Inleiding
Samengevat
De 15,4"-versie van de MacBook Pro is op een aantal punten verbeterd ten opzichte van zijn voorganger. De accuduur is langer, het scherm is verbeterd en de hardware is wat sneller geworden. Het toetsenbord heeft helaas heel weinig travel, de usb-c-aansluitingen zijn met vier stuks talrijk, maar vereisen op dit moment nog verloopkabels. De prijs is hoog, vooral als je een aangepaste configuratie bestelt. Voor dat geld krijg je wel een Touch Bar, die handig is, maar in tegenstelling tot de vingerafdruklezer niet overtuigend.
Eindoordeel
Toen Apple zijn 2016-edities van de MacBook Pro presenteerde, toonde het bedrijf drie modellen: het 13,3"-'instapmodel' en twee duurdere uitvoeringen met schermdiagonalen van 13,3" en 15,4". Die laatste twee trokken de aandacht dankzij hun Touch Bar, een aanraakgevoelig oledscherm op de plek van de bovenste rij knoppen op het toetsenbord.
In deze review kijken we naar de 15,4"-MacBook Pro, die voorzien is van een Skylake-processor, een nieuwe Radeon Pro-gpu en een verbeterd scherm. Uiteraard besteden we speciale aandacht aan de Touch Bar; we kijken hoe de balk werkt en of je er ook wat aan hebt.
Uiterlijk en aansluitingen
Het 2016-model van de MacBook Pro is ingrijpend gewijzigd ten opzichte van zijn voorganger, die van buiten sinds 2012 vrijwel ongewijzigd was gebleven. De behuizing wordt behalve in zilver nu ook in 'spacegrijs' geleverd en het volume is met veertien procent afgenomen. Dat beïnvloedt ook het gewicht, dat met ongeveer 1,8 kilogram ruim 200 gram lager is dan dat van zijn voorganger.
/i/2001323259.jpeg?f=imagenormal)
In vergelijking met zijn voorganger is duidelijk te zien dat de laptop kleiner is geworden, maar er vallen ook andere dingen op. Het lichtgevende Apple-logo in de achterkant van het scherm is vervangen door een glimmend logo, waardoor Apple het scherm ook dunner kon maken.
Toetsenbord en touchpad
Wat verder meteen opvalt, is de enorme touchpad, die twee keer zo groot is als bij het 2015-model. Tijdens het typen rusten je polsen daardoor deels op de glazen touchpad en deels op de aluminium behuizing. Dat voelt even vreemd aan, doordat de materialen een verschillende warmtegeleidingscoëfficiënt hebben en het aluminium dus sneller warm of koud aanvoelt. Dat merk je bijvoorbeeld als je uit een koude omgeving komt en je de MacBook uit je tas haalt, maar het vervliegt als je een tijdje bezig bent en de behuizing opwarmt.
Omdat je polsen vaak op de touchpad rusten, is een goede polsdetectie van belang. Je wil immers niet dat je cursor tijdens het werken verspringt en je de verkeerde dingen aanklikt. De polsdetectie werkte tijdens onze reviewperiode voorbeeldig, maar er zijn her en der op het web ook klachten te vinden van gebruikers bij wie de touchpad niet goed werkt. Daarbij lijkt het vooral om problemen met de polsdetectie en de three finger drag-functie te gaan.
Zoals gezegd werkte de touchpad bij ons probleemloos en hoewel we het nut er aanvankelijk niet van inzagen, biedt het grote formaat wel degelijk voordelen. Vooral het maken van gestures met vier vingers gaat makkelijker dan bij eerdere MacBooks. Daarnaast glijdt je vinger dankzij het glazen oppervlak gemakkelijk heen en weer. Door de integratie van hardware en software reageert de touchpad bovendien bijzonder snel en accuraat.
Over het toetsenbord kunnen we helaas een stuk minder positief zijn. Het is namelijk samen met de behuizing van de laptop een stuk dunner geworden en dat leidt tot minder toetsentravel. Hoewel er mensen zijn die het nieuwe MacBook-toetsenbord juist beter vinden typen dan een 'gewoon' toetsenbord, kunnen we ons niet voorstellen dat dat voor de meesten geldt. De toetsen zijn nauwelijks in te drukken en zitten bovendien erg dicht op elkaar. Daardoor sla je gemakkelijk een naastgelegen toets aan als je blind aan het typen bent. Er valt wel aan te wennen, maar iedere keer dat je wisselt naar een gewoon toetsenbord, voelt dat als een opluchting.
Touch Bar
Het innovatiefste onderdeel van de nieuwe MacBook Pro is de Touch Bar. De aanraakgevoelige oledstrip wordt geleverd op de duurdere 13,3"-MacBook van 2000 euro en is standaard aanwezig op het 15,4"-model. Het idee achter de Touch Bar is vrij eenvoudig. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Windows maakt macOS geen gebruik van de functietoetsen en gebruik je de hele bovenste toetsenrij nauwelijks, alleen bij het wijzigen van het volume of de helderheid van scherm en toetsenbordverlichting. Om die ruimte beter te benutten zijn de toetsen vervangen door de oledstrip met een resolutie van 2170x60 pixels. Ondersteunt de software die je draait het gebruik van de Touch Bar, dan zitten de meest 'logische' functies op de balk.
Van links naar rechts: Pages, Safari, Numbers en het dialoogvenster voor uitloggen
Open je Photos, dan kun je door je afbeeldingen heen scrollen en simpele fotobewerkingen doen met behulp van de balk. In Numbers, Apples Excel-variant, kun je op een cel klikken en vervolgens met een druk op de knop een rekenfunctie invoegen. Klik je vervolgens op een grafiek, dan krijg je knoppen voor de opmaak van de grafiek te zien in de Touch Bar. Op die manier is alle software van Apple zelf 'uitgebreid' met de Touch Bar-functionaliteit. Overigens kunnen derde partijen ook Touch Bar-functionaliteit aan hun software toevoegen. Dat gebeurt al en zal in de toekomst ongetwijfeld toenemen; grote fabrikanten als Microsoft en Adobe hebben ook al aangegeven Touch Bar-ondersteuning in hun toekomstige software in te bouwen.
Prachtige uitvinding dus, die Touch Bar, of toch niet? Aanvankelijk waren we er heel enthousiast over, maar in de praktijk bleken we hem, na er uitgebreid mee gespeeld te hebben, niet vaak te gebruiken. Het scrollen door je foto's gaat bijvoorbeeld net zo gemakkelijk met de enorme touchpad. Een nieuw tabje in Safari openen kan met de Touch Bar, maar is sneller met Command+T en hetzelfde geldt voor het vet maken of cursiveren van tekst, dat sneller en zonder je blik van het scherm af te wenden gaat met een toetscombinatie. Het is bovendien niet de bedoeling dat de Touch Bar 'nieuwe' knoppen of functies bevat die niet ook op het scherm te vinden zijn. Het is daarom in de meeste gevallen sneller om een toetscombinatie te gebruiken of de juiste knop aan te klikken met de touchpad, dan weg te kijken van je scherm, een functie op te zoeken in de Touch Bar en je weer te focussen op het scherm. Wat ons betreft blijft de Touch Bar een mooie uitvinding, maar we vragen ons af of veel mensen de balk in de praktijk vaak zullen gebruiken.
Waar we wel graag gebruik van maakten, is de vingerafdrukscanner aan de rechterkant van de Touch Bar. Dat is niets nieuws voor (Windows-)laptops en smartphones, maar wel voor de MacBook. De vingerafdrukscanner blijkt goed te werken en zorgt ervoor dat je snel kunt inloggen, software kunt installeren en, als je die mogelijkheid hebt, kunt betalen met Apple Pay.
Aansluitingen: viermaal usb-c
Tot slot kijken we nog naar de aansluitingen op de nieuwe MacBook Pro, die bestaan uit vier usb-c-poorten. De keuze voor usb-c is logisch; de behuizing is dun, waardoor een gewone usb- of hdmi-aansluiting niet zou passen en bovendien kunnen de usb-c-aansluitingen op de MacBook Pro behalve usb- ook hdmi- en thunderbolt 3-signalen doorgeven, waardoor je alle gebruikelijk randapparatuur kunt aansluiten, al zal dat in de meeste gevallen nog met een verloopkabeltje zijn.
Dat probleem is echter tijdelijk, want als de plannen van het usb-if waarheid worden, heeft over een paar jaar alle randapparatuur de usb-c-aansluiting. Vier aansluitingen zorgen er bovendien voor dat je, naast je oplader, nog drie apparaten kunt aansluiten zonder hubs te gebruiken, in tegenstelling tot bij de 13,3"-MacBook zonder Touch Bar, die maar twee aansluitingen heeft. Net als bij het 13,3"-model missen we overigens een sd-kaartlezer. Die zat nog wel op het vorige model en was dun genoeg om in de zijkant van de dunne behuizing te worden verwerkt.
Specificaties en benchmarks
Het 2016-model van de 15,4"-MacBook Pro wordt standaard voorzien van een i7-processor van de Skylake-generatie. Dat is de i7-6700HQ in het instapmodel van 2700 euro, terwijl de duurdere uitvoering, van 3200 euro, voorzien wordt van een i7-6820HQ. Die laatste processor is niet alleen 100MHz sneller, maar beschikt ook over 8MB l3-cache, in plaats van de 6MB op de 'instapper'. Verder is er standaard 16GB geheugen aanwezig en beschikt het instapmodel over een ssd van 256GB.
|
Apple MacBook Pro A1707 |
Processor |
Intel Core i7-6820HQ |
Cores/threads |
4/8 |
Klokfrequentie (turbo) |
2,7GHz (3,6GHz) |
Gpu |
Intel HD Graphics 530 AMD Radeon Pro 455 |
Werkgeheugen |
16GB lpddr3-2133 |
Opslag |
Apple SM0512L |
Wifi |
Broadcom BCM15700A2 802.11ac |
Geluids-chip |
Cirrus Logic CS8409 |
Besturingssysteem |
MacOS 10.12.1 |
Die ssd is bij de MacBooks met Touch Bar geen 'losse' module meer, maar maakt deel uit van het moederbord, concludeerde onder andere sleutelsite Ifixit na het demonteren van de laptop. De twee oranjeomlijnde chips vormen de helft van de opslag, terwijl eenzelfde duo aan de achterkant van het moederbord de andere helft vormt.
Het was al niet makkelijk om de ssd's in MacBooks te vervangen, maar met deze zet maakt Apple dat helemaal onmogelijk. Je zult dus meteen bij aankoop de juiste grootte moeten kiezen en hoewel we al wisten dat die upgrades duur zijn, is het weer even slikken als je naar de prijzen kijkt. Een 512GB-ssd op het basismodel kost 240 euro extra, 1TB komt op 720 euro en als je 2TB opslag wil, betaal je 1680 euro extra.
Opslag in de MacBook Pro is dus duur, al heeft Apple, zo blijkt uit de benchmarks verderop, de opslag wel weer sneller weten te maken. Ook de gpu is sneller en dat was hoog tijd. De vorige MacBook Pro werd geleverd met een Intel Iris Pro- of een AMD M370X-gpu. De AMD-gpu is de snelste van die twee, maar de gcn 1.0-architectuur daarvan draaide al sinds 2012 mee en werd destijds in desktops toegepast als HD 7770 en kwam als HD 7850M in laptops terecht.
De 2016-modellen worden in alle gevallen van AMD-gpu's van een nieuwe generatie voorzien. Het goedkoopste model heeft de Radeon Pro 450-gpu, het duurdere model krijgt de Radeon Pro 455 mee en in beide gevallen is het mogelijk om te upgraden naar de Radeon Pro 460. De gpu in kwestie staat bekend als 'Polaris 11', wordt op 14nm gebakken en verbruikt niet meer dan 35 watt. De Pro 450-gpu beschikt over 640 streamprocessors, de Pro 455 heeft er 768 en het topmodel kan rekenen op 1024 streamprocessors. De Pro 460 krijgt bovendien 4GB gddr5-geheugen mee, waar de langzamere modellen het met 2GB moeten stellen.
Het enige dat niet is uit te breiden, is het geheugen. Het minimum van 16GB is meteen ook de maximale capaciteit. Apple heeft aangegeven niet meer dan dat te kunnen leveren, omdat de geheugencontroller niet met een grotere hoeveelheid lpddr3-geheugen overweg kan. De Skylake-processor ondersteunt wel tot 64GB ddr4-geheugen, maar Apple heeft niet gekozen voor dit minder zuinige geheugentype, omdat dat tot een kortere accuduur zou leiden.
Benchmarks
Een nieuwe cpu, gpu en ssd vragen natuurlijk om benchmarks, die we uiteraard ook gedraaid hebben. We beginnen zoals gebruikelijk met Cinebench 15.
- Cinebench R15 - OpenGL
- Cinebench R15 - Single
- Cinebench R15 - Multi
De nieuwe Skylake-processor leidt duidelijk tot een hoger resultaat in Cinebench dan de Haswell-processors die je voorheen in de 15,4"-MacBook aantrof. Daarbij moeten we wel aantekenen dat de 2016-MacBook die we hebben getest van de snelle i7-processor met 8MB cache is voorzien. Koop je de instap-MacBook Pro, met een i7 met 6MB cache, dan zal het verschil met de vorige generatie minder groot zijn.
- Cloud Gate
- CG - Graphics
- CG - Physics
- Sleeping Dogs
- Grid 2
3DMark kijkt zowel naar de prestaties van de gpu als naar die van de cpu en hangt daar een score aan. Ten opzichte van de vorige generatie scoort de 2016-MacBook dertig procent hoger, wat zowel komt door de snellere cpu als door de nieuwe gpu. De Radeon Pro 455 legt het volgens 3DMark op grafisch vlak echter af tegen de GTX 960M-gpu. Dat is niet vreemd, want de MacBook Pro is niet bedoeld om op te gamen. De Radeon Pro-gpu is bedoeld voor het draaien van software met gpu-versnelling en heeft in tegenstelling tot bijvoorbeeld de GTX 960M of de geïntegreerde Intel-gpu de mogelijkheid om twee 5k-schermen aan te sturen, iets wat Apple tijdens de presentatie van de MacBook Pro benadrukte. Maar als je wil, kun je natuurlijk wel gewoon gamen met de Radeon Pro-gpu. We hebben, onder Windows, twee wat oudere games gedraaid op een resolutie van 1920x1080 pixels en medium-instellingen, wat resulteert in prima framerates. Mocht je willen gamen op de MacBook Pro, dan kan dat dus wel, maar niet op de hoogste instellingen.
Ssd
Tot slot hebben we de ssd gebenchmarkt. Apple integreert de controller en geheugenchips op de MacBook Pro met Touch Bar in het moederbord en heeft de opslag weer sneller gemaakt. Om vergelijkingen te kunnen maken met Windows-laptops draaiden we AS-SSD onder Windows 10.
- Sequentiële lees-transferrate
- Sequentiële schrijf-transferrate
- 4k Random Read
- 4k Random Write
- 4k Random Read - 64 Threads
- 4k Random Write - 64 Threads
Het draaien van de benchmark onder Windows 10 is niet ideaal, want de test met random 4k-blokken komt uit op teleurstellende cijfers en is waarschijnlijk niet representatief voor de prestaties onder macOS, waarvoor de hardware geoptimaliseerd is. Dat we met een snelle ssd te maken hebben, blijkt overigens wel uit de andere twee tests, waarin hoge overdrachtssnelheden behaald worden en waaruit blijkt dat Apple zijn ssd's, die al niet langzaam waren, weer sneller heeft gemaakt.
Scherm en accuduur
De Retina-schermen genieten een behoorlijke bekendheid en Apple heeft zijn duurste laptop er natuurlijk ook mee uitgerust. De resolutie is net als bij zijn voorganger 2880x1800 pixels en er is gebruikgemaakt van een ips-paneel, dat volgens Apple een hogere helderheid, meer contrast en een groter kleurbereik moet hebben.
- Schermhelderheid
- Contrast (max. helderheid)
Uit de metingen blijkt dat de MacBook Pro netjes de geclaimde helderheid van meer dan 500cd/m² haalt en ook op een, voor een ips-paneel, hoog contrast uitkomt. Daarmee hebben de beide MacBooks de hoogste helderheid die we tot nu toe op een laptop gemeten hebben. Die hoge helderheid ziet er niet alleen mooi uit, maar maakt het ook makkelijker om het scherm af te lezen bij veel omgevingslicht of bij reflecties in het glanzende scherm.
Links grijswaarden, midden srgb, rechts DCI-P3
Van een laptop van 2500 euro mag je verwachten dat je een scherm met goed gekalibreerde kleuren voorgeschoteld krijgt en uiteraard kijken we in hoeverre dat het geval is. Net als bij de 13,3"-MacBook Pro blijkt de kleurtemperatuur iets te koud afgesteld te zijn. Dat is geen ramp, maar in het verleden hebben we nog iets beter gekalibreerde schermen op de MacBook Pro gezien.
Behalve het standaard-srgb-kleurenbereik kan de MacBook Pro het grotere P3-kleurbereik weergeven. Over het nut daarvan valt de discussiëren, schreven we ook al in de review van het 13,3"-model. Tenzij je materiaal met een P3-kleurprofiel aanbiedt, zal het scherm netjes srgb weergeven. We vermoeden dan ook dat de doorsneegebruiker het grotere kleurbereik niet snel zal gebruiken, maar hij zal er ook geen last van hebben.
Accuduur
MacBooks hebben in het verleden vaak mooie resultaten laten zien in onze accutests. Het 2015-model van de MacBook Pro 15,4" ging een zeer nette acht uur mee op een acculading, wat onder andere mogelijk gemaakt werd door de enorme accu van 99Wh.
In de nieuwe MacBook Pro is er voor enorme accu's geen ruimte meer en daarom blijft de capaciteit steken op 76Wh. Toch claimt Apple een accuduur van tien uur tijdens browsen en film kijken. Normaal gesproken testen we beide scenario's, maar helaas hebben we alleen in de videotest een resultaat kunnen noteren. Tijdens de browsetest bleef Safari halverwege de lijst websites die doorgescrold moet worden, keer op keer hangen. Zelfs na het omzeilen van websites die problemen konden opleveren, bleef Safari na verloop van tijd crashen. Na vier mislukte tests hebben we het opgegeven en hebben we, zonder problemen, de videotest gedraaid.
- Accutest video 2013 (180cd/m²)
- Laadtijd
Dat resultaat mag er dan ook zijn. Apple haalt inderdaad de beloofde tien uur tijdens het continu afspelen van een 1080p-video, ondanks de kleinere accu. Blijkbaar heeft de fabrikant andere componenten, waaronder vermoedelijk het scherm, zoveel zuiniger weten te maken, dat er meer gedaan wordt met minder energie. Bijkomend voordeel: de kleinere accu is een kwartiertje eerder vol dan de grotere accu's in de 2013- en 2015-modellen.
Conclusie
Het valt niet mee om een conclusie te trekken over de 15,4"-versie van de MacBook Pro en dat komt vooral doordat de laptop veel plus-, maar ook veel minpunten heeft. Twee van die minpunten zijn de prijs en het toetsenbord. De toetsen hebben vrijwel geen travel en vinden we daardoor niet prettig tikken. Hoewel er ook mensen zijn die het nieuwe toetsenbord fijn vinden, denken we dat dat voor de meesten niet geldt.
Ook de prijsverhoging is fors. Als we op de adviesprijzen van Apple afgaan, betaal je voor de goedkoopste 15,4"-MacBook 2700 euro: 450 euro meer dan voor het goedkoopste 2015-model. Voor dat geld krijg je een wat snellere processor, ssd en videokaart, maar wil je meer dan de standaardopslag van 256GB, een snellere processor, of een vlottere videokaart, dan mag je diep in de buidel tasten, want upgrades zijn erg duur. Daarnaast is het, tot teleurstelling van velen, niet mogelijk om de laptop te configureren met meer dan 16GB geheugen.
Er zijn ook duidelijke verbeteringen. Het scherm is helderder en heeft een hoog contrast. De accuduur is langer geworden en bedraagt nu tien uur bij video kijken. De compactere behuizing is mooi meegenomen en levert een lager gewicht op dan bij zijn voorganger. De grote touchpad werkte bij ons erg prettig, al wordt op verschillende plekken melding gemaakt van problemen. We gaan er echter vanuit dat Apple die met een software-update kan oplossen.
Tot slot heeft Apple natuurlijk de nieuwe Touch Bar in de MacBook Pro geïntegreerd. Het handigste aan de oledbalk vinden we de vingerafdrukscanner, die praktisch is en vlot werkt. De Touch Bar zelf kan ook handig zijn, doordat hij je de meest voor de hand liggende functies voorschotelt, maar we betwijfelen of je er ook echt efficiënter van zult werken, omdat hij je afleidt van je scherm en omdat voor veel gevallen een sneltoets of het gebruik van de touchpad sneller is.
Net als de 13,3"-MacBook Pro laat zijn grote broer een gemengde indruk bij ons achter. De voordelen van het nieuwe scherm, de vingerafdrukscanner en de accuduur zijn duidelijk, maar het toetsenbord en de hoge prijs van de laptop en eventuele upgrades vallen tegen. De nieuwe Touch Bar kan ons ook niet over de streep trekken en we kunnen ons dan ook voorstellen dat mensen niet direct de upgrade naar dit model zullen maken.
Eindoordeel