Google heeft een illegaal monopolie op de zoekmachinemarkt. Dat oordeelt een rechter in de zaak tussen Google en het Amerikaanse ministerie van Justitie. De uitspraak vormt een basis voor een vervolgprocedure over mogelijke maatregelen tegen de techgigant.
"Na de getuigenverklaringen en het bewijs zorgvuldig te hebben overwogen en gewogen, komt de rechtbank tot de volgende conclusie: Google is een monopolist en heeft als zodanig gehandeld om zijn monopolie te behouden", zo luidt de 277 pagina's tellende uitspraak van federale rechter Amit Mehta. De techgigant heeft volgens de rechter artikel 2 van de Sherman-antitrustwet overtreden. Die wet verbiedt oneerlijke monopolies.
Deals rondom standaardinstellingen
De uitspraak van de rechtbank draait voor een groot deel rondom default distribution. Daarmee wordt gedoeld op de overeenkomsten die Google sluit met andere platformhouders om Google Search de standaardzoekmachine te maken. De rechtbank stelt onder meer dat de techgigant in 2021 alleen ruim 26 miljard dollar heeft uitgegeven aan dergelijke overeenkomsten met webbrowsermakers, smartphonefabrikanten en telecomproviders, om zo zijn dominante marktpositie te behouden. De rechter noemt die overeenkomsten concurrentieverstorend.
Google zelf stelde tijdens de rechtszaak verder dat het zijn marktpositie heeft verkregen door een kwalitatief beter product aan te bieden dan zijn concurrentie. De techgigant stelde in een blogpost ook dat bedrijven als Mozilla en Apple er vrijwillig voor kiezen om Google de standaardzoekmachine te maken. De rechtbank concludeert juist dat die bedrijven ontmoedigd worden om voor een alternatief te kiezen omdat ze dan grote geldbedragen van Google mislopen. Apple ontving in 2021 bijvoorbeeld 18 miljard dollar van Google, meldde The New York Times eerder. Google stelde ook dat gebruikers de standaardzoekmachine zelf kunnen aanpassen als ze dat willen. Mehta gaat daar niet in mee, omdat tijdens de rechtszaak is gebleken dat veel gebruikers bij de standaardinstelling blijven.
Het hoge marktaandeel van Google op de zoekmachinemarkt, betekent volgens de rechter ook dat de techgigant zijn prijzen voor 'search text'-advertenties kon ophogen 'zonder enige betekenisvolle druk van de concurrentie'. Google beargumenteerde dat zijn prijzen, relatief aan de kwaliteit, juist zijn gedaald. De rechtbank verwerpt dat, omdat de waarde van een advertentie voor de koper moeilijk te bepalen is, zo erkent Google zelf ook.
Reacties en het vervolg van de rechtszaak
De uitspraak is winst voor het Amerikaanse ministerie van Justitie, dat Google er in 2020 van beschuldigde de zoekmachinemarkt te monopoliseren. Het ministerie zegt in een reactie blij te zijn met de uitspraak. "Deze overwinning tegen Google is een historische overwinning voor het Amerikaanse volk", zei procureur-generaal Merrick B. Garland. "Deze historische beslissing houdt Google verantwoordelijk. Het maakt de weg vrij voor innovatie voor de komende generaties en beschermt de toegang tot informatie voor alle Amerikanen."
Google-moederbedrijf Alphabet laat in een reactie aan onder meer Reuters weten dat het in beroep gaat tegen de uitspraak. "Deze beslissing erkent dat Google de beste zoekmachine biedt, maar concludeert dat we het niet mogen toestaan om het gemakkelijk beschikbaar te maken", aldus het techbedrijf.
Het is nog niet bekend wat de precieze gevolgen van de uitspraak zullen zijn. De eerste uitspraak heeft alleen betrekking op de aansprakelijkheid van Google, maar daar zijn nog geen gevolgen aan gekoppeld. Die worden bepaald in de volgende fase van de rechtszaak. Er zijn daarin verschillende uitspraken mogelijk. Google kan bijvoorbeeld opgedragen worden om bepaalde handelspraktijken te staken, maar moederbedrijf Alphabet kan in het uiterste geval ook gedwongen worden om zijn zoekmachine af te stoten. De conclusie zal naar verwachting nog lang op zich laten wachten. Volgens Reuters kan het juridische gevecht tot volgend jaar of zelfs 2026 duren.