Hoe werkt salderen nu en straks?

Maximaal profiteren van je zonnepanelen

De rol van de overheid

Er zijn onder de alsmaar groeiende groep eigenaren van zonnepanelen weinig onderwerpen van zo groot belang als salderen. Voor velen is het ook een onderwerp dat niet altijd juist geïnterpreteerd wordt, en daarbij leidt dan vooral de afbouw van de salderingsregeling tot de nodige verwarring.

Wat is dat salderen nu precies? Kortgezegd houdt salderen in dat je het opgewekte vermogen van je zonnepanelen volledig kunt wegstrepen tegen het bij je energieleverancier afgenomen vermogen. Verbruikt je huishouden per jaar 3500kWh en leveren je panelen jaarlijks 2000kWh op? Dan streep je die 2000kWh weg en betaal je dus nog maar voor 1500kWh. Los van de vraag hoelang je nog kunt salderen, wat gebeurt er als dat straks niet meer kan? Loont het dan nog om zonnepanelen te installeren of is dat zonder salderingsregeling niet meer interessant? In dit korte achtergrondverhaal kijken we naar die saldering, hoe de regeling werkt, wat er gebeurt bij het afbouwen en hoe daarna verder.

Nederland versus België

Let op: dit artikel betreft de saldering in Nederland. In België zijn zaken anders geregeld. Het verschilt per regio hoe dat precies geregeld is.

De discussie is overigens onlangs iets interessanter geworden, omdat het nieuwe kabinet in de komende tijd een knoop over het salderen moet doorhakken. Het voormalige demissionaire kabinet stipte de beslissing rond het afbouwen van de salderingsregeling aan als 'controversieel'. Dat lijkt vooral politieke taal voor 'een probleem voor degene die na ons komt'. En degenen die na de voormalige minister van Economische Zaken en Klimaat de kastanjes uit het vuur mogen halen, zijn ministers Micky Adriaansens van Economische Zaken en Klimaat en Rob Jetten voor Klimaat en Energie.

Om hen voor te bereiden, stelden medewerkers van het ministerie een introductiedossier samen. Daarin pleiten zij voor uitstel van de afbouw van de salderingsregeling, omdat een deel van de huishoudens nog geen geschikte meter heeft om teruggeleverde energie te meten. Kortgezegd hebben die mensen nog een draaischijfmeter en die saldeert 'automatisch'. Elke teruggeleverde kilowattuur laat de schijf terugdraaien. Daar is dus niets aan te rekenen en daarom zou de afbouw moeten worden uitgesteld tot 1 januari 2024 in plaats van 1 januari 2023.

Goed nieuws dus voor eigenaren van zonnepanelen, want ook al is misschien niet 100 procent duidelijk hoe salderen werkt, iedereen voelt op zijn klompen aan dat het afbouwen ervan jou als zonnepaneleneigenaar minder geld oplevert.

Een tweede aspect waarom het salderen en de afbouw van die regeling steeds relevanter worden, is de staat van het elektriciteitsnet. Netbeheerders klagen al tijden, maar de laatste tijd veel harder dat het elektriciteitsnet 'vol' zit. Al die zonnepanelen die we met z'n allen op het dak lieten installeren om het milieu, en onze portemonnee, te helpen, leveren op een zonnige maandagmiddag overcapaciteit op. Het net kan dat helemaal niet verwerken. Om doorgebrande transformatorhuisjes te voorkomen, wordt steeds vaker het terugleveren op piekmomenten uitgeschakeld, tot ongenoegen van de opwekkers.

Voordat we kijken wat het salderen nu inhoudt, kijken we nog even verder naar de rol van de overheid. Wat is haar belang bij salderen en waarom is dat geen zaak tussen de eigenaar van de panelen en de energieleverancier, tussen jou en Essent bijvoorbeeld? Het antwoord is uiteraard belasting en inkomsten voor de schatkist. Op elektriciteit wordt flink belasting betaald en als je saldeert, betaal je die belasting niet. Daarmee loopt de overheid inkomsten mis zolang we mogen salderen.

Pv-vermogen per inwoner top 3 Europa, data 2021 van SolarMagazine

Salderen is dus een vorm van subsidie, net zoals de teruggave van btw op de aanschaf en installatie van zonnepanelen dat is. De saldeersubsidie heeft, samen met de aanschafsubsidie, het doel veel huishoudens zonnepanelen te laten installeren. Dat is inmiddels gelukt, want Nederland heeft een enorme inhaalslag gemaakt. Van slechts 7W aan pv-vermogen per inwoner zijn we gestegen naar bijna 600W per inwoner in 2020. Daarmee staat in 2020 alleen Duitsland boven ons, met bijna 650W aan pv-vermogen per inwoner. België zit op de derde plek met bijna 500W per inwoner. Daarmee lijkt het doel voor Nederland gehaald en wil de overheid de subsidiekraan logischerwijs dichtdraaien. Volgens cijfers van de zonnepanelenbranche zijn in Nederland in 2021 zelfs dermate veel zonnepanelen geïnstalleerd dat Nederland Duitsland voorbijstreeft in vermogen per inwoner.

Volgens berekeningen van EZK kost het in 2023 laten doorlopen van de huidige salderingsregeling ongeveer 410 miljoen euro. Dat zou, met de toenemende populariteit van zonnepanelen, oplopen tot 709 miljoen in 2031. Als de regering besluit de salderingsregeling al vanaf 2023 af te bouwen, zou de overheid over dat jaar 'slechts' 277 miljoen mislopen. Met de stapsgewijze afbouw tot 2031 wordt vanaf dat jaar uiteraard precies 0 euro misgelopen.

Kosten van doorgaan met salderen en afbouwen regeling, volgens EZK

De overheid rechtvaardigt het afbouwen van de salderingsregeling met twee argumenten. Ten eerste zouden zonnepanelen in de afgelopen jaren zoveel goedkoper zijn geworden dat belastingvoordeel niet langer nodig is. Ten tweede moet het afbouwen van de regeling de burger stimuleren om de met zonnepanelen opgewekte energie direct zelf te gebruiken, ofwel 'de opwekking en het verbruik in balans brengen'. Als alternatief wordt overigens 'opslag achter de meter' genoemd, waarmee ongetwijfeld op technieken als een thuisaccu wordt gedoeld, maar dat is zonder subsidie momenteel voor veel huishoudens niet rendabel.

Om de afbouw van de salderingsregeling haalbaar te maken, moet nog tot 1 januari 2024 gewacht worden, aldus het introductiedossier voor de nieuwe ministers. Dat zou netbeheerders en leveranciers de tijd geven om de ongeveer 11 procent van de huishoudens die nu nog geen 'slimme' meter hebben, aan zo'n meter te krijgen. Lukt dat niet, dan zou het inwisselen van de draaischijfmeter voor een slimme meter verplicht worden.

• Volgende pagina 2. Salderen nu en tot 2023 (of 2024)