Let op: je bekijkt een oudere versie van dit artikel. Bekijk hier de nieuwste versie van dit artikel.

Door Tomas Hochstenbach

Redacteur

Beste AMD socket AM5-moederborden

Moederbord Best Buy Guide

63

Beste AMD socket AM5-moederborden

In deze Moederbord Best Buy Guide zetten we de beste moederborden voor AMD's socket AM5 op een rij. Deze moederborden zijn geschikt voor de Ryzen 7000- en 8000G-processors, en ook voor de gloednieuwe Ryzen 9000-cpu's gebaseerd op Zen 5.

Net als socket AM4 wil AMD deze processorvoet gedurende lange tijd ondersteunen; de concrete belofte loopt op dit moment tot 2027. Aangezien voor socket AM4 in een tijdsbestek van vijf jaar in totaal vier complete processorgeneraties verschenen, is een nog langere levensduur zeker niet uitgesloten.

Updates

10-10-2024 We hebben dit advies gecheckt en dit zijn nog steeds onze aanraders voor de B650- en X670-chipsets. Ben je in de markt voor een high-end moederbord? Bekijk dan zeker even de nieuwe X870-moederborden. Binnenkort zullen we daarvoor onze aanraders publiceren en die ook verwerken in deze BBG.

Aanraders voor beste socket AM5-moederborden

Op deze pagina vind je onze actuele aanraders voor socket AM5-moederborden in verschillende categorieën. We kijken naar betaalbare moederborden, maar ook naar de beste keuzes als je op zoek bent naar een wat luxer bord met bijvoorbeeld PCI Express 5.0-slots of USB4-poorten. Onderaan de pagina sluiten we af met de buitencategorie van extra kleine Mini-ITX-moederborden.

Direct naar:

Vanzelfsprekend zijn onze eerdere round-ups van B650-moederborden en X670-moederborden een belangrijke bron voor onze aanbevelingen. Ook onze ervaringen met enkele goedkope A620-borden nemen we mee. Voor deze Moederbord Best Buy Guide kijken we echter ook breder naar het actuele aanbod, zodat we met inachtneming van de huidige prijsverhoudingen altijd het beste advies geven.

De chipsets voor socket AM5: A620, B650 en X670

Op dit moment heb je voor socket AM5 de keuze uit drie chipsets als je een moederbord koopt. A620 is de instapchipset, B650 is de voor de hand liggende keuze in het midden van de markt en X670 bedient het high-end segment.

A620 B650(E) X670(E)
PCI Express uit cpu 20x 4.0 B650E: 24x 5.0
B650: 8x 5.0, 16x 4.0
X670E: 24x 5.0
X670: 8x 5.0, 16x 4.0
PCI Express uit chipset 12 PCIe 4.0 12 PCIe (8x 4.0, 4x 3.0) 20 PCIe (12x 4.0, 8x 3.0)
USB 20Gbit/s 0 1 2
USB 10Gbit/s 4+2 4+2 8+4
USB 5Gbit/s 2 0 0
USB 2.0 6 6 12
SATA 4 4 8
Overklokken Nee Ja Ja

Als je bovenstaande tabel ziet, zou je kunnen stellen dat X670 in feite een dubbele B650 is en het leuke is: dat is ook zo. Op een X670-moederbord zitten twee chipsetchips. Net als vroeger met de northbridge en southbridge is het dus weer echt een 'set', om dubbel zoveel USB- en SATA-poorten te kunnen bieden. Ook de PCIe 3.0-lanes uit de chipset zijn verdubbeld, alleen bij de 4.0-lanes is er slechts een toename van vijftig procent. Dat valt ook wel te begrijpen, want de twee chips zijn in serie verbonden en de totale bandbreedte richting de processor blijft daarmee beperkt tot PCIe 4.0 x4. Als AMD nog heel veel extra lanes beschikbaar zou stellen, zou de snelheid als je die allemaal gelijktijdig gebruikt, dus flink worden geknepen.

In de naam van veel moederborden zul je B650E of X670E tegenkomen. Het achtervoegsel E heeft geen hardwarematige betekenis, maar geeft aan dat het primaire PCIe x16-slot voor de videokaart op PCIe 5.0-snelheid werkt. Een B650- of X670-bord zonder E kan wel PCIe 5.0 M.2-slots hebben, maar het x16-slot werkt bij die modellen altijd op PCIe 4.0-snelheid. X670-borden zonder E komen overigens amper voor.

In vergelijking met B650 en X670 is de A620-chipset flink uitgekleed. Zo ondersteunt hij geen PCI Express 5.0, zijn de 20Gbit/s-USB-poorten wegbezuinigd en is het niet mogelijk om de processor over te klokken. Het DDR5-geheugen kan met EXPO wel op een hogere snelheid worden ingesteld dan het officiële maximum van 5200MT/s.

Beste goedkope socket AM5-moederbord

Best Buy

ASRock A620M-HDV/M.2+ Socket AM5 • Micro-ATX • AMD A620 chipset 0 van 5 sterren
(1 gebruikersreview)
Prijs bij publicatie: € 92,-

Als je voor de basic A620-chipset gaat, krijg je al voor 100 euro een Socket AM5-moederbord. Door de beperkte mogelijkheden van de vrm is een moederbord als deze ASRock A620M-HDV/M.2+ alleen geschikt voor niet al te veel verbruikende AM5-cpu's, zoals de Ryzen 5 7600, Ryzen 7 7700, Ryzen 5 9600X, Ryzen 7 9700X en de Ryzen 8000G-processors. Processors met een tdp van meer dan 120W zullen op dit moederbord niet hun maximale prestatieniveau behalen.

Voor dat bedrag geeft ASRock je echter duidelijk meer dan andere budgetopties. De A620M-HDV/M.2+ heeft een passieve heatsink voor de vrm, twee M.2-slots met de volle vier PCIe 4.0-lanes aan bandbreedte, twee moderne monitoruitgangen in de vorm van HDMI en DisplayPort, en zelfs een USB-C-poort, ware het op de minimale snelheid van 5Gbit/s.

Er is ook een variant zonder '+' op het eind, maar die heeft een nog minder krachtige vrm, een langzamer tweede M.2-slot en een USB-poort minder. Aangezien het prijsverschil op dit moment maar een paar euro bedraagt, zouden wij altijd voor de plusversie kiezen.

Duurder alternatief

ASRock B650M-HDV/M.2 Socket AM5 • Micro-ATX • AMD B650 chipset 5 van 5 sterren
(6 gebruikersreviews)
Prijs bij publicatie: € 119,-

De ASRock B650M-HDV/M.2 is een duurder alternatief voor het A620-model, met op diverse punten een wat luxere featureset. Hij heeft bijvoorbeeld een wat krachtigere vrm, een M.2-slot met PCIe 5.0-ondersteuning en ook een voorgemonteerde ssd-koeler. Daarnaast heeft ASRock een snellere 2,5Gbit/s-netwerkadapter gekozen en een interne USB-C-header aangebracht, zodat je de USB-C-poort voorop je kast kunt aansluiten. In tegenstelling tot de A620M-versie heeft hij bovendien een geïntegreerd i/o-shield.

Gek genoeg heeft dezelfde fabrikant op exact hetzelfde prijspunt nog een aanbod, namelijk de ASRock B650M PG Lightning. Dat model heeft net wat andere features. De PG Lightning beschikt bijvoorbeeld over vier in plaats van twee geheugenslots, een derde M.2-slot, zij het met maar twee lanes bandbreedte, en snellere USB-poorten. Daar staat tegenover dat de vrm wat minder krachtig is, gelijk aan de A620M-HDV/M.2+, je geen ssd-heatsink krijgt en er gewoon een ouderwets los i/o-shield bij zit. Tot slot is er van de PG Lightning ook een versie met wifi beschikbaar. Het is maar net wat je belangrijk vindt, dus.

Beste allround socket AM5-moederbord

Best Buy

ASUS TUF Gaming B650-PLUS WIFI Socket AM5 • ATX • AMD B650 chipset 4.5 van 5 sterren
(167 gebruikersreviews)
Prijs bij publicatie: € 165,-

De ASUS TUF Gaming B650-Plus WiFi is in veel opzichten een verfijnder moederbord dan de aanraders in de categorie hierboven. Om te beginnen is de vrm veel krachtiger; uit onze tests blijkt zelfs dat het voeden van de high-end Ryzen 9 7950X of 9950X geen enkel probleem is voor dit moederbord. Door het grotere ATX-formaat is er daarnaast plek voor een derde M.2-slot en voor al die slots krijg je bovendien een heatsink.

Verder is de onboard audio van betere kwaliteit en zijn de USB-poorten wat sneller. De extra investering zouden we vooral aanraden als je langer met je moederbord wilt doen, en die kans is bij de relatief nieuwe Socket AM5 best aanwezig. Interessant voor wie geen netwerkkabel beschikbaar heeft: deze uitvoering beschikt over wifi. Er is ook een variant zonder wifi, maar het prijsverschil is vaak klein.

Goedkoper alternatief

ASRock B650M PG Riptide Socket AM5 • Micro-ATX • AMD B650 chipset 4 van 5 sterren
(8 gebruikersreviews)
Prijs bij publicatie: € 167,-

Op veel vlakken komt de ASRock B650M PG Riptide in de buurt van het ASUS-bord. Voorheen was de Riptide dan ook onze voornaamste aanrader in dit segment, maar omdat de ASUS TUF veel harder in prijs is gedaald dan de ASRock, gaat die eer inmiddels toch naar het ASUS-bord.

De B650M PG Riptide is van kleiner micro-ATX-formaat en dat betekent onder meer dat je het derde M.2-slot bij dit bord moet missen. Wel heeft hij net als de ASUS vier geheugenslots, tegenover twee slots bij de borden in de goedkoopste categorie. De audio en vrm zijn van iets mindere kwaliteit dan bij de TUF. Daar staat tegenover dat je wat geld bespaart, maar het onderlinge verschil is wat kleiner dan voorheen het geval was.

Beste socket AM5-moederbord met PCI-Express 5.0

Best Buy

ASUS ROG Strix B650E-F GAMING WIFI Socket AM5 • ATX • AMD B650E chipset 4.5 van 5 sterren
(109 gebruikersreviews)
Prijs bij publicatie: € 240,-

Zoals we in het blokje over de chipsets voor socket AM5 al schreven, kun je een bord dat zowel een PCIe x16-slot als M.2-slots volgens de PCIe 5.0-specificatie heeft, herkennen aan het achtervoegsel E. Bij B650-borden vind je dat alleen in het hogere segment; bij X670 is het eigenlijk de standaard. Er zijn nu nog geen videokaarten die PCIe 5.0 gebruiken, dus tenzij je bijvoorbeeld een raid-kaart met meerdere PCIe 5.0-ssd's wil gaan gebruiken, is het vooralsnog vooral een toekomstbestendige keuze.

Deze ASUS ROG Strix B650E-F Gaming WiFi heeft in vergelijking met het TUF-bord uit de vorige categorie dus een PCIe 5.0 x16-slot, maar er worden ook op andere vlakken luxere keuzes gemaakt. Zo heeft de ROG Strix een Intel-netwerkchip in plaats van eentje van Realtek, en is ook de wifichip geavanceerder, inclusief ondersteuning voor Wi-Fi 6E. Verder is de interne USB-C-header dubbel zo snel, krijg je nóg meer USB-poorten en een audiocodec die met 32bit-geluid overweg kan. Tot slot kunnen we natuurlijk niet onvermeld laten dat de rgb-verlichting van de ROG Strix op dit TUF-model niet te vinden is.

Duurder alternatief

MSI MAG X670E TOMAHAWK WIFI Socket AM5 • ATX • AMD X670E chipset 4.5 van 5 sterren
(51 gebruikersreviews)
Prijs bij publicatie: € 269,-

In de praktijk krijg je voor ongeveer dezelfde prijs de keuze tussen een relatief luxe B650E-bord, zoals de bovengenoemde ASUS ROG Strix, of juist een basaler X670E-bord. Vanwege de hogere bandbreedte kom je op de X670E-modellen vaak meer slots en poorten tegen, terwijl even dure B650E-borden op andere punten luxer zijn.

Ten opzichte van de ROG Strix biedt de MSI MAG X670E Tomahawk WiFi bijvoorbeeld nog een extra, vierde M.2-slot (1x PCIe 5.0 x4, 3x PCIe 4.0 x4). Op het aansluitingenpaneel zitten twee USB-C-poorten, waarvan je er eentje ook kunt gebruiken om een monitor te verbinden met de geïntegreerde gpu. De vrm is bovendien nog wat sterker, maar het punt waarop dat echt nuttig is, zijn we inmiddels al voorbij.

Als het op de afwerking aankomt, zouden we de MSI dan weer iets minder luxe noemen: de netwerkchip komt niet langer van Intel, de audiochip is net wat simpeler en ook de rgb-verlichting is foetsie. Al met al is het verschil tussen de ASUS ROG Strix B650E en de MSI X670E Tomahawk een mooie illustratie van de keuze die we in de eerste alinea van dit blokje al schetsten.

Beste socket AM5-moederbord met USB4 en 10GbE

Best Buy

ASUS ProArt X670E-CREATOR WIFI Socket AM5 • ATX • AMD X670E chipset 4 van 5 sterren
(9 gebruikersreviews)
Prijs bij publicatie: € 445,-

Een moederbord met zowel USB4 als 10GbE, dat klinkt als de specificaties van een heel duur topmodel. Toch valt dat in het geval van de ProArt X670E-Creator WiFi wel mee, want ASUS heeft dit bord speciaal gemaakt voor wie creatief bezig is en daarvoor snelle connectiviteit wil, maar verder geen overdreven luxe features of rgb-kermis nodig heeft.

Dit bord maakt gebruik van de X670-chipset, waardoor er veel bandbreedte beschikbaar is. Het bord telt vier M.2-slots waarvan twee volgens de PCIe 5.0-standaard. De interne USB-C-header werkt op de maximale snelheid van 20Gbit/s en ondersteunt bovendien Quick Charge 4+ met maximaal 60W, zodat je je telefoon razendsnel kunt opladen via de poort op je behuizing. De twee USB4-poorten worden aangestuurd door een Intel Thunderbolt-controller en via de DisplayPort-input kun je het beeld van je videokaart meesturen over de USB-C-kabel. De 10GbE-netwerkcontroller is afkomstig van Marvell.

Op andere punten komt de ProArt er dan weer karig vanaf. Zo heeft het bord geen hex-display voor foutcodes, wat eigenlijk ongekend is voor een bord van 450 euro. Maar, zo blijft de prijs voor een bord met twee soorten next-gen aansluitingen wel enigszins binnen de perken.

Alternatief met USB4

ASRock B650E Taichi Lite Socket AM5 • EATX • AMD B650 chipset 5 van 5 sterren
(2 gebruikersreviews)
Prijs bij publicatie: € 309,-

De ASRock B650E Taichi Lite is een goedkoper alternatief voor wie wel USB4 wil, maar genoeg heeft aan 2,5Gbit/s-ethernet. Bovendien heeft dit bord maar één USB4-poort, tegenover twee stuks bij de ASUS. De Taichi Lite is zoals de naam al zegt een goedkopere versie van ASRocks eigen B650E Taichi. Het verschil zit hem puur in de looks: op de Lite geen overdreven koelblokken, overkappingen en backplate. De featureset is echter identiek, en dat levert je een besparing van ruim 50 euro op.

Opvallend aan dit bord is de plaatsing van het enige PCIe 5.0-M.2-slot: rechts van de geheugenslots. Dit goedkopere bord heeft daarnaast wel een hexdisplay, wat bij de ASUS ProArt ontbrak.

Beste high-end socket AM5-moederbord

Best Buy

Gigabyte AORUS X670E XTREME Socket AM5 • EATX • AMD X670 chipset 5 van 5 sterren
(2 gebruikersreviews)
Prijs bij publicatie: € 649,-
Bekijk product

In onze X670-round-up beviel de ASUS ROG Crosshair X670E Extreme ons het beste van de allerduurste moederborden, maar dat model is inmiddels volledig uitverkocht. De andere fabrikanten hebben geen perfect alternatief; de Gigabyte Aorus Xtreme en MSI Godlike missen USB4 en de ASRock X670E Taichi heeft juist geen 10GbE.

Onze keuze valt toch op het bord van Gigabyte, omdat het naast de 10GbE-aansluiting nog een unieke eigenschap heeft in de vorm van de M.2-indeling. Alle vier de M.2-slots ondersteunen PCIe 5.0, waarvan je er twee kunt benutten zonder dat je videokaart lanes hoeft in te leveren. Bovendien is de Aorus Xtreme aanzienlijk goedkoper dan de MSI. Vind je USB4 belangrijker dan 10GbE en heb je aan één PCIe 5.0-M.2-slot genoeg, dan is de ASRock X670E Taichi een prima, wat minder duur alternatief.

Beste mini-ITX socket AM5-moederbord

Best Buy

ASUS ROG STRIX X670E-I GAMING WIFI Socket AM5 • Mini-ITX • AMD X670 chipset 4 van 5 sterren
(1 gebruikersreview)
Prijs bij publicatie: € 359,-

ASUS heeft echt werk gemaakt van zijn mini-ITX-moederbord met de X670-chipset. De ROG Strix X670E-I Gaming WiFi heeft een ingenieus ontwerp met twee gestapelde M.2-slots, zodat alle twee de ssd's goed worden gekoeld. Een van de M.2-slots biedt ondersteuning voor PCIe 5.0. Een verticaal geplaatst printplaatje biedt plaats aan onder meer SATA-poorten en USB-headers, die anders niet op het pcb hadden gepast.

Voor onboard audio bleef geen plek over, dus je krijgt een losse ROG Strix Hive-geluidskaart bij het moederbord. Die sluit je aan via USB-C, heeft een grote volumeknop en dubbelt gelijk als de plek waar je bijvoorbeeld de biosflashbackknop, de statusleds en de instelbare FlexKey terugvindt, zodat je voor dergelijke functies niet steeds je krappe ITX-kast in hoeft. Bovendien beschikt de X670E-I over twee USB4-poorten.

Goedkoper alternatief

ASRock B650I Lightning WiFi Socket AM5 • Mini-ITX • AMD B650 chipset 4 van 5 sterren
(1 gebruikersreview)
Prijs bij publicatie: € 146,-

Heb je al die luxe features niet nodig, maar wil je gewoon een klein AM5-systeempje bouwen rondom een Ryzen-processor met een 65W-tdp, dan kan het stukken goedkoper. De ASRock B650I Lightning WiFi is dan een prima keuze, met een redelijk goede vrm en twee M.2-slots. Het PCIe 5.0-M.2-slot zit op de voorkant onder een heatsink, terwijl het PCIe 4.0-slot achterop zit en het zonder extra koeling moet doen; in elk geval heb je wel de mogelijkheid om een tweede ssd te installeren. ASRock heeft het bordje uitgerust met Wi-Fi 6E en ook de aanwezigheid van USB-C, zowel op de achterkant als via een interne header, valt ons niet tegen voor deze prijs.

Reacties (63)

63
63
42
1
0
15
Wijzig sortering
Ongeveer een half jaar geleden overgestapt van Intel op AMD. Positief; geweldige prestaties voor een mooie prijs kwaliteit verhouding (hier de 7800x3d). Wat mij vooral tegenvalt is de opstarttijd bij AMD, welke zo’n 30-40 seconden nodig heeft totdat je het POST scherm ziet. Je hoort het overal, maar blijkbaar is het ingewikkeld om er een oplossing voor te vinden. Deze problemen lees ik hier in de reviews / aanbevelingen niet terug. Ik was als Intel overstapper onaangenaam verrast- en eerlijk gezegd ben ik dat nog steeds.
Ik neem aan dat je ben overgestapt vanaf een oudere Intel-generatie? Nieuwere Intel-platforms doen er ook duidelijk langer over om te booten dan enkele jaren geleden. Voor mijn gevoel lag de hoogtij van snel booten zo rond Skylake/Kaby Lake, dus 2016-2017. Sindsdien zijn de boottijden toegenomen door allerlei factoren die het post-proces verlengen: meer cores, meer PCIe lanes, meer geheugen. Van oudsher deden de HEDT-platforms ook erg lang over booten, en in feite zijn de mainstreamplatforms daar steeds meer op gaan lijken.

Ik denk dat AM5 nog altijd wel trager opstart dan Intel, maar het verschil nu is dus veel kleiner dan als je vergelijkt met een Intel van jaren terug. Er zijn overigens wel trucjes om de boottijden op AM5 wat te verkorten, zoals het opslaan van de geheugensettings (memory context restore), maar van wat ik de laatste tijd voorbij heb zien komen staat dat tegenwoordig meestal standaard al aan.
Ach ik heb nog wel een redelijk moderne server staan welke ruim een uur over doet voordat hij begint te booten,
Duurt erg lang voordat hij 3TB aan memory geïnitialiseerd heeft. (Xeon v4)
En dat is dan nog vrij vlot als ik dat vergelijk met mijn oudere Sparc bak, dan ben je gewoon een ochtend kwijt voor een opstart.

Laatst een retro machine met win xp op Ssd aan eerste generatie core 2 duo, Duurt minder dan 5 seconden en je bent ingelogd.
Welk merk moederbord heb je ?
Daar zit namelijk nogal wat verschil in, ik had eerst een Msi B650M Mortar bord, duurde erg lang, inderdaad 30, 40, soms 50 sec, echt vanalles geprobeerd.

Ben daardoor overgestapt op een Gigabyte X670 Aorus Elite AX bord, dat start altijd binnen 10 - 15 sec op, cold boot met Expo aan, setje Gskil 32 GB 6000 Mhz cl30, en 7800X3D.
Zonder handmatige bios instellingen.

Msi en Asus borden hebben nog steeds dat het erg lang duurt, Asrock is iets vlugger, maar Gigabyte start echt een stuk sneller op is mijn beleving (door mn eigen bedrijfje al verschillende AM5 klant systemen mogen bouwen, en verschil in chipset heb ik niet gemerkt ivm opstart tijden)
Hier de: ASUS ROG Strix B650E-F GAMING WIFI
Ik was al redelijk bij qua BIOS updates, maar er stond een nieuwe online van afgelopen week. Deze geflashed, nog steeds 'traag'. Overigens in combinatie met Corsair geheugen die op de QVL lijst staat en EXPO profiel heeft: Corsair Vengeance CMK64GX5M2B6000Z30

EXPO staat aan. Ik moet even kijken of ik fast boot aan- of uit heb staan.
Zoek even op de memory context restore setting, die moet je veranderen en dan is het gewoon weer secondenwerk

Ik had hetzelfde probleem met een asus moederbord en de 7800x3d

[Reactie gewijzigd door jaapzb op 22 juli 2024 13:29]

Mijn Asus bord (die 650 Gaming Wifi die hier ook aangeraden wordt) heeft er na een bios update geen last meer van, dus dat is verouderde informatie. Met bepaalde afwijkende RAM configs kan het wellicht nog voorkomen, maar dat is sowieso altijd al op eigen risico geweest.
Als je voor AMD gaat, zou ik MSI echt afraden

Vaker problemen mee gezien en zelf gehad, en het feit dat MSI zich eigenlijk vooral op Intel en Nvidia richt zegt wel genoeg hoeveel moeite ze in AMD producten steken
Heeft niet met AMD te maken volgens mij maar met DDR5 memory training. Er is volgens mij wel een optie in je bios om dit te voorkomen. Memory context restore dacht ik.
Inderdaad, als je die optie veranderd is de startup tijd weer zo snel als je kan verwachten
Ik had dit ook recent na aanschaf van de 4K BBG desktop, opstarten duurde inderdaad zo 40 seconden. Ik heb echter na aan BIOS update geen problemen meer. Boot times zijn nu afgenomen naar +/- 5 seconden.

https://www.reddit.com/r/...nto_win11_is_that_normal/
Ik herken dit niet echt. Ik heb dit moederbord met een 7800X3D, EXPO enabled en fastboot disabled, en boot van volledig uit naar loginscherm in 22 seconden. Ik merk geen langere opstarttijden, anders dan ik altijd al gewend ben.

Is dit niet iets wat vroeger speelde met memory training (zoals walter_pro al aangeeft)? Memory Context Restore staat bij mij op Auto. Misschien een BIOS update draaien?
Wat mij vooral tegenvalt is de opstarttijd bij AMD, welke zo’n 30-40 seconden nodig heeft totdat je het POST scherm ziet.
Ik had het nog niet opgezocht, maar ik heb in december ook een AMD systeem in elkaar gezet en dacht dus echt dat het aan mijn geheugen oid lag. Goed om te weten dat dit dus 'normaal' is.
welk moederbord gebruk je voor de AMD 7800x3d?
De ASUS ROG Strix B650E-F GAMING WIFI
Dat stukje "De chipsets voor socket AM5: A620, B650 en X670" is heel handig! Op Wikipedia: List of AMD chipsets zie ik dat er ook nog TDP verschil is tussen de chips, maar dat zegt niets over het reëel verbruik. Weet iemand of dat echt een verschil maakt? Ik neem aan van niet, anders zouden laptops wel heel snel leeglopen.
Laptops gebruiken geen AM5-socket, en voor zover ik weet ook geen bijbehorende chipsets. Ik kan eigenlijk weinig vinden over wat voor chipset ze wél gebruiken, maar desktop-chipsets hebben controllers aan boord voor een hele sloot aansluitingen (veel USB, PCI-e, SATA) waar je in een laptop bijna niks van gebruikt. Zeker een X670-chipset heeft in een laptop niks te zoeken. Dat is in feite ook gewoon twee B650's op elkaar geplakt, en één B650 is al overkill. Ik verwacht voornamelijk A620 of iets laptop-specifieks.

In de spaarzame moederbord-vergelijkingen met stroommetingen zie je trouwens soms best wel veel verschil, ook in idle. Of dat dat komt door de chipset, door software/BIOS-optimalisaties of door verschillen on hoe aggressief ze de CPU klokken is vaak lastig te zeggen.
Ik mis de idle prestaties hier wel volledig in dit overzicht. Er wordt met geen woord over geschreven jammer genoeg!

Hoe doen die borden het nu tegenover elkaar? Bij launch bleek er toch wel veel verschil te zijn tussen AM4 en AM5 qua idle verbruik. Kwam dit door bugs in het bios, teveel aansluitingen willen voorzien, pcie-5, usb4?

Net zo´n bbg is een mooie gelegenheid om aan het meten en testen te gaan en dergelijke info naar boven te halen en meenemen in je aanbevelingen ipv puur op spec´s vergelijken. Jullie zijn toch tweakers? ;)
Misschien is het mogelijk om de volgende keer iets op te nemen in een artikel als dit over stroomverbruik. Dit is belangrijk voor veel van ons en blijft onderbelicht in de vakpers. Het speelt natuurlijk ook veel minder in de VS. Het zou de meerwaarde kunnen vergroten van een artikel als dit wat mij betreft.
Dat zou best wel mooi zijn, maar is wel erg afhankelijk van componenten en de manier waarop de BIOS en het OS worden ingesteld. Een voeding van 1200W, of een SSD die voorkomt dat ASPM en lage package C states van de CPU worden gehaald kunnen een flinke invloed hebben op het idle verbruik.

De DC metingen die Tweakers doet op CPU en Moederbord komen overigens vaak hoger uit dan ik voor een heel systeem uit het stopcontact (AC dus) meet.

Maar het volgende bord, uitvoering: ASUS ROG Strix B650E-I GAMING WIFI, komt uit rond de 17W, gebaseerd op inventaris: Desktop AMD 7gen mITX D5 64GB (2023)
Het totale verbruik van een mobo is gebaseerd op het gebruik van alle functionaliteit.
Een budget bord zonder wifi of usb4 zal in de basis een lagere TDP hebben dan eentje met wifi en usb4.
Als je daarentegen een duurdere bord neemt en je gebruikt de extra functies niet heb je te maken met dezelfde TDP als het budget bord.
Het maakt feitelijk niks uit.

Wat wel mee telt is welke CPU je erin stopt. Op dit moment is de beste watt/fps te vinden in de X3D serie CPU's.
Deze CPU's doen het daarentegen slechter met non-gaming gerelateerde zaken zoals bijvoorbeeld video rendering of virtuele machines.

Een laptop variant van de chipset is meestal gewoon een identieke chip als de desktop variant maar met voltage limiters. Je kan het zelfde bereiken met een desktop bord door handmatig in de bios het verbruikt te limiteren.
Beetje jammer dat er toch nog veel ASUS wordt geadviseerd na alle garantie ellende die door Gamers Nexus aan het licht is gebracht.
Is meer en enkel ellende bij de Noord Amerikaanse tak van ASUS. Waarom zouden we de service van NA hier meenemen in het beoordelen van producten die onder Nederlandse/Europese garantie wetgeving— die veel strikter is—vallen?

[Reactie gewijzigd door Apart op 22 juli 2024 13:29]

Dan nog is terughoudendheid met het overduidelijk aanbevelen van 1 merk en dochter-merk aan de orde. Asus EU en Asus VS worden door het zelfde moederbedrijf aangestuurd. De garantieafhandeling in Europa is ook gewoon ronduit slecht. Gelukkig niet zo erbarmelijk als in de VS naar boven is gekomen maar dat komt meer omdat de wetgeving hier een stuk beter is.

Van een outlet als Tweakers verwacht ik wel iets meer diepgang in een aanbeveling, dan enkel een opsomming van wat specs. Daar is de Pricewatch al toereikend in.
Er is een verschil in je recht hebben en je recht krijgen.
Het probleem dat gamers nexus aankaartte was dat een apparaat dat voor een garantie kwestie (joysticks) werd teruggestuurd ineens een kapot scherm bleek te hebben en er door reactietermijn en druk op de klant werd uitgevoerd om deze dure reparatie te laten doen. Of je dan gerepareerde joysticks terugkrijgt is natuurlijk de vraag.....
Dit soort praktijken komen ook in Europa voor o.a. bij mobiele telefoons, daar is ook bij minder betrouwbare partijen het standaard antwoord dat er waterschade is en dat je dus op het dak kunt gaan zitten met een bos uien.
Zullen we de garantie ellende van Gigabyte en MSI dan ook meenemen? Kunnen we uberhaupt nog wel hardware kopen dan?

Als je verder kijkt dan alleen het laatste nieuws dan zie je dat ze allemaal slecht zijn met garantie.
Gezien de door Gamers Nexus gerapporteerde huidige garantie perikelen met Asus, vallen er al vele zaken af. Asus scam: YouTube: ASUS Scammed Us
NA tak is anders dan europese tak. Daarnaast hoef je binnen europa je niet zk snel zorgen te maken, omdat de europese wetgeving best wel sterk is voor de consument. NA is idd een totale drama
Zou je bijna kunnen garanderen dat de meeste moederbord vendors min of meer hetzelfde probleem hebben in Amerika. Enige uitzondering lijkt mij EVGA, die deden het altijd het stuk beter qua RMA's.

Gelukkig hebben we in Europa dat gekibbel veel minder vanwege onze wetten en het feit dat je het aan de (web)shop rapporteert ipv fabrikant zelf.
Weet niet hoor maar waar stopt dit dan? Hiervoor waren asrock borden en msi borden ook niet aangeraden hoe ze uit tests kwamen. Wat blijft er dan nog over? Moet je nu ook geen Intel aanraden omdat het niet 'in-spec' zou zijn?
Zullen we ook even Nvidia en hun prijzen aankaarten?

[Reactie gewijzigd door Asthaparhim op 22 juli 2024 13:29]

Is de B650 chipset ruim voldoende voor een 7600x chip, of moet je dan naar een X670 moederbord?
B650 is voldoende.

review: 15 AMD X670-moederborden - De dikste mobo's voor je Ryzen 7000-cpu

"De verschillen tussen de B650- en X670-chipsets zijn relatief klein. Over het algemeen heeft de X670-chipset wat meer bandbreedte, wat het makkelijker maakt voor een fabrikant om veel aansluitingen en extra controllers toe te voegen. Overklokken kan, in tegenstelling tot bij Intel, met beide chipsets."
Waar baseer je dit op? (@Tomas Hochstenbach uiteraard, want jij copy paste dit enkel :p

We weten namelijk dat de AM5 socket/chipset aangesloten kan zijn via 4 PCIe 5 lanes op zn best. De A620 zal dit vast niet zijn; maar lijkt me stug dat de B650 dit niet is.

Pakken we even een willekeurig B650 bord, de Taichi lite, uitvoering: ASRock B650E Taichi Lite

```
- 1 x Blazing M.2 Socket (M2_1, Key M), supports type 2230/2242/2260/2280/22110 PCIe Gen5x4 (128 Gb/s) mode*
Chipset:
- 1 x Hyper M.2 Socket (M2_2, Key M), supports type 2280 PCIe Gen4x4 (64 Gb/s) mode*
- 1 x Hyper M.2 Socket (M2_3, Key M), supports type 2280 PCIe Gen4x4 (64 Gb/s) mode*
ASMedia ASM1061:
- 4 x SATA3 6.0 Gb/s Connectors
```

Er vanuitgaande dat we de volledige bandbreedte kunnen gebruiken als we beide SSD's aan zouden sluiten (e.g. geen switch-chip die 2 PCI slots naar 1 upstream port connect) heb je dus gewoon 8xPCI4 nodig, dat toevallig ook 4xPCIe 5x.

Ik geloof overigens dat er sowieso wel een switch chip in de southbridge moet zitten, omdat er nog paar extra lanes nodig zijn voor ethernet, wifi, audio, USB etc. dus alle devices tegelijk gebruiken lijkt me kwa bandbreedte toch vrij onmogelijk.

Kijken we dan naar een X670, dan is dat naar mijn idee een slechtere deal, gezien we nog steeds maar maximaal een PCIe5 x4 link hebben, maar nu wel nog een tweede b650 kwa connectiviteit daaraan toevoegen (e.g. extra USB porten). Dus heb je feitelijk op een X670 bord naar mijn idee minder bandbreedte beschikbaar ipv meer ;)

Wel interessant punt van anderen hier ook; om in de pricewatch IDLE power usage van het moederbord toe te voegen. Is wel lastig want je wilt eigenlijk RAM en CPU usage 'aftrekken' ...
B650 is ruim voldoende zelfs voor de 7950X.
met alle respect, dit is toch allemaal niet veel meer dan de fabrikant zegt en een lijst met features die ik ook uit de pricewatch kan halen.
Ik vond dit artikel heel verhelderend: https://www.techspot.com/review/2633-amd-b650-motherboards/
dit kun je dan verder combineren met je wensen, ik wil bijv twee SSD slots.

[Reactie gewijzigd door tw_gotcha op 22 juli 2024 13:29]

Met wat moeite kan je echt veel meer de diepte in gaan. Deze simpele opsomming van specs of de welbekende benchmarks met zo goed als geen prestatieverschillen zijn mijn inziens niet waardevol. Al helemaal niet genoeg om op basis van enkel specs en prijs er een "koop dit maar" artikel van te maken. Daar moet je mijn inziens zorgvuldig mee omgaan.

Als je bijvoorbeeld Buildzoid filmpjes gaat kijken kom je er wel achter dat er een heel hoop kwaliteit verschil in de componenten van de moederborden zit. Plus keuzes in o.a. stroomvoorzieningen. Of zelfs de kwaliteit van het PCB zelf. Daarbij scoort Asrock en ASUS een heel stuk minder rooskleurig, dan dit artikel laat blijken. Nog losstaand van de garantie perikelen. Bedrijfsethos (garantie), kwaliteit van de componenten, ontwerpkeuzes en assemblage zijn tegenwoordig een stuk interessanter. Dan een bord wat 5 euro goedkoper is, 2 extra usb-poorten heeft of 0.1 FPS meer haalt.

Ik zie liever geen aanbeveling dan een dusdanig oppervlakkige aanbeveling dat ik er geen waarde aan kan verbinden. Specs en prijzen vergelijken kan je prima zelf met de Pricewatch. Maak daar anders een 'how to' guide voor zodat mensen zelf dit soort lijstjes kunnen maken. Hoe meer mensen je kan informeren om weloverwogen keuzes te maken hoe beter.
We testen moederborden bij Tweakers zeer uitgebreid, met name op het gebied van de vrm. Zie bijvoorbeeld onze vergelijkingstest van B650-moederborden. De Moederbord Best Buy Guide is, net als de BBG's voor andere productgroepen, veel meer een gericht advies voor bepaalde gebruiksdoelen. Daar nemen we al die testresultaten en technische analyse uiteraard in mee, maar spelen de huidige prijzen een veel grotere rol. De meeste AM5-borden zijn flink goedkoper geworden sinds we ze gereviewd hebben, maar niet elk bord evenveel. We checken zeer regelmatig of de BBG's nog actueel zijn.

Kortom, wil je alles weten over de gebruikte componenten, ontwerpkeuzes en specifieke features, dan lees je het best onze reviews en round-ups. De BBG's zijn het antwoord op de vraag 'ik heb X nodig, wat moet ik kopen?' - maar dan een stuk toegankelijker dan zelf op ieder punt vergelijken in de Pricewatch. Dat heb ik dan al voor je gedaan ;)
De BBG's zijn het antwoord op de vraag 'ik heb X nodig, wat moet ik kopen?
Die insteek is zeker duidelijk, alleen zie ik graag. Zelfs in een wat uitgebreidere 'wat moet ik kopen' gids voor 1 component meer uitgewerkte redenatie dan alleen een prijs-specs verhouding met wat steekwoorden. Zoals je ook wel weet komt er echt wel veel meer bij kijken dan die 2 factoren. Helemaal bij moederborden. Er hoeft uiteraard niet een heel epistel per keuze toegelicht te worden. Dat gaat z'n doel voorbij maar nu vind ik het meer een uitgelicht Pricewatch artikel met selectieve redenaties per keuze. Daarom voelt het bijna als een gesponsord ASUSTeK artikel, dat lijkt me dan weer niet de insteek.

Daarom denk ik dat de tijd die gestoken wordt in dit soort basale opsommingen veel beter besteed kan worden in kennisartikelen om zo meer mensen richting de Pricewatch te (kunnen) bewegen. Zodat ze met uitleg over waar ze naar moeten kijken zelf deze prijs-specs lijstjes kunnen maken.

Dan kan je de tijd die daarbij vrij komt op de afdeling steken in de inhoudelijke reviews, waar je naar refereert. Deze reviews kan je weer naar doorklikken vanuit dezelfde Pricewatch, om je keuze te bekrachtigen (of juist niet). Dat soort testen/reviews zijn namelijk dingen die de potentiële koper niet zelf kan doen en dus heel waardevol in een weloverwogen component keuze.
die test was ik vergeten, dank.
Ik snap de keuze van het high-end moederbord niet. De Asrock x670 taichi lijkt mij een veel betere keuze.

Betere energievoorziening
Betere layout
Usb 4
En goedkoper ook
Word toch uitgelegd waarom? Als jij USB4 belangrijker vind als Meerdere PCI-e 5.0 M.2 sloten of/en 10Gb Ethernet, dan zou hij de juiste keuze voor jou zijn.
Ik mis een gedeelte van zakelijke moederborden in dit stuk. Dit zijn allemaal consumenten moederborden. Ik denk voor een Small Business dat je naar een andere type onderdelen kijkt. En ook een onderdeel van Linux ready moederborden.

[Reactie gewijzigd door westlym op 22 juli 2024 13:29]

Linux ready? In hoeverre is dat zoveel anders dan Windows ready? Zit dat in de bios, of virtualisatie, of de encryptiechip?
Bor Coördinator Frontpage Admins / FP Powermod @westlym26 mei 2024 13:04
Zakelijk gezien worden er amper moederborden uitgezocht maar zet men heel erg veel in op standaard verkrijgbare hardware mede vanwege garantie etc. Het aantal moederborden dat je als zakelijk zou kunnen bestempelen ligt vrij laag. Het aantal lezers op Tweakers die hier wat mee doet ligt waarschijnlijk nog veel lager.

[Reactie gewijzigd door Bor op 22 juli 2024 13:29]

Ik kan de Asrock borden aanraden. De rest heb ik geen ervaring mee, maar met zowel de low end als de higher end van dat merk op B650(E) kan je alles doen wat je hartje begeert, als overklokker. Zou nog wel eens een ander merk willen om de RAM OC op low end borden van MSI en Gigabyte te testen, maar met Asrock kan je sowieso 8000+ en met APU zelfs DDR5-10000+. Op een bordje van 120 euro.
Ik heb ook goede ervaringen met Asrock. De fabrikant heeft echter wel een maar wat mij betreft. Bios batterijtjes zijn vaak verbonden met een draad met connector, waarbij dan ook nog eens de polariteit omgedraaid is van de gangbaar verkrijgbare. En daar komt.dan nog bij dat in geval je een bord met een vast io shield hebt, je het hele bord uit moet bouwen en het io shield moet verwijderen wil je de batterij kunnen vervangen. Tevens al ettelijke borden gehad die al na een jaar of 2-3 de batterij leeg hadden.

Dat is heel irritant kan ik je zeggen, zeker in vergelijking met andere fabrikaten waar je gewoon de knoopcel kunt vervangen.
Maar de Asrock A620M lijkt me niet zo geschikt voor de 8700G iig, want deze gaat tot 'maar' DDR5 6400 volgens de specs. Dus als je nog sneller DDR5 wil iig voor de B650(E) gaan
Inderdaad, ik snap ook niet waarom er een A620 wordt aangeraden, zal enkel en alleen om de itx form factor gaan? Je moet wel B650/X670 hebben om iets te kunnen doen met de multiplier en vaak ook RAM OC is beperkt op de goedkope A620 chipset.
Nee het gaat om een budget AM5 microATX moederbord. De ITX versie is nog weer een andere. In een ITX kastje kun je toch al niet te veel kwijt en wordt je door de kleine ruimte ook nog al beperkt in de hitte afvoer. Veel reviewers testen dus met een ITX systeem de 8700G met zelfs langzamer geheugen. Maar microATX zou ik toch eerder voor een halfheight videokaart (bv de 3040 (officieel RTX 3050 6gb genoemd)) icm Ryzen 7600 gaan. (Die is 1-1.5x zo snel)
Nou lijkt me dat kleine beetje performance winst (5% - 10% in sommige benchmark) mogelijk boven de DDR5 6400 (wat volgens mij al hoger is dan de meeste A620 moederborden) alleen echt relevant voor de 8700G. Want als je bv de 8600G overweegt is het logischer om toch voor de 8700G te gaan dan voor een duurder moederbord en duurder geheugen of je moet al later deze bv willen vervangen door een discrete GPU en bv een 9xxx CPU zonder G.

[Reactie gewijzigd door AtariXLfanboy op 22 juli 2024 13:29]

Een hoop gedonder gehad met de B650 pro art van asus icm 7800X3D. Er zat een rare bug in, waarbij de PCI express lanes voor de videokaart continu terug sprong naar X8. Als ik dan een reboot deed was het ineens weer X16. Op het ASUS forum stond het hier vol mee. Een bios update hielp niet, ook had ik geen apparaten aangesloten die het aantal lanes voor de video kaart zouden moeten halveren. Uiteindelijk omgewisseld voor een gigabyte moederbord en probleem was direct opgelost. Zonde, want ik vond het een erg mooi moederbord.

Op dit item kan niet meer gereageerd worden.