Intel heeft zijn Tiger Lake-processors voor laptops uit de doeken gedaan tijdens een online evenement met een speciale rol voor dj Diplo. Veel van de technische details over deze eerste leden van de 11th Gen Core-familie deelde Intel al tijdens de Intel Architecture Day, maar concrete informatie zoals uit welke modellen de line-up bestaat ontbrak toen nog. Volgens Intel biedt Tiger Lake 20 procent betere cpu-prestaties dan zijn voorganger en is de gpu zelfs dubbel zo snel geworden.
Het topmodel in de lijn wordt de Core i7-1185G7, met vier Willow Cove-cores op 3GHz met een turbo tot 4,8GHz. Dat is véél hoger dan de respectievelijk 1,3GHz en 3,9GHz van zijn Ice Lake-gebaseerde voorganger, de Core i7-1065G7. Ook de gpu is grondig vernieuwd; op basis van de Xe-LP-architectuur zijn er 96 execution-units aanwezig, de helft meer dan bij Ice Lake. Bovendien zijn ze ook nog eens hoger geklokt.
Er verschijnen twee varianten van Tiger Lake: UP3 (oftewel Tiger Lake-U) met een configureerbaar tdp van 12 tot 28 watt en UP4 (Tiger Lake-Y) voor dunne, lichte notebooks met een tdp tussen de 7 en 15 watt. Zoals gebruikelijk worden de tdp-limieten tijdelijk losgelaten als de processor in de turbomodus werkt: het verbruik kan dan kortstondig pieken tot wel 50 watt, zo zegt Intel. Vanzelfsprekend moeten de koeling en stroomtoevoer van een laptop dat wel toelaten.
Tiger Lake-U ‘UP3’
Model |
Cores / threads |
Klokfreq. |
Single / all-core turbo |
GPU / Max. klokfreq. |
L3-cache |
TDP |
Geheugen |
Core i7-1185G7 |
4 / 8 |
3,0 GHz |
4,8 / 4,3 GHz |
96 eu’s @ 1,35 GHz |
12 MB |
12 - 28 W |
ddr4-3200 |
Core i7-1165G7 |
4 / 8 |
2,8 GHz |
4,7 / 4,1 GHz |
96 eu’s @ 1,3 GHz |
12 MB |
12 - 28 W |
ddr4-3200 |
Core i5-1135G7 |
4 / 8 |
2,4 GHz |
4,2 / 3,8 GHz |
80 eu’s @ 1,3 GHz |
8 MB |
12 - 28 W |
ddr4-3200 |
Core i3-1125G4* |
4 / 8 |
2,0 GHz |
3,7 / 3,3 GHz |
48 eu’s @ 1,25 GHz |
8 MB |
12 - 28 W |
ddr4-3200 |
Core i3-1115G4 |
2 / 4 |
3,0 GHz |
4,1 / 4,1 GHz |
48 eu’s @ 1,25 GHz |
6 MB |
12 - 28 W |
ddr4-3200 |
Tiger Lake-Y ‘UP4’
Model |
Cores / threads |
Klokfreq. |
Single / all-core turbo |
GPU / Max. klokfreq. |
L3-cache |
TDP |
Geheugen |
Core i7-1160G7 |
4 / 8 |
1,2 GHz |
4,4 / 3,6 GHz |
96 eu’s @ 1,1 GHz |
12 MB |
7 - 15 W |
lpddr4x-4266 |
Core i5-1130G7 |
4 / 8 |
1,1 GHz |
4,0 / 3,4 GHz |
80 eu’s @ 1,1 GHz |
8 MB |
7 - 15 W |
lpddr4x-4266 |
Core i3-1120G4* |
4 / 8 |
1,1 GHz |
3,5 / 3,0 GHz |
48 eu’s @ 1,1 GHz |
8 MB |
7 - 15 W |
lpddr4x-4266 |
Core i3-1110G4 |
2 / 4 |
1,8 GHz |
3,9 / 3,9 GHz |
48 eu’s @ 1,1 GHz |
6 MB |
7 - 15 W |
lpddr4x-4266 |
* = verschijnt later
Net als bij Ice Lake biedt Tiger Lake dus maximaal vier rekenkernen, terwijl er in de Core i3-serie zelfs nog enkele dualcores verschijnen. Dat staat in schril contrast met de acht cores die AMD’s meest luxe Ryzen-processors in dit segment bieden. Intel maakte tijdens de presentatie opvallend veel vergelijkingen met het rode kamp en benadrukte dat ‘not all cores are created equal’.
Willow Cove-cpu-cores en Xe-LP-gpu
Zowel op cpu- als gpu-gebied brengt Tiger Lake vernieuwing. In ons eerdere achtergrondverhaal gingen we daar reeds uitgebreid op in, dus houden we het voor nu even bij de belangrijkste highlights.
Willow Cove is na Sunny Cove de tweede generatie 10nm-core die in massaproductie gaat bij Intel. Daarvoor wordt tevens een nieuwe iteratie van het productieprocedé toegepast, die intern bekendstaat als 10nm++, maar naar de buitenwereld wordt gepresenteerd als ‘10nm SuperFin’. Dankzij diverse aanpassingen in de opbouw van transistors moet deze tussenpaus bijna net zo veel extra prestaties bieden als wat een compleet nieuwe node doorgaans doet. Mede hierdoor heeft Willow Cove een veel groter ‘bereik’ in zijn v/f-curve, de range in kloksnelheid en verbruik waarbinnen de processor kan werken. Deze verbetering zie je direct terug aan de flink opgeschroefde klokfrequenties.
In de opbouw van de core is het belangrijkste verschil dat de l2-cache per core is toegenomen tot 1,25 MB. Ter vergelijking: Sunny Cove en AMD’s Zen-core zitten op 512 kB cache per rekenkern, voorgaande Intel-generaties hadden zelfs maar de helft van dat: 256kB.
De gpu beschikt niet alleen over de helft meer rekeneenheden, maar maakt ook als eerste Intel-product gebruik van de Xe-architectuur. Om precies te zijn gaat het om Xe-LP, de op een laag stroomverbruik getunede variant. Ten opzichte van de Gen11-gpu in Ice Lake is de interne structuur van een eu compleet op de schop gegaan, terwijl er ook is gesleuteld aan de caches en de media- en displayengines. Zo kan AV1-video hardwarematig worden gedecodeerd en kunnen er vier monitoren gelijktijdig worden aangestuurd. Tot slot draagt ook software bij aan de volgens Intel tot twee keer zo snelle gpu, met onder meer een from scratch herontworpen DirectX 11-driver.
Dubbele ringbus, geheugen en i/o
Alle onderdelen van de Tiger Lake-chip, waaronder ook 12 MB L3-cache, moeten natuurlijk met elkaar kunnen communiceren. Daarvoor gebruikt Intel al sinds jaar en dag de zogenaamde ringbus-architectuur, als het ware een ringweg die langs onder meer de processorcores, caches en gpu komt. Voor Tiger Lake maakt Intel de overstap naar een dubbele ringstructuur, die voorheen nog wel eens voor high-core-count-processors werd toegepast.
Op vragen van Tweakers en Anandtech antwoordde Boyd Phelps, corporate vp van Intels Devices Development Group, dat het doel in dit geval echter meer bandbreedte voor de versnelde gpu, vergrote cache en verbeterde geheugencontroller is. Door de winsten met het verbeterde 10nm-proces kon de ringbus worden verdubbeld zonder dat het stroomverbruik ervan significant toenam, terwijl daardoor een bottleneck wordt voorkomen.
Nu we dat bruggetje toch gemaakt hebben: de geheugencontroller in Tiger Lake biedt ondersteuning voor lpddr4x-4267 en ddr4-3200, met de mogelijkheid om toekomstige modellen ook te laten werken met ddr5-5400. Intel verwacht dat de eerste laptops met ddr5 volgend jaar in de winkels liggen.
Aan de i/o-kant heeft Intel thunderbolt 4 en usb 4 geïntegreerd met maximaal 40 Gb/s bandbreedte per poort, plus de mogelijkheid om het videosignaal van een losse videokaart uit te voeren via usb-c. De pci-express controller heeft een upgrade gekregen naar versie 4.0, waarbij het uitsluitend gaat om de lanes die direct door de cpu (en dus niet via de chipset) worden geleverd. Net als bij Ice Lake is ook Wifi 6 geïntegreerd.
Verkrijgbaarheid
Intel liet weten dat de eerste laptops met Tiger Lake begin oktober in de verkoop gaan, waarbij voor de kerst 50 apparaten in de winkels moeten liggen, met nog honderd designs extra op komst. Daarvan komen er twintig in aanmerking voor het nieuwe ‘evo’-label, waarvoor laptops aan tal van moderne specificaties moeten voldoen, waaronder beschikken over ‘de beste processors ter wereld’ - een Intel dus. Over een eventuele 14nm-serie met meer cores, zoals Comet Lake bestond naast Ice Lake, wilde men niets kwijt - maar geruchten over een dergelijke ‘Rocket Lake-U’ serie zijn er wel degelijk.
De Asus Zenbook S UX393 met nieuwe Tiger Lake-cpu.
Diverse laptopfabrikanten hebben in het kader van de IFA - die dit jaar hoofdzakelijk virtueel plaatsvindt - al hun eerste modellen met Tiger Lake-cpu’s laten zien. Zo toonde Acer (opnieuw) zijn nieuwe Swift 5, die naast de nieuwe cpu beschikt over een groter aanraakscherm met ‘antibacteriële’ coating, Nvidia MX350-videochip en een gewicht onder de 1kg. Asus kondigde op zijn beurt twee nieuwe topmodellen in de ZenBook-serie aan, een convertible en een ‘gewone’ laptop. De laatste is met zijn 3:2-beeldscherm en relatief grote accu wellicht nog het interessantst. Voor zakelijke gebruikers is er de ExpertBook B9, een magnesium apparaat dat (in zijn lichtste configuratie) 880 g weegt. De meest opvallende laptops komen misschien wel van Lenovo, die zijn 14"-laptop en convertible Yoga Slim 9i heeft voorzien van een lederen afwerking en een glazen palmsteun met geïntegreerde touchpad. Ook andere nieuwe Yoga-convertibles zijn gebaseerd op de nieuwe Tiger Lake-chips.
Lenovo's Yoga Slim 9i-convertible (14 inch) met lederen afwerking.
De processorfabrikant is naar eigen zeggen nog lang niet klaar voor dit jaar. Het bedrijf zal dit jaar onder meer nieuwe Celeron- en Pentium-processors introduceren, zijn eerste op Xe gebaseerde losse videokaart DG1 op de markt brengen - al is dat feitelijk de igpu van Tiger Lake op een insteekkaart - en zakelijke vPro-varianten van de 11de generatie Core-chips beschikbaar stellen.