Tijd voor de praktijk. De systemen waarmee ik aan de slag ben gegaan, zagen er als volgt uit:
| AMD | Intel | |
| Processor | AMD Ryzen 9 7950X | Intel Core i9 13900K |
| Moederbord | ASUS ROG Crosshair X670E Hero | Gigabyte Z690 Aorus Pro |
| Geheugen | Corsair Vengeance RGB 32GB DDR5-6000 | |
| Videokaart | Nvidia GeForce RTX 4090 FE (alleen tijdens gametest) | |
| Koeling | NZXT Kraken X62 @ 12V | |
| Ssd | Samsung 970 EVO 1TB | |
| Voeding | Corsair RM850 | |
Bij het ASUS-moederbord vond ik de instellingen voor de powerlimits door in het menu Ai Tweaker te kiezen voor Precision Boost Overdrive en Manual te selecteren. Vervolgens komen alle drie de AMD-powerlimits tevoorschijn; ik heb steeds alleen de ppt aangepast. Bij het Gigabyte-bord staat redelijk onderaan de Tweaker-tab de optie Turbo Power Limits. Die zet je op Enabled zodat je bij Package Power Limit 1 en 2 een vermogen in watt kunt invullen. De rest van de instellingen kan op Auto blijven staan.
:strip_exif()/i/2005583856.jpeg?f=imagegallery)
Aan de hand van de bios-screenshots in onze moederbordround-ups, heb ik per merk op een rijtje gezet waar je deze settings kunt vinden. Sommige fabrikanten bieden ook presets aan, vaak onder het mom van type koeling. Als je dan waterkoeling selecteert, gaan de powerlimits bijvoorbeeld naar unlimited.
| AMD | Intel | |
| ASRock | Advanced -> AMD Overclocking -> Precision Boost Overdrive -> PBO Limits 'manual' | OC Tweaker -> CPU Configuration -> Long / Short Duration Power Limit |
| ASUS | Ai Tweaker -> Precision Boost Overdrive 'manual' | Ai Tweaker -> Internal CPU Power Management -> Long / Short Duration Package Power Limit |
| Gigabyte | Tweaker -> Advanced CPU Settings -> Precision Boost Overdrive | Tweaker -> Turbo Power Limits 'enabled' |
| MSI | OC -> Advanced CPU Configuration -> AMD Overclocking -> Precision Boost Overdrive | OC -> Advanced CPU Configuration -> Long / Short Duration Power Limit |
Ik heb beide processors eerst getest op stockinstellingen en vervolgens op diverse powerlimits ingesteld. Je kunt de powerlimits tot op de watt nauwkeurig instellen. Ik heb de hier gekozen powerlimits dus puur uitgezocht om de cpu's eerlijk te kunnen vergelijken. Je hoeft zelf niet per se voor een van deze waarden te gaan, maar kunt ook een tussenliggende waarde kiezen.
De 7950X van AMD verbruikt standaard 235W; de 13900K gaat zonder beperkingen zelfs naar 334W. Opvallend is dat de Intel-processor zich exact aan de ingestelde limiet houdt, terwijl de AMD-chip de neiging heeft om daar een paar watt overheen te schieten.
Testresultaten
Dat de processors standaard eigenlijk veel te hoog geklokt zijn, blijkt wel uit de prestatieafname, die bij de eerste inperkingen van het stroomverbruik nog erg beperkt blijft. De 7950X behaalt met 190W nog altijd bijna 98 procent van zijn oorspronkelijke prestatieniveau en zelfs op 150W blijft er nog bijna 93 procent over. Dat terwijl de processor dus nog maar 66 procent van stock verbruikt.
De afname van 334 naar 253W, zijn officiële tdp, betekent voor de 13900K een reductie van 24 procent in stroomverbruik, terwijl de prestatieafname nog geen 5 procent bedraagt. Bij een gelijk stroomverbruik presteert de AMD-chip echter vaak beter en is hij dus efficiënter. Pas bij een powerlimit van 80W eindigen ze vrijwel gelijk.
Bij het afnemen van het stroomverbruik kalft ook de warmteproductie in rap tempo af. Bij 190W worden de AMD- en Intel-cpu's respectievelijk 76 en 63 graden. Dat zijn alleszins comfortabele temperaturen in vergelijking met de 90+ graden die we op stockinstellingen noteren.
Nu is Cinebench R23 Multithreaded een workload die alle cores maximaal kan belasten, maar veel andere software doet dat natuurlijk niet. Veel games maken bijvoorbeeld nog altijd gebruik van een beperkt aantal cores en belasten die ook niet tot het gaatje. Wat merk je daarin van die powerlimits?
Onderstaande grafieken op basis van onze tests in de game F1 22 maken dat direct duidelijk: helemaal niets. We meten geen enkel verschil tussen de stocksettings en zelfs de laagste powerlimits van 80W, zowel in framerates als frametimes. Dat komt doordat de processors onder deze belasting standaard al slechts een fractie verbruiken van wat ze in een allcorebelasting als Cinebench nodig hebben. Veel van de hierboven geteste powerlimits hebben dus geen enkel effect tijdens het gamen en hoewel vooral de AMD-chip met een 80W-powerlimit wel nog wat zuiniger en koeler wordt, heeft dat geen enkel meetbaar effect op de ingameprestaties.
Nu is het misschien wat kort door de bocht om dit prestatiebeeld op elke workload die geen rendering is te plakken, maar het is wel exemplarisch voor wat je in veel alledaagse software ziet. Het exorbitante stroomverbruik en de daarbij horende warmteproductie van de cpu-topmodellen is alleen een probleem bij taken die zo'n processor ook tot het uiterste kunnen drijven. Bij lichter gebruik loopt de processor niet of in veel mindere mate tegen ingestelde powerlimits aan en is het effect daarvan dus ook veel kleiner.
:fill(white):strip_exif()/i/2005545994.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2005413888.webp?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2006854706.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2004582428.jpeg?f=fpa_thumb)
/u/452542/crop57b8a2dd1446b_cropped.png?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/185900/betty.jpg?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/i/2006176650.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2004582430.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005705006.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005671678.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005416386.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005408332.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005363176.jpeg?f=fpa_thumb)
/i/2005065536.png?f=fpa_thumb)
/i/2004545386.png?f=fpa_thumb)
/i/2004143048.png?f=fpa_thumb)
/i/2005121912.png?f=fpa)
