De Kindle Colorsoft is Amazons eerste e-reader met kleurenscherm. Het scherm ondersteunt twee modi, waardoor je net wat meer detail of kleur kunt weergeven. De Kindle komt het beste tot zijn recht als je gebruikmaakt van het Amazon-ecosysteem. De software is gericht op het boeken aanschaffen en lezen in de Amazon-winkel zo makkelijk mogelijk te maken. Dat betekent ook dat het lastig is om boeken of pdf's te lezen die niet uit Amazons winkel afkomstig zijn. Er is ook een abonnement om 'ongelimiteerd' te lezen, maar dat omvat vrijwel geen Nederlandstalig materiaal en kun je alleen met een Engelstalig account afsluiten. De Colorsoft is verder IPX8-waterdicht.
De Libra Colour is een 7"-e-reader met kleurenscherm, die IPX8-waterdicht is en voorzien is van eenvoudige, maar doeltreffende software. Die software dirigeert je richting Kobo's eigen boekwinkel, die goed en soepel werkt. Clouddiensten van Google en Dropbox worden ondersteund. Je kunt ook via de, bijzonder trage, USB-aansluiting boeken op de e-reader zetten. Het kleurenscherm blinkt nergens echt in uit, maar kan daardoor alle content prima weergeven. De Libra ondersteunt het gebruik van een stylus, maar het is een beetje de vraag hoe nuttig dat is op het krappe 7"-scherm. Voor gebruikers die gewoon een e-reader met kleurenscherm zoeken en geen extra functionaliteit wensen, is de Kobo de meest praktische van dit moment.
Deze e-reader is eigenlijk eerder een tablet. De Boox draait Android 13 en heeft de Play Store voorgeïnstalleerd. Daardoor kun je er in principe alles mee doen wat je met een gewone tablet ook kunt. Er is 64GB opslag aanwezig, die je kunt uitbreiden met een microSD-kaart. Er zijn zelfs twee magere speakers, om bijvoorbeeld een audioboek te luisteren. De Boox ondersteunt gebruik van een stylus, hoewel het de vraag is of je daar veel aan hebt op het kleine 7"-scherm. Voor iemand die slechts boeken wil lezen, is de Boox minder geschikt, want een winkel om nieuwe boeken aan te schaffen, is niet ingebouwd. Daarnaast duurt het opstarten van de Boox ongeveer een halve minuut; dat is de keerzijde van het uitgebreide besturingssysteem.
De PocketBook Era Color is een e-reader die net even wat uitgebreider is dan de meeste concurrenten. Er zit bijvoorbeeld een nog best goed klinkende speaker in en de software biedt wat extra's zoals een RSS-lezer en muziekspeler. Ook ondersteunt de PocketBook uit de doos veel bestandsformaten en de e-reader is voorzien van fysieke knoppen. Ondersteuning voor een stylus is er niet, maar het grootste nadeel is dat de e-reader vrij traag is en bij grote bestanden, zoals complexe pdf's, vast kan lopen. Er is een samenwerking met de Bruna-boekwinkel, maar daar komt vrij veel handwerk bij kijken. Het kleurenscherm is zo afgesteld dat het felle kleuren kan weergeven, maar details gaan vaak verloren.
Hardwarematig is de Vision Color hetzelfde als de Kobo Libra Colour, maar dan voorzien van firmware van de Libris-boekwinkel. Daarmee kun je makkelijk je account koppelen en gekochte boeken downloaden. Op de e-reader zelf boeken kopen gaat via de mobiele website en werkt niet zo soepel. Wat functionaliteit betreft is de Tolino ook vrij sober. Er worden geen externe clouddiensten ondersteund en er is ook geen optie om audioboeken te luisteren; daarvoor word je doorverwezen naar de smartphoneapp. De e-reader ondersteunt wel het gebruik van een stylus en is IPX8-waterdicht. De USB-aansluiting is bijzonder traag.
Traditioneel hadden e-readers altijd een zwart-witscherm, of eigenlijk een scherm dat zestien tinten grijs kon weergeven. Dat is verleden tijd; tegenwoordig voorziet iedere grote e-readerbouwer zijn e-readers van een kleurenscherm. Tijd om vijf 7"-modellen naast elkaar te zetten en te kijken welk van de vijf het beste is.
Het vijftal is niet geheel toevallig van dezelfde merken als die we eerder in de 6"-e-reader-round-up testten. Op de Nederlandse en Belgische markt zijn dit de vijf merken die ertoe doen en waarvan Amazon en Kobo de grootste zijn. De e-readers hebben onderstaande specificaties, waarbij opvalt dat ze allemaal hetzelfde scherm hebben. Toch zijn er genoeg verschillen, zelfs op basis van beeldkwaliteit.
Amazon Kindle Colorsoft
Boox Go Color 7 (Gen II)
Kobo Libra Colour
PocketBook Era Color
Tolino Vision Color
Schermtype
E Ink Kaleido 3
E Ink Kaleido 3
E Ink Kaleido 3
E Ink Kaleido 3
E Ink Kaleido 3
Resolutie grijstinten
300 ppi
300 ppi
300 ppi
300 ppi
300 ppi
Resolutie kleur
150 ppi
150 ppi
150 ppi
150 ppi
150 ppi
Frontlight
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Kleurtemperatuur frontlight aanpasbaar
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Diagonaal
7"
7"
7"
7"
7"
Opslag
32GB
64GB + microSD
32GB
32GB
32GB
Waterdichtheid
IPX8
Nee
IPX8
IPX8
IPX8
Compatibel met stylus
Nee
Ja, USI
Ja, MPP
Nee
Ja, MPP
Audio
Bluetooth
Bluetooth, ingebouwde speakers
Bluetooth
Bluetooth, ingebouwde speaker
Bluetooth
Boekwinkel
Amazon
-
Kobo, bol
Bruna
Libris
Vijf e-readers
Amazon Kindle Colorsoft
De Kindle Colorsoft is Amazons eerste e-reader met een kleurenscherm. Tot voor kort kon je hem niet in Nederland bestellen, maar inmiddels wel. De Kindle is de enige e-reader in deze vergelijking die een 'kin' aan de onderkant heeft en niet van knoppen voorzien is om pagina's om te slaan. Je zult dus alles met behulp van het touchscreen moeten doen.
Wat software betreft lijkt de Colorsoft als twee druppels water op de goedkopere Kindle-e-readers, maar dan is alles in kleur. Het besturingssysteem is heel simpel. Onderin zitten twee tabs, 'Start' en 'Bibliotheek'. In die laatste vind je alle boeken en andere documenten die je gekocht hebt of die je handmatig op je Kindle gezet hebt, terwijl je bij 'Start' nieuwe boeken in de Amazon-winkel kunt zoeken. De e-reader is echt rond Amazons eigen boek- en luisterboekwinkel gebouwd. Amazon biedt ook een Kindle Unlimited-abonnement aan, waarbij je 'onbeperkt' kunt lezen. Onbeperkt is niet helemaal onbeperkt, want je kunt alleen boeken lezen van uitgevers waarmee Amazon een contract heeft. Het ongelimiteerde aanbod is dus beperkt. Leuk is dat er ook wat tijdschriften binnen het abonnement vallen, die op het kleurenscherm goed tot hun recht komen. Voor de puur Nederlandstalige gebruiker is het Unlimited-abonnement niet interessant, omdat er vrijwel geen Nederlandstalige boeken in zitten. Lees je vooral in het Engels, dan is het wellicht de moeite waard.
Dat de Kindle om Amazons boekwinkel heen gebouwd is, merk je bijvoorbeeld doordat het moeilijk gemaakt is om zelf boeken op de e-reader te zetten. Het standaard EPUB-formaat wordt niet ondersteund; in plaats daarvan moet je ze converteren naar het MOBI-formaat, of ze uploaden naar je Amazon-account, waar ze automatisch geconverteerd worden. Pdf's kun je in principe direct naar je e-reader kopiëren, zolang ze zwart-wit zijn. Wil je een pdf met kleuren, wel zo leuk op je kleuren-e-reader, dan zul je hem ook moeten uploaden via je Amazon-account. Kopieer je hem direct naar je Kindle, dan worden de kleuren niet weergegeven. O ja, en als je iets via je account uploadt, mag de bestandsgrootte de 250MB niet overschrijden. De Kindle is, kortom, heel makkelijk te gebruiken als je binnen Amazons ecosysteem zit, maar kom je van daarbuiten, dan blijkt Amazon diverse drempeltjes opgeworpen te hebben om het gebruik minder gemakkelijk te maken. Het is allemaal niet onoverkomelijk (tenzij je alleen maar kleuren-pdf's van meer dan 250MB hebt), maar het wordt je ook niet makkelijk gemaakt.
Kobo Libra Colour
Kobo's Libra Colour lijkt als twee druppels water op de Kobo Libra 2, die nog een zwart-witscherm had. De Colour heeft in plaats daarvan een kleurenscherm. De interface is heel herkenbaar Kobo, maar is toch iets anders dan bij de Libra 2, want onderin staat een tabje voor je notitieblokken. De Libra had nog geen ondersteuning voor een stylus, maar dat heeft de Libra Colour wel. De Libra heeft twee knoppen aan de zijkant om pagina's mee om te slaan en welke toets wat doet, kun je in de software aanpassen. Als je liever de pagina omslaat met de onderste dan de bovenste knop, is dat makkelijk te wijzigen. De e-reader heeft een accelerometer aan boord die detecteert wanneer je hem ondersteboven houdt, mocht je de rand met de knoppen erin aan de linkerkant willen houden.
Verder is de interface, net als bij de Amazon Kindle, vrij simpel. De tabs onderin het scherm sturen je naar de boeken die op de e-reader staan en Kobo's eigen winkel, die goed geoptimaliseerd is voor het e-inkscherm. Je kunt overigens ook via bol boeken kopen voor je Kobo-e-reader, want daar heeft Kobo een overeenkomst mee. Op het moment van schrijven heeft de Libra Colour nog integratie met Pocket om artikelen offline te lezen, maar dat zal binnenkort worden vervangen door Instapaper.
Net als bij de Kindle wil Kobo je graag naar de eigen boekwinkel sturen en je daarbij ook interesseren voor een onbeperktlezenabonnement, dat net als bij Amazon niet alle boeken in de catalogus omvat. Het grote verschil met de Kindle is dat het Nederlandstalige aanbod veel groter is. Toch is de Kobo wat meer 'open' dan de Kindle. Je kunt epub- en cbz-bestanden zonder beperkingen naar de e-reader kopiëren met behulp van de USB-kabel.
PocketBook Era Color
De PocketBook onderscheidt zich door de wat uitgebreidere software dan bij de Kindle, Kobo en Tolino. Het is de e-reader die uit de doos de meeste bestandsformaten ondersteunt en er zit wat extra software op, zoals een agenda, RSS-lezer en wat spelletjes. Je kunt er ook zonder problemen muziek of audioboeken op afspelen. Die uitgebreide software is misschien iets té uitgebreid voor de hardware die erin zit, want van de vijf e-readers is de PocketBook de langzaamste. Dat merk je bijvoorbeeld als je complexe pdf's opent, waarbij de e-reader vaak even vastloopt en in het ergste geval opnieuw moet worden gestart.
Ook de PocketBook heeft knoppen aan de zijkant om pagina's om te slaan, maar er zijn nog twee extra knoppen. De eerste om de e-reader aan en uit te zetten en de tweede om snel naar het beginscherm terug te keren. Doordat hij zo langzaam werkt, zijn de fysieke knoppen wel fijn, want hij reageert af en toe traag, maar dankzij de fysieke knoppen weet je in ieder geval zeker dat je gedrukt hebt.
PocketBook heeft in Nederland een samenwerking met de Bruna-boekwinkel, maar de integratie daarvan is matig. Als je de winkel opent, kom je op de mobiele website van Bruna uit, waar je boeken kunt aanschaffen. Dat werkt allemaal niet zo soepel, omdat de site weliswaar voor mobiele apparaten is gemaakt, maar niet geoptimaliseerd is voor schermen met elektronische inkt. Je moet daardoor scrollen en dat werkt niet prettig. Het is wat gehannes en daardoor ben je snel geneigd om een boek via de website op een computer of smartphone aan te schaffen. Bovendien is het niet mogelijk om je Bruna-bibliotheek aan je PocketBook te koppelen. Gekochte boeken worden dus niet automatisch op je e-reader gezet, maar moet je zelf downloaden of kopiëren met behulp van de USB-kabel.
Onyx Boox Go Color 7 (II)
De Boox Go Color 7 heeft ook een 'boekwinkel' aan boord, maar daarin vind je alleen rechtenvrije boeken. Je kunt er dan ook niets tegen betaling aanschaffen, dus je zult je e-books elders moeten kopen en ze vervolgens op je e-reader zetten. Het mooie is dat de Boox Android 13 draait en de Play Store voorgeïnstalleerd heeft. Je kunt dus handmatig epub- of cbz-bestanden op de e-reader zetten en de ingebouwde lezer gebruiken, maar als je al je e-books in de Kobo-winkel hebt gekocht of via Google Books hebt aangeschaft, dan kun je ook de apps van die bedrijven installeren.
Dat maakt de Boox een beetje een vreemde eend in de bijt, want softwarematig gezien is het eerder een tablet dan een e-reader. Dat hij meer op een tablet lijkt, merk je ook aan de ingebouwde speakers, het microSD-slot en de speciale schermmodus, die het mogelijk maakt bewegende beelden te vertonen door flink in te leveren op beeldkwaliteit. Daarbij doet het scherm geen volledige verversing, want dat kost de meeste tijd. Je kunt de Boox ook gebruiken in combinatie met een stylus, net als de Kobo en Tolino, en je kunt je favoriete notitieapp uit de Play Store installeren.
Los van de Play Store staan er standaard ook al aardig wat apps op de Boox geïnstalleerd, waaronder een browser, rekenmachine en een RSS-lezer. Het grote nadeel van de Boox is dat het heel lang duurt om de e-reader op te starten. Vanaf het moment dat je de knop indrukt, duurt het 35 seconden voordat hij helemaal opgestart is. Je kunt hem vervolgens wel in stand-by zetten, een modus waaruit de Boox snel kan ontwaken, maar in die modus raakt zijn accu snel leeg.
Tolino Vision Color
De Tolino is eigenlijk dezelfde e-reader als de Kobo Libra Colour, maar is voorzien van software van de Libris-boekwinkel. De interface lijkt sterk op die van de Kobo en ook deze e-reader ondersteunt het gebruik van een stylus. Je koppelt de Tolino aan je Libris-account en gekochte boeken worden vervolgens automatisch naar je account gedownload. Notitieblokken die je hebt gemaakt, worden naar de cloud van Tolino geüpload. Wil je boeken aanschaffen in de Libris-winkel, dan is dat minder goed geregeld. Je wordt naar de mobiele website van Libris gestuurd, die niet zo soepel werkt op een e-reader en ook vrij priegelig is. Het is minder erg dan op de kleinere 6"-Tolino, maar alsnog is het makkelijker om het op je pc of smartphone te doen.
Hoewel de software van de Tolino erg lijkt op die van de Kobo, ontbreekt ondersteuning voor Google Drive en Dropbox. Ook kun je geen audioboeken luisteren op de e-reader zelf. Bij de Kobo kan dat wel, maar Libris verwijst gebruikers daarvoor door naar de eigen smartphoneapp.
Beeldkwaliteit
Alle vijf de e-readers maken gebruik van hetzelfde scherm: een Kaleido 3-paneel van E Ink. Het is een paneel met een scherpte van 300dpi bij het weergeven van zwart-wittinten en 150dpi bij het weergeven van kleur. Over de techniek achter het Kaleido 3-paneel hebben we eerder geschreven. In het kort komt het hierop neer: de schermen hebben capsules waarin witte en zwarte pigmenten 'boven kunnen komen drijven'. Die pigmenten zitten in een vloeistof en worden onder invloed van elektroden onder de capsule omhoog of omlaag geduwd. Als de witte pigmenten aan het oppervlak liggen, zie je een witte 'pixel', en als de zwarte pigmenten bovenin liggen, ervaar je dat als een zwarte 'pixel'. De meeste e-readers kunnen ook een mix van witte en zwarte pixels maken, met zestien mogelijke grijstinten als gevolg.
De Kaleido 3-schermen kunnen kleur weergeven doordat er boven op de capsules een laag met kleurfilters voor rood, groen en blauw ligt. Daarmee kunnen de schermen maximaal 4096 kleurtinten weergeven. Het kleurenscherm heeft ten opzichte van een scherm met grijstinten twee nadelen.
Kobo Clara met zwart-witscherm (links) en Kobo Clara Colour
Het eerste nadeel is dat het kleurenfilter zorgt voor een lagere schermhelderheid. Schermen met elektronische inkt hebben geen backlight, zoals lcd's, maar worden afleesbaar doordat ze omgevingslicht reflecteren. De kleurfilters zorgen voor een extra laag waar het omgevingslicht doorheen moet en blokkeren dat deels. Zoals je op de bovenstaande foto kunt zien, is de schermhelderheid daardoor lager. Zit je op het strand, dan zul je dat verschil niet merken, maar binnenshuis zul je eerder de schermverlichting aan moeten zetten dan bij een zwart-wit-e-reader.
Het tweede nadeel heeft ook met de kleurfilters te maken, want die kun je zien zitten, ook al geeft de e-reader alleen maar zwart op wit weer. In de bovenstaande afbeelding is het effect met behulp van beeldbewerking enigszins overdreven. Waar het op neerkomt, is dat je gekleurde diagonale lijnen door het beeld ziet lopen. Niet iedereen heeft evenveel last van dit effect. Sommige mensen valt het totaal niet op, en veel mensen ervaren het niet als storend.
Alle vijf de e-readers in deze test hebben in dezelfde mate last van de nadelen die de kleurfilters met zich meebrengen. Dat is niet raar, want de schermen komen allemaal van dezelfde fabrikant. Ik had daarom ook verwacht dat de onderlinge beeldkwaliteit niet zou verschillen, maar daar blijken de verschillen juist groot te zijn.
Beeldkwaliteit: vergelijking
Hoewel de schermen hardwarematig hetzelfde zijn, kun je ze op verschillende manieren aansturen. Een voorbeeld hiervan kwam ik al eens tegen bij de reMarkable Paper Pro. Dit digitale notitieblok heeft ook een scherm met elektronische inkt en kent twee manieren van aansturing, die reMarkable 'filters' noemt. In de ene stand worden afbeeldingen beter weergegeven, terwijl de andere stand zwarte letters beter leesbaar maakt. De Amazon Kindle Colorsoft heeft ook twee manieren van aansturen, die Amazon 'Standaard' en 'Levendig' noemt. Alle foto's hieronder zijn met dezelfde belichting en camera-instelling genomen, zonder verdere nabewerking.
Test 1: kleurwaaier
Van links naar rechts: Amazon (Standaard), Amazon (Levendig), Kobo, Onyx Boox, PocketBook, Tolino
Bij deze eerste afbeelding zie je meteen een duidelijk verschil tussen de e-readers. De Amazon Kindle op het Standaard-profiel weet de verschillende kleurtinten het beste weer te geven. Het beeld oogt wel het donkerste. In de Levendig-modus gaat wat detail verloren, maar is het beeld wat minder donker. Daarin kun je ook doorschieten, in ieder geval bij het weergeven van deze afbeelding. De PocketBook geeft bijvoorbeeld het roze gewoon als een kleur weer, en linksonder in het rood gaat ook veel detail verloren. De Onyx Boox doet hetzelfde, maar oogt ook nog eens wat fletser. De Tolino en Kobo zitten daar een beetje tussenin.
Test 2: wetenschappelijk artikel
Aanvankelijk dacht ik dat de Kindle in Standaard-modus dus altijd het beste beeld gaf, maar ter test liet ik de vijf e-readers iets heel anders weergeven: een pagina uit een wetenschappelijk tijdschrift met daarop een combinatie van grafiekjes, afbeeldingen en priegelige lettertjes onderaan.
Van links naar rechts: Amazon (Standaard), Amazon (Levendig), Kobo, Onyx Boox, PocketBook, Tolino
Bij het weergeven van dit artikel zijn de rollen omgekeerd. De Kindle geeft de titel van het tijdschrift weer als grijs, terwijl het blauw zou moeten zijn, en het grote diagram in het midden van de pagina wordt eigenlijk niet weergegeven: de Kindle maakt er een grote zwarte afbeelding van. De PocketBook, die bij het weergeven van de kleurwaaier er een potje van maakte, is de enige die daadwerkelijk paars weergeeft, zoals zou moeten bij de middelste grote afbeelding. Ook de Onyx Boox weet dat aardig weer te geven. Tegelijkertijd menen de Boox en de PocketBook dat de grijze wolken in de twaalf grafiekjes links onderaan niet grijs maar blauw zijn, en dat is ook weer niet helemaal correct.
Test 3: Tintin
Misschien wel de relevantste test van de drie is een pagina uit een stripboek. Uiteindelijk zullen de meeste mensen hun e-reader niet gebruiken om alleen maar naar plaatjes van regenbogen te kijken of wetenschappelijke artikelen te lezen, maar een stripboek is bij uitstek een reden om een kleuren-e-reader te gebruiken.
Van links naar rechts: Amazon (Standaard), Amazon (Levendig), Kobo, Onyx Boox, PocketBook, Tolino
Deze pagina uit een stripboek laat nog eens duidelijk zien waar de verschillen liggen tussen de e-readers, en een winnaar is niet makkelijk aan te wijzen. De PocketBook geeft de kleuren het felst weer, maar benadrukt zwarte lijnen nauwelijks, waardoor je bijvoorbeeld de knopen op de jas in het kader rechtsonder nauwelijks ziet. De Kindle ziet er in Standaard-modus vrij grauw uit, maar als je de kleuren op Levendig zet, komt het stripboek een stuk beter uit de verf. De Boox heeft een mooie balans tussen de felle kleuren, maar toch genoeg details.
Welke van de vijf geeft dan het beste beeld? Dat hangt dus heel erg van het materiaal af dat je wilt weergeven. De PocketBook geeft kleuren lekker fel weer, maar daardoor gaat detail verloren. Aan de andere kant van het spectrum zit de Kindle in Standaard-modus, die juist ieder detail probeert te benadrukken, maar als het te priegelig wordt, kan de weergave daardoor gewoon 'zwart' worden, zoals bij het wetenschappelijke artikel. De Levendig-modus is een mooie toevoeging aan de Kindle, en het zou mooi zijn als de andere e-readers ook een dergelijke tweede kleurmodus zouden krijgen, omdat geen enkel scherm alle drie de soorten content perfect weergeeft. De Kobo en Tolino (die door dezelfde fabrikant gemaakt worden) zijn het minst uitgesproken in hun kleurweergave en zitten steeds tussen de uitersten in. Wellicht is dat precies waar de fabrikant op gemikt heeft. Deze e-readers zijn dan ook een veilige keuze als je verschillende content op je e-reader wilt weergeven.
Overdrachtssnelheid en geluidskwaliteit
Toen ik de testbestanden naar de e-readers aan het kopiëren was, viel me op dat dit bij een van de vijf aanmerkelijk sneller ging dan bij de andere vier en dat het bij een van de vijf opvallend lang duurde. Om dat gevoel te kwantificeren, heb ik een bestand van 1GB met willekeurige data gemaakt en gekeken hoe lang het duurde om dat op de e-readers te zetten.
Overdracht (1GB)
E-reader
Tijd (s)
Onyx Boox Go Color 7 II
6
Amazon Kindle Colorsoft
**
41
Kobo Libra Colour
*****
95
PocketBook Era Color
*****
101
Tolino Vision Color
**********
197
Waar de Boox met 170MB/s binnen zes seconden het bestand had gekopieerd, ben je bij de Tolino meer dan drie minuten bezig, met iets meer dan 5MB/s. Nu zijn de meeste e-books minder dan 1MB groot en dan duurt het kopiëren bij alle vijf minder dan een seconde. Maar stel dat je veel grote pdf's met veel afbeeldingen leest of handmatig stripboeken op je e-reader zet, dan is dit iets om rekening mee te houden. Afgezien van het praktijkvoorbeeld is de Boox voor 2025-begrippen eigenlijk de enige e-reader met een acceptabele snelheid. Ook de op een na snelste, de Kindle, is gewoon traag. Met een gemiddelde snelheid van ongeveer 24MB/s zit je alsnog op het niveau van een USB 2.0-stick van tien jaar oud.
Geluidskwaliteit
Soms heb je misschien geen zin om een boek te lezen, maar wil je liever een boek luisteren. Dat kan op vier van de vijf e-readers, maar niet op dezelfde manier. De PocketBook en de Onyx Boox zijn softwarematig het meest open en hebben ingebouwde speakers. Je kunt een audiobestand in een van de diverse ondersteunde formaten op de e-reader zetten en afspelen. De PocketBook heeft een enkel speakertje, en daar komt verrassend veel geluid uit. De Boox heeft twee speakers, maar het geluid daaruit klinkt wat minder hard en nog iets scheller. Verwacht overigens geen muur van geluid: het zijn hele kleine speakertjes, en in de meeste gevallen zul je een audioboek via een bluetoothheadset beluisteren. Daartoe ben je veroordeeld, want geen van de e-readers heeft een jackaansluiting.
Bij Kobo en Amazon zul je de audioboeken via de eigen winkels moeten aanschaffen. Bij Kobo is dat de Kobo-winkel en bij Amazon gaat het om de Audible Store. Je kunt losse boeken aanschaffen of gebruikmaken van een abonnement. De Tolino is de enige e-reader waar je, grappig genoeg, wel een bluetoothheadset aan kunt koppelen, maar daar heb je niks aan. Libris, de boekhandel die de Tolino verkoopt, verwijst je voor zijn luisterboeken door naar de smartphoneapp, want de mogelijkheid om die audioboeken op de e-reader af te spelen, is niet in de software geïntegreerd.
Ondersteunde bestandsformaten en clouddiensten
In de onderstaande tabel staan de bestandsformaten die de fabrikanten officieel ondersteunen. De relevantste daarvan zijn epub, het standaardformaat voor e-books, en cbz, dat voor stripboeken wordt gebruikt. Ook pdf is belangrijk en wordt door alle e-readers ondersteund. Doordat de Onyx Boox voorzien is van de Android Play Store, kun je daarop nog meer software installeren, mocht je bepaalde bestanden willen openen die standaard niet worden ondersteund.
De beperktste e-readers zijn de Tolino en de Kindle. De Kindle heeft, zoals eerder in dit artikel genoemd, een omslachtige manier om sommige bestanden op de e-reader te zetten, omdat die eerst via Amazons clouddienst moeten worden geconverteerd. De Tolino ondersteunt de belangrijkste bestandsformaten wel, maar is daar verder enigszins beperkt in.
De Tolino werkt ook niet met clouddiensten samen, behalve met de eigen cloud, waarin aantekeningen worden opgeslagen. Dat is ook het geval bij de Kobo, maar die kan ook exporteren naar Dropbox en Google Drive. Dropbox vind je ook terug bij de PocketBook en Onyx Boox, waarbij die laatste standaard ondersteuning heeft voor het grootste aantal clouddiensten. Daarbij zie je ook dat de Boox een Chinees product is, want er zijn ook veel diensten geïntegreerd die we in Europa eigenlijk niet kennen.
Schrijven: geen uitschieters
Hoewel de e-readers primair zijn gemaakt om op te lezen, kun je er ook op schrijven. De Boox, Kobo en Tolino hebben ondersteuning voor een stylus, waarmee je aantekeningen kunt maken. De Kobo en Tolino, die grotendeels hetzelfde zijn, ondersteunen pennetjes die gebruikmaken van het Microsoft Pen Protocol (MPP). De Boox ondersteunt het USI-protocol, hoewel dat geen correcte werking garandeert. Onze Logitech Pen leek in eerste instantie te werken, maar bij het maken van geschreven notities schoot de pen steeds door, waardoor het resultaat onleesbaar werd.
Kobo en Tolino
Met de pen kun je bij de Kobo en Tolino twee dingen doen: notities maken in bestaande boeken en pdf's, of zelf een schets of notitie maken. Een notitie in een pdf wordt direct in het document opgeslagen en dat heeft als voordeel dat je deze van je e-reader kunt halen en, inclusief alles wat je in de kantlijn hebt gekrabbeld, weer op een ander apparaat kunt gebruiken. Bij e-books werkt dat niet zo: je kunt in de inhoudsopgave van het boek je aantekeningen terugvinden, maar exporteren gaat niet zonder gebruik te maken van tools van derden.
Tolino Vision Color
Verder zitten er twee notitieblokken op de Kobo en de Tolino: een 'Basis notitieblok' en een 'Uitgebreid notitieblok'. In het basisnotitieblok kun je schrijven en tekeningen maken en die exporteren naar een pdf, png of jpeg. Het uitgebreide notitieblok geeft je de mogelijkheid om geschreven letters om te zetten in tekst, maar er is ook een functie om wiskundeformules te herkennen en diagrammen te maken. Deze documenten kun je naar een .docx-, .txt-, of HTML-document exporteren. Het verschil tussen de Kobo en Tolino is dat je bij de eerstgenoemde ook direct naar Google Drive of Dropbox kunt exporteren. De Tolino ondersteunt geen clouddiensten van derden.
Kobo Libra Colour
Dan is de vraag vervolgens: hoe schrijft het? Om te beginnen geldt voor alle drie de e-readers dat 7" een klein formaat is voor een notitieblok. Een kleine (aan)tekening kun je op zich wel maken, maar het wordt gauw krap. Is schrijven een primair gebruiksdoel, dan kun je beter een groter notitieblok kopen met een 10"-scherm dat daar specifiek voor bedoeld is. Het meest realistische lijkt mij het arceren van passages in pdf's.
Van het schrijven zelf moet je je ook niet te veel voorstellen. Verwacht niet het gevoel van een potlood op papier zoals bij een (veel duurdere) reMarkable. Dit is een vrij lomp pennetje met een harde plastic punt dat over een glad scherm glijdt. Handig aan de officiële Kobo-pen is dat er twee knoppen op zitten. Als je de ene ingedrukt houdt, kun je direct een stuk tekst arceren, terwijl de andere de gum activeert. De pen is ook drukgevoelig. Je zou misschien verwachten dat het e-inkscherm niet snel genoeg reageert om de bewegingen van de pen te volgen, maar dat blijkt erg mee te vallen en niet storend te zijn.
Boox
Ook bij de Boox kun je aantekeningen maken en zoals eerder genoemd is de Boox in feite gewoon een Android-tablet waarop de Play Store staat, wat je de mogelijkheid biedt om zelf je favoriete notitiesoftware te installeren. Wat software betreft heb je dus meer opties, hoewel de voorgeïnstalleerde notitieapp ook behoorlijk uitgebreid is. Die software biedt de mogelijkheid om met verschillende lagen te werken en zelfs om geluidsfragmenten op te nemen in de notitie.
Wat software betreft zijn de verschillen met de Kobo en Tolino dus groot, maar de Boox-stylus is, net als die van Kobo, vrij lomp en ook hier krijg je niet het gevoel dat je met een potlood op papier schrijft. Je hebt meer vrijheid in welke software je gebruikt, maar het 7"-scherm van de Boox is, net als bij de Kobo en Tolino, vrij krap om echt als notitieblok te gebruiken. Ook bij de Boox zou ik in de praktijk niet verder gaan dan stukjes arceren en aantekeningen maken in de kantlijn.
Bij geen van de e-readers krijg je de stylus bijgeleverd. Die van Kobo kost iets meer dan 50 euro, terwijl die van Tolino officieel 79 euro kost. Dan kun je dus beter die van Kobo aanschaffen en ongeveer 30 euro besparen. De InkSense-stylus van Onyx kost ook ongeveer 50 euro.
Conclusie
In dit artikel ging het over vijf e-readers met kleurenscherm. Dat kleurenscherm biedt niet louter voordelen, want de laag met kleurfilters neemt wat licht weg, waardoor je sneller de schermverlichting zult moeten aanzetten. Daarnaast kun je die laag ook zien zitten, hoewel niet iedereen dit opmerkt of als storend ervaart. Een kleine waarschuwing dus voor wie uitsluitend boeken zonder afbeeldingen leest: dan kun je beter bij een zwart-wit-e-reader blijven. Wil je wel een e-reader met kleurenscherm? Lees dan verder.
Kleurweergave
Alle vijf de e-readers maken gebruik van hetzelfde Kaleido 3-paneel, maar toch verschilt de weergave behoorlijk en is geen van deze perfect. De Kindle kan goed verschillende kleurtinten weergeven, zolang het maar grote vlakken zijn. Als het te priegelig wordt, geeft de Kindle gewoon zwart weer, in beide schermmodussen. De PocketBook probeert de kleuren zo fel mogelijk weer te geven, ten koste van detail. Dat kan in het voordeel zijn van de afleesbaarheid, maar hangt van de content af. Bij het voorbeeld van het wetenschappelijke tijdschrift ging het goed, maar in het geval van het stripboek juist niet. De Kobo, Boox en Tolino zijn wat minder uitgesproken in hun kleurweergave, maar dat kun je ook zien als een voordeel, want de weergave is meestal niet de beste, maar wordt ook niet onleesbaar.
Software
Beeldkwaliteit is niet alles; je kunt ook de software de doorslag laten geven bij de keuze voor een e-reader. De Kindle is daarbij het meest gesloten, wat voor gebruikers die al in het Amazon-ecosysteem zitten wellicht geen probleem vormt. Wens je daar niet buiten te treden, dan werkt de Kindle vlekkeloos. Aan de andere kant: het feit dat je niet zonder tussenkomst van Amazons clouddienst een pdf met kleurenafbeeldingen op je e-reader kunt zetten is onhandig.
Aan de andere kant van het spectrum zit de Onyx Boox, die Android 13 draait en de Play Store voorgeïnstalleerd heeft. Daarmee kun je in principe installeren wat je wilt. Bovendien ondersteunt de Boox de meeste clouddiensten, zodat er vrijwel altijd een manier is om je boeken op je e-reader te krijgen.
Het enige nadeel van de Boox is dat mensen die gewoon een boek willen aanschaffen dat niet op de e-reader zelf kunnen doen. Dat kan wel bij de Tolino, PocketBook en Kobo, maar bij die laatste werkt dat het beste, omdat de winkel goed is geoptimaliseerd voor het e-inkscherm, wat je van de Libris-winkel op de Tolino en Bruna op de PocketBook niet kunt zeggen.
Hardware
Tot slot zitten er nog wat verschillen in de hardware. De PocketBook en Boox hebben bijvoorbeeld ingebouwde speakers, wat voor weinig mensen van doorslaggevend belang zal zijn. Belangrijker is misschien of de e-reader waterdicht is; dat is bij allemaal, behalve de Boox, het geval. Die laatste heeft ook als nadeel dat het lang duurt om op te starten, wat komt door het draaien van een volledige versie van Android. Ook de PocketBook is langzaam, hoewel hij een stuk sneller start dan de Boox. Bij omvangrijke pdf's wil de e-reader echter weleens vastlopen, terwijl de andere e-readers daar geen last van hebben. Voor wie gecharmeerd is van fysieke knoppen, zijn alle e-readers behalve de Kindle geschikt. Wil je een stylus gebruiken, dan kun je dat op de Tolino, Kobo en Boox doen, hoewel je je wel moet afvragen of het 7"-scherm daartoe toereikend is. Ik zou het beperken tot het maken van kleine aantekeningen.
Het hangt er, kortom, sterk vanaf wat je met je e-reader wilt. Om 'gewoon' een boek te lezen, kun je het beste de Kindle of de Kobo aanschaffen, want die hebben de beste integratie met hun boekwinkels. De Kobo heeft daarbij de voorkeur, gezien het gesloten karakter van de Kindle. Wil je (veel) meer, dan kun je uitwijken naar de Boox. De PocketBook en Tolino bieden weinig om zich van de concurrentie te onderscheiden, tenzij je al klant bent van een van de boekwinkels die de e-readers ondersteunen.
Als je kijkt naar repareerbaarheid, dan is het goed om te weten dat dit erg verschilt per ereader. iFixit heeft een overzicht van verschillende ereaders op hun site staan. Het beste repareerbaar zijn de Kobo's met een score van 6/10.
Kindle Colorsoft: geen onderdelen of reparatiehandleiding aanwezig op iFixit. In het hierboven genoemde overzicht staan andere Kindle's met een repareerbaarheid van 2/10 of 3/10. Ik kan mij voorstellen dat de Colorsoft vergelijkbaar is.
Kobo Libra Colour: onderdelen en handleiding beschikbaar via iFixit. Wordt beoordeeld met een repareerbaarheid van 6/10.
Onyx Boox: geen productpagina op iFixit, dus ook geen onderdelen of reparatiehandleiding aanwezig. In het hierboven genoemde overzicht staat wel de Onyx Boox Poke5 met een score van 5/10.
Pocketbook Era: geen productpagina op iFixit, dus ook geen onderdelen of reparatiehandleiding aanwezig. In het hierboven genoemde overzicht staat wel de Pocketbook InkPad Lite met een score van 4/10.
Tolino Vision: hele merk niet beschikbaar op iFixit. Dus repareerbaarheid onbekend.
Wil je de ereader gebruiken in combinatie met 'de Online Bibliotheek', wees je er dan van bewust dat de Kindle's expliciet worden benoemd als ongeschikt.
Ik lees het niet in bovenstaande artikel, maar een nadeel van een kleurenscherm ten opzichte van een zwart-wit-scherm is de lagere resolutie. Zoals in de best buy guide wel te lezen:
Het laatste nadeel is dat de resolutie lager ligt bij het weergeven van kleuren, namelijk op 150ppi.
Lees je vooral boeken dan kan dit meespelen. Of dit storend is kan per persoon verschillen; de beste manier om hierachter te komen is denk ik in de winkel gewoon twee ereaders vergelijken.
Goede opmerking, al denk ik dat de meeste kopers daar weinig waarde aan zullen hechten.
Om eerlijk te zijn: in mijn ervaring gaan e-readers niet zo snel kapot (geen glas). En als er na een aantal jaren een probleem mee is, dan is de prijs "laag" genoeg om gewoon een nieuwer model te kopen.
Ik weet dat dit tweakers is, maar zelfs ik zou niet snel een e-reader proberen te repareren.
Openheid van de software vind ik daarentegen veel belangrijker! Dat je boeken kan blijven lezen, ongeacht waar en hoe je ze aangekocht hebt.
Ik mis eigenlijk een klein pluspuntje van de Onyx Book dat juist voor redacteurs (en andere schrijvers) leuk kan zijn: koppel er een Bluetooth toetsenbordje aan, en je hebt de ideale computer om buiten teksten te kunnen schrijven. Het is voor het eerst dat we daar een geschikte computer voor hebben sinds de oude palmtops zoals een Psion Series 5.
Er zijn sinds de Psion Series 5 echt nog wel andere geschikte computers geweest waar je buiten teksten op kunt schrijven. Laptops bijvoorbeeld worden daar met regelmaat voor gebruikt. Heck, er zijn complete generaties die dat met plezier op hun smartphone doen. Een los toetsenbord is m.i. al subjectief of dat goed of niet goed werkt (t.o.v. built-in of touchscreen); ik vind los toetsenbord (of touchscreen) geen vergelijking met built-in zoals Psion 5 en geestelijke opvolgers. Als je dat echter prima vindt: dan kun je dat combineren met een willekeurige tablet. Zelfs eventueel een oudje. Of je smartphone. Een schrijver die perse buiten wil schrijven zou dat ook op een oude tweedehands laptop goedkoop kunnen. Buiten is nog wel van belang een goede backlight. Ook is het maar de vraag of dat prettiger werkt dan binnen. Hoe is je isolatie, heb je airco, wat is het weer, kun je buiten ongestoord werken, enz.
Ander nadeel van Onyx is het is Chinees dus beter dat ASML medewerkers niet vanuit huis in de tuin gaan werken met zo'n apparaat.
Bij e-ink gaan deze schermen lang mee omdat de refresh rate laag ligt. Ga je content creëren (stylus, schrijven) dan gaat je batterij behoorlijk omlaag en color is wat dat betreft al minder dan zwart-wit. Ik zou dan ook als gewone lezer voor zwart-wit e-reader gaan; sporadische lezers zijn misschien ook prima af met een smartphone, tablet, of fysieke kopie. Vooral omdat je die eerste waarschijnlijk al hebt, die tweede zijn tweedehands afdankertjes in overmaat beschikbaar, en die laatste heb je wellicht ook al.
Of je een e-reader naar het strand mee moet willen nemen? Zoute lucht en scherpe zand is nooit goed voor schermen, brillen, enz. Vroeger toen ik nog voorzichtiger was met mijn brillen nam ik altijd mijn 'vorige' bril mee naar het zwembad, het strand. Ik moet ook altijd gniffelen om die dure zonnebrillen op het strand. Misschien is een fysieke kopie, hoewel qua gewicht zwaar, toch ook een goede optie. Ook minder gevoelig voor dieven. Je moet wel van te voren goed kiezen wat je gaat lezen maar zoals ik elders al schreef: het is logisch dat je in minder boeken bezig bent dan het aantal GB in je muziek catalogus op je smartphone. In je vakantiehuisje of op de camping is een e-reader prima optie. Maar strand zou ik niet snel doen.
Het is wel echt first and foremost een ereader. Bovendien kun je hem niet vergelijken met een tablet en dan de "opstarttijd" benoemen als minpunt. Een tablet start je immers ook niet elke keer opnieuw op, die zet je in standby. En dat is dan ook gewoon instant, zowel met powerknop als openen van hoesje is hij direct paraat. Dit wordt wel al in de tekst aangehaald, maar ook zonder hem uit te zetten gaat hij gewoon weken mee.
En "Geen ingebouwde boekwinkel" vind ik ook niet fair, want je kunt toch juist álle stores gebruiken. Kindle, Kobo, Google Play Books, etc. Bovendien is het doodeenvoudig om hem aan te sluiten aan de PC en ebooks erop te zetten, én je kan de opslag uitbreiden met micro SD. Dat de ingebouwde ereader app al erg goed is (imo beter dan bv Kindle en Kobo) wordt niet benoemd, en je kan er ook nog andere ereader apps op gebruiken (vooral Alreader X is top op een eink scherm). Dan kun je ook nog boeken in de cloud zetten met alle grote cloud-opslag aanbieders, alsmede 10GB van Boox zelf. Ook heb je nog de mogelijkheid om luisterboeken van bijv Audible of Storytel beluisteren en om boeken van de bibliotheek lezen, etc. Dit alles lijken me toch flinke pluspunten, zéker op een site als t.net, welke grotendeels niet behandeld worden
Raar vind ik ook dat de toevoeging van speakers, uitbreidbaarheid van geheugen en verversingsmodi "bevestigen" dat het "eigenlijk een tablet is".
Als laatste is hij inderdaad niet volledig watdicht, maar is wel spatwaterdicht.
Al met al vind ik het niet terecht dat hij (net zoals elke Boox) zo als bijzaak wordt afgedankt.
[Reactie gewijzigd door lars_jj op 13 augustus 2025 07:24]
Wat ik vooral in de review mis, is dat de Boox heel erg vaak naar homeland China pingt (o.a. richting qq.com). Dat kan te maken hebben dat zijn roots daar liggen en het Chinese publiek wilt dienen, maar ik vind het zorgelijk. LG-televisies doen dit ook heel erg vaak, zelfs als de televisie in stand-by staat. Dit zou een site als Tweakers zeker moeten meenemen in hun overwegingen.
Neemt niet weg dat de Boox een fantastisch apparaat is wanneer je een DNS blocker er op zet (of via thuis VPN).
Deze probeert constant advertenties op te halen en waarschijnlijk WebOS gerelateerde meuk naar binnen te hengelen. Ik heb de gebruiksvoorwaarden nooit geaccepteerd, waardoor alle smart-functionaliteit niet werkt. Ondanks dat ik de voorwaarden niet geaccepteerd heb, daardoor de TV niet kan updaten en het volledige potentie niet kan gebruiken, blijft het toestel gewoon advertentienetwerken en WebOS-gerelateerde zaken pingen.
Ondanks dat ik de voorwaarden niet geaccepteerd heb
Maar je kan wel andere 'connected' features gebruiken dan? Ik meen dat een Samsung die ik heb, daarom geen enkele connected feature vrijgeeft (en derhalve ook geen internet verbinding heeft / kan gebruiken...).
Natuurlijk te zot voor woorden; als u geen reclames en tracking accepteert doet de hele Smart functionaliteit het niet of kun je zelfs geen enkele streaming service gebruiken.
(Ik gebruik dat scherm enkel als 'domme' monitor maar hij blijft vragen om toestemming bij het opstarten)
Boox lapt ook hun laars aan de GPL-licentie en weigert hun sources te publiceren. Dit is iets dat nooit word aangehaald in reviews: Wikipedia: Onyx Boox
Mijn truuk was F-Droid installeren en NextDNS client installeren. Plus syncthing om de boeken en andere zaken te syncen omdat Onyx (destijds) vereiste dat je via hun software/cloud kon syncen.
Zo kon ik het DNS verkeer omzeilen met een eigen DNS server. En om te voorkomen dat het Chinese verkeer alsnog via een hostfile in China terecht komt had ik een VPN server op mijn NAS draaien. Hierdoor loopt al het verkeer alsnog over NextDNS via de DHCP settings in de router thuis.
En "Geen ingebouwde boekwinkel" vind ik ook niet fair, want je kunt toch juist álle stores gebruiken. Kindle, Kobo, Google Play Books, etc. Bovendien is het doodeenvoudig om hem aan te sluiten aan de PC en ebooks erop te zetten, én je kan de opslag uitbreiden met micro SD.
Niet echt een voordeel aangezien ze, op de Kindle na, dit allemaal kunnen.
Dan kun je ook nog boeken in de cloud zetten met alle grote cloud-opslag aanbieders, alsmede 10GB van Boox zelf.
Again; dit kunnen ze ook zo'n beetje allemaal. Mijn Kobo haalt een deel van mijn boeken in ieder geval gewoon van OneDrive af.
Ook heb je nog de mogelijkheid om luisterboeken van bijv Audible of Storytel beluisteren en om boeken van de bibliotheek lezen, etc.
Boeken van de bibliotheek kunnen ze allemaal. Ik heb ooit luisterboeken gedaan maar dan wordt de batterijduur van grofweg 2 maanden naar grofweg 2 uur getrokken. Dat is niet waar ik een e-reader voor wil gebruiken; m'n iPad/iPhone zijn daar veel beter in. Ik zou dat niet als voordeel voor een e-reader zien.
Ieder zijn ding natuurlijk. Ik ga ook zeker niet zeggen dat je mening niet waardevol is. Maar de meeste dingen die je als pluspunt ziet voor de Boox zijn gewoon op nagenoeg alle e-readers aanwezig en dus niet als unieke pluspunten te zien.
Toon mij een Kindle waarop je boeken van de Nederlandse bibliotheek kan lezen, zonder tussenkomst van een PC. (dat is onmogelijk, want de Kindle heeft alleen een deal met Overdrive, en de meeste Nederlandse bibliotheken zijn niet aangesloten op Overdrive, dus zul je eerst je boek moeten downloaden naar je PC, "uitpakken" middels Adobe Digital Editions, en dat uitgepakte bestand doorsturen naar je Amazon Kindle account)
Op de Boox: je installeert de Online Bibliotheek app vanuit de Play Store, je logt in op je account, je leent een boek, et voila.
Toon mij de Kobo ereader waar je Google Play Books op kan installeren. (ook onmogelijk, je moet ook hier een pc gebruiken om je Google Play Boeken uit te pakken via Adobe Digital Editions, en die dan weer doorsturen naar je Kobo ereader)
Op de Boox: je installeert de Google Play Books app, et voila, je Google Play Books boeken zijn binnen handbereik.
Sure, alles is mogelijk met al die ereaders, maar je hebt een aantal extra stappen en een hele andere machine nodig om het voor elkaar te krijgen.
Ah nice, je hebt de ene disclaimer die ik gemist heb opgepakt.
Google Play Books zou je dan de bookstore van de Boox kunnen noemen. Maar de andere stores zijn dan voor de boox weer lastiger.
Maar met 1 echt voorbeeld wat alleen voor de Kindle op gaat en dan ook nog alleen omdat die echt helemaal aan Amazon vast zit, en 1 ander voorbeeld waar de Boox het ánders doet, niet persé beter, ga je ons niet overtuigen dat de Boox zo bijzonder is. In de basis doet ie vooral dingen die de rest ook allemaal doet. Sommige dingen doet de rest iets anders, sommige dingen doet de Boox weer iets anders. Maar dat zijn geen USPs. Hij wordt daar niet bijzonder van.
Het feit blijft dat het écht een vreemde eend in de bijt blijft en voor jou is dat een voordeel. Mooi. Dan heb je juist gekozen. Voor mij zou de opstarttijd, het Android OS en de chinese makelijk een nadeel zijn dus ik ben blij dat ik voor (een) andere(n) gekozen heb.
[Reactie gewijzigd door Croga op 13 augustus 2025 13:16]
Hoezo zijn andere stores op de Boox lastiger? Die snap ik niet helemaal. Ik gebruik zowel Play, Kobo en Kindle zonder enige issues.
"Sommige dingen doet de rest iets anders, sommige dingen doet de Boox weer iets anders."
Ja, en de ene doet zus beter, en de andere doet zo beter. Dit zijn zaken die je in een roundup bespreekt. Die is ook niet perse bedoelt om jou over te halen welke beter is. Maar wel om duidelijk te maken zijn wat de verschillen zijn, en dat beperkt zich niet enkel tot harde functies die de ene wel heeft en de ander niet.
Ik vind het dus niet een feit dat het een vreemde eend in de bijt is, hij kan immers alles wat de anderen ook kunnen, zoals je zelf ook aan geeft. Het grootste verschil is dat je meer vrijheid hebt door de openheid van de software. Ik zou eerder de kindle de vreemde eend in de bijt noemen.
(edit: de Boox heeft een standby functie, net als de anderen. Welke ook traag opstarten als ze niet in standby staan. Dat Android voor jou een minpunt is, tsja, dat kan, maar een round up tracht objectief te blijven, en Android zorgt voor veel toegevoegde funties. Dat is wél een feit. Dat jij dat liever niet hebt is een mening.)
[Reactie gewijzigd door lars_jj op 13 augustus 2025 13:54]
Andere boekwinkels toevoegen en opslag uitbreiden kunnen ze allemaal? Ik neem echter aan dat je bedoelt dat je er bij de meeste via de pc boeken op kunt zetten. Dat is inderdaad waar, maar ik zou het niet altijd doodeenvoudig noemen.
Veel kunnen inderdaad met clouddiensten werken, maar zeker niet allemaal. Bovendien ligt de nadruk op álle grote cloudaanbieders.
Boeken van de bieb kun je niet zonder meer op alle readers lezen, dan moet je ze eerst downloaden en door ADE halen. Ik vind het een gigantisch voordeel dat je dit direct op het reader kan.
Je kunt audio boeken beluisteren van de grote aanbieders, ook weer zonder iets via je pc naar het apparaat te verplaatsen. Dat de accuduur dan stevig omlaag gaat (maar nog steeds beduidend langer dan twee uur) en jij het geen toegevoegde waarde vindt hebben betekent niet dat dit geen pluspunt is.
In een review als deze worden apparaten met elkaar vergeleken, dus dan haal je niet alleen aan wat de harde verschillen zijn, maar óók welke ereader beter is in bepaalde opties en funties dan anderen.
Ik heb een Kobo met Kobo Plus-abonnement maar zou graag een Kindle-app installeren om ook de aankopen in mijn Amazon Library te kunnen lezen. Of de NRC-app om de krant te lezen en Readly en Zinio voor Nederlandse en internationale tijdschriften. Dat kan wel met een Boox maar voor zover ik weet niet met Kobo (mijn Kobo is een oudere Libra 1). De aanwezigheid van Play Store met daarin de apps voor alle e-bookwinkels vind ik een groot voordeel van Boox.
[Reactie gewijzigd door Canaria op 13 augustus 2025 13:50]
Tablet achtergrond geeft natuurlijk heel andere use cases.
Had wel iets dieper op ingegaan mogen worden.
Wat ik ook wel had willen weten.
Hoelang blijft het apparaat standby.
Mijn oude e-reader start ook langzaam op, maar vanuit standby ligt die soms een paar maanden in idle voor ik er weer een keer wat mee doe, en kan direct verder lezen.
Werkt dat ook met de Boox, na het initieel opstarten kan je na standby direct weer verder lezen. hoelang blijft het apparaat standby. (internet geeft aan tussen 3 a 5 weken)
Uit eigen ervaring gaat de Boox minder lang mee dan de grote namen, maar nog steeds erg lang. Afhankelijk van hoe vaak ik hem gebruik is dat ook meerdere weken.
De Boox Go 6 is mijn "binnenzak reader". Deze zit altijd in mijn tas. Ik heb deze zo'n drie weken geleden voor het laatst opgeladen en zit nu op 41%, ik heb hem in die tijd vrijwel niet gebruikt. De Go 7 gebruik ik teveel om antwoord te geven op hoelang deze idle kan blijven. Bovendien heb ik ze ingesteld staan om na twee weken helemaal uit te schakelen.
Ja ik vond het ook vreemd dat er bijvoorbeeld expliciet gezegd wordt dat je op de boox zelf geen boeken kunt kopen... Als het een tablet is dan kun je er alles op kopen wat je online kunt kopen, lijkt mij? En inderdaad zet er de Kindle of Kobo app op en gaan.
Eens, ik heb de BW versie van deze reader en juist de flexibiliteit vind ik erg fijn.
Naast alle apps voor boeken zijn er ook apps voor tijdschriften en kranten die je prima kan gebruiken. Datzelfde geldt voor websites die zich vooral richten op artikelen, zoals Follow the Money.
Die software dirigeert je richting Kobo's eigen boekwinkel, die goed en soepel werkt. Clouddiensten van Google en Dropbox worden ondersteund. Je kunt ook via de, bijzonder trage, USB-aansluiting boeken op de e-reader zetten.
Een stukje over aansluiting op eigen online bibliotheken (als "clouddiienst") mist, zoals d.m.v. Calibre Web. Ik begrijp uit andere bronnen dat met name Kobo hier goed geschikt voor is.
[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 13 augustus 2025 07:12]
Dit mis ik in de review. Zelfs mijn oude pocketboek touch HD 3 kan Adobe drm op geïnstalleerd worden. Hang je via wifi je E-reader aan je telefoon en kun je online bibliotheek via de browser opstarten en boeken lenen. Geen laptop/pc geen geklooi. Rechtstreeks. Idem voor de meeste online boekeinkels. Dat geklooi met pc’s ertussen is zo niet nodig.
nu moeten ze het aanbod van de online bibliotheek nog wel even verbeteren. Dat is een andere discussie.
Ik dacht ook dat het gewoon op de Pocketbook zelf kon, maar daar vond ik de uitleg niet direct voor, dus die heb ik niet gelinkt in mijn commentaar, alleen de route via de Pocketbook mobiele app en Dropbox. Heb jij nog wel een goede link met uitleg?
Volg instructies van pocketboek voor installeren Adobe drm profiel.
Daarna browser van E-reader gebruiken om naar de bibliotheek te gaan. Inloggen moet elke keer opnieuw. Geen cookies. Althans niet op de HD3. Je downloadt van de online bibliotheek je E book. Die vind je in downloads terug. Klik je erop, start Adobe automatisch en wordt het voor 3 weken in je bieb gezet. Grootste nadeel. Verlengen kan niet, je moet het opnieuw lenen daarna.
sorry geen link. Dit stond ooit op de website van de online bibliotheek zelf. Kan het nu niet meer vinden.
Ook dat is iets dat als "clouddienst' meegenomen mag worden om te noemen. Hoe goed werkt het met de diensten van openbare bibliotheken (in Nederland en België)?
In NL werkt het niet geweldig, je Adobe Digital Editions ID moet gekoppeld zijn aan je reader en dan kun je via ADE met een kabeltje de boeken op je reader zetten, die dan na drie weken onleesbaar worden. Op linux kun je een Calibre plugin installeren, als ik me goed herinner moet je alleen wel de ID gegevens van een ADE install kopiëren dus installatie van ADE in een VM is wel vereist voor setup.
In België zal het net zo hopeloos zijn, aangezien ook daar geen support is voor Libby.
In België werken de bibliotheken op krak dezelfde manier met Adobe digital edition.
Mara wat nog vervelender is: ook bij digitale boeken hebben ze maar één of twee exemplaren en moet je wachten tot ze terug binnen zijn als ze zijn uitgeleend
Ik werk zelf voor een gemeente en heb dat eens aangekaart bij onze bibliotheek en zij vinden het ook gruwelijk. Het kost handenvol geld en de service trekt op niets maar de uitgevers blokkeren alles.
Klopt, Kobo is ideaal met Calibre Web. Je kunt in een configbestandje op je Kobo namelijk de API url aanpassen, die wijst dan naar je eigen server. Zo kun je niet alleen via een shelf boeken naar je reader sturen, maar ook de leesstatus syncen. Requests die niet door CW afgehandeld kunnen worden gaan gewoon door naar Kobo, dus je store en alles blijft werken.
Het wordt wel genoemd maar ik zelf een abonnement bij Bol voor onbeperkt Kobo Plus-boeken. Die zet ik dan via de app op de Ipad. En daar zitten best vaak recente boeken bij die je zo dan kan meenemen. Ik neem zelf wel altijd normale boeken mee op vakantie (met de auto is dat makkelijker) en dan via de app aanvullend nog andere boeken of de echt dikke boeken die ik wel wil lezen maar gewoon te dik zijn om mee te slepen.
Precies dit, het kobo plus abonnement is een zeer groot voordeel van de Kobo ereaders. Onbeperkt heel veel Nederlandse boeken lezen, die gemakkelijk op je ereader verschijnen. Voor mij persoonlijk voegt kleur weinig toe aan een erader.
Ik ben ooit begonnen met een Palm III als ereader. Later werd dat een book een, Sony, en tenslotte een Kindle Voyage. Allen 6 a 7 inch.
Wat ik mis in de review is een check op blader snelheid. Voor snellere lezers kan een trage ereader een miskoop zijn. Zeker bij goedkopere modellen kan dit een probleem zijn. Bij 7' modellen blader je toch net wat vaker.
Op mijn Kindle Voyage is het terug vinden van een boek inmiddels vervelend geworden. Amazon legt in de UX meer de nadruk op verkoop dan de functie van boekenkast. Hoe zit dit bij de andere ereader?
Een test van hoe goed de ereader werkt als je er 10 , 30 100, 300 of 30.000 boeken op zet hoort ook thuis in een review. Ik verwacht niet dat de BOOX een SD kaart met 30.000 boeken goed kan doorzoeken. Bij 200 a 300 boeken wordt het bij de meeste lezers al vervelend.
Bij de BOOX readers mag wel vermeld worden dat er behoorlijk oude Android versies gebruikt worden. De nieuwere modellen hebben Android 13.
Een minder veilige manier om boeken op de BOOX te krijgen is een webserver die je op het device kunt aanzetten. Je kunt dan boeken via een browser op je pc uploaden. Het probleem is dat er geen wachtwoord beveiliging op zit en je makkelijk vergeet deze app uit te zetten.
BOOX heeft ook de BOOX cloud om boeken te synchroniseren. Waarom niet getest in de review?
Onlangs heb ik toch de 13' lezer van BOOX gekocht. Groter om figuren in technische en wetenschappelijke artikelen te bekijken en ik ben al wat ouder. Een bijkomend voordeel is dat je in landscape mode twee pagina's met alleen tekst naast elkaar kan zien. De blader snelheid is goed en met twee pagina's naast elkaar lijkt het al meer op een boek.
Mijn vrouw hadd al eerder de Palma 1 van BOOX gekocht een lezer op telefoon formaat. Prima voor onderweg naar onbruikbaar voor technische boeken.
De phone home bij BOOX staat me wel tegen. Waarom hebben jullie dat niet voor alle readers getest? Ik verwacht dat ook bij de Kindle.
Bij Kinde wordt je geen eigenaar van de boeken maar krijg je een licentie. Amazon heeft al eens aangekochtte boeken uit haar aanbod verwijderd. Hoe zit dit bij de de Kobo en andere lezers met ingebouwde store?
Als argument voor ereaders gebruik ik altijd de Billy index. Neem de prijs van 3 witte Ikea Billy boekenkasten zonder deuren en je hebt de prijs van een 7' ereader. Neemt minder ruimte in en er passen veel meer boeken op.
[Reactie gewijzigd door Bor op 15 augustus 2025 21:42]
Waarom is de review Tweakers onwaardig. Alle voor en nadelen van de e-readers worden netjes benoemd. De verschillen in de aankoop van de boeken of licenties zijn niet meegenomen. Je hebt gelijk dat het wel netjes was om dat ook te vermelden, want het kan de keuze voor een bepaald merk zeker beïnvloeden.
De test gaat uitsluitend over de weergave en het gebruik van de e-readers en dat is prima in orde.
Zelf ben ik van het gebruik van een e-reader afgestapt. Ik heb jaren een Sony e-reader gebruikt, maar ik ben overgestapt naar mijn smartphone. Het scherm van een standaard smarphone is iet kleiner, maar zo heel veel scheelt het niet. Zelf gebruik ik een Samsung Fold en dan is het verschil nihil, alleen de lengte/breedte verhouding is wel anders. Als e-reader is een fold natuurlijk wel erg duur. Voordeel van een telefoon is dat je die toch meestal bij je hebt. Een e-reader moet je bewust extra meenemen.
Een vergelijking met een fysieke boekenkast is natuurlijk onzin. Stop die maar eens in je tas.
De test gaat uitsluitend over de weergave en het gebruik van de e-readers
Dat maakt het juist wat “Consumentenbond”-achtig. Daar is op zich niets mis mee, maar een Tweaker kijkt vaak veel technischer naar apparaat en software. Dat ontbreekt hier. Enkele punten die in de comments al genoemd zijn, maar in de review missen:
Prestaties bij grote bibliotheken: 10, 30, 100, 300, 30.000 boeken.
Bladersnelheid testen, zeker bij goedkopere modellen en bij 7″-readers.
BOOX cloudfunctie testen.
Webserverfunctie van BOOX testen, inclusief veiligheidsaspect (geen wachtwoordbeveiliging).
Phone-home gedrag meten en vergelijken bij alle readers.
Eigendoms- en licentieverschillen benoemen (koop je het boek of alleen gebruiksrecht?).
Aansluiting op eigen online bibliotheken (zoals Calibre Web) testen.
Integratie met openbare bibliotheken in NL en BE beoordelen.
Verwachte levensduur meten of uitvragen bij gebruikers.
GPL-licentie-naleving checken (bijv. BOOX).
Accuduur in de praktijk testen.
Synchronisatie van eigen boeken tussen meerdere devices.
Mogelijkheid tot uitschakelen van het touchscreen.
Kwaliteit van standaard meegeleverde lettertypes beoordelen.
Op zich allemaal valide wensen, maar als men dat wil gaan testen moet men er wel veel extra tijd in gaan steken. De accuduur van e-readers is nogal lang en sterk afhankelijk van het gebruik. Wanneer een e-reader alleen gebruikt wordt voor het lezen van boeken kan dat gemakkelijk oplopen tot meerdere weken. Dit is in de praktijk nauwelijks goed te testen.
De bladersnelheid is afhankelijk van hoe vaak en hoe een scherm compleet wordt ververst. Hoe vaker het scherm wordt ververst hoe trager en hoe korter de levensduur van de accu.
Mijn vrouw leest ongeveer 100 boeken per jaar op haar Kindle (kopen) en Kobo (abonnement) samen. Ze heeft er nu dus zo'n 700 á 800 op staan.
Zijn er echt mensen die meer dan 30.000 boeken hebben gelezen of gaan lezen? Hoe groot is die doelgroep?
Ik verwacht dat de meeste mensen niet op de 100 boeken per jaar komen? Stel je leest elke dag een boek sinds 2007 (lancering van de Kindle) kom je op minder dan 7000 boeken, een per week dan kom je op 1000 boeken, een per maand dan zit je op 230 boeken.
Iemand zei ooit: Waarom moet ik 30.000 mp's op zak hebben als ik maar 1 cd tegelijk kan luisteren?
Volgens mij is dat een non-discussie, aangezien het gaat om een referentiekader voor de opslag.
Of je nu 60.000 boekenweekgeschenken hebt, of 20.000 Dolstoyevskie's is bijzaak.
Wat ik veel interessanter vind, is dat de keuze zo beperkt is qua modellen en dat de minpunten, in mijn ogen, geen kleine minpunten zijn.
Ik had hier verwacht te leren waarom de hardware zo knudde is - en ik niet een degelijke e-reader kan kopen voor een eerlijke prijs die snel kan starten en laden, genoeg features heeft, en lang meegaat op de batterij.
We lezen hier al jaren op eReaders en hebben totaal niet de indruk die jij hebt van de Kindle en Kobo.
Dus wellicht zoek je een antwoord op de verkeerde vraag? En is dat de reden dat het niet in deze review is opgenomen.
Batterij gaan meer dan een maand mee. Opladen is zo gepiept. Opstarten? Waar heb je het over, je opent de cover en je pagina staat klaar.
En na jaren blijven ze nog steeds werken, incl. de gratis mobile verbinding zodat je zelfs op een bergtop binnen een paar minuten in een een nieuw boek kan beginnen. Een die je net door een locale wandelaar is aangeraden en je nooit eerder van gehoord had. Geen telefoon of wifi nodig.
Ik noem dat niet knudde, maar gemak.
[Reactie gewijzigd door djwice op 13 augustus 2025 15:10]
De Kindle heeft een versie met LTE waarmee je altijd nieuwe boeken kunt bestellen en die worden dan via een push mechanisme naar je toegestuurd over het Mobile netwerk.
Op de Kobo gebruiken we gewoon de WIFI en eventueel via een mobile hotspot op onze telefoon.
Werkt ook gewoon en kost binnen de EU niets extra binnen je data bundel. Is ook maar een heel klein beetje data natuurlijk zo'n tekst bestand.
We hebben een Kobo Plus Lezen abonnement (een abonnement werkt op meerdere readers tegelijk).
Ik heb begrepen dat je ook boeken via https://www.onlinebibliotheek.nl/e-books.html boeken kunt lezen op Kobo, dat kost €42 per jaar, tot 22 jaar is het gratis.
De LTE versie van onze Kindle stamt nog uit de tijd dat data in het buitenland duur was. Nu hebben we het puur voor het gemak dat je niet eens WIFI hoeft in te stellen.
[Reactie gewijzigd door djwice op 14 augustus 2025 16:40]
Manke vergelijking omdat je muziek niet als CD hoefde te luisteren maar per nummer (als we mixes even buiten beschouwing laten), en CDs vaak filler content bevatte. Voor muziek kun je een nummer binnen enkele minuten doorgaans gebruiken. Een boek lees je niet in enkele minuten uit. Daar ben je uren zoet mee. Nou zou je aantekeningen kunnen nalezen in je boeken, zoeken in boeken naar tekst, hoofdstukken lezen, enz maar dan nog is een audioboek (een al betere vergelijking met muziek) vele uren content. Dat je je complete muziek catalogus bij je wilt hebben, en ook wilt kunnen uitbreiden (Spotify) is logischer dan dat je always-on op je e-reader nodig zou willen hebben. Ik heb alle radio's zoveel mogelijk uitstaan op onze Kobo's. Veiliger en batterij gaat langer mee. Maar als ik een boek wil kopen (zwart-wit e-reader), dan kan dat zo, en de ruimte is er.
Is meer omdat het kan en keus te hebben, denk ik. Mijn steam library staat ook vol met games waar ik nooit aan toe ga komen. Maar als ik onderweg ben, zet ik wel het liefste mijn steamdeck bomvol, dat als ik een spelletje wil splen (en geen internet un de buurt heb) ik altijd iets kan pakken.
Met boeken gaat dat wat praktischer gezien de filesize. Dus ik zou het niet gek vinden om mijn hele collectie erop te zetten, ook al zit er genoeg tussen waar ik nooit toe aan kom.
En zoals @nicenemo spreekt over technische boeken, kan veel ervan simpelweg naslagwerk en referentie zijn, zonder bedoeling die boeken compleet te lezen. Zo kan een technisch document makkelijk naar tientallen/honderden andere boeken verwijzen, is dan nice om ze in de buurt te hebben.
Hoe dan ook, moet het gewoon kunnen. Slaat nergens op dat zo'n apparaat traag wordt afhankelijk van het aantal boeken dat je erop zet, maar dat gebeurd dus blijkbaar, en daarom zeker zo'n test de moeite waard, ook al zijn het (voor jou) onrealistische getallen.
De boekenplank functie wordt dan wel weer heel belangrijk, onderweg zonder internet een boek uitzoeken op 30.000 boeken, hoe ga je dat op een kleine ereader fatsoenlijk doorzoeken?
Dat is eigenlijk wat ik het fijnste vind van normale papieren boeken in een boekenkast, je loopt er langsheen, pakt een boke en leest de achterkant, zet weer terug, pakt de volgende. Op een Kindle ereader is het gelijk het boek openen op moment dat je het aanklikt als je offline bent. Ben je online kun je het via de browser in de winkel opzoeken op titel en de omschrijving lezen, maar dat is dus weer heel omslachtig. En ik vind het al lastig iets terugvinden met maar 700 boeken op mijn ereader.
30000 is een beetje wat een lokale bibliotheek heeft en ongeveer warin niet meer geheel lokale ebook dumps zat.
Mijn technische Calibre library gaat met humble bundle aankopen en Packt abbonement ook richting de 800+ eBooks. Ja dat is naslag. Soms koop ik meerdere boeken over hetzelfde onderwerp om verschillende invalshoeken te lezen. En zeker in de humble bundles zitten ook wat mindere exemplaren.
Android is/was met veel bestanden niet 1 van de snelste.
Meestal beperk ik het aantal boeken op mijn ebook reader to 40. Op de BOOX 13' kan ik voor het eerst op mijn normale snelheid lezen van 200 pagina's per uur lezen. Even kijken hoe dat in werkelijkheid gaat uitpakken.
als ik er tijd voor heb dan red ik 1 boek per dag.
Vroeger nam ik op vakantie 1 boodschappen krat met boeken mee, en die had ik aan het eind van de vakantie uitgelezen. Dus tegenwoordig e-reader mee, en ik kan blijven lezen. Afgelopen weekend weggeweest, en naast wandelen en zo toch even weer 2 boeken uitgelezen. En verder een aantal naslag boeken op e-reader, maar daar is de 10 jaar oude kobo echt niet geschikt voor. Voordat je op de juiste pagina bent, heb je het probleem zelf al opgelost.
Als ik zo snel lees merk ik dat ik veel oppervlakkiger door het verhaal heen ga. Het kan wel, ik kan best in een dag door een boek jagen, net als dat ik ook best een film op 2x snelheid kan kijken. Maar naar mijn mening blijft er dan weinig van de ervaring over.
Om echt goed in het verhaal te komen, met personages mee te leven etc. moet ik bij voorleessnelheid blijven. Dan zit je al snel tussen de 10 en 20 uur per boek pure leestijd.
En met name bij non-fictie of fictie die zich op echt bestaande locaties afspeelt, stop ik regelmatig met lezen om informatie op te zoeken over de tijd waarin het verhaal zich afspeelt, of de omgeving, of wat dan ook.
Dus stel dat ik gemiddeld een uur per dag lees, dan zit ik er ergens tussenin met 2 boeken per maand ofzo. :-)
Zo werkt dat ook voor mij. Er zijn mensen die dezelfde ervaring kunnen hebben als wij maar veel sneller kunnen lezen. Hun hersenen hebben de taalverwerking anders geautomatiseerd dan die van mij.
Mijn zoon leest met gemak een boek van 200 pagina's een een avondje en kan daarna vol enthousiasme en passie over alle details vertellen. Of het nu een boek van Harry Mulisch is of een boek over minecraft.
[Reactie gewijzigd door djwice op 13 augustus 2025 15:17]
Als je bekend bent met de wetenschap van speedreading dan weet je dat je niet 5-8 zo snel als iemand kan lezen. Tenzij de traagste lezer een niet normaal traag tempo heeft.
50 pagina’s per uur is redelijk normaal uitgaande van 250-300 woorden per pagina. 100 is zeer snel. 300 pagina’s per uur bestaat niet als (begrijpend) lezen. Dat is skimmen of scannen en dat werkt niet bij een leesboek.
Ik lees trager van gemiddeld, ongeveer 10 pagina's per uur in een normaal boek. Dit heeft te maken met dyslexie. Bij mijn zoon is er iets speciaals. Hij heeft het exact omgekeerde gedaan van dyslexie.
Hij heeft het precies andersom ontwikkeld. Hij is daardoor extreem snel met taal. Toen hij 4 was kon hij de namen van de kinderen uit de klas al lezen en woorden als crashtender schrijven op het letterbord. Hij kon toen al sneller lezen dan ik kon voorlezen.
Het is nog zeer onbekend dat dit bestaat. Het is super gaaf om mee te maken.
Hij ziet een woord 1x en weet vanaf dat moment het altijd goed te schrijven. En kan dat in meerdere talen. Als je het spel 30 seconds met hem speelt omschrijft hij alle 5 de woorden zodanig dat iedereen direct weet welk woord hij bedoeld, ruim binnen de tijd. En elk zijn briljante vinding-kjes. Het is super gaaf en zijn snelheid heeft dus niets met speed reading of skimming te maken. Hij is extreem goed in super snel identificeren van (woord)beeld.
Een ander gevolg hiervan is dat als je met hem op een burg over een snelweg fietst hij in zijn ooghoeken, terwijl hij gewoon met je praat over van alles en nog wat, alle auto's heeft gezien en geïdentificeerd, merk, type, uitvoering, kleur, print, modificaties.
En hij onthoudt dat weken later nog.
Zeer gaaf om mee te maken, zijn brein werkt dus exact andersom van het dyslectische brein zoals uitgelegd in de video. Hij is autodidact vond het zeer jong leuk om het microfoon icoontje op de tablet te klikken, een zelf bedacht woord te zeggen, dat dan op het scherm te zien verschijnen, Google het uit te horen spreken, het woord dan automatisch uitgelegd te krijgen via wikipedia, ook voorgelezen door Google.
Hij had daar de grootste lol mee. En zag dus direct het woordbeeld bij de uitspraak. Zowel van het woord als de uitleg.
Hij begrijpt uiteraard nog steeds niet waarom ik woorden anders spel, maar is dat inmiddels wel gewend en heeft het geaccepteerd dat het bij mij zo werkt en corrigeert mijn spelling en leesfouten al sinds zijn kleutertijd.
Het is en blijft super gaaf om dat mee te maken.
[Reactie gewijzigd door djwice op 14 augustus 2025 06:41]
Ik vind dit ook nogal een rare opmerking: "Voor iemand die slechts boeken wil lezen, is de Boox minder geschikt, want een winkel om nieuwe boeken aan te schaffen, is niet ingebouwd".
Ik heb totaal geen behoefte aan een winkel op mijn eReader, en vandaar dat mijn oude Sony PRS-650 nog steeds prima bevalt. Ik wil namelijk slechts boeken lezen. Inderdaad geen doorwrochte review..
Onder elke post staat dat het een niet tweakers waardig artikel of review is. Misschien moeten we daar eens mee stoppen want ik weet niet wat het toevoegt om dat jaar in jaar uit te benoemen onder elke artikel of review van een product.
Tweakers is de afgelopen jaren technisch veel minder diepgaand geworden. Deze review verwacht ik op nu.nl of bij de Consumentenbond. Hetzelfde kan ik ook bij de Expert reviews van Coolblue vinden.
Hier ben ik het toch echt wel mee oneens. De laatste jaren is er juist veel meer technische diepgang door betere test setups voor zaken als routers en koptelefoons.
Wat ik mis in de review is een check op blader snelheid.
Dit! Ik heb nu een Kindle Scribe, mijn vorige was een Onyx Boox. Die laatste zag er op papier (sic) goed uit, maar in de praktijk was hij erg traag. Dat was super frustrerend!
De switch naar de Kindle was echt een verademing, daarvoor nam ik het nadeel dat je aan Amazon gebonden was graag op de koop toe.
Misschien is de nieuwe Boox nu sneller maar blader snelheid had zeker meegenomen moeten worden in deze test.
Wat ik zelf mis in de Kobo Libra is de mogelijkheid om de ingebouwde CSS van een epub te negeren. Zo lees ik nu een boek waarbij de regelafstand erg klein is. Via het menu kun je de instelling voor regelafstand, lettertype en marges instellen, maar vervolgens gebeurt er niks omdat de stylesheet van de epub dat kennelijk niet toestaat.
Wat ik nu dus doe is de EPUB hernoemen naar ZIP, uitpakken en het css bestand hernoemen of verwijderen. Vervolgens weer terug hernoemen naar EPUB en importeren via de dropbox integratie.
Omslachtig, maar het werkt. Liever had ik gezien dat de reader de CSS zou kunnen overrulen
Zo slecht was de review nu ook weer niet. Dat er meer getest had kunnen worden; ja.
Als argument voor ereaders gebruik ik altijd de Billy index. Neem de prijs van 3 witte Ikea Billy boekenkasten zonder deuren en je hebt de prijs van een 7' ereader. Neemt minder ruimte in en er passen veel meer boeken op.
Maar dat laat toch juist de prijzen van de boeken zelf achterwege? e-Books kunnen veel minder kosten dan de fysieke tegenhanger maar dat hoeft niet. Fysieke boeken kunnen heel goedkoop zijn omdat ze 2e hands worden aangeboden. Voor e-Books heb ik dat niet gezien/gehoord.
En ik neem geen boekenkasten mee op reis - dus de eReader wint altijd in gebruiksgemak.
kwam ebooks prijs en tweedehands heb je zeker een punt. De boekenmarkt in Deventer is net geweest.
Als snellezend jochie van 8 wilde ik wel een halve boekenkast in de koffer proppen voor de vliegvakantie. Dat mocht niet... De Palm III leek super handig, alleen die liep op penlites. Deze vergat alles bij verwisselen van de batterijen. Een mod met mmc lezer in een alternatieve achterkant loste dat uiteindelijk op. De latere Sony apparaten met PalmOS waren super.
Op mijn Android telefoon gebruik ik nog steeds FBReader.
Het gaat er niet om hoe snel je leest. Het gaat erom dat je in een super spannend hoofdstuk niet uit je boek gehaald wilt worden doordat het bladeren 5 seconden duurt.
Laat staan wanneer je even snel een stukje terug wilt lezen omdat je je boek een paar maanden aan de kant hebt gelegd. Als je dan moet bladeren omdat je niet precies weet waar de tekst zat kan bladeren door meerdere pagina's echt lang duren.
Ging mij vooral om de toon van het bericht en eigenlijk niet zozeer om de inhoudelijke feedback. Maar om dan toch daar nog even op in te gaan: zelfs op een Kobo van 10 jaar oud (weet het model even niet meer) is bladersnelheid geen issue wat mij betreft. Binnen zeg een seconde ververst de pagina. En op recentere Clara 2E en BW al helemaal niet meer.
Hoe dan ook, mijn punt was: allemaal edge cases die overwegend relevant zijn voor de power users. Dat er hier mensen zijn die nog net geen VM op hun e-reader draaien prima, maar ga een review niet lopen bashen als die daar niet op ingaat...
Misschien doe ik iets heel doms maar als ik wat op mijn kindle wil zetten stuur ik een mail met attachment en dan kan ik het even later lezen. Heb ook een Kobo en daar moet ik met USB kabels aan de gang. Voor mij is de Kindle dus een stuk handiger.
Het probleem wordt wel degelijk genoemd, je kunt op een Kindle alleen via het Amazon netwerk een epub of kleuren pdf op je Kindle zetten. Persoonlijk ga ik liever met een USB kabel aan de gang dan dat ik afhankelijk wil zijn van een internet verbinding...
Met een niet meer door Amazon ondersteunde Kindle doe ik dat ook. Ik heb nog even gekeken naar rooten maar dat vind ik op dit moment niet de moeite waard.
Dan ga je naar de Kobo store of bol.com en dan koop je het boek. Misschien kan je het ergens anders goedkoper krijgen, of in de bibliotheek lenen, maar juist in zo’n situatie zou mij dat een zorg zijn.
Ik koop, leen of vind inderdaad een nederlandstalige ePub bij bol bijvoorbeeld (want, niet op Amazon), en die moet worden omgezet en naar m'n kindle. Via de e-mail service dus, want dat werkt, ook op vakantie.
[Reactie gewijzigd door JPDeckers op 13 augustus 2025 08:13]
@Archie_T en @Wailing_Banshee hebben het erover dat ze een USB kabel gebruiken op een een Kobo, en dat die flexibiliteit een voordeel is ten opzichte van het Kindle systeem waarbij je afhankelijk bent van de Amazon servers.
Bij een ebook-noodgeval op vakantie kan je bij Kobo dan alsnog bol.com + automatische synchronisatie met Kobo gebruiken.
@Archie_T heeft het er over dat zijn kindle voor hem juist veel handiger is, omdat je via de mail service zo een bestand op je e-reader kunt krijgen, in tegenstelling tot met USB kabels aan de gang gaan.
Wat @Wailing_Banshee liever doet dan afhankelijk te zijn van een internet verbinding.
Prima, maar DAAR reageerde ik op, dat het soms ook wel gemakkelijk kan zijn. Bijvoorbeeld op vakantie. Waar ik de mail service dus vaker gebruik.
Niet over dat het met kobo eventueel ook kan via bol, of dat je ook met USB iets op je kindle kan zetten (met Calibre, wat ik ook geregeld doe), of dat Amazon een gesloten systeem heeft. out-of-scope
[Reactie gewijzigd door JPDeckers op 13 augustus 2025 10:23]
Ik neem eigenlijk wel altijd m'n laptop mee op vakantie
Het grootste probleem wat ik met de Kindle heb is dat je behoorlijk vast zit in het ecosysteem. En dan werkt het echt perfect, maar als je net even iets anders wilt, wordt het moeilijk. Zo hebben wij een Kindle en een Pocketbook in huis (die laatste is een vervanging van een kobo) en gebruik ik Calibre om alle boeken te beheren. En dat is tegenwoordig een stuk lastiger in het Amazon ecosysteem...
Je hebt een e-reader, dan ga je toch met het vervolg op je e-reader op vakantie? Tenzij dat vervolg precies in je vakantie uitkomt, maar dat klinkt wel heel hypothetisch.
Het grote voordeel van een e-reader voor mij is dat ik een complete boekenplank mee kan nemen op vakantie en ter plekke kan beslissen waar ik zin in heb.
Via Calibre kun je als je Kobo dat ondersteunt ook draadloos boeken op je Kobo zetten. Voor de echte tweakers, kun je trouwens ook Kavita in je docker op je NAS installeren en op die manier een locale bibliotheek maken. Hiermee kun je dan je ebooks synchroniseren met je Kobo. https://www.kavitareader.com/
[Reactie gewijzigd door mhnl1979 op 13 augustus 2025 08:22]
Ah, dat is ook een handige tool. Kavita is meer een soort bibliotheek voor ebooks, strips en manga zeg maar. Kun je dus ook vanuit een browser boeken lezen.
Zelf na 3 kobo’s die steeds om onduidelijke redenen stuk gingen (alledrie steeds net na de garantieperiode) aan een bevroren scherm. Alle oplossingen geprobeerd die online te vinden zijn en niets werkte helaas.
Toen een pocketboek inkpad color gekocht (voorloper van de geteste) en daar inmiddels ruim 3 jaar lol van zonder problemen. Ik gebruik deze voornamelijk om comics te lezen. Een halve bladzijde op t scherm per keer.
Toch zou het mooi zijn om de verwachte levensduur bij normaals gebruik per merk mee te nemen. Zou het niet mogelijk zijn bij de ik wil / ik heb sectie een uitvraag te doen naar of het product nog werkt na 2,4 en bijvoorbeeld 6 jaar?
Bij mij in de omgeving toevallig juist veel gebruikers van kobo met dezelfde ervaringen als ik. Nu moet ik zeggen dat ik ook een van de eerste was met een e-reader, dus wellicht dat de eerdere modellen slecht waren.
Mijn Kobo komt uit eind 2014 dus draait al bijna 11 jaar intensief mee en voor een reader die nog regelmatig vochtige tropenuren maakt boven heet badwater valt de duurzaamheid zeker niet tegen.
De Sony reader die ik daarvoor gebruikte doet het ook nog steeds (bij een ander baasje).
Enkele keer meegemaakt, kleine quirk, dat de reader niet wilde starten na een langere periode leeg ergens gelegen te hebben maar dat viel eenvoudig op te lossen door de reader een nacht aan een hele trage lader te leggen of een dagje via een USB poort van de pc te laden.
Het hele probleem met dat soort uitvragen is dat je over het algemeen alleen reacties krijgt van mensen met slechte ervaringen. Je gaat dus nooit een realistisch beeld krijgen van de levensduur.
Zelf hier al jaren een Kobo, samen met m'n vrouw en vrienden. Een stuk of 5 die het ondertussen al zeker 5 jaar uit houden. Zonder enige hapering of merkbaar verlies van batterij capaciteit. M'n vorige pocketbook begon na 3 jaar kuren te vertonen met de accu.
Mijn Kindle Voyage heb ik al meerdere jaren met officieel origami hoesje in knalgeel. Die doet het nog steeds . De 13 ' Boox heb ik net. Ik ben enthousiast, maar kan er na 100+ pagina's nog geen volledig oordeel over geven. Hij lijkt wel beter dan alles wat ik eerder gebruikte.
Ik heb een Auro One ongeveer 6 jaar lang gebruikt en het enige wat er "stuk" ging is dat de touch screen niet meer werkte als je de USB inplugte. Dit is een heel groot probleem omdat je moet tikken om usb opslag aan te zetten, maar daar is gelukkig een oplossing voor door een setting te enablen die dit automatisch doet.
Een hele oude glo die ik nog heb liggen (die ik wel overigens jaren niet heb gebruikt) werkt ook nog steeds. Wel heel erg traag.
Onzin dat het verleden tijd is dat ereaders met een zwart-wit scherm worden geleverd. Sterker nog, de kleurenschermen kunnen nog niet tippen aan de zwart-wit weergave van de traditionele ereaders. Voor mij dan ook reden om mij Kobo Libra Colour weer om te ruilen voor een Kobo Clara BW, die met wat gehannes ook Dropbox ondersteunt. Mijn Pocketbook verloor die integratie na 5 jaar. ‘Geen ondersteuning meer. Doei’
Dat de usb-aansluitingen traag zijn is ook helemaal niet relevant, syncen doe je via een cloud (het zijn maar ebooks) en als je via usb boeken erop wil zetten, is snelheid weinig van belang aangezien die boeken maar klein zijn.
Onzin dat het verleden tijd is dat ereaders met een zwart-wit scherm worden geleverd. Sterker nog, de kleurenschermen kunnen nog niet tippen aan de zwart-wit weergave van de traditionele ereaders.
Er staat "Traditioneel hadden e-readers altijd een zwart-witscherm, of eigenlijk een scherm dat zestien tinten grijs kon weergeven. Dat is verleden tijd;"
"Dat" verwijst naar het feit dat e-readers altijd een zwart-witscherm hadden. Niet dat e-readers met een zwart-witscherm in het geheel verleden tijd zijn.
Dat de usb-aansluitingen traag zijn is ook helemaal niet relevant, syncen doe je via een cloud (het zijn maar ebooks) en als je via usb boeken erop wil zetten, is snelheid weinig van belang aangezien die boeken maar klein zijn.
In het artikel staat keurig uitgelegd waarom die overdrachtssnelheid voor een bepaalde doelgroep wel relevant is. We hebben het hier over een review van e-readers met een kleurenscherm. Dat koop je niet om gewone tekstboeken te lezen. Wie behoefte heeft aan een kleurenscherm zet over het algemeen ook veel grotere bestanden op de e-reader.
[Reactie gewijzigd door Arumes op 13 augustus 2025 14:29]
Dat is ook de reden dat ik nog mooi even doorga met mijn Kindle Paperwhite (12th gen). Na de Amazon (die boeken verwijdert) praktijken ben ik serieus gaan zoeken naar een alternatief, en de Kobo Libra Colour is dan een echte kanshebber. Alleen een kleurenscherm gaat er met de huidige technologie (en de bijbehorende nadelen) voor mij niet komen.
Puur voor boeken lezen valt er niet te tippen aan de goede leesbaarheid van grijstintschermen. Alleen wanneer je ook stripboeken wilt gaan lezen, is een kleurenscherm mogelijk interessant.
Het lijkt er momenteel echter op dat steeds meer fabrikanten op kleurenschermen gaan focussen. Kobo heeft bijvoorbeeld de "oude" Kobo Libra uit het assortiment gehaald; die is alleen nog te koop met kleurenscherm. Je kunt dan voor een Kobo Clara BW gaan, maar dan moet je de handige knoppen van de Kobo Libra missen.
Ik hoop zelf dus dat er binnenkort ook weer nieuwe modellen komen zonder kleurenscherm. Tenzij de nadelen van een kleurenscherm in de toekomst verdwijnen natuurlijk.
Boeken zijn heilig en privacy is belangrijk. In de veranderde geopolitieke situatie kan het zomaar gebeuren dat Amazon informatie deelt met autoriteiten in de VS. De eigenaar had er ook geen probleem mee redactionele druk uit te oefenen op de Washington Post - waar hij eigenaar van is.
Boeken zijn heilig. Eens gekocht of gegeven blijft gegeven en mijn notities horen daarbij.
Daarom kocht ik lange tijd boeken waarbij ik als eerste actie de DRM eruit sloopte. Tegenwoordig koop ik alleen nog DRM vrij of verwerf boeken via een site die dat al heeft geregeld. Dat heeft minder de voorkeur, maar DRM verwijderen is niet meer zo eenvoudig.
In haal nog altijd vrij makkelijk de drm eruit, maar waar koop jij drm vrij? Vind je genoemde punten meer dan belangrijk. Was ik mij niet zo bewust van.
Zoek op boeken met een watermerk. Heeft zo zijn eigen connotaties, maar het boek is van jou en je kan ermee doen wat je wil - met goede afspraken zelfs delen onder familie en vrienden. De techniek verwerkt op zichtbare en onzichtbare plekken een ID, waaronder jouw gegevens geregistreerd staan bij de verkoper. Zo kan Brein toch achter je aan als de boeken op een torrentsite verschijnen.
Zelf strip ik nog steeds liever de DRM eruit. Mocht ik een boek per ongeluk ergens op achterlaten zodat ik er geen controle meer over heb, kom ik niet in de problemen.
En dat laatste gaat irritant makkelijk als je je boeken op calibre web hebt staan en vrienden en familie toegang geeft
Eens echter ik gebruik Epubor Ultimate en dat heeft mij een hoop plezier op geleverd en ik kan er tot nu toe mee alles mee decrypten. Ook om er even een pdfje van te maken en delen te kopieren en door deepl heen te halen als het duits me te complex werd. Met name lawine studie boeken zijn nogal eens in het duits.
In het artikel overigens wordt langzame overdracht als nadeel gezien, dat klopt ook wel. Echter realistisch gezien hoe groot zijn nu de bestanden die je erop zet. Bij regulier boekenis een e-pub is max 30mb oid (de complete dark tower boxed set is maar 22mb) erg veel last ervan heb je niet.
NB: Ik ben zeer sterk van mening dat je voor boeken moet betalen en ze ook niet zomaar moet delen, tevens vind ik wel dat wanneer je ze koopt (dus niet via storytel oid) de boeken van jouw zijn en dus geen beperking mogen kennen.
[Reactie gewijzigd door Aeternum op 13 augustus 2025 08:46]
Ik heb zelf enige tijd een Kindle Oasis, en qua lees ervaring is het goed. Niet hetzelfde als een boek maar niet verkeerd. Maar waar Kinde (en dit mis ik toch wel een beetje in de review) echt tekort schiet is de software zelf. Kindles zijn ruim tien jaar in de omloop maar qua gebruik is het bagger. Vooruit, achteruit werkt matig, een krant lezen is pijnlijk het is niet eens "net niet" het voelt aan als Windows 3.0 anno 2025. Ik snap niet dat dit niet beter kan ondanks zoveel jaar ontwikkeling. Ik lees zelf buiten een krant bijna niks meer op mn Kindle en koop weer papieren boeken.
Hoe werkt vooruit en achteruit matig? Je hebt twee knoppen, een voor een pagina vooruit en een voor achteruit... En dat werkt gewoon in mijn ervaring. Ik begrijp niet hoe dat matig kan werken? Het doet het of het doet het niet.
Maar goed ik gebruik mijn oasis juist alleen voor boeken. Ik had gedacht dat iets als een krant lezen misschien juist onhandiger zou zijn omdat dat niet zoals een boek gewoon een lange lijst pagina's is die je van voor naar achter leest maar je meer specifieke artikelen zult willen lezen. Ik lees dan ook alleen maar fictie op mijn oasis, geen meer studie (of self-help) boeken want dan wil ik heen en weer kunnen bladeren en dat werkt niet zo lekker op een e-reader (vooral doordat het scherm gewoon langzaam reageert, dat lijkt me niet iets van kindles specifiek).
Ik had de Oasis juist gekocht voor kranten omdat deze hier mogelijk te verkrijgen zijn. En het lezen op zich is wel fijn maar zoals je al aangeeft kranten zijn niet lineair qua lezen, je leest een artikel, dan wil je een paar skippen (dus wil je terug naar een index) alvorens je verder gaat. Het werkt helaas niet zo, sterker nog iedere krant cq tijdschrijft heeft z'n eigen manier van navigatie.
:fill(white):strip_exif()/i/2007003330.jpeg?f=thumblarge)
:fill(white):strip_exif()/i/2006673694.jpeg?f=thumblarge)
:fill(white):strip_exif()/i/2006835308.jpeg?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2006717842.png?f=thumblarge)
:fill(white):strip_exif()/i/2006825646.jpeg?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2007673902.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673904.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673906.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673908.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673910.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673894.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673896.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673898.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673900.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673886.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673888.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673890.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673892.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673872.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673874.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673876.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673878.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673880.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673882.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673884.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673852.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673854.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673856.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006689232.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006689250.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007666640.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007666642.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007666650.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007666652.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007666646.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007666648.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007666644.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007666668.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007666666.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007666662.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007666660.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007666664.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007666670.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007666672.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007666682.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007666680.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007666676.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007666674.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007666678.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007666684.jpeg?f=imagegallery)
/i/2007666686.png?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673858.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673860.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673862.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673870.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673864.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007673866.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/2006673694.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2006835308.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2007675314.jpeg?f=fpa_thumb)
/i/2006622186.webp?f=fpa)
/u/634926/crop5c88c580803de_cropped.png?f=community)
:fill(white):strip_exif()/i/2007003330.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2006717842.png?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2006825646.jpeg?f=thumbmedium)
/i/1282479974.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2003555140.jpeg?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/138191/crop60dc7bf60f619_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/602366/crop6478e12ac629b.png?f=community){kind=small}
/u/217510/crop660db19c1cf7b_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/114619/crop5ddcf611cf8f9_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/390613/crop61cc358dcd65b_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/12436/p1_normal.png?f=community){kind=small}
/u/1382660/crop668e3ee6e6c06.png?f=community){kind=small}
/u/38782/crop6146c7a29805d_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/37507/crop67cb0267e575a_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/37911/zlao.jpg?f=community){kind=small}
/u/90124/RedRobot%2520-%2520Nieuw.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/44074/avatar001.gif?f=community){kind=avatar}
/u/94596/crop643fb12fd4e6d.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/542515/crop5e897e9f76fc2.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/718002/crop574eb93ce4a53_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/467778/crop5d7a5dd1f296a.gif?f=community){kind=small}
/u/142929/avatar.png?f=community){kind=avatar}
/u/111174/sachiel-small.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/338167/Spiralboxes_60x60.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/38855/crop67d2e73f7dbb2_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/117379/KazuAva.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/344090/crop5de9fd2d9c9da_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/140697/crop6180fb9103afa_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/44964/crop5ddd7e78872f0_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/71367/banshee.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/7013/spunky_main.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/498936/crop5b62bb30b720d_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/284473/crop598caffe294d9.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/976151/crop5aa8d3fdbea46_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/375510/0sZhjFJ.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/141383/crop5dd7db4a41cac_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/51415/crop683ca4502b799_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/40481/crop63f777c898038_cropped.png?f=community){kind=small}