Eerste gamingbenchmarks van Intel Core i9-13900K-sample verschijnen online

Een reviewer op het Chinese platform Bilibili heeft een qualification sample van een Intel Core i9-13900K-processor uit de Raptor Lake-serie getest in verschillende games. Daarin presteert de cpu beter dan de huidige Core i9-12900KF en verbruikt deze meer stroom.

De Bilibili-reviewer Extreme Player heeft naar eigen zeggen een qualification sample van de komende Core i9-13900K in handen en publiceert daarover een video met gamingbenchmarks. Intel verstrekt dergelijke samples bijvoorbeeld aan oem's en moederbordfabrikanten om hun producten mee te ontwerpen. Dergelijke processors verschenen enkele weken geleden al op de Chinese zwarte markt, schreef VideoCardz toen.

De Core i9-13900K krijgt acht P-cores en zestien E-cores, voor een totaal van 24 cores en 32 threads. Dat komt overeen met informatie die Intel eerder zelf naar buiten bracht. Extreme Player testte de processor op een ASUS ROG Maximus Z690 Extreme-moederbord, waarvoor inmiddels al een biosversie met Raptor Lake-ondersteuning beschikbaar is. Het testsysteem beschikte verder over 32GB aan DDR5-6400-geheugen, een GeForce RTX 3090 Ti-videokaart, een 1500W-voeding en een 360mm-aio-waterkoeler voor de processor. De processor was tijdens de benchmarks geklokt op 5,5GHz.

Benchmarkresultaten van de Core i9-13900K-sample. Bron: Extreme Player, via Bilibili en harukaze5719 via Twitter.

De komende Raptor Lake-processor presteert op 1080p gemiddeld 4,46 procent beter dan de Core i9-12900KF, zo blijkt uit de review van Extreme Player die door Twitter-gebruiker harukaze5719 zijn verzameld. Op 1440p is dat 7,01 procent en op 4k ligt dat percentage op 3,31 procent. Ook de frametimes en minimale framerates zijn beter op de 13900K. Tegelijkertijd ligt het stroomverbruik van de Core i9-13900K tussen de 3 en 33W hoger, met pieken van rond de 160W.

Extreme Player testte de Core i9-13900K eerder al in apps en synthetische benchmarks, waarin de processor gemiddeld 10 procent betere singlecoreprestaties bood en 35 procent beter presteerde in multi-threaded workloads. Ook in deze tests verbruikte de Core i9-13900K meer stroom dan zijn voorganger, met een package tdp die piekte tot 420W in Intels eigen XTU-benchmarktool.

Naar verwachting kondigt Intel de eerste Raptor Lake-cpu's in september officieel aan, met een mogelijke release in oktober. Het bedrijf liet eerder al weten dat Raptor Lake onder meer betere prestaties moet leveren en meer E-cores krijgt ten opzichte van de huidige Alder Lake-generatie. De processors krijgen naar verwachting ook meer L2- en L3-cache. De cpu's gebruiken socket LGA-1700, net als Alder Lake.

Reacties (142)

[broodplank]

Ik mis in het artikel dat de cpu 100 graden wordt.

https://www.neowin.net/ne...th-360-aio-gobbling-420w/

[Z100]

Temperatuur is een ding. Voor meeste desktops geen probleem als je weer voor een ATX kast gaat.

Het wordt eerder weer tijd dat we naar energie consumptie kijken. Voor de Russische oorlog, was het puur performance wat de doorslaggevende factor was om voor een high-end desktop CPU als deze te gaan. Helemaal toen corona oplaaide en ook Europa in quarantaine ging, waardoor de energieprijs het laagste stond.

Maar nu is AMDs hele lineup van laptop tot desktop erg interessant qua energie efficiëntie.

Terzijde het lijkt erop dat Rembrandt eindelijk in wat premium laptops zal verschijnen van althans Lenovo. E.g.
https://www.lenovo.com/nl...2%80%B3-AMD/p/LEN101Y0022
https://www.lenovo.com/nl...2%80%B3-AMD/p/LEN101G0019
https://www.lenovo.com/nl...16-inch-AMD/p/LEN101G0017

De grootste handicap van AMD is beschikbaarheid (en het gerommel met USB4).

[gbspeel]

Vroeger had je socket P met processoren van 28W t/m 45W TDP. Dat was een socket waarbij je de processor kon vervangen/upgraden indien gewenst of nodig. Zo heb ik het pad bewandeld van P9700 naar T9900 voor desktop en P9700 naar Q9100 voor m'n hypervisors. Tot de koek op was.

Edit: qua gaming was dit hooguit voor RuneScape en wat games uit de jaren '90 (zoals Bullfrog titles).

Als ik dan de specs van bijvoorbeeld de i7-1280P zie, zou je toch maar al te graag willen dat dit weer op een gewone socket komt?

Toch komt het niet alleen neer op energieconsumptie van processoren alleen. Code moest vroeger efficiënt zijn vanwege de beperkte resources van een systeem. Naarmate er meer resources beschikbaar kwamen, kwam er meer ruimte voor just-in-time interpreters (al zijn hier ook caches voor). Tegenwoordig is leesbaarheid en onderhoudbaarheid van code belangrijker dan energie-efficiëntie, want de systemen zijn toch wel snel genoeg. Ook hier valt genoeg winst te behalen.

[Reactie gewijzigd door gbspeel op 25 juli 2024 02:49]

[SG]

De cpu zijn met elke generaties flink stuk krachtiger geworden systeem geheugen ook aanzienlijk groter geworden. En dus komen er ook navenant ook complexere versies van apps. En dan geld er ook iets wat veel belangrijker is van uit commerciële kijk op software. De “time to market” je kan zware gedrocht gaan ASM optimizen of het een embedded dingetje is voor 10 jaar lang. Of produceert een app dat je op 2 jaar dead line opleveren kan.

Voor games is bijvoorbeeld data driven , dus goede efficient productieve asset pipe line vele malen belangrijker dan de game engine performance. Want aan top performance doet er niet toe als deadline van 3 jaar je 8 jaar nodig hebt. Uiteraard is performance wel belangrijk maar is er wel degelijk performance opgeofferd voor art productie team.
Epic was dat weet niet meer of het script engine was maar ging daar om factor 10x.

[ALittleTooLate]

Voor meeste desktops geen probleem als je weer voor een ATX kast gaat.

420 watt gaat niet zonder een flinke water koeler. Al helemaal niet met dit weer.

[Hans1990]

Temperatuur is een ding. Voor meeste desktops geen probleem als je weer voor een ATX kast gaat.

Er komen tegenwoordig best veel ATX "compact" kasten uit die groot genoeg zijn voor ~300mm GPUs, 2 HDDs en ATX moederborden. Ik heb er zelf een Fractal Design Define Mini C met een 3900X, X570 en 3080 erin. Kan dat? Jazeker, maar het is wel handig om een top ventilator in de kast te bouwen. Met gesloten panel of open panel+fan scheelt 15C interne kast temperatuur (!)

3 jaar terug waren nog veel mensen enthiousiast bezig met mini ITX systemen te bouwen. Heck, Intel HEDT en AMD Threadripper kon je zelfs op Mini ITX krijgen. We dwalen nu heel erg hard af de andere kant op..
Met een 400W CPU, een 400W GPU en andere rand peripherals ontkom je niet aan een >1200W voeding om een high-end systeem te bouwen. En zelfs dat zou ik nog krap vinden.

En verder inderdaad energie prijs. Mijn systeem verbruikt 400-500W tijdens gaming, bijvoorbeeld met MSFS, wat betekent dat een paar uurtjes gamen al gauw euro's aan elektriciteit kost.

[Reactie gewijzigd door Hans1990 op 25 juli 2024 02:49]

[SinergyX]

Als ik alles opwek met m'n zonnepaneeltjes, wat is dan precies het probleem?

[Raymond Deen]

Dan schiet je je doel een beetje voorbij...
Omdat iets makkelijk beschikbaar is, hoef je het nog niet te verspillen. Terug leveren kan ook, zodat de energiecentrales wat minder hoeven te draaien.

[SinergyX]

Grappig hoe het bij 'luxe' zoals PC's opeens z'n doel voorbij schiet, maar elke andere vorm van verbruik in een huis (noodzakelijk of niet), opeens helemaal prima. Het enige doel, voor 99% van de mensen, is een rekensommetje van geld, niet (zoals denk ik jou doel bedoeld is) minder verbruik of stukje energiecentrale ontlasting.

[Raymond Deen]

Ik probeer zelf mijn verbruik op veel verschillende punten te verminderen; electra, gas, plastic afval, verpakkingsmateriaal, benzine, etc.
Verbazingwekkend wat er, ook wanneer je er bewust mee bezig bent, te besparen is vrijwel zonder op comfort in te leveren. De verspilling is gewoon ongelooflijk groot.

[gbspeel]

Hier heeft SinergyX toch wel een punt. Als het energieverbruik van z'n al z'n gaming-tijd gecompenseerd wordt door z'n zonnepanelen, compenseert hij z'n grijze/zwarte energieverbruik. Hoe dat grijze/zwarte verbruik op te lossen is meer een maatschappelijk probleem: wat kunnen en willen we met de momenten dat zon/wind/getijden/... niet genoeg zijn?

Nog wat zaken die vrij makkelijk beschikbaar zijn: films kijken in de bioscoop, attracties in pretparken, naar de kroeg gaan, terrasverwarming. Het is net als gamen een vorm van vermaak. Dat valt voor avondactiviteiten niet direct te compenseren met zonnepanelen. Oh, en dan binnensportverenigingen waar je in de avond naartoe gaat, tafeltennis, schaken, zaalvoetbal, ... Schiet datt z'n doel dan ook voorbij?

Ik ben het met je eens dat je moet proberen zo min mogelijk te verspillen, van wat dan ook, ongeacht de verkrijgbaarheid. Het bewustzijn daarvan mag best wel flink uitvergroot worden in on- en offline reclames. Mijn ervaring is wel dat het heel veel mensen geen bips interesseert tot het moment dat het teveel kost.

[Reactie gewijzigd door gbspeel op 25 juli 2024 02:49]

[RRRobert]

Maar ook @Raymond Deen heeft een punt. Ik zie de meerwaarde van een nieuwe processor niet echt, als er een performance winst van 3 à 4% wordt geboekt dankzij een energieconsumptie die tot wel 20, 25% hoger ligt.

In het streven naar alsmaar 'hoger, sneller, sterker, beter' zou dit, met een energiecrisis die zich in rap tempo over ons uitrolt, best wel eens wat meer aandacht tot verbetering mogen krijgen. Los nog van het tijdsbeeld dat verspilling anno nu echt niet meer kan.

[feuniks]

Een nieuwe generatie processoren gaat niet alleen over puur performance. Daarbij wil 4% performancewinst niet zeggen dat de computer onder normale load 25% meer energie vraagt. Daar is meer data voor nodig. De I9-12900K heeft 8 E en 8 P cores. Deze I9-13900 heeft 16 E en 8 P cores. Wat doet bijvoorbeeld het hebben van meer E-cores met het energieverbruik onder normale omstandigheden? En dan heb ik het nog niet over andere verbeteringen, die helemaal niets met energie te maken hebben. Dat je een 12900K niet voor een 13900K wil vervangen, dat is misschien een ander verhaal. Mijn 6800 is in ieder geval aan vervanging toe en de vervanger zal in ieder geval wat minder energie hongerig zijn.

En wat betreft zuinig omgaan met energie, energieverspilling en dergelijke. Laat iedereen zelf beslissen waar en hoe hij of zij energie bespaart. Ik zeg altijd: Neem geen kinderen en je bent beter voor het milieu bezig dan iedere andere maatregel. Onder de streep zijn we namelijk gewoon met veel te veel mensen op deze planeet.

[RRRobert]

En wat betreft zuinig omgaan met energie, energieverspilling en dergelijke. Laat iedereen zelf beslissen waar en hoe hij of zij energie bespaart. Ik zeg altijd: Neem geen kinderen en je bent beter voor het milieu bezig dan iedere andere maatregel. Onder de streep zijn we namelijk gewoon met veel te veel mensen op deze planeet.

Met die beredenering zou de mensheid uitsterven... We zijn nooit met te veel, want dat zou impliceren dat je enkel een massale (afgedwongen) sterfte als enige oplossing ziet.

Zelf beslissen waar en hoe hij of zij energie bespaart is niet meer dan een drogreden. Onder de streep zijn we gewoon onverantwoordelijk bezig met z'n allen, en zeker voor de mensen bij wie het binnen het bereik ligt, zou er het moreel besef moeten zijn om daar zorgvuldiger en duurzamer mee om te gaan.

[SG]

Zonder de A-bom afschrikking zou regering die nu al massaal de mensen rechten schenden al veel eerder overgaan om wat levens ruimte voor …. Evil staat een oorlog te beginnen. In princiepe is in de natuur dat voor resources of voortplanten je de andere groep of andere kinderen dood. Als vegetarisch schepsels. Bv de chimpansee de nijlpaard. In princiepe geld dat ook in conflicten ivm belangen.

8 miljard mensen waar de helft geen … geeft om mileu. Omdat ze druk bezig zijn te overleven of als gevolg van brood verdienen is. Het zal niet meer lang duren of aarde zikt niet meer mooi in de goldielock zone maar te dicht bij de zon. Omdat onze atmosfeer te veel energie opzuigt. En de regio rond de evenaar onbewoonbaar wordt.

Als de 8 miljard allemaal onder 1 semi groen autoriteit zou handelen is dat misschien nog verre van te veel. Maar naast de helft die er geen ruk om geeft en klein deel dat zeer machtig en kapitalistisch en groet puinhoop van maakt alles op elke niveau verziekt. Is gezien klimaat verandering toch al te veel. Met dank aan allemaal voor die bijna 40 graden hier en 50graden in zuid europa

[Raymond Deen]

Ik zie nergens een vergelijking op IPC dus alleen als die waarde omhoog is gegaan (zal vast wel) dan is de nieuwe processor waarschijnlijk zuiniger in normale omstandigheden, zeg maar semi-stationair draaiend.

[SG]

Ipc is amper minimaal verhoogd. De verbetering is hogere klok schaling. Maar dat brengt ook meer vermogen mee.
Nu is zen4 ook beetje ipc maar stuk betere klokschaling. En aVX512 dat zal ook wat aan tdp toevoegen

[n4m3l355]

Je hebt geen ongelijk maar iemand die voor een 12900k met een 3090 gaat is in het algemeen niet zo bewust bezig met het milieu. Dit zijn toch in het algemeen opstellingen voor de extreme gamer en niet voor iemand die graag gamed maar niet bereid is om 2500/3000 euro neer te leggen voor een basis systeem.

Uiteindelijk laat iedereen diens ding doen, ja ik begrijp wel dat dit niet milieu vriendelijk is maar de grote prioriteiten liggen naar mijn idee toch wel ergens anders dan de extreme thuis gamer.

[Youri135]

Dan noemen we dat 'rebound effect', beetje alsof je dag en nacht de lampen aan laat staan, want het is toch allemaal LED. Het feit dat we dingen nu op een betere manier kunnen opwekken moet niet afleiden van het feit dat het totale gebruik ook naar beneden moet ander schiet je, zoals @Raymond Deen al opmerkt, het doel voorbij. Meer energie, meer vraag naar zonnepanelen, meer grondstoffen uit verre landen waar er anders wordt gekeken naar mensenrechten en klimaat, meer panelen om uiteindelijk weer te moeten verwerken, etc.

[SinergyX]

'het doel' of 'jouw doel'? Daar zit een aardig verschil tussen.

Iemand die nu elke dag met EV naar z'n werk gaat, via zonnepanelen z'n auto oplaad, zou je zeggen, niets aan de hand toch? Maar als die persoon nu 3km van z'n werk woont en dus ook prima met de fiets kan gaan? Is dat z'n doel voorbij, of toch niet?

Als ik die CPU kracht (en videokracht) inzet voor maatschappelijke doeleinden, renders voor informatie/promofilmpjes, berekeningen voor accu-dichtheid verbeteringen, gewoon 'maatschappelijk en ecologisch onderzoek', is dan nog steeds 'het doel' voorbij geschoten?

Natuurlijk zijn het voorbeelden 'zo simpel is het niet', maar het gaat mij om het principe erachter. Waar trek je de grens 'want zonnepanelen' en waar trek je de grens 'nee, want milieu'? In het straatje van de gespreken rond jaarverbruik, A zegt 8000kwh per jaar.. iedereen vol verbazing. B zegt vervolgens, ik verbruik maar 3000kwh (afgerekend) per jaar! Niemand weet echter dat B in kwestie ook nog eens 12.000kwh uit z'n panelen verstookt, dus zijn absolute verbruik is bijna dubbel als A en toch wordt B weggezet als 'vervuiler'. Dat terwijl de jaarlijkse opgave van Eneco toch duidelijk aangeeft dat 99,7% van alle verbruike energie is opgewerkt uit zon/water/wind, dus precies hoe is dat 'grijze' stroom?

[Raymond Deen]

In mijn eerdere post probeerde ik niet om een punt te maken, maar meer aandacht te leggen op de benadering van het energievraagstuk en op omgaan met verspilling in het algemeen.
Zonder enig waardeoordeel te geven op jouw gebruik van een snelle pc, wilde ik duidelijk maken dat overdaad mensen makkelijk maakt.

En met die vergelijking met de EV sla je de spijker op z'n kop, want dat is precies wat ik bedoelde; op een fiets 3Km afleggen kost misschien maar zo'n 0.03KWh (150W x 12 min) terwijl je dat met je EV "verstookt" hebt vordat je de bocht om bent bij wijze van spreken.

[LongTimeAgo]

Het is nog maar de vraag in hoeverre de nieuwe AMD processoren beter of zuiniger zullen zijn dan de huidige intel 12e generatie H processoren in laptops.
Er zijn amper benchmarks te vinden nog... En die 12e gen H processoren zijn bizar goed.

[SG]

Ik denk dat het aardig close komt zal wel sterk van de apps/games afhangen.

[TheDeeGee]

Gelukkig heb je voor gaming genoeg aan een Non-K model CPU.

Heb zelf een 11700, die heeft vorig jaar Maart mijn bijna 8 jaar oude 4770K vervangen.

[DennisH82]

Inderdaad deze non k modellen worden vaak "vergeten" ook bij YouTube benchmarks zie je ze vrij weinig terug.
Nu liggen ze qwa prestatie normaal gesproken tussen de hoger en lager geplaatste k modellen.
En je kunt ze prima koelen met een luchtkoeler, houd wel altijd de power limits in het bios in de gaten

[TheDeeGee]

Als ik hem unlock gaat ie ook gewoon naar de 130 Watt in Cinebench. En dan doet ie 4,4 GHz all core, helemaal niet verkeerd.

Tijdens het gamen draait ie gewoon alle 8 cores op 4,85 Ghz en trekt ie maar 40-50 watt. Dat is dan met een 60 FPS cap.

Heb er een overkill Noctua NH-D15 op, omdat ik van een stille PC houd Die hoeft dan ook maar op 600 RPM te draaien

[DennisH82]

Nice

[SlasZ]

Ik bekeek gisteren toevallig de video van Linus (https://www.youtube.com/watch?v=PeQX1uhb0iQ) waar de 12900K al practisch niet te koelen valt zonder throttling met een AIO... Wat gaat dit dan geven? Je betaald voor de beste CPU performance maar je krijgt het niet tenzij je een dure custom waterkoeling gaat gebruiken?

[Roel1966]

Ik lees weer met verbazing dat het nieuwe vlaggenschip van Intel 420 watt wegtrekt terwijl in 2012 de verkoop van gewone gloeilampen verboden werd onder het motto energiebesparing. Dan vind ik het onbegrijpelijk dat Intel op de markt komt met een cpu die méér verbruikt dan zijn voorganger. Logisch geredeneerd zou je toch denken dat het dan gelijk blijft of het verbruik lager word.

Buiten alleen al de aanschafprijs zullen velen zich denk ik ook wel een paar keer bedenken vooral nu met de hoge energieprijzen. Zeker wanneer je daar dan nog eens een nieuwe RTX4080 bij zou zetten zit je al snel aan meer dan 1 KW alleen voor cpu en gpu. Tja, ik weet niet maar ik vind dit zeker in deze tijd gewoonweg eigenlijk niet meer kunnen.

En tja buiten het hoge verbruik brengt het ook flink wat extra warmte met zich mee en denk ik niet dat je zo'n i9 13900K nog koel kan houden met een luchtkoeler. Klein kastje is dan ook al geen optie dus tja, vraag mij af of dit dan wel een verkoopsucces gaat worden. Te hopen dat AMD het slimmer aanpakt en met een gelijke cpu komt met een veel lager verbruik.

[Hans1990]

Het staat ook erg wrang op een wet die in sommige US staten is ingegaan, die het (idle) energie verbruik van PCs moest terugdringen: https://energycodeace.com...displaysandconsumera5.htm

Het werkt mbv een puntensysteem adhv features en poorten van het systeem. Zo zou je in theorie een systeem met meer nutteloze poorten wel mogen verkopen, mits je extra punten haalt voor weinig stroomverbruik.

Door deze wet kon vorig jaar juli Dell z'n Alienware gaming PCs in enkele staten niet meer verkopen. Dit zou natuurlijk beter voor het milieu e.d. zijn wegens minder stroomverbruik.

Echter zolang actief verbruik steeds verder omhoog blijft lopen, is dat idle verbruik relatief gezien steeds minder belangrijk. Veel gaming machines hebben al een idle van <100W en load van >=400W. Met zulke ratio's mag je maar 1/5 vd tijd te gamen, om het energieverbruik van idle te laten domineren op je stroomrekening.
Ergens is het wenselijk dat de energierekening van idle zo klein mogelijk is, want veel systemen blijven 24/7 aan staan (vooral op werk oid). Aan de andere kant, de meest zuinige scenario is 'uit' of 'sleep', en wanneer een machine wel nodig is, het liefst met zo min mogelijk stroom.

[Roel1966]

Het staat ook erg wrang op een wet die in sommige US staten is ingegaan, die het (idle) energie verbruik van PCs moest terugdringen

In het grote geheel kan dat natuurlijk ook wel wat uitmaken maar dat idle verbruik vind ik eerlijk gezegd nog niets zo belangrijk. Wel natuurlijk het energiebeheer bij b.v. Officegebruik of simpele zaken als wat surfen op het net. Ergens dan ook van de gekke dat Intel notabene vanaf de 12 gen cpu's die E-cores heeft die net voor minder verbruik zouden moeten zorgen.

Aan de andere kant, de meest zuinige scenario is 'uit' of 'sleep'

Bij mij gaat de pc altijd gewoon uit, althans dan afsluiten via Windows.

[Geitenslachter]

420 watt peak is toch wel echt flink voor zo'n "mainstream" processor. Maar goed, er zullen weinig mensen zijn die dat aan gaan tikken met normale workloads. Moet wel zeggen dat ik toch met enige jaloezie kijk naar de hoeveelheid efficiency cores die ze erop gooien als Ryzen 5800x bezitter. Ben benieuwd wat dat ding mag gaan kosten.

Iemand overigens een idee wat de configuratie gaat worden van de 13700k intermen van cores?

[Steyn_E]

Een i9 is dan ook echt niet mainstream. Voor >95% van de mensen zal een i5 ruim voldoende zijn. Performance/watt is altijd slecht in het high-end/enthousiast segment.

[sus]

Ik denk zelfs dat de i3 voor 95% van de mensen al voldoende is. Leuke nvme erin, 8GB en je kan er priiiiima mee internetten, mailen en wat dingetjes met foto’s doen.

[ACM]

Dat doen ze tegenwoordig vaak zelfs op een arm-processor (in hun telefoon of tablet)

[Reactie gewijzigd door ACM op 25 juli 2024 02:49]

[cmegens]

De ARM processors rennen anders rondjes om de x86 processors qua performance per watt. Niet voor niets gooit Apple nu hoge ogen met de M1 en M2.

[Steyn_E]

Ja, dat zat ik me eigenlijk ook al te bedenken. Sinds dat quadcores zijn geworden kom je daar ook weinig aan tekort. Heb zelf een htpc met een i3-8100 en da’s meer dan prima te doen voor een beetje browsen en zo.

[Robin4]

Alleen zo`n pc is naar 3 a 4 jaar dan ook echt klaar..
Terwijl een duurdere eigenlijk nog een wat langer leven heeft.

[JKremer88]

Mijn i7 860 is na 13 jaar nog steeds in gebruik bij mijn ouders, ook in combinatie met de ATI HD5850. Werkt nog perfect voor wat ze er mee doen. Zelfs FS19 draait er nog redelijk op voor m'n pa.

[sus]

Je moet niet naar je eigen gebruik kijken, maar naar dat van de doorsnee consument. Wat internetten en emailen, dat gaat die i3 de komende 6-7 jaar zonder problemen doen. Ik zie nog regelmatig machines van 10-11 jaar voorbij schuiven met draaiende harde schijven, waarvan jij en ik zeggen dat dat ding zooooooo traaaaag is, en de klant het allemaal prima vindt.

We kijken hier teveel met oogkleppen op naar ons eigen gebruik, en dat is totaal niet te matchen met de doorsnee consument. Zie ik ook vaak in m'n winkel. Opa en Oma die een nieuwe pc of laptop uit komen zoeken en neefje/kleinzoon die ze geadviseerd heeft om minstens een i5 met een sloot geheugen en liefst een grafische kaart te nemen. Terwijl de gebruiker 2x in de week de mail leest en een keer wat bankzaken doet.

[Geitenslachter]

Vandaar ook de aanhalingstekens . En inderdaad voor Performance/watt hoef je die i9 niet te pakken. Maar kan me goed voorstellen dat content-creators wel zo'n ding in huis zouden willen halen, mits de prijs niet al te hoog is.

[dasiro]

de i9-xxx900K is de duurste CPU die ze hebben voor de niet-professionele markt, dat kan je echt geen mainstream noemen, maar is het overclocker/HPC-segment.

[PhelX]

Volgens geruchten 8-P cores en 8-E cores.

[DutchEZmoder]

In de video van die reviewer zag je 8-P en 16-E cores.

[PhelX]

Kan je me aanwijzen waar je in de video ziet dat een 13700k 8-P en 16-E cores heeft?

[DutchEZmoder]

Bij elke gaming benchmark staat dat bovenaan. Bijv direct bij de 3e minuut.

https://www.bilibili.com/video/BV1Fr4y177UC

[PhelX]

Ik zie alleen een 13900k en een 12900KF staan.

[Intergalactic]

Derp

[Reactie gewijzigd door Intergalactic op 25 juli 2024 02:49]

[SG]

De 12900… en 13900… concureren met 59… 16core

De 13900 zal het opnemen tegen een 16core zen4. Beide 32thread vreters.

[SkiFan]

Ik mag toch voor Intel (en voor deze wereld) hopen dat dat stroomverbruik nog wel gaat dalen bij de productie-processoren. Da's bij zware belasting een heleboel warmte die je ook weer weg moet koelen.

[Bulkzooi]

Ja, maar hoe vaak komt dat voor? En als het voorkomt is het vaak heel kort, vandaar die e-cores die de threads vertegenwoordigen in de SoC. Stuk slimmere strategie dan die's glue'en.

Het stroomverbruik per gemiddelde desktop-tasks, daalt wel enorm. Oftewel, de efficiency bij normaal gebruik stijgt wsl double-digits. Mooie chippie. Over een paar generaties zijn ze stateless.

[Reactie gewijzigd door Bulkzooi op 25 juli 2024 02:49]

[Xander2]

Het stroomverbruik per gemiddelde desktop-tasks, daalt wel enorm. Oftewel, de efficiency bij normaal gebruik stijgt wsl double-digits.

Dat zou betekenen dat de 12900 onvoldoende E-cores heeft en bij normaal gebruik de P-cores nodig heeft.

Ik denk eerder dat de package met meer E-cores en zwaardere P-cores meer verbruikt in alle scenarios dan andersom, maar zonder data is dat lastig in te schatten.

[Bulkzooi]

[...]
Het stroomverbruik per gemiddelde desktop-tasks, daalt wel enorm. Oftewel, de efficiency bij normaal gebruik stijgt wsl double-digits.
[/...]

Dat zou betekenen dat de 12900 onvoldoende E-cores heeft en bij normaal gebruik de P-cores nodig heeft.

of normaal gebruik optimaliseren. Je hebt eigenlijk maar 1 stateless core nodig per package, maar da's een architectonische afweging (trade-offs) hoewel het aantal scenario's vrij beperkt is.

Either way, alles beter dan die's glue'en.

[Reactie gewijzigd door Bulkzooi op 25 juli 2024 02:49]

[Xander2]

Optimaliseren?

Ik weet niet wat je met een stateless core beoogt, maar er is nu al, en al heel lang, de mogelijkheid tot meerdere C-states en frequency scaling om vermogen te dempen, daar zit een ondergrens aan.

Verder valt de opmerking "die's glue'en" onder Intel marketing propaganda dat moeite heeft een architectuur met competitieve perf/watt schaalbaar te krijgen, deze i9 lijkt me een prima voorbeeld.

[Bulkzooi]

Optimaliseren?

yes, een iteratief process van verbeteren. Ken je Kaizen?

Ik weet niet wat je met een stateless core beoogt, maar er is nu al, en al heel lang, de mogelijkheid tot meerdere C-states en frequency scaling om vermogen te dempen, daar zit een ondergrens aan.

Je beschrijft frequency scaling. Vroeger kon je zo overklokken, als je een goede bios en mobo had. Ken je het concept "headless server"? Die wil je onderklokken en vooral in IDLE situaties (da's vaak meestal) het stroomverbruik minimaliseren. Tweakers hierzo hebben in het verleden mooie dingen op dit gebied gedaan.

Ik weet niet wat je met een stateless core beoogt..

Heb je de ARM Cortex-M1 weleens bekeken?

Verder valt de opmerking "die's glue'en" onder Intel marketing propaganda dat moeite heeft een architectuur met competitieve perf/watt schaalbaar te krijgen, deze i9 lijkt me een prima voorbeeld.

Ik snap niet exact wat je bedoelt, maar je hebt packaging technology en Intel-Core technology die perf/watt beïnvloeden. De schaalbaarheid komt vooral uit packaging. Je weet dat Intel niet fabless is en dat deze markt vrij complex is (met een dubieuze historie) via allerlei licenties, juridische constructies en internationale zakelijke verbanden? Overigens, omdat de beschuldigingen wederzijds waren, is het meer x86-marketing

[Reactie gewijzigd door Bulkzooi op 25 juli 2024 02:49]

[SG]

Je gamed niet voor 5 minuten dat ding even boosten kan.
Als je die performance nodig hebt is meer om zwaar multithreaded task die dus al lang duurt in half uur tot uren. Om die te verkorten. En dan doet boost klok er minder toe.
Die p-cores hebben 1 doel. Om slecht multithreaded zware apps toch zo goed als kan versnellen. En dat zijn vooral de zware games. Die e-cores hebben 1 doel de efficientie halen uit diespace ipv van laag geklokte fatcore bakbeesten. Kijk naar xeon met heel veel p-cores die trekken heel veel vermogen of moeten op zeer lage klok lopen.
Dat is nu sterke kant van ecores voor 16 pcores kan 64 e-cores hebben en dan nog zelf betere vermogen performance efficientie.

Probleem van AL en RKL is dat 8-p-cores eigenlijk nog te veel. Is. Dat 4 p-cores eigenlijk er beter bij past. Al zal dat de meest multithreaded games uiteraard schaden in performance.

E-cores zijn er omdat die fat cores meer dan 8 stuks in /uLV modes moeten en je dan geen ruk hebt aan hoge ipc aan zeer lage klok. Tja als van 5ghz naar 2ghz moet zonde van die space. Heb je meer aan 4 ecores met 3ghz
Alleen games kunnen er niet mee overweg.

[N8w8]

Is het niet gewoon een ontwerpkeuze, dat de CPU standaard veel vermogen _aankan_?
Wie dan veel snelheid wilt, kan limieten eraf halen en een 420mm radiator ofzo gebruiken, dan gaat ie zo hard als maar kan (qua prestaties/verbruik) tot ie 100C is.
Wie dat niet ziet zitten, kan n kleinere koeler en lagere limieten gebruiken.
Maar wat doen zowat alle reviewers, enorme koelers erop en limieten eraf. En dan blijkt dat ie erg snel is, en erg veel verbruikt. Oh echt?
Dat is imo n beetje als zeggen, het grote nadeel van een Ferrari is de snelheidsboetes.
Als je verbruik te hoog vindt, of niet zo'n grote koeler nodig wilt hebben, kan je gewoon zelf kiezen welk verbruik en welke koeler je wilt.
Maar dan is het dus WEL de vraag, hoe snel zo'n CPU in die omstandigheden nog is. Alleen wordt daar in reviews niet zoveel aandacht aan besteed, want iedereen wil vooral weten hoe hard ie kan.

[SG]

Nou eigenlijk niet het is langerekte DIE. Je moet dan er dure custom koeler op pleuren en grote kans dat het gaat throtlen. Nu is bij games probleem niet zo groot omdat games slecht multithreaded zijn en niet e-cpres gebruiken maar de p-cores deel belasten. Het is voor goed schalende software dat maximum tdp verlangt.

[DennisH82]

Je hoeft niet de nieuwste te kopen, en je kunt hem in het bios ook op de standaard tdp zetten, je kunt nu ook een 12900k goed gebruiken op 125w met een goede luchtkoeler, hij presteerd gewoon erg goed.
Wil je inderdaad elke fps of workload seconde benutten, ja dan gebruikt hij 240w+ en heb je een waterkoeler nodig
En ditzelfde geldt ook voor de volgende generatie cpus, ik denk zelf dat Intel 14e of 15e gen nog wel meer zullen verbruiken voor nog betere prestaties, want daar draait het om, puur wij zijn sneller dan AMD, en daar denken ze er net zo over.

[SG]

Daar koop deze thread vretende high-end niet voor.
Dan is 6p-core met paar ecores betere keuze.

De high-end is heden een zwaar multithreadende veel core bakbeest.
Voor voornamelijk gamen en niks aan apps die goed schalen. Is 13900 overkill.
Meeste bang for tha buck voor alleen gamen is instap model met 8 pcores.

[jhnddy]

Daar kun je straks een mooi systeempje mee bouwen. Stop er een 4090 bij en je zit op een TDP van 1KW voor alleen je gpu + cpu.

Nog even doorgaan zo en een waterkoker verbruikt minder stroom. Gelukkig is SLI inmiddels dood...

[Reactie gewijzigd door jhnddy op 25 juli 2024 02:49]

[DutchEZmoder]

SLI werkt nog goed met 2x 3090 kaartjes. Met de mindere kaarten niet meer.

[Ludewig]

Nvidia ondersteunt sinds januari 2021 geen SLI meer in hun drivers, dus het is nu slechts nog nuttig voor bepaalde render-software en dergelijke. Voor gamen is het vrij nutteloos.

[Xypod13]

Wat tegelijkertijd niet de use-case is van SLI dus praktisch gezien dood.

[computerjunky]

Nee dat zit je niet, je heb het namelijk over een piek en niet een constant.

[jhnddy]

Mijn ervaring is dat je de TDP toch vaak wel gebruikt onder load. Misschien initieel niet, maar vaak resulteert bij mij snellere hardware, ook wel weer in hogere eisen aan bijvoorbeeld het beeldscherm (zowel 4k als 144hz, i.p.v. ertussen kiezen).

Ook voor een 4090 komt waarschijnlijk een punt dat je daarvandaan wilt upgraden, wat waarschijnlijk betekent dat je die 4090 maximaal uitperst. Aan die 600W TDP kom je dan waarschijnlijk wel.

[LarsonNL]

Nee, je verbruikt 1 KW in jouw voorbeeld. Geen KWh

[jhnddy]

Ja, klopt. Tenzij je het natuurlijk een uur lang doet

[DennisH82]

[SuperLevi]

Dit is de 'tok' in Intels TikTok verhaal toch? Ik ben ontzettend benieuwd of we meer performance per watt gaan krijgen, maar ik ben er bang voor. Een maandje eerder zal AMD de 7000 series aankondigingen en Intel moet zwaar geschut klaar hebben voor de strijd.

[Sissors]

Intel is al een jaar of 10 met tik-tok gestopt .

[Ludewig]

Ze zijn nu officieel overgestapt op een drie-fasen cyclus, omdat het tik-tok model te duur werd. De cyclus bestaat uit 1 generatie met een die shrink, een volgende generatie met een nieuwe architectuur en tenslotte 1 of meerdere generaties met optimalisaties. Daarna komt er weer een die-shrink, etc.

In de praktijk is dit echter volledig in het honderd gelopen door de problemen met Intel 7.

[Pmf1971]

In hoeverre die-shrink nog toepasbaar is, zal de nabije toekomst gaan vertellen denk ik zo.

[Ludewig]

Intel is nu bereid om over te stappen naar TSMC als Intel 4 ook weer een drama wordt, dus in principe zouden ze niet meer zo achter gaan lopen.

[Pmf1971]

Ik doelde meer op de fysieke beperking. ze naderen de grens van het minimale aantal atomen waarmee een transistor gemaakt kan worden.
Hooguit zullen er nog enkele die-shrinks zijn voordat die limiet bereikt wordt.

[Reactie gewijzigd door Pmf1971 op 25 juli 2024 02:49]

[Ludewig]

Men is allang afgestapt van daadwerkelijke shrinks. Bij TSMC 5 is de transistorgrootte veel groter dan 5 nm.

De winst komt nu uit allerlei trucjes om de densiteit te verhogen, door het dichter bij elkaar plaatsen van de bedrading & transistors, en door de hoogte in te gaan. Men heeft nog allerlei ideeën, al is de vraag of het op een gegeven moment niet te duur gaat worden relatief tot de opbrengst.

[Pmf1971]

Fascinating!
Helaas hou ik dit soort dingen de laatste jaren niet meer zo bij als voorheen, door allerlei verandering in mijn leven. O.a. Het uit de professionele ICT stappen is er één van...

[CHKYBSTRD]

Vind op 4K Max de verbetering marginaal ivm het stroomverbruik wat procentueel vele malen hoger ligt.

[youridv1]

Dit is niet vreemd. Op 4K Max ben je volledig GPU bottlenecked. Daar kan de CPU je niet helpen.
Je hebt dan ook geen verbruiksvergelijking voor specifiek de 4K Max benchmark. In die test zal het verbruik niet tot weinig verschillen. CPU stroomverbruik is geen constante. Onder volle load zal de 13900K wel meer slurpen omdat hij simpelweg hoger mag van intel, maar bij dezelfde load is het waarschijnlijk gelijk of in het voordeel van de 13900K

[Reactie gewijzigd door youridv1 op 25 juli 2024 02:49]

[Pianist1985]

Daar kun je dus helemaal niets zinnigs over zeggen. 4K is dusdanig GPU-gelimiteerd dat de CPU weinig te doen heeft, en juist bij engineering samples is de kans groot dat bij lage belasting de efficiency ongunstig uitpakt omdat men nog geen tijd heeft gestoken in het fine tunen van zaken als volting en load line calibration. De winst hiervan is namelijk het grootste bij lage belasting. Je ziet dit trouwens zelfs met verschillende moederborden die nu al uit zijn met Alder Lake-chips, dat er behoorlijke verschillen zitten in verbruik bij lage belasting.

[DutchEZmoder]

Het stroomverbruik is gestegen, maar vaak is het idle vermogen bij nieuwere cpu's ook lager. Dan bespaar je dus alsnog op je stroomkosten. Als je tijdens het gamen v-sync aanzet vreet dat ook weer minder stroom. En bij cpu intensieve loads ben je sneller klaar, dus compenseert dat weer.

[White Feather]

Het stroomverbruik is gestegen, maar vaak is het idle vermogen bij nieuwere cpu's ook lager. Dan bespaar je dus alsnog op je stroomkosten.

Dat is dus al lang ziet meer het geval.

reviews: Intel 12th Gen 'Alder Lake' - Core i9 12900K, i7 12700K en i5 12600K

[Yzord]

Dus als ik mijn toekomstbril op zet dan zie ik het volgende: dat computers, en al helemaal gaming, voor de rijke mensen gaat worden welke goed in de energiebronnen zitten.

Kijk, het is allemaal prachtig en mooi...maar je bent pas echt innovatief als je zulke scores weet te creeren met zo min mogelijk energie. Want het is al een tig jaren feit dat als je de energie opschroeft je ook meer eruit kan halen. Dus eigenlijk is dit nieuwsbericht ouwe koek. Vooral op Tweakers.

Maar kom je met zulke scores welke een stuk minder energie verbruikt om het te bereiken, dan pas zie ik het als een echte upgrade. In alle facetten. Nu ben ik eigenlijk gewoon teleurgesteld dat CPU's en GPU's zoveel kan maar dat het wel zoveel energie nodig heeft dat het gewoon niet meer leuk is. Laat staan betaalbaar. Beetje jammer weer.

[Nephalem]

Hier ben ik het helemaal mee eens. Kennelijk is de enige manier om mooie marketingkreten te produceren het ophogen van het verbruik.

En in een tijd dat de kosten van energie exploderen en alles en iedereen duurzamer moet worden gaat de pc industrie de tegenovergestelde kant op.

[SG]

De grote titels worden gemaakt voor de mainstream. Dat is goel van publisher volume sales. Met x090ti volk moet je niet hebben maar x060 tot 3 gens terug en de AMD tegenhangers. Dus met 4050 kan je ook gewoon gamen wil ietse meer fPS of reso ga tier hoger of 2.
Met RDNA3 7800 of RTX4070 zit je al in de sub high-end en kan luxe gamen.
Want dan heb je eigen al boven recomended voor de meeste games.

[Marctraider]

Leuk, maar performance/efficiency is dit eigenlijk best een belabberde architectuur.

Een dilemma, hogere kloksnelheid voor de voornamelijk Integer/FP cores, of efficientere architectuur van AMD.

Uiteindelijk wint een goed geconfigureerd systeem op alle vlakken natuurlijk ;-)

Zelf kijk ik bij een systeem voornamelijk of m'n BIOS een beetje te modden/flashen is, en latency mbt. componenten ipv. maximale throughput.

Speel tegenwoordig bijna altijd capped (Zowel met als zonder G-sync) voor minimale tearlines en laagste frame render latency, dan kan je beter je systeem met die mindset configureren/in elkaar zetten.

Win/win.

[Reactie gewijzigd door Marctraider op 25 juli 2024 02:49]

[machiel]

Ik vraag me af of de sloot E cores uiteindelijk tot een lagere totaalconsumptie kan leiden omdat (los van games) er veel werk op de E cores gedaan kan worden (web browsen, IO heavy taken, etc).