Redactieblog #16 - Trumps chipheffingen roepen meer vragen dan antwoorden op

Soms vraagt een nieuwtje om meer uitleg. Het is dan aan de nieuwsredactie om dergelijke gebeurtenissen te duiden in achtergrondverhalen. Dus toen Trump op donderdag openlijk speelde met het idee om heffingen van honderd procent te innen op geïmporteerde chips, schoot ik meteen in de startblokken.

De wereld draait immers op chips en zeker voor ons tweakers, liefhebbers van gadgets en tech, kan een aankondiging als deze grote gevolgen hebben. Het probleem is echter dat de heffingsplannen nog veel te vaag zijn om de precieze impact te kunnen duiden. Trumps uitspraken in de Oval Office riepen meer vragen dan antwoorden op.

Na een interne discussie verdwijnt zo'n mogelijk achtergrondverhaal dan weer in de prullenbak, voordat er ook maar een woord van is geschreven. We blijven dit onderwerp uiteraard in de gaten houden, maar in de tussentijd wilde ik jullie toch alvast een klein inkijkje geven in mijn gedachtegang bij het uiteenzetten van dergelijke gebeurtenissen.

Trump speelt al langer met chipheffingen

Sinds de kleine 200 dagen die Trump weer in het Witte Huis zit, is het in de Amerikaanse politiek veel over importheffingen gegaan. Het was een sleutelwoord in zijn verkiezingscampagne - heffingen die van Amerika weer een industriële grootmacht moeten maken en voorkomen dat andere landen de VS 'naaien' met handelstekorten op fysieke goederen.

Het was sindsdien met recht een achtbaan. Heffingen, uitzonderingen, pauzes, handelsakkoorden, nieuwe heffingspercentages, en uiteindelijk de daadwerkelijke uitvoering. We schreven het eerder al: het is verdraaid lastig om de heffingspolitiek te volgen.

Toch kwamen de heffingen op chips niet geheel uit de lucht vallen. De Verenigde Staten maakt er geen geheim van dat het weer een grootmacht wil worden op het gebied van chipproductie. Trumps voorganger, Joe Biden, wilde dat bereiken met de US Chips and Science Act, een wet die miljardensubsidies vrijmaakt voor de bouw van nieuwe chipfabrieken. Dergelijke staatssteun moest het aantrekkelijker maken voor chipfabrikanten om zich te vestigen in de Verenigde Staten, en dat werkte.

Trump pakt het liever anders aan. Zijn gedachtegang: als je dreigt met heffingen voor chipfabrikanten die niet actief zijn in de VS, komen ze vanzelf naar Amerika toe, zonder ook maar een cent te hoeven betalen. Ook dat bleek overigens niet ineffectief. Hij noemde dergelijke chipheffingen de afgelopen maanden al meermaals, en heeft inmiddels al toezeggingen van de grootste chipmaker ter wereld, waarover hieronder meer.

De heffingen komen eraan, maar met een héle grote uitzondering

Onder de plannen van Trump, die nog niet van kracht zijn maar volgende week formeel gepresenteerd zouden worden, zou de VS een importheffing van 100 procent rekenen op halfgeleiders die vanuit het buitenland naar de VS worden verscheept.

Daar komt echter een enorme uitzondering bij kijken: fabrikanten die al produceren in de Verenigde Staten of plannen hebben om fabrieken te gaan bouwen op Amerikaans grondgebied, worden namelijk vrijgesteld. Op het eerste oog lijkt de impact van de heffingen daarmee redelijk klein: alle grote chipfabrikanten doen dat namelijk al geruime tijd, mede door de chipwet van Biden.

Zo ook TSMC, de ongeslagen marktleider op het gebied van logicchips. TSMC is bijvoorbeeld verantwoordelijk voor het maken van de socs in iPhones en PlayStations, Nvidia-gpu's en AMD-producten. De Taiwanese chipfabrikant investeert al sinds het begin van dit decennium vele miljarden in de bouw van Amerikaanse chipfabrieken. Het bedrijf kondigde al drie geavanceerde fabrieken aan in het kader van Bidens chipwet, ter waarde van zestig miljard dollar.

In maart van dit jaar kondigde TSMC nog eens Amerikaanse investeringen van honderd miljard dollar aan. Het bedrijf deed dat nadat Trump met heffingen op chips dreigde. Trump beloofde toen al dat TSMC vrijgesteld zou worden van eventuele chipheffingen, puur omdat het bedrijf beloofde om grote fabrieken te bouwen in de VS.

Dat geldt ook voor andere grote chipbedrijven. Samsung werkt aan een grote fabriek in Texas. Intel is van origine al Amerikaans en bouwt nieuwe fabrieken in Ohio en Arizona. Ook alle grote geheugenfabrikanten, waaronder SK hynix, Micron en vermoedelijk ook weer Samsung, zullen naar verwachting vrijgesteld worden.

Op het eerste gezicht dus goed nieuws; deze vijf bedrijven zijn verantwoordelijk voor nagenoeg alle geavanceerde logic- en geheugenchips op de markt: van cpu's en gpu's tot DDR5-geheugen en de HBM voor in AI-accelerators. Er zijn natuurlijk de Chinese chipbedrijven, zoals Huawei, SMIC en geheugenmaker YMTC, maar die stonden toch al op de Amerikaanse zwarte lijst, dus de impact daarvan zal waarschijnlijk ook niet al te groot zijn.

Maar er is ook nog veel onduidelijk

Toch was Trumps aankondiging dusdanig vaag dat er nog ontzettend veel onduidelijk is over deze aanstaande heffingen. Dat maakt het vooralsnog nagenoeg onmogelijk om de precieze impact in te schatten.

Hij vertelde aan Amerikaanse journalisten bijvoorbeeld dat de heffingen niet zullen gelden voor 'bedrijven zoals Apple', die al hebben toegezegd om meer fabrieken te bouwen in de VS. Apple maakt echter helemaal geen chips; die kopen ze in bij andere bedrijven, waaronder TSMC. Betekent dit dat alle chipimport van Apple wordt vrijgesteld, ongeacht de producent? En gaan de heffingen dan alleen gelden voor losse chips, of ook voor apparaten die deze chips bevatten? We moeten het nog zien.

Dan is het ook nog de vraag of de heffingen gelden voor het bedrijf van herkomst. Veel chipmakers besteden de packaging en het testen van hun chips uit aan andere bedrijven. Maleisië is daar bijvoorbeeld een grote speler in. Dat land zei tegenover Reuters dat het grote zorgen heeft over Trumps uitspraken. Je zou zeggen dat dat weinig uitmaakt; het gaat uiteindelijk om een chip van een bedrijf dat vermoedelijk toch al is vrijgesteld. Het roept dan wel de vraag op: wat als een kant-en-klare chip vanuit het vrijgestelde TSMC wordt doorverscheept naar een packagingbedrijf dat niet actief is in de VS, puur voor de assemblage. Geldt het dan nog steeds als een vrijgestelde chip? Of toch niet?

Om nog maar te zwijgen over de rest van de chipsector. Geavanceerde chips zoals hierboven beschreven zijn belangrijk, maar de chipsector is uiteindelijk veel groter dan dat. Er zitten relatief simpele chips in wasmachines, auto's, koffiezetapparaten, printers, vaatwassers, en noem zo maar op. Die hele keten uiteenzetten is bijna ondoenlijk, zeker zolang de Amerikaanse overheid niet duidelijk omschrijft om wat voor soort chips het hier precies gaat.

Een concreet voorstel zal vermoedelijk duidelijkheid brengen, als dat er komt

Goed, uiteindelijk zijn de heffingen nog niet formeel ingevoerd. Want hoewel Trump wél zegt dat de heffingen er echt aan zitten te komen, zullen de details vermoedelijk pas naar buiten komen wanneer ze worden ingevoerd, al dan niet als onderdeel van een wetsvoorstel of presidentiële verordening.

Zo'n voorstel zal vermoedelijk ook de bovenstaande vraagstukken verduidelijken. Denk aan heffingen op losse chips versus 'eindproducten', of eventuele verschillen tussen de fabrikanten van herkomst. Misschien zelfs het type chips waar de heffingen voor gelden (als dat ze niet gewoon allemaal zijn). Bij eerdere chipwetten werd doorgaans duidelijk aangegeven welke chips eraan onderhevig zijn.

Als voorbeeld: de Amerikaanse exportrestricties op chips naar China uit 2022 gelden bijvoorbeeld voor hele specifieke halfgeleiders. Dat ging om logicchips met non-planar-transistors (zoals finfets) van onder de 16nm, nandgeheugen met 128 lagen of meer, en dram met een half-pitch van 18nm of minder. Dat soort eventuele afkaderingen maakt een wet overzichtelijk, maar die ontbreken nog.

Hopelijk weten we in de komende weken meer, zodra de heffingen daadwerkelijk worden ingevoerd, als Trump niet terugkrabbelt. We blijven dit onderwerp in de gaten houden en zullen ontwikkelingen uiteraard voor jullie uiteenzetten op de frontpage.