Inleiding
Afhankelijk van wanneer je dit leest, komt je zomervakantie eraan, is hij in volle gang of zit hij er helaas alweer op. De vakantie is altijd een goed moment om een stapel boeken te verslinden en als tweaker doe je dat zo digitaal mogelijk: op een e-reader. Je mag natuurlijk zelf weten hoe je je boeken leest, maar mocht je dat digitaal willen doen, dan is het goed om te weten wat er te krijgen is en welke e-reader de beste is.
In dit artikel kijken we naar vijf e-readers met een schermdiagonaal van zes inch. Dat is bij alle fabrikanten de kleinste maat, dus hij past er altijd nog wel bij in een tas, koffer of binnenzak. Het is niet in alle gevallen ook het goedkoopste model. De PocketBook Verse Pro heeft bijvoorbeeld een goedkopere non-Pro-variant met een lagere schermresolutie. Om een mooie vergelijking te maken en omdat de meerprijs meestal gering is, hebben we gekozen voor vijf e-readers met dezelfde resolutie van 1448x1072 pixels, wat neerkomt op een scherpte van 300dpi.
| |
Amazon Kindle |
Boox Poke 5 |
Kobo Clara BW |
PocketBook Verse Pro |
Tolino Shine 5 |
| Schermtype |
'Amazon' |
E Ink Carta Plus |
E Ink Carta 1300 |
E Ink Carta |
E Ink Carta 1300 |
| Resolutie |
1448x1072 |
1448x1072 |
1448x1072 |
1448x1072 |
1448x1072 |
| Frontlight |
Ja |
Ja |
Ja |
Ja |
Ja |
| Kleurtemperatuur frontlight aanpasbaar |
Nee |
Ja |
Ja |
Ja |
Ja |
| Diagonaal |
6" |
6" |
6" |
6" |
6" |
| Opslag |
16GB |
32GB + microSD |
16GB |
16GB |
16GB |
| Waterdichtheid gecertificeerd |
Nee |
Nee |
IPX8 |
IPX8 |
IPX8 |
Wat resolutie betreft zijn ze dus hetzelfde, maar er zijn wel wat verschillen in bijvoorbeeld de hoeveelheid opslag en misschien het meest in het oog springend: bij de Amazon Kindle kan de kleurtemperatuur niet worden ingesteld.
V.l.n.r: Boox, Kindle, Kobo, PocketBook, Tolino
De frontlight geeft normaal gesproken wit licht, waarin alle zichtbare kleuren vertegenwoordigd zijn. Het blauwe deel van dat zichtbare licht hindert de aanmaak van melatonine, wat tot gevolg kan hebben dat je minder goed in slaap valt. De een heeft meer last van dit effect dan de ander. Draai je het blauwe licht eruit, dan hou je 'warm' licht over, waardoor je melatonineaanmaak niet gehinderd zou moeten worden. Dat warme licht heeft geen vastgestelde kleurtemperatuur en bij de ene e-reader lijkt het wat meer op geel, terwijl het bij de andere eerder oranje is.
Amazon Kindle
Samengevat
De instap-Kindle is met een prijs van 110 euro een goedkope e-reader die bovendien prima samenwerkt met de Amazon-boekwinkel. Koop je epubs bij andere winkels, dan zul je wat moeite moeten doen om ze alsnog op je Kindle te krijgen. Het grootste nadeel aan de Kindle is dat je de kleurtemperatuur van de frontlight niet kunt instellen, waardoor hij altijd fel wit is. Ook kun je in Nederland geen boekenabonnement, of luisterboekenabonnement afsluiten.
Amazon maakt al sinds 2007 Kindle-e-readers en dit 6"-model, dat gewoon 'Kindle' heet, draait al sinds 2022 mee. Het is de elfde generatie, kost 110 euro en is daarmee de goedkoopste in deze vergelijking. Zoals de Kobo voor Kobo's eigen boekwinkel is gemaakt en de Tolino samenwerkt met Libris, is de Kindle gemaakt voor Amazons eigen e-books. Toch voelt het ecosysteem van Amazon nog wat geslotener aan dan dat van Kobo en Tolino. Bij die laatstgenoemde e-readers kun je bijvoorbeeld je eigen boeken in epub-formaat via USB zelf naar de e-reader kopiëren. De Kindle slikt niet zomaar epubs.
Er zijn twee manieren om je boek alsnog op de Kindle te krijgen. De eerste is om je boek te uploaden naar je Amazon-account, dat via 'send to Kindle' het boek converteert, waarna het automatisch op je met wifi verbonden Kindle verschijnt. Dit werkt voor veel bestandsformaten, maar niet voor stripboeken in cbz-formaat. Daarvoor kun je wel optie twee gebruiken. Dat is om met behulp van software als Calibre het boek te converteren naar het mobi-formaat, dat Kindles wel begrijpen. Het eigen bestandsformaat is dus niet onoverkomelijk, maar wel een klein hobbeltje dat Amazon opwerpt om je aan te sporen Amazons eigen boekwinkel te gebruiken.
Interface en mogelijkheden
De interface van de Kindle is de eenvoudigste van de vijf geteste e-readers. Dat kun je als een voordeel en als een nadeel zien. Het onbetwiste voordeel is dat het bij de Kindle alleen om boeken draait. De bovenste helft van het startscherm wordt ingenomen door de boeken die je al in je bibliotheek hebt zitten en die je kunt beginnen te lezen. De onderste helft is gevuld met boeken die je aan zou kunnen schaffen bij Amazon. Wat instellingen betreft kun je het frontlight feller en zachter zetten, en schakelen naar een donkere modus. Je kunt woordenboeken downloaden en dan heb je het wel gehad wat de functionaliteit van de Kindle betreft.
Het draait allemaal om boeken lezen en dat gaat prima op de Kindle. Er zijn genoeg opties om de regelafstand, marges en een van de tien lettertypes in te stellen. De Kindle biedt ook de optie om een boek in portretmodus te lezen. Het grootste nadeel aan de Kindle merk je als je 's avonds het frontlight inschakelt, want dat biedt niet de optie om de kleurtemperatuur aan te passen en daardoor zit je altijd naar 'blauwwit' licht te kijken. Duurdere Kindles hebben deze optie overigens wel.
De Kindle is officieel in Nederland te krijgen, maar de e-reader is eigenlijk het interessantst als je buiten Nederland woont, want dan heb je toegang tot diensten die je bij ons niet kunt krijgen. Onbeperkt lezen met Kindle Unlimited bijvoorbeeld, is in Nederland niet te krijgen. Audible, Amazons dienst voor luisterboeken is ook ontoegankelijk als je een Nederlands Amazon-account hebt. Een oplossing is een Amerikaans Amazon-account, maar daar wordt het boekenaanbod dan ook op afgestemd en dan zul je weinig Nederlandse boeken tegenkomen.
Zit je in het Amazon-ecosysteem, dan kun je, helemaal met een Amerikaans account, veel plezier hebben van de Kindle. De Amazon-boekwinkel is bovendien groot, helemaal als het om Engelstalige boeken gaat. Je kunt ook prima Nederlandstalige boeken kopen op Amazon, maar een abonnement is vooralsnog niet beschikbaar. Download je je boeken elders, dan is de Kindle niet echt een aanrader, want het alomtegenwoordige epub-formaat wordt niet zonder meer ondersteund.
Boox Poke 5
Samengevat
De Onyx Boox Poke 5 wordt verkocht als e-reader, maar is in feite een Android 11-draaiende tablet met een e-inkscherm. Dat heeft als voordeel dat hij heel veelzijdig is. Er zijn apps op voorgeïnstalleerd, maar je kunt ook apps sideloaden als je je e-reader voor meer zaken wil gebruiken. De Poke 5 heeft bovendien ruimte voor een microSD-kaart en heeft vlotte hardware. Wil je een e-book lezen, dan zul je dat in de meeste gevallen elders moeten aanschaffen, want de ingebouwde winkel heeft alleen rechtenvrije boeken. Het grootste nadeel is dat het besturingssysteem traag start. Dat kan tot wel veertig seconden duren.
De Onyx Boox Poke 5 is van de vijf e-readers de uitgebreidste, op hardware-, maar ook op softwaregebied. Hij heeft 2GB werkgeheugen en draait als enige een redelijk recente Android-versie (11), waardoor er veel aan te tweaken valt. Van buiten is het ook de kleinste e-reader, met de meeste opslag: 32GB. Als dat niet genoeg is, kun je er zelfs nog een microSD-kaartje in schuiven, dus wat kun je met al die opslag?
Interface en mogelijkheden
Wat opvalt als je de Boox inschakelt, is de opstarttijd. Die is een seconde of veertig en dat is echt lang. De Tolino en Kobo zijn met een druk op de knop gestart, de Kindle doet er een seconde of drie over, terwijl de PocketBook binnen vijf seconden operationeel is. De Boox heeft wel een stand-byfunctie, waarin hij binnen een seconde weer actief is. Standaard schakelt hij zichzelf na verloop van tijd echt uit, maar dat kun je eventueel aanpassen in het instellingenmenu.
Wat wordt er dan opgestart? Het is een door Boox gemodificeerde variant van Android 11, die je eerder op een tablet dan op een e-reader zou verwachten. De Kobo, Tolino en Kindle draaien uiteindelijk ook Android, maar daarbij is de software zodanig uitgekleed dat je er weinig mee kunt. Bij de Boox zijn diverse apps voorgeïnstalleerd, zoals een rekenmachine, een geluidsrecorder, een browser, een muziekspeler en een galerij om afbeeldingen mee te bekijken. In zwart-wit uiteraard. Er zit zelfs een AI-assistent op, die op basis van GPT-3 antwoorden kan geven.
Mocht je nog meer van je e-reader wensen, dan kun je de APP-Winkel in duiken, waarin een beperkt aantal apps staat. Het lijkt een appstore die Onyx zelf heeft gebouwd en waar het zelf een aantal apps in heeft gezet. Mocht je meer wensen hebben, dan kun je ook gewoon apk-bestanden op je e-reader zetten. Je kunt zelfs, geloof het of niet, enigszins Flappy Bird spelen op de Poke 5. Via een omweg in het menu kun je bovendien de Google Play Store activeren.
Daarvoor moet je wel de vernieuwingsmodus van het scherm aanpassen. Die is in vier snelheden in te stellen, waarbij in de langzaamste modus na iedere vier veranderingen van het scherm een volledige refresh plaatsvindt, terwijl op de snelste modus er helemaal geen volledige refreshes plaatsvinden. Dat heeft een lage beeldkwaliteit en beeldretentie tot gevolg. Ook dit is weer een voorbeeld van een instelling aan iets wat je op deze e-reader kunt tweaken, wat op de andere niet in deze mate mogelijk is.
Boeken lezen
Voor een e-reader zijn alle dingen die hierboven genoemd zijn, eigenlijk randzaken. Waar het uiteindelijk om gaat, is boeken lezen en dat is geen sterk punt van deze e-reader. Waar Amazon en Kobo grote e-bookwinkels achter zich hebben en Tolino in Nederland op het aanbod van Libris kan bogen, heeft de Boox geen eigen winkel. Er is wel een app waarin je e-books gratis kunt downloaden, maar het lijkt erop dat het auteursrecht van al die boeken verlopen is.
Tenzij je enkel Charles Dickens en Jane Austen wil lezen, zul je dus zelf boeken op je Boox moeten zetten. Als je de Play Store activeert, kun je daarvoor gebruikmaken van boekwinkels van allerlei derde partijen, wat de reader een stuk veelzijdiger maakt. Het is natuurlijk ook mogelijk om handmatig bestanden op de e-reader te zetten. Het goede nieuws is dat de e-reader veel bestandsformaten ondersteunt. Uit de doos zijn dat de meestgebruikte formaten, zoals fb2, mobi, epub, chm, pdf, djvu, cbr en cbz. Je kunt de boeken erop zetten via de USB-C-aansluiting, maar je kunt ook gebruikmaken van de clouddienst van Boox, waaruit je ze vervolgens kunt downloaden.
De boekleessoftware heeft de meeste instelmogelijkheden van de vijf geteste modellen. Behalve dingen als de lettergrootte en de regelafstand kun je letters ook vetter maken, de alinea-afstand veranderen en de marges links en rechts apart aanpassen. Ook hier kun je naar hartenlust de instellingen tweaken, totdat je helemaal tevreden bent.
Hardware
Volgens Onyx heeft de Boox een E Ink Carta Plus-scherm, wat een vrij vage omschrijving is, want dat paneel is op de website van fabrikant E Ink niet terug te vinden. Wat resolutie betreft is het scherm identiek aan dat van de andere e-readers in deze vergelijking en gezien het moment van uitbrengen zal het waarschijnlijk om een Carta 1200-paneel gaan. Wellicht slaat de Plus-benaming op Boox' eigen implementatie van de eerder genoemde vernieuwingsmodus, waardoor het scherm sneller kan verversen, ten koste van de weergave.
De Poke 5 heeft van de vijf ook de snelste processor en het meeste geheugen. Er zit een soc in met vier Qualcomm Kyro-cores, die op 2GHz werken en 2GB werkgeheugen. Dat is ook wel nodig, want de uitgebreide software maakt het mogelijk om apps te installeren, dus dan heb je wel de hardware nodig om ze te draaien. Een laatste opvallend verschil met de andere e-readers is de ondersteuning voor Wi-Fi 5. Dat is opvallend genoeg een unicum; de rest blijft op Wi-Fi 4 hangen.
Update 19-7: De distributeur van Onyx laat ons weten dat de Poke 5 via een omweg ook gebruik kan maken van de Google Play Store, waarmee je boekwinkels van derde partijen op het apparaat kunt zetten. Het artikel is hierop aangepast.
Kobo Clara BW
Samengevat
De Clara BW is Kobo's goedkoopste e-reader en dit apparaat doet gewoon wat het moet doen, maar ook weinig meer dan dat. Het Carta 1300-scherm zorgt ervoor dat je net wat vlotter pagina's kunt omslaan dan bij zijn voorganger. De IPX8-certificering bevestigt dat de e-reader waterdicht is. De integratie met Kobo's eigen boekwinkel is erg goed en beveelt lees- en audioboeken aan. Uiteraard heeft de e-reader een backlight waarvan de kleurtemperatuur in te stellen is.
De Kobo Clara BW is de eenvoudigste e-reader die Kobo verkoopt. Het merk heeft ook een kleurenversie van deze e-reader, de Clara Colour, maar van de weergave van kleuren op het kleine 6"-scherm was ik niet onder de indruk. De BW is de opvolger van de Clara 2E en de twee lijken als twee druppels water op elkaar.
De uiterlijke verschillen zijn dat de Clara BW een fractie dikker is en dat het plastic van de behuizing een licht textuurtje heeft, terwijl de Clara 2E van glad plastic gemaakt is. De 2E is bovendien donkerblauw van kleur, terwijl de BW zwart is. Het grootste verschil tussen de twee e-readers is dat de nieuwe Clara BW een E Ink Carta 1300-scherm heeft, terwijl de Clara 2E met een Carta 1200-scherm is uitgerust, waarover zo meteen meer.
Interface en mogelijkheden
De Clara BW heeft een interface die heel herkenbaar Kobo is en die ook al jaren ongewijzigd lijkt te zijn. Op het Home-scherm staan de boeken die je aan het lezen bent, maar daar word je ook al aangemoedigd om nieuwe boeken aan te schaffen in Kobo's eigen boekwinkel. De integratie met die boekwinkel is erg goed. Als je ingelogd bent met je Kobo-account kun je via de e-reader boeken aanschaffen of een abonnement nemen. Kobo heeft ook een dienst voor luisterboeken en de Clara BW kan, net als zijn voorganger, audioboeken afspelen. Daarvoor moet je wel een koptelefoon via bluetooth aansluiten; een jackaansluiting is niet aanwezig.
Eerste foto: de Clara 2E (links) en de Clara BW
De software is verder erg beperkt, maar dat is misschien ook wel een sterk punt van de Kobo-e-reader. Onder het tabje 'Meer' zit bijvoorbeeld nog een webbrowser, waarin de meeste websites die je bezoekt, 'ontploffen'. Als je Tweakers wilt bezoeken, blijft hij al hangen op de cookiewall, die hij niet wil weergeven. De browser is van erg beperkt nut dus. Verder is er nog een schetsblok waarin je een tekeningetje kunt maken, vervolgens in svg-formaat kunt opslaan en dan heb je het wel gehad. De eenvoudige software is een pluspunt voor wie van overzicht houdt, maar als je meer van een e-reader verwacht, kun je beter naar de PocketBook of Boox kijken.
Hardware
Het Carta 1300-scherm in de Clara BW moet een 20 procent hoger contrast hebben dan het Carta 1200-scherm in de Clara 2E. Bovendien moet het nieuwe scherm 25 procent sneller verversen. Omdat de e-readers verder vrijwel hetzelfde zijn, kun je mooi een een-op-eenvergelijking maken. Voor het verschil in contrast heb ik de hulp van vier Tweakers-collega's ingeroepen, niet in de laatste plaats omdat ik het verschil tussen de e-readers niet echt zag. Een van de vier vond dat de BW een beter contrast had, terwijl drie van de vier het scherm van de oudere Clara 2E contrastrijker vonden ogen. Voor de beeldkwaliteit hoef je het, kortom, niet te doen.
De 25 procent snellere verversing is wel merkbaar als je de Clara 2E en de Clara BW met elkaar vergelijkt. Die laatste slaat de bladzijden van een boek veel vlotter om. Het maakt niet uit of je een gedeeltelijke of een volledige schermverversing doet, de BW is sneller. Dat verschil merk je eigenlijk alleen bij het bladeren door een boek. Bij het navigeren door de interface lijkt het erop dat het processortje of het flashgeheugen de bottleneck zijn, bijvoorbeeld bij het laden van de lijst met boeken die op de e-reader staan.
Laagste prijzen voor:
Kobo Clara BW Zwart
| Winkel |
Beoordeling |
|
Prijs |
Totaal |
|
|
Yorcom
|
|
|
€ 149,-
|
€ 149,-
Kostenoverzicht |
Bekijk
|
|
Megekko
|
|
|
€ 149,-
|
€ 149,-
Kostenoverzicht |
Bekijk
|
|
Paradigit
|
|
|
€ 149,-
|
€ 149,-
Kostenoverzicht |
Bekijk
|
|
Informatique
|
|
|
€ 149,-
|
€ 149,-
Kostenoverzicht |
Bekijk
|
|
Coolblue.nl
|
|
|
€ 149,-
|
€ 149,-
Kostenoverzicht |
Bekijk
|
PocketBook Verse Pro
Samengevat
PocketBook heeft een e-reader gemaakt met fysieke knoppen, wat bij het omslaan van pagina's fijner werkt dan een touchscreen. Uiteraard kun je ook het touchscreen gebruiken en daarmee door de uitgebreide interface navigeren. De e-reader is voorzien van extra software, waaronder een browser, een RSS-lezer en vier spelletjes. De integratie met de Bruna-boekwinkel is minimaal en af en toe overdondert de software het trage processortje en krappe werkgeheugen. Hou je het bij het lezen van boeken, dan zul je van dat laatste niet snel last hebben. Mooi pluspunt: hij is waterdicht.
PocketBook is een Zwitsers bedrijf dat al sinds 2007 e-readers maakt, waarbij de Verse het instapmodel is met 6"-scherm. Op deze pagina kijken we naar de Verse Pro, die eveneens een 6"-scherm heeft, maar dan met een hogere resolutie van 1072x1448 pixels, net als de andere vier e-readers in dit vergelijk. De Verse Pro is met een rode en een blauwe achterkant te krijgen, die een geribbelde textuur hebben. Hoewel die kleur het meest in het oog springt, zijn functioneel gezien de vier fysieke knoppen onderaan het scherm het belangrijkst.
Waar de Kindle uiteraard samenwerkt met de Amazon-winkel, de Kobo met de Kobo-winkel en de Tolino met Libris, heeft de PocketBook ook een samenwerkingsverband en wel met Bruna. Dat blijkt alleen wat minder innig te zijn dan bij de andere e-readers. Als je de winkel opent, krijg je om te beginnen een 404-melding van bruna.nl. Daarop kun je inloggen via de ingebouwde browser, maar je e-reader is niet ingelogd bij je Bruna-account. Dat wil dus zeggen dat je nieuw aangeschafte boeken bij een synchronisatie niet naar je e-reader worden gepusht. Je kunt ze via de ingebouwde browser uiteraard wel downloaden uit je Bruna-account.
Interface en mogelijkheden
Als je aan de ene kant de Kindle, Kobo en Tolino hebt, die functioneel gezien vooral gericht zijn op het lezen van boeken, en aan de andere kant de Boox, die je kunt zien als een Android-tablet met e-inkscherm, dan zit de PocketBook ertussenin. De PocketBook draait net als alle e-readers een vorm van Android, maar hij heeft geen applicatiewinkel zoals de Boox. Tegelijk is er wel veel software voorgeïnstalleerd. Daaronder vallen bijvoorbeeld een rekenmachine en een RSS-reader, maar ook een muziekspeler en vier spelletjes, waaronder schaak en patience.
Wat het lezen van boeken op de PocketBook fijn maakt, zijn de fysieke knoppen onder het scherm. De middelste twee gebruik je om de pagina om te slaan en die knoppen zijn ook wat boller dan de andere twee. Het fijne aan die knoppen is dat het bij e-readers vaak zo is dat een e-inkscherm niet zo snel reageert op een aanraking, waardoor je je gaat afvragen of de aanraking wel geregistreerd is. Met deze knoppen, die duidelijke feedback geven, heb je daar geen last van.
Als je een boek aan het lezen bent, valt op dat je de keuze hebt uit meer dan twintig lettertypes. Je kunt de tekst ook in portretmodus lezen en de marges in drie standen instellen. Opvallend is dat er voor de regelafstand ook maar drie standen zijn en dat daar geen slider voor is, zoals bij de andere e-readers.
Hardware
De PocketBook is voorzien van een E Ink Carta 1200-scherm, met dezelfde resolutie van 1448x1072 pixels als de andere vijf e-readers. De hardware is ingepakt in een behuizing die IPX8-gecertificeerd is, wat wil zeggen dat je hem kunt onderdompelen in water. PocketBook vermeldt niet de precieze specificaties van de e-reader, behalve dat er een dualcoreprocessor op 1GHz in zit en 512MB werkgeheugen. Dat lijkt af en toe te weinig te zijn, want tijdens gebruik liep de e-reader sporadisch vast. Dat gebeurde niet bij het lezen van boeken, maar bijvoorbeeld bij het afspelen van muziek over bluetooth terwijl je tegelijk een notitie probeert te maken.
Laagste prijzen voor:
PocketBook Verse Pro Blauw
| Winkel |
Beoordeling |
|
Prijs |
Totaal |
|
|
Yorcom
|
|
|
€ 164,95
|
€ 164,95
Kostenoverzicht |
Bekijk
|
|
Coolblue.nl
|
|
|
€ 169,-
|
€ 169,-
Kostenoverzicht |
Bekijk
|
|
MediaMarkt
|
|
|
€ 169,-
|
€ 169,-
Kostenoverzicht |
Bekijk
|
|
Amazon.nl
|
|
|
€ 169,-
|
€ 169,-
Kostenoverzicht |
Bekijk
|
|
Proshop.nl
|
|
|
€ 173,50
|
€ 173,50
Kostenoverzicht |
Bekijk
|
Laagste prijzen voor:
PocketBook Verse Pro Rood
| Winkel |
Beoordeling |
|
Prijs |
Totaal |
|
|
Yorcom
|
|
|
€ 164,95
|
€ 164,95
Kostenoverzicht |
Bekijk
|
|
Informatique
|
|
|
€ 169,-
|
€ 169,-
Kostenoverzicht |
Bekijk
|
|
Coolblue.nl
|
|
|
€ 169,-
|
€ 169,-
Kostenoverzicht |
Bekijk
|
|
MediaMarkt
|
|
|
€ 169,-
|
€ 169,-
Kostenoverzicht |
Bekijk
|
|
Amazon.nl
|
|
|
€ 169,-
|
€ 169,-
Kostenoverzicht |
Bekijk
|
Tolino Shine 5
Samengevat
De Shine 5 is eigenlijk dezelfde e-reader als de Kobo Clara BW, maar dan zonder de ingebouwde Kobo- en met de Libris-boekwinkel aan boord. De verschillen met de Kobo zijn verder subtiel; de Tolino heeft een paar lettertypen minder voorgeïnstalleerd en dan heb je het wel gehad. Er is wel een opvallend verschil in de weergave van e-books, waarbij schuingedrukte letters niet als zodanig worden weergegeven, wat de Tolino Shine 4 wel goed doet. Het andere grote verschil met de Shine 4 is dat deze Shine 5 een Carta 1300-scherm heeft, wat je vooral merkt doordat hij pagina's sneller omslaat.
Als je de Tolino Shine vasthebt en van dichtbij bekijkt, valt je misschien op dat hij veel uiterlijke overeenkomsten met de Kobo Clara heeft. Heel veel. Dat komt doordat het in feite dezelfde e-reader is. Tolino maakt geen eigen hardware, maar gebruikt die van Kobo. Het Duitse bedrijf bouwt wel de software en integreert in Nederland de boekwinkel van Libris.
Koop je je boeken graag via Libris, dan heb je dus het meeste aan een Tolino. Iets om rekening mee te houden is dat niet alle Tolino's uit de doos de Nederlandse software draaien. Bestel je hem in een buitenlandse webshop, zoals wij deden, dan kan het zijn dat je Nederlands wel als taal kunt instellen, maar dat je vervolgens moet kiezen of je in Duitsland, Zwitersland of Oostenrijk woont. Op basis van de landkeuze wordt een bepaalde boekwinkel gekozen en in Duitsland kom je dan bijvoorbeeld bij Thalia uit. Wil je de Libris-winkel activeren op je Tolino, dan kun je een mailtje waarin je het serienummer vermeldt, naar de klantenservice van Libris sturen en op basis daarvan kunnen ze je e-reader omzetten naar de Nederlandse regio en de Libris-winkel. Bestel je je Tolino bij Libris zelf, dan draait hij uiteraard standaard op Nederlandse software.
Interface en mogelijkheden
De Tolino Shine 5 is wat hardware betreft gebaseerd op de Kobo Clara BW, maar de software lijkt er ook heel veel op. Dat is opvallend, want bij zijn voorganger Shine 4, die gebaseerd was op de Clara 2E, was dat nog niet zo. Toen had de interface een eigen smoel, hoewel er functioneel gezien nauwelijks verschil was met de Kobo. De Shine 4 had nog wel een knopje om een boek te lezen in landschapsmodus, wat ontbreekt op de Shine 5. Gelukkig is het heel makkelijk om het knopje op Kobo- en Tolino-e-readers zichtbaar te maken door de onderstaande regels toe te voegen aan .kobo\Kobo\Kobo ereader.conf. Deze toevoeging werkte zonder problemen op onze Shine 5, maar resulteerde bij de Kobo Clara BW op een niet-reagerend touchscreen, wat alleen door een fabrieksreset op te lossen was. Proberen op eigen risico dus.
[DeveloperSettings]
ForceAllowLandscape=true
Op het beginscherm van de Shine 5 zie je bovenin, net als bij de Kobo, de boeken die je aan het lezen bent, terwijl onderin aanbevelingen uit de winkel staan. De verschillen zijn subtiel. Het batterijtje, boven in het scherm staat rechtop bij de Tolino, terwijl het horizontaal ligt bij de Kobo. De interface van de Tolino heeft schreefloze letters, terwijl de Kobo letters met schreven gebruikt, wat er wel weer 'boekachtig' uitziet.
De integratie van de Libris-boekwinkel in de interface is minder mooi dan die met de Kobo-winkel op de Kobo Clara. Als je naar 'Ontdek' navigeert, wordt de Libris-website geladen, waar je boeken kunt aanschaffen, en die webpagina werkt wat priegelig op het Tolino-scherm. Doe je je aankopen op een ander apparaat, dan wordt het boek aan je Libris-account gekoppeld en komt het bij het synchroniseren automatisch op je Tolino terecht.
Bovenste rij: de Tolino Shine 4 (steeds links op de foto) en de Shine 5
De Tolino Shine 5 heeft iets minder functies dan de Kobo als je in het hoofdmenu op 'meer' drukt. Er is geen ondersteuning voor Pocket, de dienst waarmee je artikelen van het web kunt bewaren. Daarnaast houdt de Tolino je leesactiviteit niet bij. Een webbrowser zit er wel op, onder de bètafuncties, maar daarvan moet je, zoals bij al deze e-readers niet te veel verwachten.
Hardware
De software van de Shine 5 is dus iets anders dan die van de Shine 4 en er is ook een hardwarematig verschil. Zoals verwacht is het verschil net als bij de Kobo-evenknie de schermkeuze. De Shine 5 heeft een E Ink Carta 1300-scherm, terwijl de Shine 4 een Carta 1200-scherm heeft. De resolutie is hetzelfde gebleven en net als bij de Kobo Clara is het verschil tussen het oude en nieuwe scherm nauwelijks te zien. Het omslaan van pagina's gaat op de Shine 5 echter wel merkbaar vlotter dan op de Shine 4.
Een ander opvallend verschil is dat de weergave van boeken op de Shine 5 anders is dan op de Shine 4, ook al open je hetzelfde, bij Libris aangeschafte boek. Schuingedrukte letters worden niet als zodanig weergegeven, terwijl dat op de Shine 4, maar ook op bijvoorbeeld de Kobo Clara BW wel het geval is.
Conclusie
De vijf e-readers in dit artikel hebben allemaal hun eigen voor- en nadelen, maar als je je op dit moment afvraagt welk van de vijf je moet kopen, bedenk dan waar je de e-reader voor wilt gebruiken. Moet hij 'gewoon werken', omdat je er boeken op wilt lezen en verder niets, dan kom je uit bij de Kindle, Kobo of Tolino. Wil je meer functionaliteit, dan is er de PocketBook en als je zelfs apps wilt installeren, is er de Boox.
In de categorie 'gewoon boeken lezen' is de eerste de Kindle. Daarmee kun je met een abonnement ook onbeperkt lezen en naar boeken luisteren, maar niet in Nederland. Het lees- en luisterabonnement kun je niet met Nederlandse accounts afsluiten. Wat ook vervelend kan zijn, is het hobbeltje dat Amazon heeft ingebouwd als je epub-bestanden op je Kindle wil lezen. Een andere tegenvaller is dat de temperatuur van de frontlight niet is aan te passen. Wil je dat wel, dan zul je een duurder model moeten kopen. De Kindle is daarom vooral interessant voor wie in het Amazon-ecosysteem zit en op die site regelmatig een boek aanschaft.
Aan de andere kant van het spectrum zit de Onyx Boox Poke 5. Dit is de 'tweakbaarste' e-reader, die Android draait, microSD slikt en de mogelijkheid heeft om apps te sideloaden, en waarop je heel veel zelf kunt configureren. Het enige wat ontbreekt, is een ingebouwde boekwinkel met recente titels, al biedt de e-reader via een omweg langs de Play Store wel toegang tot veel verschillende winkels. Wil je gewoon 'boeken lezen', dan kun je beter verder kijken dan de Boox. Vind je het niet erg om wat meer uit te geven, de Boox is immers de duurste, dan biedt de Boox de meeste functionaliteit.
De PocketBook heeft niet zo intimiderend veel instelmogelijkheden als de Boox, maar biedt softwarematig toch wat meer dan de andere e-readers, waaronder een RSS-reader en vier spelletjes. Uniek zijn de fysieke knoppen, zodat je zeker weet dat je een pagina hebt omgeslagen, ook als het e-inkscherm even niet snel reageert. De PocketBook werkt samen met de Bruna-webwinkel, maar die samenwerking is minder innig dan bij Amazon, Kobo en Tolino. Gekochte boeken worden bijvoorbeeld niet automatisch gesynchroniseerd. Hij is wel waterdicht, dus veilig naast het zwembad te gebruiken.
Voor het Nederlandstalige publiek dat zo eenvoudig mogelijk een boek wil aanschaffen en lezen, is een e-reader van Kobo of Tolino de beste keuze. Hardwarematig verschillen ze niet, maar deze twee zijn in tegenstelling tot de andere drie van het nieuwe Carta 1300-scherm voorzien, wat met name te merken is aan de snelheid waarmee je een bladzij omslaat. De Tolino werkt samen met de Libris-boekwinkels, terwijl de Kobo met de eigen Kobo-winkel en bol.com samenwerkt. Bij de Kobo kun je ook een abonnement op onbeperkte consumptie van e-books en/of luisterboeken afsluiten, al is het goed om te vermelden dat die abonnementen niet de hele catalogus omvatten.
Meer gemak of meer zelf aan de e-reader kunnen tweaken, dat zijn de uiteinden van het continuüm van keuze waarop deze vijf e-readers liggen. Dat betekent ook dat er deze zomer voor ieder wat wils is.
:strip_exif()/i/2006816308.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006816310.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/2005378174.jpeg?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2006816314.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006816316.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006816318.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006816320.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/2005964812.jpeg?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2006816322.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006816324.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006816326.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006816328.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006816330.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006816332.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006816334.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/2006673666.jpeg?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2006816336.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006816338.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006816340.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006816342.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006816344.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006160944.png?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2006816346.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006816348.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006816350.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006816352.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006816354.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/2006760636.jpeg?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2006816356.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006816358.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006816360.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006816362.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006816364.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006160936.png?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2005378174.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2006689202.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2006204366.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/u/50747/crop56ff9e8c1f4bd_cropped.jpeg?f=community)
:fill(white):strip_exif()/i/2005964812.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2006673666.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2006760636.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2004646758.jpeg?f=fpa_thumb)
/i/2007014228.webp?f=fpa)
:strip_exif()/i/2007003258.jpeg?f=fpa)
/i/2006824904.png?f=fpa)
/u/37507/crop67cb0267e575a_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/24831/fsn-rin.jpg?f=community){kind=small}
/u/2008130/crop6536ebba0daf2_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/83648/logo-website-icoon-web.jpg?f=community){kind=logo}
:strip_icc():strip_exif()/u/329820/crop6278b73bd15c2_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/17642/crop5662eb155b5c0_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/102237/jcash.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/89443/crop6751a570b24c9_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/1421248/crop66b3fe2b0f3e1.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/89806/avatar_spockz.jpg?f=community){kind=avatar}
:strip_exif()/u/284473/crop598caffe294d9.gif?f=community){kind=small}
/u/280170/shadylog-transparent-60.png?f=community){kind=spacer}
:strip_icc():strip_exif()/u/75092/robinia_70.jpg?f=community){kind=small}
/u/257243/crop67d5ead43213c_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/105978/IMG_0188.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/116610/Baby.tux.sit-icon.jpg?f=community){kind=icon}
:strip_exif()/u/467778/crop5d7a5dd1f296a.gif?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/44074/avatar001.gif?f=community){kind=avatar}
/u/64683/crop67e6d240d8cdc_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/223185/crop56b333829cf30_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/141383/crop5dd7db4a41cac_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/489983/crop5db33928bbeea_cropped.jpeg?f=community){kind=small}