De komst van het datacenter van Facebook-moederbedrijf Meta lijkt op losse schroeven te staan. De nieuwe gemeenteraad is fel tegen, minister De Jonge is niet enthousiast en de Eerste Kamer wil dat de regering ingrijpt tegen de bouw. Maar dat betekent niet dat het datacenter er niet komt.
De komst van het hyperscale datacenter van Facebook-moederbedrijf Meta leek in kannen en kruiken, nadat de gemeenteraad van Zeewolde in december het bestemmingsplan wijzigde dat de komst van het datacenter mogelijk maakt. Maar nu een nieuwe, kritische gemeenteraad zich aandient, minister De Jonge niets ziet in de komst van het datacenter én de Eerste Kamer eist dat de regering de bouw tegenhoudt, lijkt het niet zo zeker dat het datacenter er nog gaat komen. Althans, als we de politiek moeten geloven. Tegelijk is het niet de politiek, maar zijn het uitvoerende overheidsorganisaties die de beslissing moeten nemen. Wat betekent dat voor de komst van het datacenter? En is de komst nog tegen te houden?
'Halverwege 2021 moet de bouw beginnen'
In juni 2020 werd de komst van een datacenter van Facebook bij Zeewolde met trots bekendgemaakt. Het was gelukt om het grote Facebook naar de polder te halen. Optimistisch dacht de gemeente dat de bouw halverwege 2021 kon beginnen. Er moesten immers nog maar drie zaken geregeld worden: er moest grond gekocht worden, de gemeente moest de bestemming van de grond wijzigen en tot slot moest Meta de vergunningen rond krijgen voor de bouw. Het bleek iets ingewikkelder dan toen geschetst.
In april 2021 werd er door de gemeente een stuk grond aangekocht, een terrein van 115 hectare. 80 hectare daarvan werd door de gemeente doorverkocht aan Meta. Voor de koop van de grond van de gemeente werd een anterieure overeenkomst opgesteld, waarin onder meer staat dat Meta de grond pas definitief zal krijgen als de officiële procedure voor de bouw is afgerond. Ook staan er eisen in over het gebruik van restwarmte, het plaatsen van zonnepanelen en een minimale impact op de omgeving.
Eisen van het Rijk
Meta heeft nog eens zo'n 80 hectare nodig, die de gemeente moet kopen van het Rijksvastgoedbedrijf. Het Rijksvastgoedbedrijf heeft al juridisch afspraken met Meta en de gemeente Zeewolde gemaakt over de verkoop en de verkoopvoorwaarden. Het Rijksvastgoedbedrijf stelt namelijk harde eisen voor het bereid is om de grond te verkopen. Die zijn geborgd in de anterieure overeenkomst tussen de gemeente, Meta en de provincie Flevoland, en ze sluiten aan bij wat de gemeente eerder al met Meta afgesproken had op het gebied van duurzaamheid. Het Rijksvastgoedbedrijf wil maximale duurzaamheid en minimaal energiegebruik. Er moeten op zoveel mogelijk plekken zonnepanelen komen te liggen, onder meer op de daken van het datacenter, en er moet zo min mogelijk gebruikgemaakt worden van oppervlaktewater voor koeling. Ook zou het Rijksvastgoedbedrijf graag zien dat er werk wordt gemaakt van het hergebruiken van restwarmte uit het datacenter.
Hoe dat gerealiseerd gaat worden, moet nog wel toegelicht worden. In het bestemmingsplan is namelijk te lezen dat het dakoppervlak niet geschikt is voor zonnepanelen vanwege de aanwezige installaties en de brandveiligheid. Een groot deel van de open ruimten is ook niet geschikt, omdat die ruimten onder meer tijdens de bouw nodig zijn voor opslag, omdat ze voor toekomstige uitbreiding zijn gereserveerd of zijn gereserveerd voor open zicht en 'mitigerende maatregelen natuur'. Toch moeten die zonnepanelen er komen. Er moet een capaciteit van 13MWp aan zonnepanelen komen, die overigens nog geen één procent van het jaarlijkse energiegebruik van het datacenter kunnen opwekken.
Daarnaast moet Meta dus werk maken van het hergebruiken van restwarmte. Daarvoor gaat Meta een installatie bouwen op het terrein, die onder meer helpt om de warmte uit het datacenter te verhogen tot een warmte die herbruikbaar is. Vervolgens moeten er natuurlijk leidingen gelegd worden naar Zeewolde, zodat de inwoners er ook van kunnen profiteren. Daarvoor zijn al plannen en Meta draagt daarvan een groot deel van de kosten. Hoewel er juridisch al een overeenkomst ligt voor de verkoop, is de verkoop nog niet definitief. De komende tijd zal onderzoeksbureau TNO de plannen van Meta beoordelen om te zien of ze voldoen aan de eisen van het Rijksvastgoedbedrijf. Dan pas gaat het Rijksvastgoedbedrijf definitief over tot de verkoop. De kans dat de politiek hier nog invloed op kan uitoefenen is klein, omdat er al afgesproken is onder welke voorwaarden de verkoop kan doorgaan.
/i/2004327000.webp?f=imagenormal)
De rest is van het Rijk. Beeld: Gemeente Zeewolde
De vergunningen
Toch valt of staat het niet alleen met het oordeel van het Rijksvastgoedbedrijf. Natuurlijk is er het definitieve bestemmingsplan, waar de komende zes weken bezwaar tegen gemaakt kan worden, en er zijn de vergunningen voor de bouw. Daarmee ligt de bal bij de provincie Flevoland en het waterschap Zuiderzeeland. Hoewel het lijkt alsof dat betekent dat de publieke opinie via de provincie en het waterschap nog invloed kan uitoefenen op de komst, is dat in werkelijkheid vrijwel niet zo. De plannen van Meta worden door de provincie Flevoland en het waterschap op een aantal wettelijk vastgelegde zaken beoordeeld. Meta heeft inmiddels alle nodige vergunningen aangevraagd: de omgevingsvergunning, de natuurvergunning, de ontgrondingsvergunning en de watervergunning. Alle vergunningen zijn 'ontvankelijk verklaard' door de omgevingsdienst Flevoland & Gooi en Vechtstreek, die de vergunningen in opdracht van de provincie en het waterschap zal beoordelen.
Wat houdt dat nu precies in? Voor de omgevingsvergunning zal de omgevingsdienst, in opdracht van de provincie, beoordelen of de bouwwerkzaamheden voldoen aan wet- en regelgeving en geen hinder veroorzaken voor mens en milieu. Dat gebeurt in algemeenheid op de volgende punten: veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid en milieu. Allemaal zaken die Meta uitgebreid heeft laten onderzoeken. De omgevingsdienst wil wel nog een paar aanvullingen ontvangen die gaan over de bouw. Daar is Meta druk mee bezig. Wat die aanvullingen inhouden, dat zegt de omgevingsdienst niet.
De natuurvergunning heeft Meta bij de provincie Flevoland aangevraagd. Die is nodig omdat de bouw en de komst van het datacenter gevolgen kunnen hebben voor beschermde planten, leefgebieden en diersoorten in de omgeving. Het datacenter komt relatief dichtbij het Natura 2000-gebied Veluwerandmeren te liggen en ook de Veluwe ligt niet ver weg. Ook de natuurvergunning hoeft geen groot obstakel te zijn. Met name de stikstofuitstoot bij de bouw is een punt van aandacht, maar er is al bekend dat veel minder stikstof op de Veluwe zal terechtkomen dan eerder gedacht. Aan de basis van de natuurvergunning ligt de milieueffectrapportage die Meta drie keer moest herzien. Nu die helemaal op orde is, lijkt deze vergunning ook geen probleem te worden.
Dan rest nog de ontgrondingsvergunning voor het afgraven van grond, waarin Meta omschreven heeft hoeveel er afgegraven wordt en hoe diep er gegraven wordt, welk materiaal er afgegraven wordt en hoe lang het afgraven gaat duren. In totaal wordt er 740.000 vierkante meter afgegraven, met een maximale diepte van 7,5 meter onder het maaiveld. De omgevingsdienst zal de graafwerkzaamheden toetsen op archeologie, ecologie, hydrologie, bodem en hinder voor de omgeving.
Tot slot moet het waterschap beslissen over de watervergunning, omdat Meta voor een deel oppervlaktewater nodig heeft voor de koeling. De omgevingsdienst en het waterschap hoeven voor die laatste twee geen aanvullende informatie te ontvangen van Meta. Wanneer de ontwerpbesluiten van alle vergunningen klaar zullen zijn, is nog niet bekend.
/i/2004862832.png?f=imagenormal)
Als alle vergunningen rond zijn, worden die nog één keer ter inzage gelegd en kan iedereen die dat wil nog één keer bezwaar aantekenen. Dat moet bij de Raad van State, die alle bezwaren beoordeelt. Zo heeft bijvoorbeeld LTO Noord al aangegeven het bestemmingsplan aan te vechten bij de Raad van State. Daar kan natuurlijk nog van alles uitkomen en het lijkt dan ook het belangrijkste moment waarop tegenstanders de komst nog kunnen tegenhouden. Is de Raad van State toch positief in zijn oordeel én verkoopt het Rijksvastgoedbedrijf de resterende 80 hectare grond, dan staat Meta in principe niets meer in de weg om het datacenter te bouwen, zelfs niet als het aanstaande college in de gemeente Zeewolde, de Eerste Kamer en minister De Jonge tegen de komst van het datacenter zijn. Die moeten op zoek naar juridische mazen om de bouw tegen te houden. En dat gaan ze ook zeker doen. Zoals de Leefbaar Zeewolde-lijsttrekker Tom Zonneveld zegt: "Bij elke horde proberen we het proces te vertragen." Of dat ook effect gaat hebben, dat is de vraag.
Intussen staat Meta in de startblokken. Volgens Meta's planning moeten de eerste twee datahallen, een administratief en logistiek gebouw, een hoogspanningsstation en noodgeneratoren in 2023-2024 in gebruik genomen worden. Tussen 2022 en 2024 wordt ook een derde datahal gebouwd, met nog een administratief gebouw. In de periode 2023-2028 moeten de vierde en vijfde datahal gebouwd worden, met administratieve gebouwen. Het hele datacenter moet in 2028 operationeel zijn. Althans, als Meta door alle politieke weerstand nog wel naar Nederland wil komen.