Een systeem bouwen met, of upgraden naar een AMD Ryzen 7000-processor is geen goedkoop klusje. Je moet een prijzige DDR5-geheugenkit aanschaffen en hebt hoe dan ook een nieuw moederbord nodig, want de nieuwe socket AM5 is niet backwards compatible met oudere Ryzens. Door onder meer dat nieuwe geheugentype en de toevoeging van PCI Express 5.0 zijn die moederborden flink aan de prijs. Kiezen voor de nog enigszins betaalbare B650-chipset ligt dan voor de hand, maar welk van die moederborden kun je dan het beste nemen? Ze zijn pas net uit, maar wij hebben er nu al negen getest.
B650 vs. B650E
Je kunt de AMD Ryzen 7000-processors combineren met twee chipsets: B650 en X670. Daarnaast is van elke chipset een Extreme-versie beschikbaar, die hardwarematig niet verschilt, maar gebruikt wordt voor borden die een PCIe 5.0 x16-slot hebben. Een B650-bord heeft standaard dus alleen PCIe 5.0 voor een of meer M.2-slots; een B650E-bord is ook voorbereid op toekomstige PCIe 5.0-videokaarten.
B650 vs. X670
Traditiegetrouw zijn de verschillen tussen de midrange- en high-end chipsets bij AMD wat kleiner dan bij Intel. Met B650 heb je bijvoorbeeld gewoon alle overklokopties tot je beschikking. De voornaamste verschillen tussen B650 en X670 zijn de aantallen beschikbare poorten. Veel van die poorten delen hun bandbreedtebron, waardoor fabrikanten per model kunnen kiezen tussen bijvoorbeeld meer PCIe-slots, meer USB-poorten en meer SATA-poorten. Bovendien biedt het soc-gedeelte van de processor zelf ook een aantal aansluitingen.
In de onderstaande tabel hebben we steeds het maximale aantal aansluitingen genoteerd, al kunnen die dus niet allemaal tegelijk gebruikt worden. Het diagram geeft die keuzes wat duidelijker weer. Over het algemeen heeft B650 van elk type wat minder dan X670, wat betekent dat toevoegingen die bandbreedte vereisen, beperkt zijn op B650. Denk daarbij aan luxe functies als heel veel M.2-slots, 10Gbit-ethernet, USB4- of Thunderbolt-controllers et cetera.
In vergelijking met B550 zijn er toch al vier extra PCIe-lanes beschikbaar vanuit de processor zelf, wat betekent dat er een extra M.2-slot beschikbaar kan worden gemaakt. Daarnaast ondersteunen alle USB 3.2-poorten nu een snelheid van 10 of 20Gbit/s. Als we nog 5Gbit/s-poorten tegenkomen, dan is dat dus een besparing van de moederbordfabrikant zelf.
B550
X570
B650(E)
X670(E)
PCI Express uit cpu
20 PCIe 4.0
20 PCIe 4.0
B650E: 24x 5.0 B650: 8x 5.0, 16x 4.0
X670E: 24x 5.0 X670: 8x 5.0, 16x 4.0
PCI Express uit chipset
10 PCIe 3.0
16 PCIe 4.0
12 PCIe (8x 4.0, 4x 3.0)
20 PCIe (12x 4.0, 8x 3.0)
USB 20Gbit/s
0
0
1
2
USB 10Gbit/s
2
8
4+2
8+4
USB 5Gbit/s
2
0
0
0
USB 2.0
6
4
6
12
SATA
4
4
4
8
Overklokken
Ja
Ja
Ja
Ja
De belangrijkste verschillen tussen de AMD B650- en X670-chipsets en hun voorgangers
Testdeelnemers
In totaal hebben we van de fabrikanten ASUS, ASRock, Gigabyte en MSI negen B650-moederborden ontvangen voor deze test. Drie daarvan gebruiken officieel de B650E-chipset en beschikken dus over een PCIe 5.0-slot voor de videokaart. Dat zijn de ASRock B650E Steel Legend, ASUS ROG Strix B650E-F Gaming en Gigabyte B650E Aorus Master. Daarvoor betaal je wel een flinke meerprijs. Het goedkoopste B650-bord in de test heb je al voor 204 euro; voor de goedkoopste B650E-variant betaal je 319 euro.
ASRock B650M PG Riptide, B650 Pro RS en B650E Steel Legend
Van ASRock ontvingen we drie B650-moederborden. De B650M PG Riptide is op het moment van schrijven het goedkoopste B650-bord in de Pricewatch, met een vanafprijs van 204 euro. De Pro RS is 50 euro duurder en de B650E Steel Legend kost minstens 319 euro, al is ASRock daarmee wel duidelijk goedkoper dan de B650E-modellen van alle andere fabrikanten.
ASRock B650M PG Riptide
De PG Riptide is vernoemd naar de zeewaartse stroom, waarbij ASRock zowel de grote kracht als de stabiliteit van de zee noemt als kenmerken die terug moeten komen in dit moederbord. Die grote kracht blijft in elk geval op het gebied van PCIe 5.0 beperkt tot één M.2-slot, want zowel het secundaire ssd-slot als de twee PCIe x16-slots werken op 4.0-snelheid. Ook op het gebied van audio (Realtek ALC897) is het micro-ATX-moederbord niet erg luxe uitgerust.
Toch komen we op dit instapbord al een behoorlijk potige vrm tegen. De Vcore-vrm bestaat uit twaalf 50A-powerstages, waarvan het merendeel onder de heatsink links van de socket is geplaatst. Aan de bovenkant is geen heatsink aanwezig, maar de stroomfasen aan die kant voeden dan ook vooral minder belangrijke rails, bijvoorbeeld die voor het soc-gedeelte met onder meer de igpu.
Een laatste opvallende feature is BIOS Flashback, waarmee je het bios kunt updaten zonder compatibele cpu. Dat zal vooral van pas komen als er straks nieuwe cpu's uitkomen voor socket AM5, die nog niet bestonden toen deze moederborden op de markt kwamen. Bij voorgaande generaties was ASRock juist erg conservatief met het aanbieden van deze functie, dus ik ben blij dat we 'm nu al op de instapper tegenkomen.
ASRock B650 Pro RS
Zoals gezegd is de B650 Pro RS iets duurder, maar het gaat ook om een wat groter model in het reguliere ATX-formaat. Daardoor is er plek voor meer PCIe- en M.2-slots. De B650-chipset komt daarvoor wat bandbreedte tekort, waardoor sommige van die extra toevoegingen er erg bekaaid vanaf komen. Het bovenste M.2-slot, dat met de heatsink, ondersteunt bijvoorbeeld PCIe 5.0, het secundaire slot PCIe 4.0 en het derde slot moet het doen met twee PCIe 3.0-lanes.
De rest van de featureset is redelijk vergelijkbaar met die van de B650M PG Riptide, met bijvoorbeeld 2,5Gbit-ethernet en een ALC897-audiocodec. De vrm is met veertien 60A-powerstages net wat krachtiger uitgevoerd en bovendien aan beide kanten voorzien van een heatsink voor de koeling. Ten opzichte van de Riptide heeft tot slot de USB-C-header een upgrade gekregen van 10 naar 20Gbit/s.
ASRock B650E Steel Legend
De B650E Steel Legend WiFi is vooralsnog ASRocks meest luxe moederbord op basis van de B650-chipset. Er verschijnt later ook nog een Taichi-model, maar dat is voorlopig nog niet te koop. De Steel Legend heeft een PCIe 5.0 x16-slot, zoals je aan de modelnaam met B650E al kon zien, maar nog altijd maar één M.2-slot met PCIe 5.0-ondersteuning. De andere twee slots ondersteunen dit keer wel allebei PCIe 4.0 en zijn voorzien van ssd-koelers.
Hier en daar merk je toch dat ASRock af en toe keuzes moest maken. Het bord heeft bijvoorbeeld maar twee SATA-poorten en gebruikt nog altijd de ALC897-codec voor het geluid, wat niet bepaald de meest luxe optie is. De vrm krijgt daarentegen de volle aandacht, met weer een upgrade ten opzichte van het voorgaande model, naar zestien 60A-powerstages voor de Vcore-rail.
ASUS TUF Gaming B650-Plus en ROG Strix B650E-F Gaming
ASUS neemt met twee B650-moederborden deel aan deze round-up. De TUF Gaming B650-Plus, zowel verkrijgbaar met als zonder wifi, moet voor rond de 260 euro vooral de prijsbewuste consument aanspreken. De ROG Strix B650E-F Gaming is met 350 euro juist een van de duurdere modellen uit de test.
TUF Gaming B650-Plus
Net als ASRock investeert ook ASUS direct al flink in de vrm bij zijn budgetmodel. De Vcore-vrm omvat twaalf 60A-fasen, wat nog maar kortgeleden niet had misstaan op een high-end moederbord. Ook beschik je, zoals we van ASUS gewend zijn, over lekker veel USB-poorten. Op de achterkant tellen we er acht, waarvan een met een snelheid van 20Gbit/s. De frontheader voor USB-C komt helaas niet verder dan een magere 5Gbit/s.
Het bord heeft drie gekoelde M.2-slots, waarvan het eerste PCIe 5.0 ondersteunt. De andere twee werken op PCIe 4.0-snelheid. Ook het PCIe x16-slot voor de videokaart is beperkt tot die standaard. Opvallend genoeg vermeldt ASUS op zijn productpagina niet welke audiocodec er wordt gebruikt. Dat is een Realtek ALC1200, toch wel de moeite van het onderscheiden ten opzichte de ALC897 op andere budgetborden waard, zouden wij denken.
Er moest een soldeerbout aan te pas komen om te achterhalen dat de ASUS TUF Gaming B650-Plus een Realtek ALC1200-audiocodec heeft.
ROG Strix B650E-F Gaming
Net als de TUF Gaming is ook de ROG Strix B650E-F Gaming voornamelijk strak zwart, maar dan wel aangevuld met een rgb-ledje op de i/o-cover. Zoals de enigszins verwarrende modelnaam duidelijk maakt - er is ook een B650E-E, overigens - hebben we te maken met een bord dat PCIe 5.0 biedt op zowel een PCIe- als een M.2-slot. De Vcore-vrm telt nog altijd twaalf fasen, maar dan van 80A per stuk in plaats van 60A. Daarnaast heeft ASUS het bord vol vernuftige snufjes gestopt, zoals een knop waarmee je het PCIe-slot kunt ontgrendelen en een schroefloos bevestigingssysteem voor de M.2-ssd's.
We komen opnieuw een flinke berg USB-poorten tegen; de B650E-F heeft er achterop in totaal twaalf. Ook heeft ASUS uitgebreid aandacht besteed aan de audiovoorziening, bestaande uit een Realtek ALC4080 met losse versterker, en het bord uitgerust met onboardwifi, waarbij de nieuwste Wi-Fi-6E-standaard wordt ondersteund.
Gigabyte B650 Aorus Elite AX en B650E Aorus Master
Ook Gigabyte dingt met twee moederborden mee naar de prijzen in deze round-up. De B650 Aorus Elite AX is de opvolger van de uiterst populaire B550 Aorus Elite, maar kost vooralsnog ruim het dubbele van zijn voorganger. Of hij net zo populair wordt, valt dus te bezien. De B650E Aorus Master is Gigabytes topmodel voor deze chipset en met een prijs van 484 euro veruit het duurste bord in de test.
Gigabyte B650 Aorus Elite AX
De B650 Aorus Elite AX heeft een strak zwartgrijs ontwerp met veel rechte lijnen. De heatsink voor de twee secundaire M.2-slots is bijvoorbeeld een grote plaat aluminium, waarvan het design deels doorloopt in de aanpalende chipsetheatsink. Onder de vrm-heatsinks komen we veertien 70A-powerstages voor de Vcore-rail tegen, waarmee het bord op dit vlak ruim de helft krachtiger is dan zijn voorganger. Daar heb je dus al een deel van de meerprijs te pakken.
Zowel voor de M.2-ssd's als voor het primaire PCIe-slot heeft Gigabyte EZ-Latch geïmplementeerd, dat vrijwel dezelfde functionaliteit biedt als bij de borden van ASUS. Opvallend zijn verder de ruime USB-connectiviteit: twaalf poorten achterop en een 20Gbit/s-frontheader, en de Realtek ALC897-audiocodec, die daar toch wat schraal bij afsteekt. De B550 Aorus Elite had nog een luxere ALC1220 aan boord, dus er lijkt bij verschillende fabrikanten sprake van een versobering op dit punt.
Dat de B650 Aorus Elite AX wifi aan boord heeft, was je vast al duidelijk geworden uit de modelnaam, maar er komt ook een model zonder wifi aan. Dat heeft de winkels in de Benelux echter nog niet bereikt. De gebruikte wifichip is overigens AMD's in samenwerking met Mediatek ontwikkelde Wi-Fi-6E-chip.
Gigabyte B650E Aorus Master
Bij de B650E Aorus Master is Gigabyte all-out gegaan op vrm-gebied. De Vcore-rail wordt gevoed door zestien 105A-powerstages voor een totale rating van maar liefst 1680A. Ook de PCIe 5.0-ondersteuning spreekt tot de verbeelding, met zowel een PCie 5.0 x16-slot als vier M.2-slots die de nieuwe standaard ondersteunen. Twee daarvan delen echter wel de lanes met je videokaart. Als je de slots M2B of M2C gebruikt, krijgt je videokaart dus maar acht lanes.
Verder is noemenswaardig dat de Realtek-netwerkcontroller is ingewisseld voor een exemplaar van Intel, hoewel de maximale snelheid 2,5Gbit blijft, en dat voor de audio een ALC1220 met losse hoofdtelefoon-dac wordt gebruikt. Ondanks de stevige prijs van dit model, ontbreken echte high-end features, zoals Thunderbolt of extra snelle netwerkmogelijkheden. Wel is dit bord als enige uit de test voorzien van een backplate voor extra stevigheid.
MSI Pro B650-P en MAG B650 Tomahawk
Van MSI hebben we twee borden getest: de 249 euro kostende Pro B650-P WiFi en de 299 euro kostende MAG B650 Tomahawk WiFi. Beide borden zijn van het ATX-formaat en komen wat de designtaal betreft grotendeels overeen met hun voorgangers bij voorgaande chipsets. Dat lijkt goed nieuws, want zowel borden uit de Pro-serie als de Tomahawk vielen daarbij regelmatig in de prijzen.
MSI Pro B650-P WiFi
De MSI Pro B650-P is misschien wel het ingetogenste moederbord uit de test, met een vrijwel geheel zwarte kleurstelling en compacte, grotendeels rechthoekige heatsinks. Alleen het eerste M.2-slot heeft een heatsink, maar opvallend genoeg is PCIe 5.0 geheel afwezig van dit moederbord. Het is dus een bord voor wie wel aan de slag wil met de Ryzen 7000-processors, maar niet met smart zit te wachten op de beschikbaarheid van PCIe 5.0-ssd's en -videokaarten.
Voor een B650-bord zijn de specificaties vrij standaard: 2,5Gbit-lan, AMD's WiFi-6E-chip, een ALC897-audiocodec en een Vcore-vrm met twaalf fasen. De powerstages die daarvoor worden gebruikt, zijn met een rating van 75A zelfs relatief krachtig te noemen. Net als ASUS en Gigabyte heeft ook MSI een manier bedacht om M.2-ssd's te installeren zonder schroevendraaier. Om de bereikbaarheid van het PCIe-slot voor de videokaart te verbeteren, is de ontgrendelclip extra groot uitgevoerd.
MSI MAG B650 Tomahawk WiFi
De Tomahawk is dan wel een stuk prijziger dan het Pro-model, ook bij dit bord vinden we geen PCIe 5.0. MSI lijkt er dus van overtuigd dat deze nieuwe standaard voor de gebruiker nog geen grote meerwaarde heeft. Wel heeft de MAG B650 Tomahawk drie M.2-slots op PCIe 4.0 x4-snelheid, zes SATA-poorten en relatief snelle USB-poorten, met 20Gbit/s achterop en een interne header op 10Gbit/s.
Ook op het vlak van geluidskwaliteit maakt de Tomahawk indruk, met Realteks meest luxe ALC4080-codec aan boord. Die vinden we verder alleen terug op ASUS' ROG Strix-bord, dat uiteraard duurder is dan deze Tomahawk. Tot slot is ook de vrm wat verder verbeterd ten opzichte van de Pro B650-P, met veertien Vcore-powerstages van 80A per stuk.
Vergelijkingstabellen: slots en chips
Op deze pagina zetten we de belangrijkste specificaties van de negen AMD B650-moederborden op een rij. Zo krijg je snel een indruk van waar je op kunt rekenen en vallen uitzonderlijke extra's of omissies op.
PCI Express
Alle borden met B650E in de naam hebben een PCIe 5.0 x16-slot; de 'reguliere' modellen moeten het doen met PCIe 4.0. Doorgaans krijg je daar nog een aantal slots bij die er weliswaar uitzien als een x16-slot, maar slechts vier PCIe 3.0- of 4.0-lanes bandbreedte hebben. Op de Gigabyte B650 Aorus Elite AX krijg je naast het primaire slot voor de videokaart zelfs alleen maar x1-sleuven.
Slot 1
Slot 2
Slot 3
Slot 4
ASRock B650M PG Riptide
PCIe 4.0 x16
PCIe 4.0 x4
PCIe 3.0 x1
PCIe 3.0 x1
ASRock B650 Pro RS
PCIe 4.0 x16
PCIe 3.0 x4
PCIe 4.0 x1
Nvt
ASRock B650E Steel Legend WiFi
PCIe 5.0 x16
PCIe 3.0 x4
Nvt
Nvt
ASUS TUF Gaming B650-Plus
PCIe 4.0 x16
PCIe 4.0 x4
PCIe 4.0 x1
PCIe 4.0 x1
ASUS ROG Strix B650E-F Gaming WiFi
PCIe 5.0 x16
PCIe 4.0 x4
PCIe 4.0 x1
PCIe 4.0 x1
Gigabyte B650 Aorus Elite AX
PCIe 4.0 x16
PCIe 3.0 x1
PCIe 3.0 x1
Nvt
Gigabyte B650E Aorus Master
PCIe 5.0 x16
PCIe 4.0 x4
PCIe 4.0 x2
Nvt
MSI Pro B650-P WiFi
PCIe 4.0 x16
PCIe 4.0 x4
PCIe 3.0 x1
PCIe 3.0 x1
MSI MAG B650 Tomahawk WiFi
PCIe 4.0 x16
PCIe 4.0 x4
PCIe 3.0 x1
Nvt
USB
Hoewel de B650-chipset native een USB 3.2 Gen2x2-poort biedt, oftewel USB met 20Gbit/s, wordt die vooral op de budgetmodellen niet altijd geïmplementeerd. Wel beschikt elk bord over minstens twee 10Gbit/s-poorten, vaak verdeeld over USB-A- en C-connectors. De USB-C-poort voor op je behuizing aansluiten kun je met elk van deze borden, maar de snelheid waarop die werkt, varieert flink. Bij Gigabyte is dat als enige altijd 20Gbit/s, maar bij die fabrikant heb je dan weer niet zo'n snelle poort aan de achterkant. Het is kiezen of delen dus.
USB 2.0
USB 5Gbit/s
USB 10Gbit/s
USB 20Gbit/s
USB-C intern
ASRock B650M PG Riptide
4
2
2
0
5Gbit/s
ASRock B650 Pro RS
6
2
2
0
20Gbit/s
ASRock B650E Steel Legend WiFi
2
4
2
0
20Gbit/s
ASUS TUF Gaming B650-Plus
4
0
3
1
5Gbit/s
ASUS ROG Strix B650E-F Gaming WiFi
4
4
3
1
10Gbit/s
Gigabyte B650 Aorus Elite AX
4
5
3
0
20Gbit/s
Gigabyte B650E Aorus Master
4
4
5
0
20Gbit/s
MSI Pro B650-P WiFi
0
4
3
1
10Gbit/s
MSI MAG B650 Tomahawk WiFi
2
4
3
1
10Gbit/s
Opslag
Sluit je nog SATA-ssd's of zelfs ouderwetse harde schijven aan, dan gebruik je daar meestal vier poorten voor. De ASRock B650E Steel Legend is dan geen goede keuze met maar twee poorten, MSI is juist erg scheutig met zes SATA-poorten op beide modellen.
Voor snelle M.2-ssd's is doorgaans ruim plaats. Het eerste slot ondersteunt altijd PCIe 5.0, behalve bij MSI. De twee B650-borden van die fabrikant bieden in z'n geheel geen PCIe 5.0-ondersteuning. Gigabyte zet bij zijn B650E Aorus Master juist vol in op de nieuwe standaard, hoewel je videokaart wel bandbreedte inlevert als je al die M.2-slots daadwerkelijk gebruikt. Het is in ieder geval een goed plan om de kleine lettertjes op de productpagina van de fabrikant te lezen als je veel M.2-ssd's wilt gaan plaatsen, want doorgaans worden in ruil daarvoor SATA-poorten of PCIe-slots uitgeschakeld.
Op de modellen in de wat hogere klasse is het gebruikelijk dat er heatsinks voor alle ssd's worden meegeleverd. Alleen bij de instapmodellen van ASRock en MSI krijg je er maar een.
SATA
M.2-slots 1/2/3/4
Gekoeld
ASRock B650M PG Riptide
4
PCIe 5.0 x4
PCIe 4.0 x4
Nvt
Nvt
1
ASRock B650 Pro RS
4
PCIe 5.0 x4
PCIe 4.0 x4
PCIe 3.0 x2
Nvt
1
ASRock B650E Steel Legend WiFi
2
PCIe 5.0 x4
PCIe 4.0 x4
PCIe 4.0 x4
Nvt
3
ASUS TUF Gaming B650-Plus
4
PCIe 5.0 x4
PCIe 4.0 x4
PCIe 4.0 x4
Nvt
3
ASUS ROG Strix B650E-F Gaming WiFi
4
PCIe 5.0 x4
PCIe 4.0 x4
PCIe 4.0 x4
Nvt
3
Gigabyte B650 Aorus Elite AX
4
PCIe 5.0 x4
PCIe 4.0 x4
PCIe 4.0 x4
Nvt
3
Gigabyte B650E Aorus Master
4
PCIe 5.0 x4
PCIe 5.0 x4
PCIe 5.0 x4
PCIe 5.0 x4
4
MSI Pro B650-P WiFi
6
PCIe 4.0 x4
PCIe 4.0 x4
Nvt
Nvt
1
MSI MAG B650 Tomahawk WiFi
6
PCIe 4.0 x4
PCIe 4.0 x4
PCIe 4.0 x4
Nvt
2
Op de Gigabyte B650 Aorus Master zitten maar liefst vier PCIe 5.0 M.2-slots
Video en audio
De Ryzen 7000-processors hebben allemaal een geïntegreerde gpu en daarmee verschijnen er ook beeldaansluitingen op de bijbehorende moederborden. Vrijwel altijd heb je zowel HDMI als DisplayPort tot je beschikking, behalve bij de B650E Aorus Master, die alleen DisplayPort heeft. Een bord dat ook beeldsignaal kan uitsturen via USB-C, zit er niet tussen.
VGA
DVI
HDMI
DisplayPort
USB-C
ASRock B650M PG Riptide
0
0
1
1
0
ASRock B650 Pro RS
0
0
1
1
0
ASRock B650E Steel Legend WiFi
0
0
1
1
0
ASUS TUF Gaming B650-Plus
0
0
1
1
0
ASUS ROG Strix B650E-F Gaming WiFi
0
0
1
1
0
Gigabyte B650 Aorus Elite AX
0
0
1
1
0
Gigabyte B650E Aorus Master
0
0
1
0
0
MSI Pro B650-P WiFi
0
0
1
1
0
MSI MAG B650 Tomahawk WiFi
0
0
1
1
0
De mogelijkheden op het gebied van audio worden grotendeels bepaald door de gebruikte audiocodec. In onderstaande tabel hebben we de verschillen tussen de gebruikte codecs nog eens op een rijtje gezet.
Verschillen tussen audiocodecs
Verbinding
Kanalen
Hoofdtelefoon- versterking
Max. dac snr
Max. adc snr
Resolutie
Dac
Adc
Realtek ALC887
HDA
8
2
Tot 32Ω
97dB(A)
90dB(A)
24bit 192kHz
Realtek ALC897
HDA
10
2
Tot 32Ω
99dB(A)
95dB(A)
24bit 192kHz
Realtek ALC1200
HDA
10
2
Tot 32Ω
110dB(A)
102dB(A)
24bit 192kHz
Realtek ALC1220
HDA
10
3
Tot 600Ω
120dB(A)
110dB(A)
24bit 192kHz
Realtek ALC4080
USB
10
3
Tot 600Ω
120dB(A)
110dB(A)
32bit 384kHz
In het algemeen valt op dat er vaak wordt teruggegrepen op basale codecs. De B550 Steel Legend had bijvoorbeeld nog een ALC1220-codec; het nieuwe model moet het doen met een ALC897. Ook op de B650 Aorus Elite AX hadden we eigenlijk een luxere codec verwacht. Navraag bij fabrikanten leert ons dat dit komt doordat de luxere Realtek-codecs kampen met leveringsproblemen, terwijl de ALC897-codec wel goed beschikbaar is. Zeker voor de modellen waarvan fabrikanten verwachten er veel te kunnen verkopen, wordt dus eerder dan gebruikelijk gekozen voor deze kwalitatief minder goede codec.
Een andere ontwikkeling is dat steeds minder fabrikanten nog een volledige set analoge audiopoorten implementeren. ASUS en MSI doen dat nog, maar ASRock en Gigabyte houden het doorgaans bij de twee of drie connectors die je nodig hebt voor stereoluidsprekers en een microfoon. Wil je een surround-luidsprekerset analoog aansluiten, dan heb je daar niet voldoende aan.
Hecht je veel waarde aan de analoge geluidskwaliteit, dan heb je dus de keuze uit de borden van ASUS, de Gigabyte B650E Aorus Master en de MSI MAG B650 Tomahawk WiFi. Alleen de ROG Strix en de Aorus Master hebben een speciale versterker voor hoofdtelefoons aan boord. Ga je juist de digitale route, dan beschikken uitsluitend de meest luxe modellen van ASRock, Gigabyte en MSI over S/PDIF.
Codec
Analoge jacks
S/PDIF
Versterker
ASRock B650M PG Riptide
Realtek ALC897
3
Nee
Nvt
ASRock B650 Pro RS
Realtek ALC897
3
Nee
Nvt
ASRock B650E Steel Legend WiFi
Realtek ALC897
2
Ja
Nvt
ASUS TUF Gaming B650-Plus
Realtek ALC1200
5
Nee
Nvt
ASUS ROG Strix B650E-F Gaming WiFi
Realtek ALC4080
5
Nee
Savitech SV3H712
Gigabyte B650 Aorus Elite AX
Realtek ALC897
3
Nee
Nvt
Gigabyte B650E Aorus Master
Realtek ALC1220
2
Ja
ESS ES9118
MSI Pro B650-P WiFi
Realtek ALC897
6
Nee
Nvt
MSI MAG B650 Tomahawk WiFi
Realtek ALC4080
5
Ja
Nvt
Netwerk
Alle geteste B650-borden beschikken over één 2,5Gbit-ethernetpoort. Doorgaans wordt die aangestuurd door een Realtek-controller; alleen de topmodellen van ASUS en Gigabyte beschikken over een Intel-nic. Ook wifi is goed vertegenwoordigd, zeker als je bedenkt dat van de ASUS TUF Gaming ook een iets duurdere variant met een draadloze netwerkkaart beschikbaar is. Dankzij de samenwerking tussen AMD en Mediatek wordt vrijwel altijd deze moderne Wi-Fi 6E-controller toegepast.
LAN 1
LAN 2
Wifi
ASRock B650M PG Riptide
Realtek RT8125BG
Nvt
Nvt
ASRock B650 Pro RS
Realtek RT8125BG
Nvt
Nvt
ASRock B650E Steel Legend WiFi
Realtek RT8125BG
Nvt
Wi-Fi 6E
ASUS TUF Gaming B650-Plus
Realtek RT8125BG
Nvt
Nvt
ASUS ROG Strix B650E-F Gaming WiFi
Intel I225-V
Nvt
Wi-Fi 6E
Gigabyte B650 Aorus Elite AX
Realtek RT8125BG
Nvt
Wi-Fi 6E*
Gigabyte B650E Aorus Master
Intel I225-V
Nvt
Wi-Fi 6E
MSI Pro B650-P WiFi
Realtek RT8125BG
Nvt
Wi-Fi 6E
MSI MAG B650 Tomahawk WiFi
Realtek RT8125BG
Nvt
Wi-Fi 6E
* = rev 1.0 gebruikt de AMD/Mediatek-controller, rev 1.1 een Intel AX210
Overige features
Over het algemeen zijn de B650-borden vrij luxe afgewerkt. Ze bieden bijvoorbeeld allemaal de mogelijkheid om het bios te updaten zonder (compatibele) cpu, wat bij het verschijnen van toekomstige Ryzen-cpu's voor socket AM5 van pas komt. Ook de relatief grote bioschips van 256Mbit lijken daarop voorbereid. Verder valt op dat ieder bord foutdiagnose-leds heeft, wat ons betreft een belangrijke quality-of-life-functie die je direct de goede richting in wijst bij een opstartprobleem. Alleen Gigabytes meest luxe bord heeft een volwaardige foutcodedisplay.
Gigabyte voegt als enige fysieke knopjes voor power en reset toe, wat vooral handig is als je het moederbord buiten de kast wilt testen. De MSI Pro B650-P WiFi valt in negatieve zin op doordat het i/o-shield niet is geïntegreerd. Het betreft natuurlijk een bord uit de Pro-lijn, dus uiterlijk is geen topprioriteit, maar het steekt wel een beetje goedkoop af bij alle andere modellen in de test.
Fan- headers
Bios- chip
Bios flashen zonder cpu
Probleem- diagnose
Onboard knoppen
Rgb / Argb
I/o-shield
ASRock B650M PG Riptide
5
256Mbit
Ja
Ja, leds
Nee
1 / 3
Geïntegreerd
ASRock B650 Pro RS
6
256Mbit
Ja
Ja, leds
Nee
1 / 3
Geïntegreerd
ASRock B650E Steel Legend WiFi
6
256Mbit
Ja
Ja, leds
Nee
1 / 3
Geïntegreerd
ASUS TUF Gaming B650-Plus
7
256Mbit
Ja
Ja, leds
Nee
1 / 3
Geïntegreerd
ASUS ROG Strix B650E-F Gaming WiFi
7
256Mbit
Ja
Ja, leds
Nee
1 / 3
Geïntegreerd
Gigabyte B650 Aorus Elite AX
6
256Mbit
Ja
Ja, leds
Resetknop
3 / 2
Geïntegreerd
Gigabyte B650E Aorus Master
10
256Mbit
Ja
Ja, hex-display
Powerknop, resetknop
3 / 2
Geïntegreerd
MSI Pro B650-P WiFi
6
256Mbit
Ja
Ja, leds
Nee
2 / 2
Los
MSI MAG B650 Tomahawk WiFi
6
256Mbit
Ja
Ja, leds
Nee
2 / 2
Geïntegreerd
Vrm-componentanalyse
Uiteraard hebben we ook voor deze round-up weer de heatsinks van alle moederborden verwijderd om te achterhalen welke componenten de fabrikanten gebruiken voor de vrm's. In de tabel focussen we op de onderdelen voor de belangrijkste rail, de Vcore. Daar gaat alle stroom doorheen die bedoeld is voor de processorcores, die natuurlijk veruit het grootste deel van het stroomverbruik van de processor uitmaken.
Op papier heeft de ASRock B650M PG Riptide de minste vrm, met een totale rating van 600A. In vergelijking met B550-borden is dat nog altijd een flinke upgrade. Om maar eens wat modellen een-op-een te vergelijken: de B550 Tomahawk had 600A, de B650 Tomahawk bijna het dubbele en de Aorus Elite is van 600A bij de B550-versie naar 980A gegaan.
De fabrikanten maken best verschillende keuzes voor de gebruikte vrm-componenten, waarbij Gigabyte en MSI het meest investeren. MSI's instapper tikt bijvoorbeeld al bijna de rating van ASRocks meest luxe model aan, terwijl Gigabyte voor zijn B650E Aorus Master zelfs zeer luxe 105A-powerstages inzet. Dat moederbord heeft met 1680A dan ook veruit de krachtigste vrm, misschien zelfs overdreven krachtig als je bedenkt welke processors je in deze moederborden kunt monteren.
Controller
Mosfets Vcore
Rating Vcore
ASRock B650M PG Riptide
Richtek RT3674AE
12x Vishay SiC654 (50A)
600A
ASRock B650 Pro RS
Renesas RAA229620
14x Renesas ISL99360 (60A)
840A
ASRock B650E Steel Legend WiFi
Renesas RAA229628
16x Renesas ISL99360 (60A)
960A
ASUS TUF Gaming B650-Plus
Digi+ ASP2208GQW
12x A&O AOZ5317NQI (60A)
720A
ASUS ROG Strix B650E-F Gaming WiFi
Digi+ ASP2208GQW
12x Vishay SiC659 (80A)
960A
Gigabyte B650 Aorus Elite AX
Infineon XDPE192C3B
14x IR TDA21472 (70A)
980A
Gigabyte B650E Aorus Master
Renesas RAA229620
16x Renesas RAA22010540 (105A)
1680A
MSI Pro B650-P WiFi
Renesas RAA229620
12x Renesas RAA220075R0 (75A)
900A
MSI MAG B650 Tomahawk WiFi
Monolithic Power Systems MPS2221/MP2857
14x Monolithic Power Systems MPS2210/MP87670 (80A)
1120A
Hieronder zie je foto's van alle geteste moederborden zonder heatsinks, eerst van het volledige bord en daarnaast een close-up van de processor-vrm.
ASRock B650M PG Riptide
ASRock B650 Pro RS
ASRock B650E Steel Legend
ASUS TUF Gaming B650-Plus
ASUS ROG Strix B650E-F Gaming WiFi
Gigabyte B650 Aorus Elite AX
Gigabyte B650E Aorus Master
MSI Pro B650-P WiFi
MSI MAG B650 Tomahawk WiFi
Testmethode
Het belangrijkste onderdeel van onze moederbordentest is de vrm-test. De vrm is verantwoordelijk voor de omzetting van 12V uit de voeding in de door de processor gewenste spanning. Daarmee is het zowel een van de belangrijkste onderdelen van het moederbord als een onderdeel waarop bij goedkope modellen vaak wordt bezuinigd. In de specificatielijst merk je ontbrekende USB-poorten of M.2-slots immers eerder op dan magere vrm-componenten. Hoe de vrm van een moederbord exact werkt en wat de functie van alle onderdelen is, wordt uitgebreid uiteengezet in een achtergrondartikel op Hardware Info.
Vrm-test
Testsysteem
Processor: AMD Ryzen 9 7950X
Powerlimits:170W tdp, 230W ppt, 160A tdc, 225A edc
Voorheen voerden we de vrm-test nog weleens uit met een overgeklokte processor, maar de Ryzen 7000-cpu's zijn standaard al zo hoog geklokt dat het overklokpotentieel met normale koeling beperkt is. Bovendien is het load-stroomverbruik van een processor als de Ryzen 9 7950X, dat kan oplopen tot 230W, al een flinke belasting voor het vrm-circuit.
Dat topmodel is dan ook de cpu die we voor de vrm-test van de B650-moederborden hebben gebruikt. Voor de zekerheid stellen we alle powerlimits handmatig in zoals die door AMD voor de 7950X worden aanbevolen, waarbij we het moederbord wel vrijlaten om zelf de kloksnelheid en spanning te bepalen. Afhankelijk van de tuning die een fabrikant kiest, kunnen hierdoor kleine verschillen in prestaties en stroomverbruik ontstaan.
Meetmethode
Om te beoordelen hoe goed de vrm en de koeling daarvan zijn, meten we de temperatuur met een Flir E60-warmtebeeldcamera. Als een moederbord voorzien is van een backplate, en we dus geen vrij zicht hebben met de camera, installeren we twee k-type-thermokoppels op de powerstages om de temperatuur nauwkeurig te kunnen meten.
We voeren de tests uit met een gestandaardiseerd systeem in een NZXT H700-kast. Die is voorzien van vier op maximale snelheid draaiende ventilators en cpu-waterkoeling die de opgewekte warmte rechtstreeks de behuizing uit blaast. Van een gebrek aan airflow hebben de moederborden dus in elk geval geen last.
Prestaties en stroomverbruik
Tijdens de vrm-test belasten we de processor gedurende een kwartier met de Cinebench 23 MT-benchmark. Na afloop van de test analyseren we de logfile en berekenen we zowel de gemiddelde benchmarkscore als de standaardafwijking. Substantiële afwijkingen van de prestaties of een gebrekkige consistentie kunnen immers wijzen op het terugklokken van de cpu: throttling in jargon.
We meten het stroomverbruik van het volledige systeem aan het stopcontact. Dat doen we zowel onder belasting als idle, met een professionele EMU 1.X4-meter.
Prestaties en vrm-test
We voeren de vrm-test uit met een AMD Ryzen 9 7950X-processor, die onder maximale belasting rond de 200W verbruikt. We meten zowel de prestaties en de consistentie daarvan als de temperaturen van de vrm-componenten. Meer over de gekozen methodiek lees je op de pagina Testmethode.
Prestaties
Zoals gewoonlijk lopen de prestaties tussen moederborden weinig uiteen, maar het verschil tussen de hoogste score van de ASUS ROG Strix B650E-F Gaming en de laagste score van de ASRock B650 Pro RS is toch zo'n 3 procent. Dat komt vooral doordat de gekozen kloksnelheid en spanning iets verschillen tussen de borden. De ASUS ROG Strix laat beide ccd's op 5231MHz werken, terwijl dat bij de ASRock B650E Steel Legend maar 5046MHz voor ccd1 en 4846MHz voor ccd2 is. Logischerwijs zijn de Vcore-spanning en het stroomverbruik bij het ASUS-bord dan ook een stuk hoger.
De standaardafwijking is doorgaans beperkt. De ruim 1000 punten van de ASRock B650 Pro RS lijkt hoog, maar is op deze totaalscore nog altijd een afwijking van onder de 3 procent.
Helaas kunnen we het tekstje 'hoger is beter' hierboven niet weghalen, dat verschijnt automatisch bij sortering van hoog naar laag. Maar een hogere Vcore is een keuze met voor- en nadelen, dus zeker niet per definitie 'beter'. De hier gerapporteerde Vcore betreft bovendien een software-uitlezing, die niet altijd volledig vergelijkbaar is tussen fabrikanten.
Vrm-temperaturen
De twee moederborden van Gigabyte doen het 't beste in de vrm-test. De B650E Aorus Master wordt niet warmer dan 41,6 graden en de B650 Aorus Elite AX doet het met 42 graden bijna net zo goed. Veel van de andere modellen laten een temperatuur rond de 50 graden noteren. De ASUS-borden doen het wat minder goed, maar die maken het zichzelf ook lastiger door een relatief hoge Vcore-spanning te hanteren. Effectief worden de vrm's van die borden dus zwaarder belast.
Twee van de goedkoopste borden in de round-up, de MSI Pro B650-P WiFi en de ASRock B650M PG Riptide, eindigen ook onderaan in deze test. Nog altijd geldt echter dat de behaalde temperaturen zeer ruim binnen de veilige marges vallen en dat met de gebruikte 7950X, de meest verbruikende AM5-chip. Met een lager gepositioneerde processor zullen zelfs deze relatief goedkope borden dus al helemaal geen probleem hebben.
De temperatuur van de B650E Aorus Master is niet gemeten met de Flir, maar met thermokoppels, omdat dit moederbord een backplate heeft.
Foto's warmtebeeldcamera
Hieronder vind je per bord de foto's die we met de warmtebeeldcamera hebben gemaakt tijdens de test. Als je de mousepointer over een foto beweegt, zie je de naam van het bijbehorende bord. Als je de foto's aanklikt, zie je de naam bovendien boven in beeld staan.
Stroomverbruik
We meten het stroomverbruik van de moederborden aan het stopcontact.
Idle verbruiken de best presterende borden iets boven de 50W. De Gigabyte-borden verbruiken met 60W nog iets meer en de B650 Pro RS van ASRock trekt in idle het meest: 70W.
Onder belasting is de B650 Pro RS juist een van de zuinigste borden, samen met de B650E Steel Legend WiFi. De meeste modellen verbruiken in dat scenario tussen de 330 en 340W. De MAG B650 Tomahawk WiFi van MSI komt met 356W als enige iets hoger uit.
Als we de biossen van de verschillende merken bekijken, valt op dat de AMD-platforms toch nog wat minder liefde krijgen dan die van Intel. Bij alle fabrikanten behalve MSI ontbreken functies die we wel tegenkwamen op de eerder dit jaar gereviewde Intel B660-moederborden. Bij ASUS ontbreekt de ingebouwde geheugentester en ASRock laat zelfs de volledige 'easy mode' weg. ASUS en MSI bieden onder de streep de uitgebreidste functionaliteit aan.
Onderaan deze pagina vind je uitgebreide screenshot-walkthroughs van een bord van elk merk.
ASRock
ASUS
Gigabyte
MSI
Gemakkelijke modus
Zoekfunctie
Changelog voor opslaan
Bios flashen van internet
Ssd secure erase
Memtest
Fanspeedtuning
Rgb-verlichting
Alleen aan/uit
Alleen aan/uit
Alleen aan/uit
Bios-screenshots ASRock B650E Steel Legend WiFi
Bios-screenshots ASUS TUF Gaming B650-Plus
Bios-screenshots Gigabyte B650E Aorus Master
MSI MAG B650 Tomahawk WiFi
Conclusie
Betáálbaar aan de slag met Ryzen 7000? Ze zijn gek geworden daar bij Tweakers, denk je misschien als je ziet dat het goedkoopste B650-bord in de test 204 euro kost. Helaas is dat de nieuwe realiteit en daaraan hebben wij moederbordenkopers ook zelf een beetje schuld. Aan gestegen materiaal- en transportkosten kunnen we weinig doen, maar we zijn de laatste jaren steeds meer gaan verlangen van een moederbord. Fabrikanten geven ons simpelweg wat we willen: een vrm die zelfs het Ryzen 7000-topmodel moeiteloos van stroom kan voorzien, de mogelijkheid om het bios te flashen zonder (compatibele) cpu en handige foutdiagnose-leds. Het zijn functies waar je lange tijd dieper voor in de buidel moest tasten, maar nu is ieder moederbord ermee uitgerust. Dat is natuurlijk niet gratis.
Beste goedkope B650-moederbord (200 - 260 euro)
Laten we de geteste B650-borden voor het gemak in twee categorieën verdelen en beginnen bij de borden tussen de 200 en 260 euro. De goedkoopste optie, de ASRock B650M PG Riptide, geeft je al een mooie basis. De vrm wordt met 69 graden weliswaar het warmst van de test, maar blijft nog altijd ruim binnen de marge. Nog niet heel lang geleden schreven we in dit soort reviews over temperaturen boven de 100 graden. Wil je M.2-ssd's stapelen of veel supersnelle poorten, dan moet je wat meer uitgeven, maar een Great Value-award is het ASRock-bord zeker waard.
MSI geeft je voor drie tientjes meer wifi en een wat verfijnder bios, maar kiest er ook voor om geen M.2-slot met PCIe 5.0 uit te rusten en levert nog een ouderwets los i/o-shield mee. ASRocks ATX-model, de Pro RS, doet het wat de vrm betreft het best van dit setje, maar eigenlijk is dat niet zo relevant; goed genoeg is goed genoeg. Verder krijg je een derde M.2-slot, maar dat is door zijn gebrekkige bandbreedte meer een gimmick. Op de TUF Gaming B650-Plus zit een volwaardig derde ssd-slot en bovendien een betere audiocodec, waarmee ASUS wat ons betreft in aanmerking komt voor de tweede award.
In het duurdere segment komen we veel B650E-borden tegen, met PCIe 5.0 voor zowel het x16-slot als de M.2-slots dus, maar er zijn uitzonderingen. De MAG B650 Tomahawk WiFi heeft zelfs helemaal geen PCIe 5.0. Hoewel dergelijk snelle ssd's er nog niet zijn en ook lang niet voor iedereen een goede optie zullen vormen, ontgaat ons de logica van investeren in het dure AM5-platform met een bord dat geen PCIe 5.0 ondersteunt, zeker in dit toch wat luxere segment. MSI focust met dit bord vooral op één specifiek punt, een uitzonderlijk goede audiocodec, maar dat is wel erg niche. Gigabyte doet eigenlijk hetzelfde met zijn B650 Aorus Elite AX, maar dan op het punt van een extreem goede vrm. Op andere punten bieden deze borden dan weer amper meer dan de goedkopere modellen uit de vorige categorie.
De enige borden die echt een beter totaalplaatje bieden dan de modellen die we net een Great Value-award hebben gegeven, zijn de ASUS ROG Strix B650E-F Gaming WiFi en de Gigabyte B650E Aorus Master. Het ASUS-bord vinkt vooral alle specs af die je zou willen hebben: PCIe 5.0 voor het x16-slot en een ssd-slot, nog twee extra PCIe 4.0 x4 M.2-slots, lekker veel en snelle USB-poorten en een high-end audiochip met losse hoofdtelefoonversterker.
Het model van Gigabyte is een verhaal apart. Voor de extreem hoge prijs van bijna 500 euro voor een B650-bord, krijg je bij de B650E Aorus Master maar liefst vier PCIe 5.0 x4 M.2-slots voor ssd's. Dat kan eigenlijk niet, dus als je er meer dan twee benut, levert je videokaart de helft van zijn bandbreedte in. Daarbovenop krijg je wat overklokfeatures zoals een foutcodedisplay, die we meestal alleen bij moederborden met de meest luxe chipset zien. De hoge prijs betekent echter dat hij volop concurreert met X670-moederborden, die we binnenkort gaan testen. Aanbevelen doen we hem daarom vooralsnog niet, maar hij kan interessant zijn als je om wat voor reden dan ook goed voorbereid wilt zijn op héél veel supersnelle PCIe 5.0-ssd's.
Ik wilde zeggen ‘tja inflatie, slechte euro-dollarkoers, duurdere onderdelen en een steeds veeleisender design kosten nou eenmaal (helaas) meer’
Maar dit is wel een flinke stap in prijs
Geldt voor zo een beetje alle onderdelen. Omstreeks 2012 kocht ik nog een mid range game PC voor om en nabij de 1200 euro. Nu mag je daar gerust 1000 euro bij optellen
In 2012 was de GTX 470 ook al 2 jaar oud en zaten we al bij de GTX 600 modellen, of bedoel je iets anders? Ik kocht in 2012 een mid-range HD7850 voor €230, zat rond het prestatie niveau van een GTX580
[Reactie gewijzigd door Nature op 22 juli 2024 13:46]
Ja mijn punt is dat mid-highend videokaart van 1.5 oud 200e was. En dat is nu meer 350e-405e. Dus nog steeds reteveel duurder. (Ik zie de 6700xt trouwens nergerns echt goedkoper dan 450, waarmee je de kaart nu kan vergelijken)
Correctie ik had de pc ook een half jaartje eerder gekocht sept-okt 2011 vlak voor skyrim.
Maar toen daalde de prijzen tenminste nog elke jaar hard.
[Reactie gewijzigd door SactoriuS op 22 juli 2024 13:46]
Voor 1200 is nog steeds een prima midrange game pc te bouwen met bijv. i5 12400 + 3060 ti / 3070.
Het is gewoon een markt; zolang er niet toegegeven wordt aan deze prijzen dalen ze vanzelf. Echter lijken artikelen toch verkocht te worden, dus is er geen drang om de prijs te verlagen.
Ik heb voor de grap eens een pc in elkaar gezet via de pricewatch.. en ja voor 1200 euro kan je een midrange pc bouwen.. maar wel met de kant tekening dat je op heel veel producten echt de goedkoopste en minder goeie optie moet kiezen (Moederbord, Geheugen, Voeding) en als je er ook nog rand apparatuur bij moet kopen zoals een monitor, keyboard en muis van een beetje kwaliteit dat je het toch eigenlijk niet red met 1200.. je kan trouwens wel heel veel besparen door niet voor een 3060ti te gaan
midrange volgens tweakers definitie is nog steeds 1080p .... dus kom je toe met 67x0XT en zou ik eerder een beter cpu - mobo kopen en wat sneller geheugen.
En heb je idd voor dat budget mogelijkheden.
[Reactie gewijzigd door d3x op 22 juli 2024 13:46]
des te meer bevestiging toch dat je voor 1000/1200 euro dus prima een midrange PC kan kopen?
Natuurlijk heeft iedereen een ander beeld in wat hij/zij belangrijk vind in een PC. Dus je kan hier en daar wat aanpassingen maken.
Maar het is dus wel weer mogelijk
@osseh
Voeding is wel ietwat aan de krappe kant. De RX 6800 kan soms hoge piekbelasting geven. 750 Watt is veiliger om te hebben. Ik had zelfs met een goede Gold rate voeding van 850 Watt dat mijn PC uitging bij een potje apex legends met de XT versie van de videokaart.
[Reactie gewijzigd door pc_pulsar op 22 juli 2024 13:46]
nee hoor, gaat perfect met 650W, misschien als je wat extreem verbruikende intel CPU in je build hebt...
en ik heb 2 * 6800xt MB builds dus spreek uit ervaring..... (de ene met 3700x de andere met 5800x) op 1440p en 144hz focus, dus ze moeten echt wel power leveren.
[Reactie gewijzigd door d3x op 22 juli 2024 13:46]
Gek, bij mij vloog de power er wel eens uit met 9700K icm 6800xt. Moet er wel bij zeggen dat out of the box mijn 6800XT volgens mij wel vrij hoge frequentie van 24xx MHZ coreclock kiest. Nu ik die iets lager heb gezet is er niets meer aan de hand.
[Reactie gewijzigd door pc_pulsar op 22 juli 2024 13:46]
Zou dat in het bios van de GPU zijn aangepast door de vorige eigenaar dan? Na het installeren van de software staat in adrenaline de 'max frequency (MHZ)' op 2434MHZ (100%). Ik heb dit verlaagd naar 2280MHZ (94%). Door 2280MHZ in adrenaline in te stellen is in de praktijk de echte MHZ 2250, vandaar het rare getal 2280.
Sindsdien draait alles als een zonnetje bij mij.
[Reactie gewijzigd door pc_pulsar op 22 juli 2024 13:46]
Gelukkig is er Tweakers Vraag en Aanbod nog. Daar staan genoeg leuke systemen voor rond de 1200. Nieuw koop ik zelf tegenwoordig echt weinig, vaak staan er ook teruggekomen RMA producten voor een fractie van de nieuw prijs op Tweakers.
Dan zou je met inflatie nu op 1400,- uitkomen (18% inflatie sinds 2012, gemiddeld 1.7% per jaar op basis van CBS).
Maar het ging er niet om wat het nu kost, het was een reactie op Hershel die aangaf een mid-range systeem te kopen voor 1200 in 2012 en dat was toen absoluut niet mid-range.
Als je nu een midrange game pc gaat bouwen dan neem je geen platform met superdure DDR5 / PCIe5 eisen, maar dan ga je gewoon nog lekker voor DDR4. Een B550 bordje heb je al voor minder dan €100.
Dat is mega onzin Voor 1200 euro heb je een prima pc met een 5600X, RX 6800, 3600MHz ram en zonder gekke bezuinigingen op andere onderdelen. wenslijst: 1200
Deze pc haalt zo'n 140 fps op 1440p gemiddeld in games https://www.techspot.com/review/2146-amd-radeon-6800/
Lijkt me op zijn minst "mid range"
Als we de vergelijking wat eerlijker maken, door op 1080p te mikken en minder moeilijk te doen over lampjes, kunnen we met gemak onder de 1000 door wenslijst: mid range
Voor iemand met een game pc uit 2012 zou zelfs een moderne pc met een budget van 800 euro een gigantische upgrade zijn
[Reactie gewijzigd door youridv1 op 22 juli 2024 13:46]
Waar haal je dat? Jij wil natuurlijk een 2022 TDP van 300watt vergelijken met een TDP van 50wat in 2012 kon. Je moet appelen met peren vergelijken. Hetzelfde met de CPU's.
Wat je nu ziet is dat GPU's vooral groter zijn geworden. De Chips zijn groter en verbruiken meer.
Nogal idd. heb een Asus B550-F rond release gekocht voor 159,- en die 650-F kost nu 349,- dat heeft weinig met stijgende kosten van doen. Corporate greed if you ask me. Die upgrade stellen we dus voorlopig uit. Zelfs Intel biedt betere prijzen.
Precies. De Pc van mijn vriendin onlangs nog geupgrade (van i7-2600k) naar een R5 3600.
Mobo (B550) + ddr (3600 CL16) + cpu was bij elkaar 350,-
Voor wat zij ermee doet, kan ze hier nog jaren mee vooruit. Ze heeft nog een GTX970, maar die kreeg door de nieuwe CPU een performance uplift van >25% waarmee ze in Destiny 2 van 60 naar +/- 100fps ging.
Je kunt écht wel betaalbaar upgraden als je previous-gen spul koopt.
snap die obsessie met het 'allernieuwste' niet. Je koopt toch ook geen Ferrari als je een auto zoekt die je van A naar B moet brengen? ;D
Mooie upgrade! Al had je ook een 5600 kunnen nemen, niet veel duurder en presteert ook een stuk beter. Ik heb de pc van mijn broertje onlangs ook geüpgraded van een i3-6100 naar een i7-8700k (tweedehands). Mordhau draait een heel stuk beter voor hem, al heeft ie de settings wel op low staan.
De 3600x kwam uit mijn pc (net zoals de 2600k dat ook al deed), heb voor 'het gemak' de huidige nieuwprijs erbij gepakt. Ben zelf naar een 5800X3D gegaan Het upgrade path van mijn vriendin is afhankelijk van mijn upgrade path Mij kost het geld, voor haar kost het haar onvoorwaardelijke liefde haha.
Dus haar GTX970 krijgt wss pas een upgrade als mijn RTX2060s vervangen wordt hehe.
[Reactie gewijzigd door quintox op 22 juli 2024 13:46]
Oh daar stond ik even niet bij stil! Wel mooi om op die manier de liefde aan je vriendin te geven! Wel mooi om te zien, ik heb ook een paar gratis dingen aan mijn broertje gegeven, zoals een toetsenbord en het beeldscherm een tijdje terug. Dan is het ook zeer begrijpelijk dat je niet voor de 5600 ging bijvoorbeeld.
Zeker met AMD kan het de moeite waard zijn in een nieuw platform te investeren, omdat je dan je hardware langer kunt gebruiken. Dit kan uit duuzaamheidsprincipe zijn, of uit kostenperspectief.
Alleen zijn de kosten voor een AM5 dusdanig hoog, dat het eigenlijk zonde van je geld is. Er vanuit gaande dat over een jaar of 3 de prijzen daarvan gedaald zijn, kan je mogelijk nu een mooi, goed presterend AM4 systeem bouwen, terwijl je met het gespaarde geld straks een volledig nieuw systeem in elkaar kunt zetten.
Zoals gezegd, het is minder duurzaam dan één keer een moederbord / RAM te kopen, maar ik neem aan dat we het AM4 systeem netjes overdoen in plaats van dat het direct naar de stort gaat.
Het komt er in feite dus neer op de vraag wat je nu en de komende paar jaar dan dus mis zult lopen aan AM5 features. Ik ben in ieder geval nog niet overtuigd.
Een bordje met een B550 chipset voor die prijs is prima te doen, je zit alleen niet op de voorste rijen qua performance en bandbreedte. Ook qua CPU en geheugen kan je nog flink snelle onderdelen halen die bovendien ook lager geprijst zijn.
Het zal geen hypersnelle gaming rig worden, maar als je dan toch dat geld aan een VGA kaart uitgeeft, dan kan je ook wel wat tientjes extra in een bord steken.
Die SIS, ALI en ULI chipsets waren inderdaad goedkoop te krijgen, maar voor je K7 AMD wou je toch liefst een Nvidia of VIA chipset. Kon je met gemak overklokken tot die elke netburst CPU het nakijken heeft voor letterlijk de helft van de prijs.
Overigens denk ik dat je in de tijd van de AMD Athlon waarschijnlijk in guldens hebt betaald
Dat geldt tegenwoordig ook voor AM4 helaas. Die bordjes zijn ook tientjes duurder geworden (Gigabyte B550 Aorus Elite kost tegenwoordig meer dan 140, dat was ooit 100).
Er komt natuurlijk ook nog wel een A620 chipset eraan maar hier komen ze pas later mee op de proppen. Naar het schijnt gaat deze niet zo hard afwijken van de B650 dus waarschijnlijk gaan dit de betere deal bordjes worden, zeker als je niet voor het topmodel gaat kiezen.
Ik hoop zelf dat ze niet gaan besparen op de HDMI en Displaypoorten zodat je de iGPU kan gebruiken om een 4K 144Hz scherm aan te sturen. Wordt dan een mooie optie voor de niet gamers onder ons.
The A620 chipset is said not to be much different, according to Angstronomics virtually all capabilities are retained, only instead of eight PCIe 4.0 lanes this chipset has only four.
en
Finally, there's an update on the A620 chipset platform. So far, AMD has confirmed X670 & B650 chipsets but the leaker states that the A620 chipset will be announced around Q2 2023 and will not offer CPU overclocking support. The entry-level platform would make sense with Non-X and low-end Ryzen 3 chips if AMD plans on launching them. This may solve the high pricing issue of the AM5 platform
Gewoon bij Intel kijken daar heb je zelfs bordjes onder de 100. Maarja mensen staren zich blind op AMD alsof het een god is.
Als je jezelf limiteert ga je daarvoor betalen. AMD denkt dat ze weg komen met deze prijzen en dat hebben mensen die blind AMD kopen zelf veroorzaakt en betalen daarom nu de hoofdprijs.
Beide AMD cpu en moederborden zijn te duur. Bij de GPU's kunnen ze dat nog niet doen omdat mensen nog altijd een premium betalen voor de betere features van een Nvidia GPU.
We hebben het zelf in de hand. Toen iedereen Intel kocht was Intel duurder. Gewoon nu Intel komen en AMD forceren de prijs te verlagen. Zelfde met GPU's, koop AMD want die Nvidia prijzen zijn echt absurd.
Ergens ben ik er wel mee eens, maar ergens ook weer niet. Ik vind de prijzen van de CPU's nog ergens mee vallen, ja het is niet super aantrekkelijk, maar het valt mee. Ik denk dat de overall platform cost eigenlijk het probleem is. Dat is waarom de upgrade zo duur maakt. Wat je daarnaast wel weer hebt is een langere levensduur van het platform. Al ben ik wel eens met het hele fanboy/fangirl gebeuren, je kan beter een fanboy/fangirl zijn van een product dan van het merk.
De CPU"s zijn voor eenzelfde prestatie gewoon duurder en dus te duur. en hoe interessant is een platform nog als dat platform zoveel meer kost dat je gewoon als je wil upgraden je genoeg bespaard heb om een nieuw moederbord te kopen.
En dan heb ik het nog niet eens over de idle power draw die met de huidige prijzen ook tientallen euros extra kost en de verkoop van jje oude bord in geval van een goedkopere intel build. Er is gewoon geen upgrade platform argument te bedenken momenteel. Ze zullen de borden en cpu's goedkoper willen maken een met meer entry level moeten komen willen ze een valide argument hebben voor de gegarandeerde 3.5 jaar upgrade path.
En dan heb je nog het feit dat het overgrote deel niet eens 1x in de 4 jaar upgrade.
Ik had echt hoge koop mijn 9900k te upgraden naar een 7700x maar de borden zijn te duur, de cpu zelf is te duur, de idle power draw is te hoog (gaming power draw is irrelevant omdat je die gewoon kan cappen op 125 watt zonder verschil in prestaties) wat de totale kosten over 3 a 4 jaar dermate veel hoger zou worden in mijn dagelijkse gebruik (9-12 uur per dag idle) dat ik goedkoper af zij zijn met een 13700k. Al ben ik als puur gamer totaal niet geïnteresseerd in die E-cores. Ik heb dus besloten nog maar even te wachten en ergens in in het voorjaar te kijken at de prijzen gedaan hebben.
[Reactie gewijzigd door computerjunky op 22 juli 2024 13:46]
Ah ja, prestatie per euro is inderdaad een dingetje. Het platform is dan ook inderdaad een stuk minder aantrekkelijk als het gehele platform duur is of een stuk duurder. DDR5 prijzen kunnen nog een stuk zakken, al zitten ze nog in een dalende trend qua prijs.
Idle power was ik inderdaad ook even vergeten en zelfs single threaded power is denk ik ook omhoog gegaan. Het enige redelijk goed argument voor een platform upgrade is de levenduur ervan, ik denk dat er nog wel een redelijk grote groep mensen die eens in de 4 jaar willen upgraden. De performance gap zal dan ook wel best groot zijn. Als je kijkt naar de performance gap tussen de 1600/2600 en de 5600, die is nog best redelijk groot en relevant genoeg om echt een leuke upgrade te doen met je huidige moederbord die je destijds hebt gekocht.
Ik ben wel van mening dat de upgrade naar een 7700x bijvoorbeeld niet aantrekkelijk genoeg is, helaas hebben we niet zo'n leuke bundle deals of kortingen die nu in amerika zijn bij microcenter die Moore's law is dead als suggestie heeft gegeven. Je powerdraw kan je ook best redelijk goed oplossen, door PBO2 te doen (negative optimizer curve), power limit zoals je al noemde of gewoon simpel undervolten op de zelfde clocks of bijvoorbeeld 100Mhz minder. Dat is nog best prima te doen, alleen misschien niet weg gelegd voor de gemiddelde klaas-jan. Al heb je de Eco mode daar ook voor en heb je die optie alsnog.
Ik kan me er wel in mee gaan dat een paar maanden wachten op dit moment het beste is, de markt is ook wat oversaturated, ook met de GPU's.
Ja toevallig voor mijn broertje zitten kjjken naar de upgraden van een 2600x naar 5600x dat is gemiddeld 71% dat is een beste stap en kan leuk zijn. Maar dat komt vooral omdat de 5600x gekelderd is in prijs afgelopen tijd want bij de release was deze met 350 euro dermate duur dat je beter je 2600x en AM4 bord kon verkopen voor 125 euro en een intel 12400 en nieuw bord kon kopen (gegeven dat je nooit in de markt ben voor een 325+ cpu want veel verder zal de 5800X3D denk ik niet zakken voordat ze op zijn).
Nou moet ik zeggen dat ik de idle power van de 4090 ook absurd vind. van wat ik zag is deze FORS hoger als elke andere kaart en dat is een behoorlijke domper. Ik heb echter nog niemand kunnen overhalen even een idle screenshot van HWinfo64 met balanced power plan en balanced in Nvidia settings te nemen. veel reviewers zetten namelijk alles op ultra prestatie wat echt nergens voor nodig is. Het kan dus zijn dat de werkelijke idle power wel mee valt. Balanced > Performance was bij mijn GTX 1070 het verschil tussen 15 en 100 watt idle...
Power draw is idd prima bij intel en AMD beide standaard te hoog dat zou ik gewoon afkappen maar idle pak je daarmee niet aan. Ik denk dat amd met de chiplet en chipset gewoon niet aan de zuinige kant zit.
Mijn 9900k was op paier ook 185 watt maar in werkelijkheid komt hij nooit boven de 95 watt en dat is met 310 fps in battlefield 5 wat een bekende cpu hog is en zeer hoge fps wat de load tot boven de 85% brengt.
Ben nu no mans sky aan het spelen op 180 fps capped en cpu zit op 55-60 watt bij de 13th gen en 7xxx is dit 25 tot 50 watt hoger maar daar haal je ook 25 to 50% meer fps dus met een fps limiter verwacht ik geen hogere power draw. Die idle tikt alleen hard aan.en als je gamed en de pc uit zet is dat een non issue maar ik ben ook zon 8+ uur nog andere zaken aan het doen in zo goed als idle of als 1 core load zou gelden. Uitgaand van de 45 cent per kwh die volgend jaar als plafond geld zit je dan over een periode van 4 jaar al bijna aan een gratis B range moederbord...
Hoop overigens echt dat ze het oplossen. Stroomverbruik is helaas gewoon een Zeer relevant tipic geworden als je het meeberekend in prijs over levensduur. Tenzij je bij paps en mams woont en niet zelf de rekening betaalt natuurlijk toen had ik ook een 550 watt slurper op max performance met OC
Ik weet echter niet of het door de chipset of door de cpu zelf komt. De laptop chips hebben namelijk weer geen idle problemen in power draw van wat ik gezien heb.
Klopt inderdaad, maar de prijs van de 5600x was ongeveer 300 toen ik hem wou kopen en dat was vlak na launch. Al was de prijs redelijk snel gezakt en nu is het helemaal aantrekkelijk. 5800X3D brengt ook ongeveer 20% meer performance in vergelijking met de 5600x en in een aantal games kan het makkelijk oplopen tot aan 50% of ietjes hoger. Best knap met alleen wat meer L3 cache.
4090 heeft inderdaad een hoog verbruik, maar het is ook een halo product en daar is het wat normaler dat de verhouding(en) een beetje scheef zijn. Al probeer ik het niet meteen alles goed te praten.
Frame cappen is inderdaad ook een goede manier om stroom verbruik te beperken en ook je game play ervaring (net onder je refresh rate cappen). Je wint er zoveel mee en er kleven niet echt nadelen, tenminste geen grote.
Ik denk dat het wel een beetje ligt aan de cpu design van AMD en met voorname de chiplet design gecombineerd met infinity fabric, dat verbruikt meer stroom op idle ten opzichte van de monolithische design van Intel. Laptop chips hebben geen last van hoog idle verbruik, omdat ze volgens mij ook op een monolithische design gemaakt worden.
verhaal na verhaal zuig je 100% uit je duim om steeds maar als resultaat te komen dat alles van AMD geen goede oplossing is...
de ene keer is het alsof je de 9900x gaat vervangen naar een 7700x oh maar het zal toch weer een 13700 worden (dood platform....btw) je spreekt steeds over heden en verleden en maakt er combo's van om het altijd in je fanboy view uit te laten komen
dan is het zogezegd een upgrade van (je broertje...) 2600x naar 5600x of 5800x3d maar dan ga je wel weer een 12400 (totaal marginale cpu tov de prijs van een 5600x als je weet dat je al een AM4 mobo hebt)
Ben nu no mans sky aan het spelen op 180 fps capped en cpu zit op 55-60 watt bij de 13th gen en 7xxx is dit 25 tot 50 watt hoger maar daar haal je ook 25 to 50% meer fps dus met een fps limiter verwacht ik geen hogere power draw. wat lul je hier nu weer je hebt niet eens een 12-13th gen je zit al enkele jaren in elke amd en intel thread te brabbelen met je 9900k...
verbruik idle komt vooral door hogere PCI-e gens en nvme slots... en gaat al omhoog sinds gen3 - 4 en nu 5 dan dan brabbel je weer over idle time alsof je deze 24h zo laat staan en de optie standby/sleep zo een ramp is....
Echt niks beters te doen dan neem ik aan... een ban op intel en amd posts, dat is hetgeen tweakers eens moet uitbrengen voor gasten als jij.
[Reactie gewijzigd door d3x op 22 juli 2024 13:46]
Over niets beters te doen hebben. Kijk in de spiegel man wat een klein mannetje ben je toch als je iedere post van mij aangrijpt om een persoonlijke aanval te doen die nergens op gebaseerd is.
Verder moet je gewoon beter leren lezen. Die 2600x is helemaal niet van mij en dat staat er duidelijk maar jij leest selectief om een internet puntje te scoren. Dat is een probleem van jou niet van mij... Verder verzin je er van alles bij. Echt je heb een probleem en een lichte obsessie... Dat is niet gezond man.
En dat ik iets niet heb betekent niet dat ik geen feiten op kan zoeken online. Moet je ook eens proberen.
En zelf klets je maar wat want idle power draw kont helemaal biet door pci. Amd heeft dit al langen en intel heeft gewoon lage idle er is dus iets anders aan de hand... Maar goed blijf jij lekker bashen. Ik ga je gedrag overigens wel reporten en bijhouden want ik word doodmoe van je.
Als je niets zinnigs te zeggen heb en mij niet mag prima maar zip it dan gewoon...
Precies. Blind voor de mua-mua extra performance (Maar...maar... Intel gebruikt meer stroom! ). Blind voor het feit dat ze maanden met issues zaten op Windows 11 (Maar...maar... dat ligt aan Microsoft! )
Blind voor het feit dat er weinig ITX-bordjes zijn. Laat staan betaalbare... (Maar...maar... dat ligt aan eeuh... de fabrikanten!:( )
Dat zou toch eigenlijk niet nodig moeten zijn. Zen 4 is out of the box gruwelijk inefficient getuned om maar dat laatste beetje er uit te knijpen, maar iedereen behalve de die hard super high fps gamer zou met een paar honderd mhz minder en de helft van het tdp beter af zijn
vooral met de huidige energieprijzen zou het tweakers.net sieren als ze eens een cursus (diepte artiekel + video) zouden maken over hoe overclocken werkt en hoe je deze principes ook zou kunnen gebruiken om je cpu aanzienlijk te undervolten. waardoor inderdaad dat verbruik extreem onlaag kan en je prestaties (hopelijk) verhoudingsgewijs veel minder omlaag gaan.
want zoals je terecht aangeeft. naast de toch wel extreme aankoopsom (voor budget bordjes) zit je ook nog met bijna een verdubbeling in stroomverbruik. waardoor het gamen straks toch wel een beetje verandert, van losse ventilator naast je bureau naar een volwaardige bedrifjsairco-unti.
vast en zeker heel cool ... maar lang niet meer voor iedereen.
[Reactie gewijzigd door i-chat op 22 juli 2024 13:46]
Bij AMD is dat simpel. Zet ECO-mode aan. Behoorlijk stuk zuiniger en koeler en maar 0-10% minder prestatie afhankelijk van de taak.
Voor de mensen met kennis, kan handmatig undervolten altijd, maar voor die doelgroep is zo'n cursus weer niet nodig.
maar elk bord haalt met gemak 200 watt cpu verbruik ten opzichte van voorgaande generaties.
Is dat een pluspunt of een minpunt?
IMO zouden er best moederborden mogen zijn die beperkt / geoptimaliseerd zijn tot 110 W, mits duidelijk aangegeven.
Alle Ryzen 7000 CPUs hebben een eco modus van 105 of 65W TDP. De 7950X wordt daar ook gruwelijk efficiënt van (in performance per watt). Dus als dat je aanspreekt heb je die optie
Er komen vanzelf goedkopere moederborden uit. De 'geliefde' value-bord van Gigabyte, de DS3H, duurt altijd wat later voordat het op de markt komt. Ook voor B650 willen fabrikanten eerst hun top modellen verkopen
Ik vind het bijzonder hoe vaak mensen nog steeds koersen op: "AMD heeft het beloofd."
1. AMD had 125 euro als minumum beloofd. Men gelooft AMD op hun blauwe rode ogen.
2. AMD heeft beloofd dat AM5 tot 2025 (Dus nog wel 3 jaar, wauw!) en misschien wel langer wordt ondersteund. Men gelooft AMD op hun blauwe rode ogen.
3. On May 7, 2020, AMD broke the news that their upcoming Zen 3 desktop processors will only be supported on 500 series chipsets (meaning X570 and B550). Before this announcement, the fairly widespread assumption in the technical community was that Zen 3 would also be supported on 400 series chipsets (meaning X470 and B450).
On May 19, 2020, AMD announced that they will be supporting Zen 3 processors in B450 and X470 motherboards. They are still working out the details, but they will work with the motherboard vendors to make this happen. This is good news for people who bought B450 and X470 motherboards.
Lekker betrouwbaar.
4. En als je terugkijkt welke beloftes/uitspraken AMD heeft gemaakt m.b.t. Ryzens op B350/X370/A320 en welke beperkingen/ verboden AMD heeft opgelegd aan moederbord-fabrikanten m.b.t. Beta-biossen waarmee Ryzen CPU's wel konden draaien op oudere moederborden, om daarna weer het roer om te gooien, zou ik datgene wat AMD belooft ook met een korreltje zout nemen en AMD niet zien als een bedrijf dat de geldbesparende consument zo ontzettend belangrijk vindt.
[Reactie gewijzigd door Verwijderd op 22 juli 2024 13:46]
Klopt, maar je mag ook niet zomaar dingen beloven zonder allemaal waar te maken. Elke actie heeft z'n consequenties. Daarnaast kan AMD het ook gebruiken als marketing punt om markt aandeel van Intel weg te snoepen, al zal het inderdaad niet om goodwill gaan. Bedrijven moeten ergens ook wel geld kunnen verdienen. Al met al vind ik je kritiek niet zozeer misplaatst, wel goed dat je ergens sceptisch bent.
Snap je punt over lange support/compatibility niet goed, ze doen toch moeite?
Bij Intel mag je gewoon iedere gen een nieuw bord kopen, is dat dan beter?
Ik heb al vanaf het release van Zen 2 een Asus X470-Pro en heb daar vorige week gewoon een 5800X3D in kunnen knallen.. Dat bord is ondertussen bijna 5 jaar oud en heb ik destijds voor ongeveer 170 euro gekocht.
Bij Intel mag je gewoon iedere gen een nieuw bord kopen, is dat dan beter?
Klopt niet.
Ik ben altijd iemand van upgraden geweest.
In het verleden heb ik:
een I5-8400 én later een I5-9600k op hetzelfde Socket 1150 bord gehad.
een I7-10700k én later een I5-11600k op hetzelfde Socket 1200 bord gehad.
een I7-12700 die ik misschien ga vervangen door een I5-13600k of I7-13700k. Met behoud van mijn huidige moederbord (Socket 1700, Z690) van MSI.
Sinds de I7-10700k gebruik ik dezelfde 4 reepjes RAM van Patriot (32GB, Viper, 4400MHz)
Met AMD kon je dus eerst geloven in die vage verhalen van hun m.b.t. wel of niet ondersteunen, dan maar een nieuw generatie moederbord aanschaffen, om er later achter te komen dat je je eerdere moederbord dus wél had kunnen houden. En dat AMD degene was die moederbordfabrikanten verbood om het goedkoper/aantrekkelijker te maken voor de gebruiker.
En bovendien was mijn punt: bijzonder hoe fans AMD geloven dat AMD altijd het beste met hun voor heeft. Die underdog positie heeft AMD allang achter zich gelaten.
Mijn echtegenote heeft een Ryzen 5-1500x gehad op een B350 chipset, had vervelende RAM-issues (bekend dingetje toen), een X370 van MSI aangeschaft... had dezelfde soort RAM-issues en overleed bij zo'n noodzakelijke Agesa BIOS Update van AMD. Bekend probleem! RMA, verkocht en dus maar een B450 bord aangeschaft. Uiteindelijk wilde mijn echtgenote een upgrade, dus naar een Ryzen 5800X en weer een nieuw bord: B550 chipset nu, als je wat modernere features wilde. Picky m.b.t. geheugen. Ik heb praktisch een cursus Ryzen DRAM Calculator moeten doen. Een GTX 1070 gaf geen beeld op het moment dat hij op dat bord werd geprikt. Incompatibiliteit bleek. Gelukkig bij Nvidia een flashbestand gevomnden waarmee dit opgelost werd. Lag niet direct aan AMD, maar er is telkens wat. Maanden voordat Windows 11 fatsoenlijk werkte met een Ryzen systeem... Ik heb vanwege de Ryzen 3000 prijs/prestatie verhouding best veel systemen in elkaar gezet voor kennissen toendertijd. Eerlijk gezegd, zal ik vrienden of kennissen geen Ryzen systeem aanraden.
Ieder z'n ding. Maar objectief?
[Reactie gewijzigd door Verwijderd op 22 juli 2024 13:46]
Ik zie dan ook wel dat deze nu flink hebben uitgebreid qua VRM (koeling), gezien het verhoogde TDP van zelfs de 'budget' CPUs is dat misschien ook niet verrassend.
nee want er gaan 101 consumenten hier de fout maken van een low power mobo te kopen (voor de prijs) en dan eender welke cpu in prikken. En dan klagen ze weer volop in forums dat het de fout is van AMD...
Ah! Dit is nu precies de reden waarom ik een Steam Deck heb gekocht: de doorgeslagen (idiote?) prijzen in de PC markt. Ik ben een PC gamer sinds 16 kleuren en bliepjes nog hip waren in de PC gaming scene, maar de huidige prijzen maken het voor mij zeer onaantrekkelijk om een desktop PC te bouwen.
Desalniettemin een interessante review en het onderdeel BIOS vind ik een goede toevoeging aan de test.
Tjonge, jonge... De tranen springen je toch in de ogen bij het zien van een "Great Value!" award bij een B-serie bordje van €200,-!?
En als je 1 generatie ouder pakt dan heb je gewoon hardware waarmee je Zeker 3 jaar vooruit komt b550 58003xd en ddr4 ram ben je goedkoper uit en als je alleen maar gamed maakt het geen bal uit dan zijn de prijzen waarschijnlijk weer gezakt early adopter is altijd duur
Alleen is het verschil wel dat waar je nu voor 1200 euro een systeem met 2 jaar oude specs kan bouwen je 5-10 jaar geleden voor dat bedrag een helemaal nieuw systeem kon bouwen met redelijk high end specs.
Mijn 6 jaar oude PC met 1070 als GPU koste mij toentertijd rond de 1200 euro(gecorrigeerd voor inflatie rond de 1350 nu). als ik nu voor dat bedrag een PC wil bouwen kan dat nog steeds, maar kom ik wel bij 2 jaar oude GPUs uit, de vorige generatie CPUs uit en de vorige generatie MoBos uit.
Dat is allemaal prima, maar de kans dat dit systeeem het dan net als mijn vorige weer 6 jaar vol kan houden acht ik toch een stuk kleiner.
De top, en ook het "speciaal" willen zijn, is altijd duur.
Maar hier een B550 met 5700G en 32 GB ram gekocht (zonder GPU) en dat vind ik toch wel waar voor het geld als "content creation" PC.
Echter... hoeveel kostte jou eerste computer? Ik had eind jaren 90 mijn eerste PC, een Intel 100 Mhz die kostte ruim 6000 gulden toendertijd. Hoewel ik het met je eens ben dat "great value" niet goedkoop is, het is ook tegelijkertijd een ruim begrip. Computers maar zeker consoles zijn gewoon erg goedkoop heden ten dagen. 400 Euro voor een Steamdeck(?) was 200 USD rond het jaar 2000, daar kocht je dus nog geen Nintendo voor.
Tegelijkertijd vind ik wel bepaalde componenten buitensporig veel duurder zoals een GPU.
Tegelijkertijd vind ik wel bepaalde componenten buitensporig veel duurder zoals een GPU.
De GPUs van nu zijn ook wel iets anders dan de GPUs van toen..
Een Voodoo 1 en GeForce 256 zaten rond de $200 - $300, en een high-end SLI setup had er twee. Tel daarbij de inflatie op..
[Reactie gewijzigd door Olaf van der Spek op 22 juli 2024 13:46]
Met de intentie die Steam Deck dan op een monitor of tv aan te sluiten?
Dat je voor een console zou kiezen i.p.v. een game PC kan ik me nog wel voorstellen maar de stap naar een 'hand held' is voor mijn gevoel niet logisch.
Ik ben blij dat ik vorig jaar met het hele gedoe rond de GPU's en de eerste berichten over DDR5 de beslissing heb genomen mijn toch al te lang uitgestelde gedeeltelijke upgrade om te zetten naar een complete vervanging.
Ik heb nog een 10 jaar oude MacBook Air, maar wanneer er wat meer power gevraagd wordt, pak ik de Steam Deck en zet ik hem in de dock. Dus ik werk veel met de Steam Deck in mijn thuiskantoor met een tobo en muis net zoals bij een gewone desktop.
De desktop OS van SteamOS is gewoon een Arch linux variant met een goede software ondersteuning, dus ik mis op het moment niets. In het ergste geval zou ik er Win10/11 op kunnen gooien, maar ik ben niet zo’n Windows liefhebber.
In de woonkamer hang ik lekker in mijn fauteuil, met de pootjes omhoog, handheld te gamen op de Steam Deck.
Ik ben zelf zeer gecharmeerd van deze workflow!
Maar ik kan mij goed voorstellen dat dit niet voor iedereen even aantrekkelijk is of even goed werkt.
Idem. Mijn PC krijgt mogelijk nog 1 GPU-upgrade (mogelijk, want de huidige prijzen vind ik te hoog). En als die PC niet meer doet wat ik ervan verwacht, dan wordt hij vervangen door een NUC of laptop + hetzij een console, hetzij een game-streaming abonnement.
Hdmi naar toslink.gebruiken? Of een usb geluidskaart met optical out? Ik heb hetzelfde probleem maar de beperkingen die je krijgt als dat er op moet zitten zijn zo groot dat het goedkoper is om.dat niet op het moederbord te regelen.
SPDIF is een audiostandaard van Philips en Sony, en kan zowel via RCA als Optisch (toslink).
De optische zorgt voor de galvanische scheiding, RCA niet. Beide zijn verder prima voor de signaaloverdracht.
En je bent niet beperkt tot de slechte interne geluidschip.
Wat ook een voordeel is, is dat je surround sound kunt overdragen via een simpele kabel. Voor gaming moet er wel Dolby Digital Live bijgeleverd worden (of een alternatieve firmware).
Anders moet je over op HDMI. The ik zie dat veel borden ook niet meer 5.1 ondersteunen. Verwachten ze weer dat we een pci kaart er bij kopen? Al is de vraag tegenwoordig wel lager, gezien bijna iedereen een usb-koptelefoon heeft.
Maar toch, mijn goedkope MSI B450 heeft nog wel een optische aansluiting (maar zondee officiële Dolby digital ondersteuning).
Wat ik me eigenlijk wel afvraag bij deze round-up: Waarom krijgt de MSI Pro slechts 1 plus voor de VRM? De ASUS TUF en de ASRock Pro hebben een lagere rating voor de Vcore, maar krijgen wel 2 plussen. Heb ik iets over het hoofd gezien?
Los hiervan inderdaad jammer dat momenteel "Betaalbaar aan de slag met Ryzen 7000" betekend dat je minimaal 200 euro moet uitgeven aan een moederbord. Toen ik instapte in Ryzen (met een 1600) kocht ik destijds een B350 bord voor 84 euro. Momenteel draait in datzelfde bord nog een 5700X zonder enige problemen. Dat noem ik nu waar voor je geld.
De plussen en minnen heb ik op basis van de daadwerkelijke vrm-temperaturen in onze test gedaan, niet op basis van de theoretische rating. Een theoretisch goede vrm kan nog altijd slecht gekoeld worden bijvoorbeeld, en andersom kun je met goede koeling soms wegkomen met wat minder(e) componenten.
Ah duidelijk, dankjewel voor het antwoord. Aangezien geen enkel moederbord een echt slechte temperatuur had, ging ik er vanuit dat dit niet zo veel mee zou wegen.
In de beoordeling heb ik inderdaad niet erg zwaar mee laten wegen. De ASRock B650M PG Riptide wordt het warmste van allemaal en krijg toch een award, bijvoorbeeld.
Het valt me op dat VRM's nogal een ding zijn tegenwoordig. Vroeger keek je er niet of nauwelijks naar om. Nu gaat de rest van de reactie iets meer over Intel zijn, maar hetzelfde valt me op in deze review. Laatst wilde ik een socket 1700 bord, en er waren er heel wat die slechte VRM's hadden met een 150W limiet. Wil je ITX, goede audio chip, DDR4, en goede VRM's, dan kan dat vrijwel niet. Ik heb nu een DDR5 bord, en die kon het. Overigens heb ik nog gespeeld met underclocking, heb momenteel wel de E cores per ongeluk onderklokt daardoor wat niet helemaal de bedoeling was, en ondertussen zit ik alsnog onder die 150W (wat misschien niet een gekke trade-off is).
Maar ja, VRM kwaliteit, best wel een ding tegenwoordig.
Je kan er ook voor kiezen er nu nog steeds niet naar te kijken.
Als je gewoon een normale CPU(zeker de non-X in het geval van AMD) koopt, dan is het zelden tot nooit een issue.
Maar als het gaat over het maken van een review, dan worden de VRM temps gemeten omdat het iets is wat a) te meten valt en b) er dan iets meer te vertellen valt over het moederboord dan "aangesloten, hij doet het".
Ik vind de aandacht voor audio erg interessant, alleen is mij niet duidelijk wat de verschillen nu precies betekenen in de praktijk. Naar mijn idee heeft een ieder die ook maar enigszins waarde aan geluid hecht sowieso een externe DAC, al dan niet via USB, aan z'n PC hangen. In dat geval maakt de chip toch ook niks meer uit?
Hier hangt de PC gewoon aan een versterker middels een optische kabel of HDMI (afhankelijk van de kamer), zolang je maar een digitale uitgang hebt maakt het ook allemaal niet meer uit.
De BIOS voorbeelden zijn heel handig, mooie toevoeging aan de test. Lekker uitgebreid, meestal kom je er achter dat een BIOS toch niet zo handig in elkaar zit of bepaalde functies mist als je het MB al gekocht hebt Kudos !
Ik had het gevoel dat de afgelopen jaren de meeste 'B'-borden een beetje lood om oud ijzer waren, maar met deze line-up valt er tenminste wat te kiezen qua featureset: aantal en snelheid PCIe, m.2 en USB en de audiocodec, netwerkchip, etc. Zoveel dat er een aparte pagina met vergelijkingstabellen aan te pas moet komen.
/i/2005431566.png?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005440964.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005440970.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005440972.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005440974.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005440978.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005440976.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005440980.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005440982.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005440984.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005441158.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005441160.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005441162.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005441550.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005441168.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005441166.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005441164.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005441170.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005441174.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005441172.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005441180.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005441178.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005441176.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005442534.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005442538.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005442536.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005442540.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005442544.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005442542.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005442626.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005442464.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005442466.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005442468.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005442470.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005442492.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005442494.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005442496.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005442498.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005442502.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005442504.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005442506.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005442508.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005442510.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005442512.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005442514.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005442516.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005442518.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005442520.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005439416.jpeg?f=imagearticlefull)
:strip_exif()/i/2005440986.jpeg?f=imagearticlefull)
:strip_exif()/i/2005439026.jpeg?f=imagearticlefull)
:strip_exif()/i/2005439272.jpeg?f=imagearticlefull)
:fill(white):strip_exif()/i/2005408066.jpeg?f=thumb)
:strip_exif()/i/2005431552.png?f=thumb)
:fill(white):strip_exif()/i/2005419154.jpeg?f=thumb)
:fill(white):strip_exif()/i/2005408146.jpeg?f=thumb)
:strip_exif()/i/2005423954.png?f=thumb)
:fill(white):strip_exif()/i/2005419166.jpeg?f=thumb)
:strip_exif()/i/2005403836.png?f=thumb)
:fill(white):strip_exif()/i/2005408192.jpeg?f=thumb)
:strip_exif()/i/2005403852.png?f=thumb)
:fill(white):strip_exif()/i/2005408146.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2005403836.png?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2007598878.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2007287418.jpeg?f=fpa_thumb)
:fill(white):strip_exif()/i/2005419154.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2005419166.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2005408066.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2005408192.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2005403852.png?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2005423954.png?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2005431552.png?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2006719850.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005969614.jpeg?f=fpa_thumb)
/i/2005716590.png?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005687952.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005671678.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005559510.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005408332.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005363176.jpeg?f=fpa_thumb)
/i/2005677384.png?f=fpa)
/i/2005121912.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2004864386.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2005279580.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2005121904.jpeg?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/71414/images.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/451377/crop55c27effefbb4_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/214937/crop601153cec6743_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/219059/crop5efafd1bd64af_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/1381996/crop647cb4a657ab7_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/164703/images2.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/1412516/crop625216a99a4ae_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/389306/crop5e0f57577886f_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/362142/crop5c5080164c7ac_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/133408/v9999ge-clanek.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/250037/crop66670cd3ecc69_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/207277/avatar2080_3.jpg?f=community){kind=avatar}
/u/357567/crop5dfcfaa04d0e8_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/748263/crop6700253f322c1_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/1131627/crop611cd2f3232f4_cropped.jpg?f=community){kind=small}
Mij kost het geld, voor haar kost het haar onvoorwaardelijke liefde haha.:strip_icc():strip_exif()/u/262645/Waldorf.jpg?f=community){kind=small}
/u/240238/crop5dd426acbbb87_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/1025447/crop6448380bb2b31_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/323108/lambo.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/109168/crop5c6ad3dc9bc0f_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
). Blind voor het feit dat ze maanden met issues zaten op Windows 11 (Maar...maar... dat ligt aan Microsoft! :strip_icc():strip_exif()/u/206489/crop60aa920895686_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/294814/crop5dfccf4b6dfb6_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/140051/BSOD.jpg?f=community){kind=small}
/u/265722/crop5a65d2055c45e_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/531258/crop63667c21b6af9.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/287731/crop6270fa65746ea_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/678890/crop59368024e5669_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/40481/crop63f777c898038_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/314383/crop5dc6a4144d574_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/78631/bitshapeusericon.gif?f=community){kind=small}
/u/189401/crop5a5e7beb70a42_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/10049/fgth.jpg?f=community){kind=small}