @Balance28 juni 2018 11:05
Volgens mij kan de BFR de JWST ook niet in een keer naar L2 vliegen, zonder uitgevouwen te hoeven worden.

We moeten niet denken dat SpaceX en BFR (welke niet eens bestaat) alle problemen kan oplossen voor een tiende van de prijs.
Het is zeker ironisch en je maakt een goed punt, alleen is de ontwikkeling van JWST niet geheel nutteloos geweest:

De opvolger van JWST wordt nog een slag groter en ligt al op de tekentafel. Er zitten meerdere schetsen bij met dezelfde origami mechanisme als JWST. De R&D van JWST gaat gelukkig niet verloren en kan in toekomstige telescopen (gelanceerd met de BFR) gebruikt worden voor mega telescopen.
Northrop Grumman heeft bij de Amerikaanse luchtmacht een slechte naam vanwege de vertragingen en fraude bij de ontwikkeling van de B-2 stealth bomber (https://www.behnwyetzner....ernment-contractor-fraud/)
Naar verluidt was dit een belangrijke reden dat ze niet de winnaar waren van de YF-23/22 wedstrijd in de jaren '90.

Vreemd dat ze voor de James Webb telescoop deze partij hebben aangetrokken.
Anoniem: 636203 @Delia28 juni 2018 11:09
Dat komt omdat de Amerikaanse overheid de bedrijven heeft gestimuleerd om te fuseren, omdat ze niet alle bedrijven van opdrachten konden voorzien. Nu heeft men dus een oligopolie geproduceerd (Boeing, Lockeed-Martin en Northrop-Grumman) die feitelijk kunnen vragen wat ze willen omdat niemand het verder kan of de kennis heeft.

Je ziet ook dat nadat SpaceX op de markt kwam dat ULA (United Launch Alliance) gestopt is met de Delta Heavy en uiteindelijk ook gaat stoppen met de Atlas-5 (die wordt vervangen door de Vulkan, maar dat moet ik nog zien, want als de prijsdruk van SpaceX aanhoudt dan zullen ze besluiten dat het gewoon niet meer de moeite waard is).
Als ik wat in elkaar zet hou ik meestal een paar schroeven over ;)
Maar OT wat een ongelofelijke slordigheden voor zo'n groot en duur project. Ben benieuwd wat het Northrop Grumman gaat kosten, want ik geloof nooit dat NASA de extra kosten allemaal voor eigen rekening gaat nemen.
die bedrijven werken met een cost+ systeem. dus alle kosten komen direct voor rekening van de overheid en daarop krijgen ze een vast bedrag voor de winst. daarom is er ook zo'n idioot verschil tussen de prijzen van ULA en spacex. die bedrijven hebben dus juist een aanleiding om zoveel mogelijk in rekening te brengen.

https://arstechnica.com/s...-nasa-costly-contracting/

[Reactie gewijzigd door flippy op 23 juli 2024 10:01]

Anoniem: 636203 @flippy28 juni 2018 11:06
Ze hebben er dus ook baat bij om het project zo lang mogelijk te laten duren. Eigenlijk zou men boven een bepaalde overschrijding het uitvoerende bedrijf ook een gedeelte van de meerprijs moeten betalen.

[Reactie gewijzigd door Anoniem: 636203 op 23 juli 2024 10:01]

Het risico is dan dat geen enkel bedrijf nog zo'n project wil aangaan.
Dan doe je het niet. Als niemand het wil aannemen dat weet je ook meteen of het haalbaar is voor die prijs.

Ik vind dat je als overheid voorzichtig met het geld van de belastingbetalers moet omgaan. Je kan niet zomaar even een blanco cheque gaan uitschrijven aan bedrijven, want die zullen altijd zeggen dat ze het kunnen zolang jij maar geld blijft sturen.

[Reactie gewijzigd door Anoniem: 636203 op 23 juli 2024 10:01]

Ik denk dat we al midden in het Star Trek tijdperk zouden leven als er geen geld en geen religie had bestaan...

Maar ja: had had had.. :o
Anoniem: 167912 @synoniem28 juni 2018 09:12
Als ik wat in elkaar zet hou ik meestal een paar schroeven over ;)
dan heb je nog nooit een kast van een bekende zweedse meubelwinkel in elkaar gezet
Tjah, laatste paar meubels die ik heb moeten monteren kreeg ik altijd een zakje met exact genoeg, of enkele schroeven extra.
Exact, zitten vaak juist expres extra's bij, dus beetje slecht voorbeeld.

Het is lulliger als je iets uit elkaar haalt (zoals je auto ofzo), terug in elkaar zet, en dan schroeven overhoud ;)
Ja ik begrijp het ook niet, ze hebben al heel lang ervaring..
Damn dat is zonde, ik kijk hier al heel lang naar uit sinds ik deze Super-Earths and Life EdX cursus heb gevolgd
Gelukkig is het dan alleen uitgesteld ;) zou meer zonde zijn als ze hem "even snel" in elkaar zetten en er gaat iets mis omdat er een schroefje los zit. Of op een plek beland waar hij niet hoort ;)
Wellicht nog beter dan een afwijking van één vijftigste van een menselijke haar van de geslepen spiegel 8)7 (HST)
En zelfs de HST is pas jaren na de oorspronkelijk datum gelanceerd. Eigenlijk was het de bedoeling om hem in 1983 de ruimte in te schieten, uiteindelijk is het 1990 geworden... En toen bleek dat de spiegel fout geslepen was en kon men nog eens een groot budget uitgeven om deze fout recht te zetten.

Dus beter een beetje uitstel dan weer een brakke telescoop te lanceren. :)
Ach, gelukkig hebben we de Hubble-foto's nog...
Inderdaad en toen dat nieuw was was het een gigantisch sprong vooruit dus we mogen nog tevreden zijn van wat we al hebben. _/-\o_
Anoniem: 479366 @jjeggink28 juni 2018 10:43
Ik denk dat de webb telescoop iets andere foto's gaat nemen met infrarood.
Anoniem: 636203 28 juni 2018 11:03
"The Telescope That Ate Astronomy" zo noemen ze hem in de VS.

Een paar schroefjes gaan los en meteen gaat de prijs met $800 miljoen omhoog?! Ik weet niet hoe ze dit gaan oplossen, maar ik weet wel dat iemand hier vreselijk veel geld mee verdient.
Ik vraag mij af,stel er worden twee schroeven simpelweg niet gevonden.Zouden ze het ding gewoon lanceren wetende dat er ergens twee schroeven rondslingeren in dat gevaarte?
Anoniem: 87301 @Pangaleas29 juni 2018 09:57
Lijkt me niet nee!
Ik denk ook niet dat je een laptop van 20k aan gaat zetten, wetende dat er twee schroefjes nog ergens los in moeten liggen :P
Northrop Grumman is de laatste tijd wel meer aan het stuntelen he! (denk aan de ZUMA payload adapter).. wat een afgang...
Anoniem: 101094 28 juni 2018 12:38
Wat ik mij altijd afvraag is of bij een dergelijke uitstel de specificaties daarbij nog veranderen?

Sommige techniek is over 3 jaar al totaal verouderd en dan te bedenken dat een dergelijk apparaat ook al een jaar of 6 geleden voor het eerst is uitgedacht. Dat maakt dat sommige techniek misschien al wel meer dan 10 jaar oud is en daardoor soms volledig achterhaald lijkt te zijn.

Weet iemand daar iets zinnigs over te zeggen?
Sowieso is de gebruikte techniek al niet het nieuwste van het nieuwste, aangezien men rekening dient te houden met de robuustheid van de gebruikte elektronica. Zonnewind en andere kosmische straling kan elektronica makkelijk de das om doen. Men kiest dan liever voor een robuustere uitvoering van een ouder stuk techniek, dan een zwakkere versie van de nieuwste variant.
Ja je hebt liever een iets ouder stukje techniek in de ruimte dan het allernieuwste van het nieuwste op de grond
Tijd om te schrappen ipv de overheid nog enkele jaren als cash koe te gebruiken en miljarden naar een prutsende onderaannemer te pompen
Bijna alles van deze telescoop is onbekend terrein. Ik vind je reactie daarom ietwat kortzichtig.
Projecten als deze die miljarden over budget gaan zorgen er (1) voor dat vele andere kleinere missie naar andere planeten geschrapt worden, en (2) dat het in de toekomst steeds moeilijker en minder geloofwaardig wordt om ambitieuze projecten van deze aard binnen tijd en budget af te ronden omdat de aannemers toch rustig hun kas kunnen spijzen, en dat er dus minder makkelijk ambitieuze missie zullen ondernomen worden vrees ik.
Meestal met het roteren van je systeem met wat kloppen/shudden komt zo'n uit het oog verloren schroefje gewoon te voorschijn :9

Op dit item kan niet meer gereageerd worden.